iç alan

FİNANSMAN DERSİ
YARD.DOÇ.DR.HAYRİ BARAÇLI
YARD.DOÇ.DR.MUSTAFA İME
PERŞEMBE SAAT- 19.00-20.50 (2 G )
CUMA SAAT
-08.00-10.50 (1 G )
Dersi alanlar herhangi bir gurubu takip edebilirler.
Kanuni devam zorunluluğu aranır.
Ders Değerlendirmesi
Dönem İçi Sınavı (Vize 1)
% 40
Dönem İçi Sınavı (Vize 2)
%40
Diğer (Devam, Ödevler ve
Uygulama)
Dönem İçi Toplam
% 20
Dönem Sonu Toplam
% 60
% 40
Ders Kitabı :Kamusal İşletmelerde FİNANSAL
YÖNETİM
DR. HAYRİ BARAÇLI/DR.MUSTAFA İME
İletişim
Ders notları kitap olarak baskısı
[email protected]
yapılmaktadır 2 hafta sonra gelecektir:
[email protected]
[email protected]
Telefon : 0532 231 14 06
•
1
FİNANSMANIN İŞLETME BİLİMİNDEKİ YERİ VE İŞLEVİ
•
•
•
•
•
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
İŞLETME VE İŞLETMECILIK BILIMI
(PARA BULMA) FINANSMAN VE YATıRıM KAVRAMLARı
FINANSMANDA ÖDEME AKıŞLARı VE HEDEFLER
BORÇ VE ÖZ SERMAYEYI AYıRıCı ÖZELLIKLER
ÇALıŞMA (İŞLETME) SERMAYESI
•
2
İŞLETMELERDE FİNANSAL TABLOLAR
•
•
2.1
2.2
TEMEL FINANSAL TABLOLAR
YARDıMCı FINANSAL TABLOLAR
•
3
IŞLETMELERDE DÖNER VARLIKLARIN YÖNETİMİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10
HAZıR DEĞERLERIN YÖNETIMI
MENKUL KıYMETLERIN YÖNETIMI
TICARI ALACAKLARıN YÖNETIMI
FACTORING ILE TICARI ALACAKLARıN YÖNETIMI
FORFAITING ILE TICARI ALACAKLARıN YÖNETIMI
IŞLETMELERDE DIĞER ALACAKLARıN YÖNETIMI
IŞLETMELERDE STOKLARıN YÖNETIMI
IŞLETMELERDE BARTER ILE STOKLARıN YÖNETIMI
GELECEK YıLLARA AIT GIDER VE GELIR TAHAKKUKLARıNıN YÖNETIMI
DIĞER DÖNEN VARLıKLARıN YÖNETIMI
•
İŞLETMELERDE DURAN VARLIKLARIN YÖNETİMİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
UZUN VADELI TICARI ALACAKLARıN YÖNETIMI
UZUN VADELI DIĞER ALACAKLARıN YÖNETIMI
MALI DURAN VARLıKLARıN YÖNETIMI
MADDI DURAN VARLıKLARıN YÖNETIMI
FİNANSAL KİRALAMA (LEASİNG) YOLUYLA DURAN VARLIK EDİNİLMESİ
MADDI OLMAYAN DURAN VARLıKLAR
ÖZEL TÜKENMEYE TABI VARLıKLARıN YÖNETIMI
GELECEK YıLLARA AIT GELIR VE GIDER TAHAKKUKLARıNıN YÖNETIMI
DIĞER DURAN VARLıKLARıN YÖNETIMI
•
5
VARLIK YAPISI KARARLARI VE BU KARARLARIN YÖNETİMİ
•
5.1
İŞLETMELERDE VARLıKLAR
•
6
İŞLETMELERDE KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLARIN YÖNETİMİ
•
•
•
•
•
•
•
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
MALI KıSA VADELI BORÇLARıN YÖNETIMI
KISA VADELİ TICARI BORÇLARıN YÖNETIMI
KıSA VADELI DİĞER TİCARİ BORÇLAR
KıSA VADELI ALıNAN AVANSLARıN YÖNETIMI
KıSA VADELI ÖDENECEK VERGI VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERIN YÖNETIMI
KıSA VADELI GELECEK AYLARA AIT GELIR VE GIDER TAHAKKUKLARıNıN YÖNETIMI
KıSA VADELI DIĞER YABANCı KAYNAKLARıN YÖNETIMI
• İŞLETMELERDE UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLARIN YÖNETİMİ
