Kişilik ve Kişilik Bozukluğu DSM‐V

Kişilik ve Kişilik Bozukluğu DSM‐V Dr. Ferhan Dereboy
Fransız Ergenlerinde Sınır Durum? 30 25 20 % 15 10 5 0 14 15 Erkekler 16 YAŞ 17 18 Kızlar
19+ 300 250 200 150 BPD 100 50 0 BPD 0 YIL 2 YIL 4 YIL 6 YIL 8 YIL 10 YIL 275 180 126 73 42 33 Over the 10 years of follow‐up, 242 of 275 patients (88%) with at least one follow‐up interview had a remission of his or her borderline personality disorder.
100 80 60 BPD
40 20 0 BPD 0 YIL 15 YIL 27 YIL 100 25 8 DSM‐5 KİŞİLİK BOZUKLUĞU DSM‐5 kişilik bozukluklarını genel anlamda kavrayışımızı ve tanılayışımızı değiştirecek birkaç önemli yenilik getirecek barındırıyor; 1. Genel olarak kişilik bozukluğu için yalın bir tanım öneriliyor, 2. Kişilik işlevsellik düzeyleri öneriliyor, 3. Genel kişilik bozukluğu tanı ölçütleri öneriliyor.
Kişilik Bozukluğu : Genel Tanım Genel olarak kişilik bozuklukları, kişinin kültürel normlar ve beklentiler bağlamında adaptif olan bir 1. özkimliği duygusu ve 2. kişilerarası işlevsellik kapasitesi geliştirme yetersizliğinin temsilidir. Özetle Bozuk kişilik = adaptif yetmezlik Sağlıklı kişilik = adaptif yeterlik
Kişilik Bozukluğu : Genel Tanı Ölçütleri A. Adaptif yetmezlik aşağıdakilerden biri veya ikisi ile belirlidir. 1. Özkimliği duygusunda bozukluk aşağıdakilerden biri veya daha çoğu ile anlaşılır: i. Kimliğin bütünleştirilmesi. Kötü biçimde kaynaştırılmış öz duygusu veya kimlik duygusu (ör: kişisel bütünlük ve süreklilik duygusunun sınırlı olması; özdurumlarında kaymalar yaşama; dış dünyaya sunulan özün bir dış cephe olduğuna inanma) ii. Özkavramının bütünleşikliği. Yoksul ve iyi ayrışmamış öz duygusu veya kimlik duygusu (ör: kendi özelliklerini tanımak ve tarif ermekte zorlanma; içsel boşluk duygusu; kişilerarası sınırların belirsizliği, kendini sosyal bağlama göre değişik biçimlerde tanımlama) iii. Kendini yönlendirme. Düşük özyönlendirme (ör: doyum ve ödül sağlayıcı hedefler belirleyememe ve bu hedeflere ulaşamama; yaşamda yön, anlam ve amaç yokluğu)
Kişilik Bozukluğu : Genel Tanı Ölçütleri A. Adaptif yetmezlik aşağıdakilerden biri veya ikisi ile belirlidir. 2. Etkin kişilerarası işlevsellik geliştirmekte yetersizlik aşağıdakilerden biri veya daha çoğu ile belirlidir: i. Empati. Hasarlı empati ve düşünme kapasitesi (ör: başkalarının zihinsel durumlarını anlamakta zorlanma) ii. Yakınlık. Hasarlı yakın ilişkiler kurma kapasitesi (ör: yakınlık ve samimiyet kurup sürdürememe; etkin bir bağlanma figürü olarak işlev görme yetisizliği; arkadaşlıklar kurma ve sürdürme yetisizliği) iii. İşbirlikçilik. Toplumsal dayanışma davranışı kapasitesi geliştirmede yetersizlik (ör: Toplumsal çevrenin ahlak kurallarına uygun davranma kapasitesi geliştirme yetersizliği, özgeciliğin yokluğu) iv. Başkalarının tasarımlarının karmaşıklığı ve bütünleşikliği. Başkalarının tasarımlarının zayıf biçimde bütünleştirilmiş olması (ör: yaşamındaki özel kimselerin imgelerini kopuk ve ilişkisiz biçimde oluşturur.