•
•
•
•
•
•
•
•
7.1 UZUN VADELİ MALI BORÇLARıN YÖNETIMI
7.2 UZUN VADELI TICARI BORÇLARıN YÖNETIMI
7.3 UZUN VADELI DIĞER BORÇLARıN YÖNETIMI
7.4 UZUN VADELI ALıNAN AVANSLARıN YÖNETIMI
7.5 UZUN VADELI BORÇ VE GIDER KARŞıLıKLARıNıN YÖNETIMI
7.6 GELECEK YıLLARA AIT GELIR VE GIDER TAHAKKUKLARıNıN YÖNETIMI
7.7 DIĞER UZUN VADELI YABANCı KAYNAKLARıN YÖNETIMI
7.8 RISK SERMAYE (İŞ SERMAYE) ŞIRKETLERI ILE UZUN VADELI BORÇLERıN
YÖNETIMI
• 8
İŞLETMELERDE ÖZ SERMAYENİN YÖNETİMİ
•
•
•
•
•
•
KAYıTLı SERMAYENIN YÖNETIMI
SERMAYE YEDEKLERININ YÖNETIMI
KAR YEDEKLERININ YÖNETIMI
GEÇMIŞ YıLLAR KARLARıNıN YÖNETIMI
GEÇMIŞ YıLLAR ZARARLARıNıN YÖNETIMI
DÖNEM NET KAR VE ZARARıN YÖNETIMI
8.1
8.2
8.3
8.4
8.5
8.6
• İŞLETMELERDE SERMAYE MALİYETLERİ
• 9.1 GENEL AÇıKLAMALAR
• 9.2 PAY SENETLERININ TEMSIL ETTIĞI ÖZ SERMAYENIN MALIYETLERI
• 9.3 ORTALAMA SERMAYE MALIYETLERI
• 10
İŞLETMELERDE SERMAYE YAPISI KARARLARI
•
•
•
•
GENEL AÇıKLAMALAR
İŞLETMELERIN FINANSAL YAPı İLE İLGILI KARARı
SERMAYE YAPıSı KARARLARı İLE İLGILI YAKLAŞıMLAR
OPTIMAL SERMAYE YAPıSı
10.1
10.2
10.3
10.4
• 11
İŞLETMELERİ TÜMDEN DEĞERLEME YÖNTEMİ
•
•
•
•
•
•
İŞLETMELERDE PERFORMANS
FINANSAL BOYUT
MÜŞTERI BOYUTU
İŞLETMENIN İÇSEL SÜREÇ BOYUTU
ÖĞRENME VE GELIŞME BOYUTU
İŞLETMEYI TÜMDEN DEĞERLEME YÖNTEMININ İŞLEYIŞI
11.1
11.2
11.3
11.4
11.5
11.6
1.İŞLETME TANIMI VE İŞLETME TÜRLERİ
•
•
•
•
•
•
•
Ekonomik iş bölümünün en önemli sonucu: Belirli alanlarda faaliyet gösteren
işletmeler ve yarattıkları değerlerle toplumsal gereksinmelerin karşılanması
Faaliyet Türüne Göre İşletme Tipleri:
- Ticaret İşletmeleri: Ticari mal alım ve satımı
- Hizmet İşletmeleri: Hizmet üretimi ve satışı
- Üretim İşletmeleri: Mamul üretimi ve satışı
- Karma İşletmeler: Yukarıdaki faaliyet türlerinin en az ikisini kapsayan
Faaliyet türüne göre işletmenin tipi ne olursa olsun değişmeyen bir değer yaratım
döngüsü mevcuttur:
•
GİRDİ
•
Yaratılan değer ne olursa olsun, amaç; çeşitli üretim faktörlerinin birleştirilerek,
bunlardan toplum gereksinmelerini karşılamaya yarayacak biçim, nitelik ve miktarda
ürünler (mamul veya hizmet) meydana getirmektir..
Bu açıklamalar çerçevesinde, İşletmeler; mal ve hizmet üretmek maksadıyla, üretim
faktörlerini bir araya getiren, belirli organizasyona kavuşmuş, ekonomik birimlerdir.
•
ÇEVRİM
ÇIKTI
İŞLETME ALANI
ÜRETİM ALANI
İÇ ALAN
FİNANSAL ALAN
DIŞ ALAN
İşletmedeki üretim faktörleri:
A-Müteşebbis (Girişimci) (Kar Payı İster) (Çoğu zaman sermayesi ile
beraber işletmeyi kurar)
B-Sermaye(Faiz İster) (sadece borç olarak alınan sermayeye Faiz ödenir)
Çoğu zaman sermaye, bilgi birikimi, Teknolojik gelişmişlik, yatırım malları
anlamında kullanılır.