Kişilik Bozukluğu : Genel Tanı Ölçütleri B. Adaptif yetmezliğe bir veya daha çok kişilik treytinin uç düzeyleri eşlik eder. C. Adaptif yetmezlik zaman içinde ve durumlar arasında görece stabildir ve başlangıcı en azından ergenlik yıllarına dek izlenebilir. D. Adaptif yetmezlik sadece başka bir mental bozukluğun sonucu veya belirtisi olarak açıklanamaz. E. Adaptif yetmezlik sadece herhangi bir maddenin doğrudan fizyolojik etkilerine (ör: kötüye kullanılan bir madde veya ilaç) veya bir genel medikal soruna (ör: ciddi kafa travması) bağlanamaz.
KİŞİLİĞİN İŞLEVSELLİK DÜZEYİ Hastanıza en uygun düşen kişilik işlevselliği düzeyini belirtiniz. _____ 0 – Bozulma yok _____ 1 – Hafif bozulma _____ 2 – Ilımlı bozulma _____ 3 – Ciddi bozulma _____ 4 – Uç düzeyde bozulma
KİŞİLİĞİN İŞLEVSELLİK DÜZEYİ Kişilik psikopatolojisi temel olarak kişinin kendisi ve başkalarına ilişkin düşüncelerdeki aksaklıklardan kaynaklanır. Öze ve kişilerarası alanlara ilişkin aksaklıklar değişik derecelerde olabildiği için, bireysel hastalar özün ve kişilerarası işlevselliğin düzeylerinden oluşan aşağıdaki sürekliliğe göre değerlendirilmelidir. Her bir düzey, aşağıdaki alanlarda o düzeye özgü işlevsellikle nitelendirilir. Öz / Kendilik 1. Kimlik Bütünleşmesi: – özdurumlarının düzenlenmesi; zaman ve kişisel tarih duygusunun tutarlılığı; – kendini benzersiz biri olarak yaşama ve kendi ile başkaları arasındaki sınırları kesin biçimde tanıma yetisi; – kendi içine bakabilme kapasitesi 2. Özkavramının bütünleşikliği: – özdeğer duygusu ve özsaygının regülasyonu; – özerk faillik duygusu (sense of autonomous agency); – özdeğerlendirmenin doğruluğu; – öztasarımının kalitesi (ör: karmaşıklık, ayrışmışlık ve bütünleşiklik dereceleri) 3. Kendine yön verme: – Kendi davranışları için içsel standartların yerleştirilmesi; – hem kısa süreli hem yaşamın tümüne ilişkin hedeflerin tutarlılığı ve anlamlılığı
KİŞİLİĞİN İŞLEVSELLİK DÜZEYİ Kişilik psikopatolojisi temel olarak kişinin kendisi ve başkalarına ilişkin düşüncelerdeki aksaklıklardan kaynaklanır. Öze ve kişilerarası alanlara ilişkin aksaklıklar değişik derecelerde olabildiği için, bireysel hastalar özün ve kişilerarası işlevselliğin düzeylerinden oluşan aşağıdaki sürekliliğe göre değerlendirilmelidir. Her bir düzey, aşağıdaki alanlarda o düzeye özgü işlevsellikle nitelendirilir. Kişilerarası: 1. Empati: – ability to mentalize (başka birinin düşünce ve duygularının doğru modelini