C-İş gücü (Emek)(Ücret İster)
D-Tabiat (Doğa)(Kira veya rant İster)
İŞLETME ALANI
ÜRETİM ALANI
İÇ ALAN
FİNANSAL ALAN
DIŞ ALAN
İşletmelerin kurulmasında;
Finansal alandan:
Öncelikle işletmeyi kurmak isteyen bir müteşebbis (yatırımcı) olur bu yatırımcı finansal
piyasalarda olan bir kişi ya da gruptur, finansal piyasalardan kendi parasını koyarsa öz
sermaye, başkalarının parasını alırsa borç sermaye, Devletten yatırım için destek alırsa
devlet yardımları (subvansiyon) her üçü ile yatırımı gerçekleştirmek için gereken para
kaynaklarını bulur.
Üretim alanından:
Üretim alanı için gerekli üretim faktörlerinden, Yatırım mallarını, Hammaddeyi, İş gücünü,
diğer gerekli girdileri alır.
İç Alan:
İşletmenin kurulduğu alanı ve bu alanın işlevlerini açıklar.
Dış Alan:
İşletmenin faaliyetini sürdürdüğü ekonomideki kendi sınırlarının dışında kalan kısmı ve o
YATIRIM MALLARI ALIŞI
HAMMADDE ALIŞI
DEVLETE SATIŞ
DERLEME PAZARLARI
SÜRÜM PAZARLARI
İŞLETMELERE
İŞ GÜCÜ ALIŞI
HANE HALKINA
DİĞER HİZMET ALIŞLARI
YURT DIŞI SATIŞ
İŞLETME ALANI
ÜRETİM ALANI
İÇ ALAN
FİNANSAL ALAN
DIŞ ALAN
FİNANSAL KESİM
KAMUSAL KESİM
DERLEME PAZARLARI
İşletmeler: Faaliyetlerini piyasalarda (pazarlarda) sürdürürler bu piyasalar
özelliklerine göre
A-Mal ve hizmet alım ve satım (derleme ve Sürüm) Piyasaları
B-Para akışının oluştuğu para ve sermaye piyasaları (Pazarları)
C- Uluslararası pazarlar (mal ve hizmet alımları veya para alış verişlerinin yapıldığı
YATIRIM MALLARI ALIŞI
HAMMADDE ALIŞI
DEVLETE SATIŞ
DERLEME PAZARLARI
SÜRÜM PAZARLARI
İŞLETMELERE
İŞ GÜCÜ ALIŞI
HANE HALKINA
DİĞER HİZMET ALIŞLARI
YURT DIŞI SATIŞ
İŞLETME ALANI
ÜRETİM ALANI
İÇ ALAN
FİNANSAL ALAN
DIŞ ALAN
FİNANSAL KESİM
KAMUSAL KESİM
DERLEME PAZARLARI
İşletmeler; Derleme pazarlarından Para ve sermaye yanında,
A-Yatırım malları
B-Hammadde ve malzeme
C-İşgücü
D-Diğer mal ve hizmetleri satın alırlar
YATIRIM MALLARI ALIŞI
HAMMADDE ALIŞI
DEVLETE SATIŞ
DERLEME PAZARLARI
SÜRÜM PAZARLARI
İŞLETMELERE
İŞ GÜCÜ ALIŞI
HANE HALKINA
DİĞER HİZMET ALIŞLARI
YURT DIŞI SATIŞ
İŞLETME ALANI
ÜRETİM ALANI
İÇ ALAN
FİNANSAL ALAN
DIŞ ALAN
FİNANSAL KESİM
KAMUSAL KESİM
DERLEME PAZARLARI
İşletmeler; Mal ve hizmet alım pazarlarından aldıklarını işleyerek yeni mal ve
hizmet üreterek bunları sürüm pazarlarına satmaktadırlar. Satışları Şu 4 gruba
olmaktadır.