yaratma); başkalarının yaşantılarını anlama kapasitesi; – başkalarının bakış açılarının farklılığına dikkat etme; sosyal nedenselliği anlama 2. Yakınlık ve İşbirlikçilik: – başkalarıyla bağların derinliği ve süresi; – yakınlığı tolere edebilme ve arzu etme; – karşılıklı saygı ve destek ve bunun kişilerarası/sosyal davranışlarda yansıması 3. Başkalarının Tasarımlarının Karmaşıklığı ve Bütünleşmişliği: – başkalarının zihinsel tasarımlarının kaynaşmışlığı, karmaşıklığı, bütünleşikliği; – özün regülasyonu için başkalarının tasarımlarını kullanma
KİŞİLİĞİN İŞLEVSELLİK DÜZEYİ Kişilik psikopatolojisi temel olarak kişinin kendisi ve başkalarına ilişkin düşüncelerdeki aksaklıklardan kaynaklanır. Öze ve kişilerarası alanlara ilişkin aksaklıklar değişik derecelerde olabildiği için, bireysel hastalar özün ve kişilerarası işlevselliğin düzeylerinden oluşan aşağıdaki sürekliliğe göre değerlendirilmelidir. Her bir düzey, aşağıdaki alanlarda o düzeye özgü işlevsellikle nitelendirilir. Tıpkı Kişilik Bozuklukları için Genel Tanı Ölçütlerinde olduğu gibi, bu boyutları tanısal amaçla uygularken öze ve kişilerarası ilişkilere ilişkin güçlükler; A. yıllardır sürüyor olmalı B. sadece başka bir mental bozukluğun belirtisi ya da sonucu olmamalı C. sadece madde kullanımı ya da genel medikal bir durumun fizyolojik etkilerine bağlı olmamalı D. Kişinin kültürel çevresi içinde norm olmamalı
Kişiliğin Gelişim Evreleri ve Paralellikler GELİŞİM
EVRESİ
PSİKOSOSYAL GELİŞİM
PSİKOSEKSÜEL
GELİŞİM
NESNE İLİŞKİLERİNİN GELİŞİMİ
OLUMLU x OLUMSUZ
DUYGU
OLUMLU
PSİKOSOSYAL
ÖRÜNTÜ
İÇSELLEŞTİRME
AŞAMASI
Güven X Güvensizlik
Umut
İçeatım
Bebeklik
AYRILMABİREYLEŞME
Sembiyoz
Oral
Küçük Çocukluk
Anal
Özerklik X Utanç, Kuşku
İrade Gücü
İçeatım ð
Özdeşim
Ayrışma
Uygulama
Uzlaş(tır)ma
Oyun Çağı
Fallik
Girişim X Suçluluk
Amaç
Özdeşim
Okul Çağı
Latent
Ergenlik ve
Gençlik
Çalışkanlık X Aşağılık
Yetkinlik
Kimlik X Kimlik
Bocalaması
Sadakat
Yakınlık X Yalnızlık
Sevgi
Üretkenlik X Durağanlık
Bakım
Bütünlük X Yılgınlık
Bilgelik
Özdeşim ð
Kimliği
Ego
Genç Erişkinlik
Orta Yaşlılık
Genital
Yaşlılık
Ego Kimliği
Libidinal Nesne
İlişkilerinin
Tutarlılığına Doğru
NESNE İLİŞKİLERİNİ İÇSELLEŞTİRMENİN ÜÇ DÜZEYİ İÇE ATIM ÖZDEŞİM EGO KİMLİĞİ
3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 KİMLİK BUNALIMI ÖZDEŞİMDEN EGO KİMLİĞİNE GEÇİŞ İÇE ATIM ÖZDEŞİM EGO KİMLİĞİ
3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 KİMLİK BOCALAMASI REGRESİF NESNE İLİŞKİLERİ İÇE ATIM ÖZDEŞİM EGO KİMLİĞİ