A-Devlete
B-Diğer işletmelere bazen kendilerine
C-Hane halkına
YATIRIM MALLARI ALIŞI
DEVLETE SATIŞ
HAMMADDE ALIŞI
DERLEME PAZARLARI
SÜRÜM PAZARLARI
İŞLETMELERE
İŞ GÜCÜ ALIŞI
HANE HALKINA
DİĞER HİZMET ALIŞLARI
YURT DIŞI SATIŞ
ÜRETİM ALANI
FİNANSAL ALAN
İŞLETME ALANI
Ö
Z
S
E
R
M
A
Y
E
FİNANSAL KESİM
B
O
R
Ç
S
E
R
M
A
Y
E
S
U
B
V
A
N
S
İ
Y
O
N
DERLEME PAZARLARI
İÇ ALAN
DIŞ ALAN
KAMUSAL KESİM
YATIRIM MALLARI ALIŞI
DEVLETE SATIŞ
HAMMADDE ALIŞI
İŞ GÜCÜ ALIŞI
DİĞER HİZMET ALIŞLARI
ÜRETİM ALANI
FİNANSAL ALAN
DERLEME PAZARLARI
Y
A
T
I
R
I
M
M
A
L
I
A
L
I
Ş
Ö
Z
S
E
R
M
A
Y
E
SÜRÜM PAZARLARI
İŞLETMELERE
HANE HALKINA
Ö
D
E
M
E
L
E
R
H
A
M
M
A
D
D
E
A
L
I
Ş
Ö
D
E
M
E
L
E
R
İ
Ş
G
Ü
C
Ü
A
L
I
Ş
Ö
D
E
M
E
L
E
R
D
İ
Ğ
E
R
H
Z
A
L
I
Ş
YURT DIŞI SATIŞ
Ö
D
E
M
E
L
E
R
İŞLETME
FİNANSAL KESİM
B
O
R
Ç
S
E
R
M
A
Y
E
S
U
B
V
A
N
S
İ
Y
O
N
ALANI
DERLEME PAZARLARI
İÇ ALAN
DIŞ ALAN
KAMUSAL KESİM
YATIRIM MALLARI ALIŞI
DERLEME PAZARLARI
HAMMADDE ALIŞI
İŞ GÜCÜ ALIŞI
DİĞER HİZMET ALIŞLARI
ÜRETİM ALANI
FİNANSAL ALAN
Y
A
T
I
R
I
M
M
A
L
I
A
L
I
Ş
Ö
Z
S
E
R
M
A
Y
E
Ö
D
E
M
E
L
E
R
H
A
M
M
A
D
D
E
A
L
I
Ş
DEVLETE SATIŞ
İŞLETMELERE
SÜRÜM PAZARLARI
HANE HALKINA
Ö
D
E
M
E
L
E
R
İ
Ş
G
Ü
C
Ü
A
L
I
Ş
Ö
D
E
M
E
L
E
R
D
İ
Ğ
E
R
H
Z
A
L
I
Ş
Ö
D
E
M
E
L
E
R
M
A
L
S
A
T
I
Ş
L
A
R
I
B
O
R
Ç
S
E
R
M
A
Y
E
İŞLETME
S
U
B
V
A
N
S
İ
Y
O
N
T
A
H
S
İ
L
A
T
M
A
L
S
A
T
I
Ş
A
L
R
I
T
A
H
S
İ
L
A
T
M
A
L
S
A
T
I
Ş
L
A
R
I
T
A
H
S
İ
L
A
T
ALANI
FİNANSAL KESİM
T
A
H
S
İ
L
A
T
YURT DIŞI SATIŞ
İÇ ALAN
DIŞ ALAN
KAMUSAL KESİM
DERLEME PAZARLARI
M
A
L
S
A
T
I
Ş
L
A
R
I
YATIRIM MALLARI ALIŞI
DEVLETE SATIŞ
DERLEME PAZARLARI
HAMMADDE ALIŞI
İŞ GÜCÜ ALIŞI
DİĞER HİZMET ALIŞLARI
ÜRETİM ALANI
FİNANSAL ALAN
Y
A
T
I
R
I
M
M
A
L
I
A
L
I
Ş
Ö
Z
S
E
R
M
A
Y
E
Ö
D
E
M
E
L
E
R
H
A
M
M
A
D
D
E
A
L
I
Ş
Ö
D
E
M
E
L
E
R
İ
Ş
G
Ü
C
Ü
A
L
I
Ş
Ö
D
E
M
E
L
E
R
D
İ
Ğ
E
R
H
Z
A
L
I
Ş
SÜRÜM PAZARLARI
Ö
D
E
M
E
L
E
R
İŞLETME
TEMETTÜ
ÖDEMELERİ
FAİZ
ÖDEMELERİ
M
A
L
S
A
T
I
Ş
L
A
R
I
B
O
R
Ç
S
E
R
M
A
Y
E
T
A
H
S
İ
L
A
T
S
U
B
V
A
N
Sİ
Y
O
N
FİNANSAL KESİM
M
A
L
S
A
T
I
Ş
A
L
R
I
T
A
H
S
İ
L
A
T
M
A
L
S
A
T
I
Ş
L
A
R
I
T
A
H
S
İ
L
A
T
M
A
L
S
A
T
I
Ş
L
A
R
I
ALANI
VERGİ
ÖDEMELERİ
KAMUSAL KESİM
DERLEME PAZARLARI
İŞLETMELERE
HANE HALKINA
T
A
H
S
İ
L
A
T
YURT DIŞI SATIŞ
İÇ ALAN
DIŞ ALAN
SANAYİ İŞLETMELERİ
• Sanayi işletmesi, hammadde ve gereçleri belli
bir düzene kavuşturulduğu tesislerde kimyasal
ve mekaniksel değişikliklere uğratarak
gereksinimlerin karşılanmasına yarayan yeni
hammadde, yeni gereç ya da yeni mamüller
yapan onları pazara süren ekonomik ve teknik
bir birimdir.