3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Yaşamın İlk Yıllarında Nesne İlişkilerinin Gelişimi Sembiy ot ik B ir im İyi Sembi yot ik B i rim İyi Öz K öt ü Sembiy ot i k B i rim İyi Nes ne K öt ü Öz Nes ne Öz Ül k üsel l eş ti r i l m iş Öz Tas ar ımı Ger ç ek ç i Öz İmg el er i Öz Tas ar ım ı Ül k üsel l eş ti r i l m iş Nes ne Tas ar ım l arı
Ül k ü s el Öz İmg el er i Öz K ötü Nes ne Ül k ü s el Nes ne İm gel eri Ego Ül k ü s ü Ger ç ek ç i Nes ne İm gel eri Nes ne Tas ar ım l arı KİŞİLİK İŞLEVSELLİK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Öz / Kendilik 0 BOZULMA YOK 1 HAFİF BOZULMA 2 ORTA BOZULMA 1. Kimlik Bütünleşmesi – – – özdurumlarının düzenlenmesi; zaman ve kişisel tarih duygusunun tutarlılığı; kendini benzersiz biri olarak yaşama ve kendi ile başkaları arasındaki sınırları kesin biçimde tanıma yetisi; kendi içine bakabilme kapasitesi Özdurumları arasında süreklilik ve içsel yaşantılar üzerine düşünme ve anlamlandırma yetisi eşliğinde, kökleri kişisel geçmişine uzanan benzersiz bir kimliği olduğunun farkında olma söz konusudur. Benzersiz, tarihsel bir kimlik duygusu görece sağlamdır ama güçlü duygulara bağlı olarak özdurumları ve kişilerarası sınırlarda kimi değişiklikler olabilmektedir. Kendi içine bakabilme kapasitesi vardır, ancak çeşitli türde (zihinsel, duygusal) özbilgiyi İlişkiler bağlamında bütünleştirmekten kimlik sağlam ve canlı çok, tek bir özbilgi kalır. türü üzerinde fazla durabilmektedir. Özdurumları düzenleme sıklıkla bağlama bağlıdır ve içsel yaşantıları üzerine düşünme kapasitesi bozuktur. Başkalarıyla güçlü özdeşimler yapma eğilimi, daha az ayrışmış benzersizlik duygusu ve tutarsız kişisel tarihte kendini açığa vurur. 3 CİDDİ BOZULMA Özdurumlarının dengesizliği ve kötü düzenlenişine, kişisel tarihe ilişkin bocalama (konfüzyon) veya süreklilik yokluğu eşlik eder. Sınır tanımı kötü veya katıdır; başkalarıyla aşırı özdeşim, başkalarından bağımsızlık konusunda aşırı vurgu, veya bu ikisi arasında gidip gelmeler olabilmektedir. Kendi zihinsel süreçleri üzerine düşünme yetisi belirgin biçimde zedelenmiştir. 4 AĞIR BOZULMA Kendi yaşantıları üzerine düşünme konusunda derin bir yetisizlik söz konusudur. Özdurumları asıl olarak düzenlenmemekte, fark edilmemekte ve/veya kendinin dışında olarak yaşanabilmektedir. Tıpkı kişisel geçmişin sürekliliği duygusu gibi, benzersiz kimlik yaşantısı da neredeyse yoktur.