• Bu sanayi işletmelerinin tamamında maliyet
muhasebesi yoluyla maliyetler oluşturulmakta
ve rekabet piyasasında fiyat rekabeti
etmektedirler.
B-İşletme Birimleri ve Taşıyıcıları
•
•
•
İşletme birimlerinin taşıyıcıları şunlar olabilir:
Kazanç amacına yönelik işletmeler:
bunlar yaptıkları üretim açısından gerek duydukları mal, hak ve hizmetlerin istemde bulunan
nitelikleriyle pazara yönelirler ve üretimlerini piyasa fiyatlarıyla satarlar. Kendileri için gerekli
sermayeyi sattıkları üretim girişlerinden, öz sermaye ve kredilerden sağlarlar. Çabalarının
amacı karın yükseltilmesidir ve kazanç hedefi ilkesini gözetirler.
•
•
Kamu hizmet işletmeleri:
Bunlar da piyasaya yine sunucu ve istemde bulunan olarak çıkarlar fakat ürettiklerini çoğu kez
satmazlar, yurttaşların hizmet ve gereksinimlerini karşılarlar.
•
Kendilerine gerekli paraları vergi ve harçlardan ve bir de kredilerden sağlarlar. Çabalarındaki
ilke "bütçe denkliğidir", (Gelirlerin giderleri karşılaması). Böylece taşıyıcısı kamu olan işletmeler,
-KİT ve belirli istisnalar dışında-"masrafları karşılamaya çaba gösterirler ve bu da
sağlanılmazsa, zararı en (az)da tutma" çalışmasına yönelirler. Böylelikle bunların temel ilkeleri
de "kamuya yararlılık" olmaktadır.
•
•
"Hane halkı" birimleri:
Bunlar pazara genellikle sadece istemde bulunan nitelikleriyle çıkarlar, gereksinimlerini
gelirleriyle kapatırlar; ancak dayanıklı tüketim malları (mobilya, elektrik gereçleri) açısından
krediye başvurabilirler. Bunlarda da temel ilke, bütçe denkliği kuralı göz önünde tutularak
"gereksinimlerin en uygun karşılanışı" olmaktadır
C-(Para bulma) Finansman Kavramı
• Finansman, para bulunmasını, finansal araç
(sermaye) derlenmesini anlatır. Geniş anlamda
Para bulma kavramında; hem para bulmak (pasif
finansman) hem de bulunan parayı yatırma (aktif
finansman) kavramları birleşmektedir.
•
• "Finansman" kavramı; "para ödemesi" anlamına
gelen Latince "finatio" ya da "financia"
deyiminden gelir. Genel olarak finansman;
işletmede finansal dengenin korunması için
alınması gereken bütün önlemleri anlatır.
D-Yatırım Kavramı
• Para bulmanın genel olarak; finansal aracın derlenmesi yani para
bulunmasını belirtmesine karşılık yatırım; bulunan paranın ayni veya
mali varlıkların (makinalar, stoklar, iştirakler) derlenmesine
harcanmasını ifade eder. Bu açıdan yatırım, bir işletmenin
ekonomik faaliyetleri çevresinde ihtiyaç duyacağı bütün somut
malların sağlanması için harcadığı mali araçlar olmaktadır.
•
• Yatırım kavramı ödeme araçlarının; hem taşınmaz mal, bina,
makine gibi donanım malzemeleri, ham ve yardımcı malzeme
biçimindeki aynı mallara (Sachgüter), hem de patent, lisans vb.
gayri maddi mallara çevrilmesini de kapsar.
•
• Yatırımın çözülmesi (Desinvestition) de, gerçek mallara bağlanmış
mali araçların pazarlama süreci sonucunda yeniden serbest
kalmaları anlamına gelir. O halde finansmanda derleme, yatırımda
derleneni kullanma karakterleri ağır basar.