Tümüyle yeni bir düşünce mi? “Ben”in bedeni, kişiliği veya ömür boyu üstlenilen rolleri düşündüğü zaman dönüp baktığı şey bileşik Kendiyi oluşturan çeşitli kendilerdir. Bu kendiler arasında sürekli ve sıklıkla ani geçişler olur: çıplak beden kendiyi karanlıkta veya aniden ışığa çıktığında düşünün, giyinik kendiyi arkadaşlar arasındayken veya astları veya üstleriyle birlikte iken düşünün, yeni gözünü açmakta olan uyku sersemi kendiyi, sörften inerken canlanmış kendiyi, bayılmaya veya kusmaya direnememiş kendiyi düşünün; beden kendiyi cinsel uyarılma durumunda veya öfke içindeyken, yetkin kendiyi veya beceriksiz olanı, at sırtındakini, dişçi koltuğundakini veya zincirlenmiş ve işkence görmekte olanı düşünün. Gerçekten de, “ben”in her an yeterince tutarlı bir Kendiye tanıklık etmesine elverecek biçimde bu koşulların hepsini açığa vurabilmesi için sağlıklı bir kişilik gerekir. Erikson 1968, s. 217
Özimgelerinden Öztasarımına Kendi Resimlerinden Kendi Albümüne
KİŞİLİK İŞLEVSELLİK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Öz / Kendilik 0 BOZULMA YOK 2. Özkavramının bütünleşikliği –özdeğer duygusu ve özsaygının regülasyonu; –özerk faillik duygusu (sense of autonomous agency); –Özdeğerlendirme nin doğruluğu; –öztasarımının kalitesi (ör: karmaşıklık, ayrışmışlık ve bütünleşiklik dereceleri Özkavramına görece sürekli ve kendi kendine düzenlenen olumlu özdeğer ve özsaygı eşlik eder, özdeğerlendirme doğru yapılır. Karmaşık ve çok yönlü öztasarımına, uygun özerklik ve faillik duygusu eşlik eder. 1 HAFİF BOZULMA 2 ORTA BOZULMA 3 CİDDİ BOZULMA 4 AĞIR BOZULMA Özkavramı çok kırılgan olup olaylar ve koşullardan kolaylıkla etkilenir, tutarlılıktan Özkavramı dağınıktır ve özdeğerlendirme Özdeğerlendirme, yoksundur. belirgin sapmalara içsel değerlendirme‐ Faillik duygusu zayıf, eğilimlidir. lerden çok, algılanan kimlik yokluğu veya dış değerlendirmelere Öztasarımı yoksul ve Tipik öztasarımı çok boşluk yaşantıları dayanır. somut olup yönlüdür, özeleştiri yaygındır. faillik/özerklik çok sert veya çok zayıf Kişinin tepkileri Özdeğerlendirme ya duygusu nerdeyse olumsuz olsa da özdeğerin kendinden nefret ya yoktur veya dışarıdan değerlendirmelerle düzenlenmesi fena kendini büyütme ya kötü niyet algılamaları aşırı özdeşim yapma değildir. da her ikisinin çevresinde örgütlenir. (özdeğerde düşüş) Uygun özerklik ve mantıkdışı ve gerçekçi veya telafi edici bir Düşünceler ile faillik duygusu vardır. olmayan karışımları üstü örtülmemiş eylemler arasındaki biçimindedir. özönemlilik veya ayrım zayıftır, kendinde hak görme Öz tasarımları yalın ve dolayısıyla hedef somut olup birincil biçimini alabilir. belirleme yetisi ağır olarak ya olumlu ya biçimde zedelenmiştir.
olumsuz özelliklerden ya da bunlar arasında kaymalardan oluşur. KİŞİLİK İŞLEVSELLİK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Öz / Kendilik 0 BOZULMA YOK 1 HAFİF BOZULMA 3. Kendine yön verme – – kendi davranışları için içsel standartların yerleştirilmesi; hem kısa süreli hem yaşamın tümüne ilişkin hedeflerin tutarlılığı ve anlamlılığı Hedefe yönelmişlik aşırı veya bir ölçüde maladaptif olabilir. 2 ORTA BOZULMA Hedefler sıklıkla bağlama bağlıdır ve onay almak için izlenmektedirler. Kişisel standartlar Mantıklı kişisel Diğer yandan, mantıkdışı ölçülerde hedefler ve davranış gerçekçi olmayan veya yüksektir (ör. kendini standartları belirleyip sosyal olarak uygun özel biri olarak görme bunlara olmayan kişisel eşliğinde veya içsel uymaya/ulaşmaya standartlara bağlı yada algılanan dış çabalama ve yaşamda olarak hedefler beklentilere yanıt doyumlu olma arasında kimi olarak) ya da düşüktür duygusunu yakalama çelişkiler veya hedef (yani geçerli yetisi gelişmiştir. ketlenmesi olabilir. toplumsal değerlerle uyumsuz). Yaşamın kimi alanlarında doyum Otantisite yokluğu sağlanabilir. duygusu kişisel doyumu azaltmaktadır. 3 CİDDİ BOZULMA Kişisel hedefleri belirlemede ve/veya bu hedeflere ulaşmada zorluk çekilir. Davranış için içsel standartlar bulanık, çelişkili ve/veya çevreseldir. Yaşam sıklıkla anlamsız ve tehlikeli olarak hissedilir. 4 AĞIR BOZULMA Hedefler sıklıkla gerçekçi olmayıp hedef belirleme tutarsızdır. Davranışlar için içsel standartlar neredeyse yoktur. Gerçek doyum yakalanamaz ve nerdeyse düşünülemez, bunu telafi için düşlemle yaygın /yoğun biçimde uğraşılır.