E-Ödeme Akışları
• İşletmeler, özelliklerine ve hedeflerine uygun olarak üretim faktörlerini
derlemek, bunlardan mal ve hizmet üretmek ve ürünlerini pazarda
değerlendirmek görevlerini üstlenirler. Bu üretim akışları, işletmenin başlıca üç
işlev alanını oluşturan derleme, üretim ve sürüm alanlarında görünüm kazanırlar.
Derleme ve sürüm piyasalarındaki mal ve hizmet değişimi, kural olarak "mala
karşı mal" (gerçek değiş-tokuş\trampa) değil, trampa ya da değişim aracı olan
"para" aracılığıyla gerçekleştirilirler. Onun için mal ve hizmet akışları, doğrultuları
birbirine ters durumdaki para akışlarına bağımlı durumdadırlar. Fakat üretim ve
para akışlarının mutlaka aynı zamana rastlaşmaları zorunlu değildir. Ödemelerin,
zaman olarak üretimin el değişiminden (devrinden) önce ya da sonra olması da
mümkündür.
•
• İşletmenin yaptığı her ödeme çıkış (gider) işletmeye yapılan her ödemede (giriş)
tahsilat olarak belirtilebilir.
•
• İş gücü, makine, ham ve yardımcı madde gibi bütün üretim faktörlerinin
derlenmesi işletmede çıkışlara (giderlere) neden olur. Ancak ortaya konan
üretimin pazara sürülmesiyle para yeniden işletmeye geri akar ve böylelikle daha
sonraki derlemelerin gerçekleşmesinin aracı sağlanmış olur.
F-Sermaye İhtiyacı
• Üretim faktörlerinin derlenmesi için yapılan
harcamalar, genellikle üretimin
değerlendirilmesinden sağlanacak girişlerden önce
yapılmak gerekirler.
• Bunun için de giderlerle bunları karşılayacak gelirler
arasındaki zaman aralığını dengeleyecek biçimde
işletmeye her zaman belirli bir paranın bağlanması
zorunlu olacaktır. İşte bu işletmeye bağlanması
gerekli para, "sermaye ihtiyacı" olarak nitelendirilir.
G-Sermaye ihtiyacı tutarı,
•
her şeyden önce yapılan harcama ile geri dönüşü arasında geçecek süre (sermayenin bağlanma süresi)
ve Üretim süreci için gerekli üretim faktörlerinin tür, miktar ve fiyatlarına bağlıdır.
•
Üretime dönük sürecin başlatılabilmesi için, dönüşüm sürecine katılacak paranın işletmeye önce
"dışarıdan" akıtılması gerekir. Dıştan para akışı yalnız başlangıçta değil, sonradan da gerekli olabilir:
Özellikle "iç alan" daki girişlerin iç alanın harcamalarının yetmediği durumlarda buna gerek vardır. Söz
gelimi işletmenin genişleme yıllarında büyük yatırımların yapılmaları zorunlu olabilir.
Ya da mevcut paranın ayrılış (tahsis) amacının değişik olması durumunda da, dışarıdan yeni paraya
ihtiyaç duyulur.
Sürümden sağlanan finansal olanakların bütünüyle işletmede kalması öngörülmemiş ve üretim
faktörlerinin daha sonraki derlenmelerine ayrılmış olabilir. Öte yandan öz kaynak ve dış kaynak
sağlayanlar (ki bunlar geniş anlamda finansal pazarlar olarak nitelendirilebilirler) verdikleri para
karşılığında işletmeden birtakım istemlerde bulunma hakları kazanırlar. (Öz sermaye sahiplerinin
kardan pay, dış kaynak sahiplerinin faiz, süresi sonunda ana para istem hakları gibi) Bütün bunlar da
birtakım harcama ya da çıkış nedeni olurlar. Bunlardan başka Kamunun (gelir ve kurumlar gibi kardan)
vergi istemleriyle işletmenin karşısına çıkacağı bellidir.
Şemadaki "iç alan" dan para çekme sonucunu doğuran bu çıkışlara (ödemeler) işletme belki sadece
tutar ve ödemenin zamanlarını bir oranda belirleme açısından etkide bulunabilir.