KİŞİLİK İŞLEVSELLİK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Kişilerarası 0 BOZULMA YOK 1 HAFİF BOZULMA 1. Empati – – başka birinin düşünce ve duygularının doğru modelini yaratma (ability to mentalize); başkalarının yaşantılarını anlama kapasitesi; başkalarının bakış açılarının farklılığına dikkat etme; sosyal nedenselliği anlama Başkalarının yaşantılarının bütün renklerini anlama ve değer verme kapasitesi sağlamdır ve başkalarının bakış açılarının farkında olmaktadır. Kişi eylemlerinin başkalarını nasıl etkilediğini kolaylıkla kavrar ve başkalarının çeşitli fikirleri, duyguları ve davranışına tepkileri esnektir. Başkalarının yaşantılarını anlama ve değer verme yetisi bir ölçüde bozulmuştur ve başkaları mantıksız beklentileri olan veya kontrol arzularına sahip kimseler olarak görülebilir. Kişinin davranışlarının başkaları üzerindeki etkilerinin farkında oluşu değişkenlik gösterir. 2 ORTA BOZULMA 3 CİDDİ BOZULMA Başkalarının düşünce, duygu ve davranışlarını anlama yetisin belirgin biçimde kısıtllıdır. 4 AĞIR BOZULMA Başkalarının yaşantıları ve Çok sayıda bakış Toplumsal güdülenmesini açısını göz önünde nedenselliğin farkında düşünme ve anlama tutabilme konusunda olmama veya bu yetisi belirgin biçimde fark edilir bir yetisizlik konuda karmaşa söz bozulmuştur ve söz konusudur. konusu olup kendi başkalarının bakış eylemlerinin başkaları açılarına dikkat Başkalarının üzerindeki etkileri de neredeyse yoktur görüşlerine uç (tetikte olma /gözünü düzeyde dikkat edilir buna dahildir. açma durumunda ama yalnızca kendiyle Bununla birlikte, dikkat gereksinim bir ilişki algılandığı başkalarının doyurma veya zaman. yaşantılarının çok zarardan kaçınmaya özgül yanlarına odaklanmıştır).