•
•
•
•
2-İşletme ve İşletmelerdeki menfaat
grupları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İşletme ile ilişkili kişi ve kurumlar:
-Yönetim
-Ortaklar
-Borç verenler
-Çalışanlar
-Alıcılar
-Tüketiciler
-Kamu ve yarı kamu kuruluşları
-Rakipler
-Sosyal çevre
1-Kişi ve kurumların işletme değerlendirmedeki
amaçları
a)Yönetimin işletmeyi değerlendirmedeki amaçları
• Yönetim, borçları zamanında ödeyebilmek,
gerektiğinde borç alabilmek, ve kurumun
saygınlığını koruyabilmek için işletmenin nakit
durumunu, borçlanma ve borç ödeme gücünü
yeterli durumda tutabilecek mali bünyeye sahip
bir işletmeyi yönetmek ister.
• İşletme seviyesinde iktisadi açıdan, pazarlama
olanakları ve kanalları elverişli, talebi sürekli
artan, rakip sayısı fazla olmayan bir işletmeyi
yönetmek çok daha kolaydır.
YÖNETİM SÜRECİ
2
ÖRGÜTLEME
Örgüt
Kadro
Araç - Gereç
1
PLANLAMA
Amaç
3
YÜRÜTME
Emirler
Seçenekler
Özendirme
Plan
Gözetim
Önlemler
Sapmalar
Plan
Uygulama
(Öngörü)
Sonuçları
DENETLEME
4
b)Ortakların işletme
değerlendirmedeki amaçları
– Ortaklar, işletmeye yatırdıkları tutarın güvenli bir
biçimde korunmasını, pay tutarının giderek
artmasını, pay senetlerinin değerinin yükselmesini
ve yüksek kar payı ödenmesini isterler.
– Ortaklardan kısa süreli yatırımcı dediğimiz pay
senedini alıp satan yada ondan geçici bir süre
temettü bekleyenler genellikle karlarının
maksimum olmasını isterler.
– Uzun süreli yatırımcılar ya da ortak uzun dönemde
yüksek karı amaçlarlar.
D-Borç verenlerin işletmeyi değerlendirmedeki
amaçları
•
•
•
•
•
•
•
Kısa süreli borç verenler
Bir yıl içinde ödenmek üzere işletmeye borç veren bankalar, satıcılar, kamu ve yarı kamu kuruluşları,
İşletmenin finansmanına daha çok yatırımların tamamlanması sonrasında katılırlar. Bunlar işletmenin
yeterli bir akışkanlığa sahip olmasına, verilen kaynakların dönen varlıkların finansmanında kullanılmasına
özen gösterilmesini isterler.
Orta süreli borç verenler
Orta süreli banka kredileri, tahviller, vergi borçları, bu borçların başlıcalarını oluşturmaktadır. Özellikle
orta süreli kredi veren bankalar işletmeyi, iktisadi, teknik, mali ve istihbarat açısından değerlendirerek,
orta sürede borçlanma ve borç ödeme olanaklarına göre verilecek kredi tutarı, ödeme süresi ve
güvencesi hakkında karar vereceklerdir. Bunlar verilecek borcun güven içinde bulunmasını ve faizlerin
zamanında geri ödenebilmesini isterler.
Orta süreli borçlar, bir yıldan daha uzun sürede geri ödendikleri ve geri ödemelerinde kar ve
amortismanlardan yararlanıldığı için işletmenin uzun sürede karlılığı ile ilgili değerlendirmeler önem
taşıyacaktır.
Çağdaş uygulamalarda borç verenlerin işletme üzerindeki etkinliği oldukça gelişmiştir. Özellikle Yatırım ve
Kalkınma Bankaları, ulusal ekonomi açısından projenin uygunluğu üzerinde de durabilmektedir.
Orta süreli kredi kurumları, işletmeleri değerlendirebilmek için iktisadi, teknik ve mali açıdan inceleme
yapabilecek uzmanlardan yararlanırlar. Girişim ve yöneticilerin yaşları, tahsil ve deneyimleri, yetenekleri,
iş hayatındaki tutum ve davranışları incelenip değerlendirilecektir. Ayrıca tüzel kişinin istihbarat bilgileri
de önem taşıyacaktır. Bu bilgiler bunların iş gördüğü bankalar ve kurumlar başta olmak üzere çeşitli
yerlerden derlenecek olup, kuruluşun yazılı ve sözlü taahhütlerine bağlılığı inceleme ve değerlendirme
konusu yapılacaktır.
d)Çalışanların işletmeyi değerlendirmedeki amaçları
• İşletme çalışmalarına güç ve bilgileriyle katılan
çalışanlar, çalışma ve iş güvenliği, iyi bir ücret
ve çalışma düzeni isterler.
• Yönetim sorumluları bu konuları dikkate
almalıdır.
• Ayrıca gelecek güvencesi ve işte yükselmeyi
hedeflerler.
e)Alıcıların işletmeyi değerlendirmedeki amaçları
• Alıcılar hem kendilerine tanınacak ödeme
kolaylıklarını, hem de mamülün kalitesinde
güvenilirlik, satış sonrası hizmetlerde süreklilik,
malın fiyatı, talebin elverişliliği gibi pazarlama
koşullarıyla ile ilgili konuları göz önünde
bulunduracaktır.
• Proje aşamasında işletmenin kuruluş aşamasında
alıcıların isteklerinin de göz önünde
bulundurulması, geniş bir alıcı kitlesi oluşturmak
açısından önemlidir.
f)Tüketicilerin işletmenin kuruluş aşamasındaki
amaçları
• Tüketicilerin projenin herhangi bir aşamasında
ilgilenme olanağı bulunmamaktadır.
• Ancak bu ürünü kullanacak olan tüketiciler
olmazsa ve bu ürünleri talep etmezlerse
işletmenin faaliyetlerini sürdürme şansı
yoktur.
• Bütün işletmeler tüketiciler için kurulurlar.
g) Kamu kuruluşlarının işletme değerlendirmedeki
amaçları
• Mesleki Birlik ve Odaların kendi sektörlerindeki yatırımların herhangi bir
evresinde etkili bir görev üstlenmedikleri görülmektedir.
• İşletmeler çeşitli kamu kuruluşlarını birçok açıdan ilgilendirmektedir.
Bakanlıklar ve bağlı kuruluşlar ve bu arada Devlet Planlama Teşkilatı, Hazine
Müsteşarlığı, ve Sermaye Piyasası Kurulu gibi kuruluşlar, bir yandan ulusal
ekonomi ve yasalara uygunluk açısından yapılacak değerlendirmelere aracılık
yaparken, öte yandan ulusal ekonomi ve yasalara uygunluk açısından yapılacak
değerlendirmelere aracılık yaparken, öte yandan devletin vergi gelirlerinin
arttırılması, devletin iş isteyenlere yardımcı olması, sermaye piyasasının
gelişmesi, küçük paya sahip ortakların korunması gibi nedenlerle yatırımlarla
ilgilenmektedir.
• Devletin yukarıda görülen amaçları gerçekleştirebilmek için çeşitli özendirme ve
yönlendirme önlemlerinden yatırımları yararlandırmak istediği görülmektedir.
• Bu önlemlerden yararlanabilmek için işletmelerin belirli bilgileri kapsaması
öngörülmekte ve kuruluş bölgesi ve yeri, teknoloji, kapasite, yatırım tutarı gibi
konularda sınırlamalar getirmektedir. Bu sınırlamalar projenin
değerlendirilmesi suretiyle saptanmaktadır. Bu değerlendirmeyi yapan
kurumlar, Hazine Müsteşarlığı Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü ile yabancı
sermaye ile yapılan yatırımlarda Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüdür.
h)Rakiplerin işletme değerlendirmedeki amaçları
• Rakipler, kaliteli mal üreten saygınlığı yüksek bir
rakibi aralarına almak istemezler.
• Bundan dolayı yeni kurulan işletmeleri daima
gözlem altında tutarlar ve yeni teknolojik
gelişmelere ayak uydurmaya çalışırlar.
• Piyasaya yeni giren bir işletme kendi Pazar
paylarından bir kısmının sahibi olacağı gibi bir
takım eski teknoloji kullanan rakiplerin piyasadan
çıkarılması sonucunu da doğuracaktır.
i)Sosyal çevrenin işletme değerlendirmesi
• İşletme, coğrafi ve sosyal çevre içinde
çalışmalarını sürdürecektir.
• Kurulacak işletmenin havayı, suyu
kirletmemesi, gürültü, koku, sağlığa zararlı
artıklarla doğal yapıyı bozmaması ve çevrede
yaşayanları rahatsız etmemesi istenir.
2-Ulusal ekonomi açısından işletme değerlendirme
amaçları
• Gelişmekte olan ülkelerde, ulusal ekonomi açısından
proje değerlendirilmesine aşağıdaki sebeplerden
dolayı başvurulur.
• -Ulusal gelir artışının sağlanması
• -Gizli ve açık işsizliğin önlenmesi
• -Gelir dağılımının dengeli hale gelmesi
• -Sanayileşmenin ve kalkınmanın yaygınlaşması
• -Dış ödemeler dengesindeki açığın kapanması
• -Yerli hammaddelerin değerlendirilmesi