odaklanılabilir; özellikle de yaralanabilirliklere ve hatalara. KİŞİLİK İŞLEVSELLİK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Kişilerarası 0 BOZULMA YOK 2. Samimiyet ve İşbirlikçilik – başkalarıyla bağların derinliği ve süresi; – yakınlığı tolere edebilme ve arzu etme; – karşılıklı saygı ve desteğin kişilerarası/ sosyal davranışlarda yansıması Çok sayıda karşılıklı ve dostça ilişkiyi sürdürür ve bunun için arzu duyar. 1 HAFİF BOZULMA 2 ORTA BOZULMA Dostça ilişkiler kurma kapasitesi ve arzusu var olmakla birlikte, Dostça ilişkiler bağlar yüzeyseldir, kurma kapasitesi ve sadece özdüzenleme arzusu var olmakla ve özdeğer birlikte, herhangi gereksinimlerini bir güçlü bir duygu karşılamak içindir. veya çatışma bunu Kişisel davranışlarının ketleyebilmekte başkalarını nasıl veya etkilediğinin genel boğabilmektedir. olarak farkında Başkalarının her değildir. türlü fikir, duygu ve Başkalarına uygun davranışına tepki tepkiler gösterme verme yetisi, tıpkı yetisi zedelenmiştir ve sürüp giden karşılıklılık yoktur. ilişkilere kişinin Diğer yandan, kendi katkılarını başkaları tarafından anlama kapasitesi büyüsel ve mükemmel gibi, bir ölçüde biçimde anlaşılabile‐ kısıtlıdır. ceği yönünde gerçekçi olmayan bir beklentisi vardır. 3 CİDDİ BOZULMA Çoklu bakış açılarını göz önüne alabilme yetisi büyük ölçüde zedelenmiştir. İlişkiler, yakın birine/ birilerine mutlak gereksinim duyulduğu inancı, terk edilme ve/veya kullanılma beklentileri üzerine kurulur. Başkalarıyla yakınlığa ilişkin hissedilenler, korku ve reddedilme ile umarsızca bağ kurma arzusu arasında gidip gelir. İlişkilerde minimal karşılıklılık söz konusu olup, başkaları birincil olarak kendini nasıl etkiledikleri temelinde (olumlu veya olumsuz) kavramlaştırılır. 4 AĞIR BOZULMA Başkalarıyla etkileşimler sersemletici ve yönelim bozucu olabilir. Zarar görme beklentisi nedeniyle dostluk etme arzusu sınırlıdır. Başkalarıyla olan temaslar uzak, dağınık ve sürekli olumsuzdur. İlişkiler birincil olarak güç temelinde kavramlaştırılır ve rahatlık sağlama veya acı ve ızdırap verme yetileri çerçevesinde değerlendirilir. Sosyal/kişilerarası etkileşimler karşılıklı değildir; daha çok temel yakınlaşma (örneğin gereksinim doyurma) ve kaçınma (örneğin acıdan kaçma) eğilimlerini temsil eder.
KİŞİLİK İŞLEVSELLİK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Kişilerarası 3. Başkalarının Tasarımlarının Karmaşıklığı ve Bütünleşmişliği – – başkalarının zihinsel tasarımlarının kaynaşmışlığı, karmaşıklığı, bütünleşikliği; özün regülasyonu için başkalarının tasarımlarını kullanma 0 BOZULMA YOK Başka insanları karmaşık, çok yönlü, özerk bireyler olarak görmekte; çatışmalar ve sorunları tatlıya bağlayabilmektedir. Başkalarının tasarımları yapıcı özdüzenleme için kullanılabilmektedir. 1 HAFİF BOZULMA 2 ORTA BOZULMA 3 CİDDİ BOZULMA Başkaları hakkındaki fikirleri o kimselerin gereksinimleri Başka insanlar doyurma veya kötüye karmaşık, çok yönlü, Başka insanlara ilişkin kullanma kapasiteleri özerk bireyler olarak görüşleri kısıtlı ve üzerinde odaklanır, görülmekte olup, görece basittir, birincil dolayısıyla göklere çatışmalar ve olarak çıkarma sorunların üstesinden gereksinimlerini (ülküleştirme) ile gelebilme yetisi az çok doyurmaya vardır. dayanmaktadır. yerin dibine batırma arasında salınır. İç veya dış baskı Başkalarının algılandığı zamanlar tasarımları gerekli Başkalarının dışında, başkalarının ama bazen yetersiz tasarımlarının tasarımları yapıcı özdüzenleme dengesiz olması ve bir özdüzenleme için araçlarıdır. uçtan diğer uca kullanılabilmektedir. savrulması özdüzenlemenin altını oyar. 4 AĞIR BOZULMA Başkalarının tasarımları bulanık ve globaldir, tipik olarak olumsuz ve kötülük yapıcı imgeler başat konumdadır. Başkaları hakkındaki acı verici fikirlerle uğraşma, özdüzenleme için yıkıcıdır.