İnflamatuvar barsak Hastalıklarının Tedavisinde Kullanılan ilaçlar

İNFLAMATUVAR BARSAK
HASTALIKLARININ TEDAVİSİNDE
KULLANILAN İLAÇLAR
HOCA SLAYTIN TAMAMINI OKUDU SLAYT DIŞINDA SÖYLEDİKLERİNİ EKLEDİM
Yrd.Doç.Dr K.Gökhan ULUSOY
İNFLAMATUVAR BARSAK HASTALIKLARI
• Alevlenme ve iyileşme dönemleri ile kronik bir seyir gösteren, etiyolojisi iyi
bilinmeyen bir hastalık grubudur.
• Genetik yatkınlığı olan bir konakta barsak kökenli antijenlere karşı abartılı bir
immun yanıt gelişir.
• İBH'daki mukozal inflamasyon; bakteryel toksinler ya da bilinmeyen bir antijen
tarafından yapılan bir uyarıya cevap olarak gelişen bir seri reaksiyonun
sonucudur.
• Ülseratif kolit
• Crohn hastalığı
Crohn hastalığı bildiğimiz gibi
kronik gelişen ve iltihabi bir
hastalık. Genellikle ülseratif kolitle
birlikte görülür
TANI
•
•
•
•
•
•
•
Kesin tanı için, spesifik bir test yoktur.
Klinik
Klinik ve FM önemli
Fizik Muayene
Laboratuvar
Radyoloji
Endoskopik Görünüm
Histopatolojik Bulgular
KLİNİK BULGULAR
•
•
•
•
•
•
Karın ağrısı
İshal
Ateş
Kilo Kaybı
Rektal Kanama
Ekstra İntestinal bulgular.
Crohn hastalığı ve
Ülseratif kolitte genelde
görülen semptomların
karşılaştırması
LABORATUVAR BULGULARI
• Gaita tetkikleri
• Akut Faz Proteinleri
• Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR)
Gaita tetkikleri ve Kan
değerlerine bakarak tanı
koyabiliriz.
Hemoglobin, Hemotokrit, Lökositoz
Albümin
Demir, ferritin, transferrin saturasyonu ve faktör 13.
GGT ve ALPaz yüksekliği ÜK’de SK olasılığını düşündürür.
Perinükleer Anti-Nötrofil Sitoplazmik Ab (P-ANCA): ÜK’de %83 (+),
CH'da % 5-25'dir.
• Anti Saccharomyces Cerevisiae Ab. (ASCA): CH’da % 70- 80
civarındadır.
•
•
•
•
•
Pek üstünde durmadı ama siz yine de 1
dakikanızı ayırıp incelerseniz anlarsınız :D
İLAÇ TEDAVİSİNİN AMAÇLARI
• Normal günlük aktivitelerini devam ettirmesi
• Genel sağlık durumunun korunması
• Hastanın normal beslenmesinin sürdürülmesi
• Hastalığın remisyonda tutulması
• Akut alevlenmelerin sıklığının ve sayısının azaltılması
• İlaçlara bağlı yan etkilerin azaltılması
• Yaşam süresinin uzatılması
TEDAVİ ŞEMASI
En alt hafif yukarı
doğru hastalığın
şiddetli formlarına
yapılan tedaviyi
görüyoruz.
Mild(hafif); bu
seviyede birkaç
antibiyotik türüyle
inflamatuarı hedef alıp
gerilemesini ve tedavi
olmasını sağlıyoruz.
Severe(şiddetli);
ilerlemiş formlarda ise
TNF antagonistler ve
hatta cerrahi
girişimlerle hastalığı
tedavi etmeye
çalışıyoruz.
AMİNOSALİSİLATLAR
• Tedavide altın standart
• 5-ASA içeren ilaçlar
• Etkileri topikal, sistemik değil
• Proksimal ince barsaktan emilimi azaltma için;
•
•
•
•
Sülfasalazin
Olsalazin
Balsalazin
Mesalamin
aminosalisilatlar hafif-orta şiddetli
inflamatuvar barsak hastalığının
hem aktif döneminde hem de
remisyon idamesinde en önemli
tedavi ilaçları haline gelmiş ve
tedavide aminosalisilatlar ilk
tercih edilen preparatlardır.
AMİNOSALİSİLATLAR
SÜLFASALAZİN
• Azo-redüktaz ile Sülfapiridin ve Mesalamin’e metabolize oluyor.
• Terapötik etkiden Mesalamin sorumlu
Sülfalazinin yan etkileri çok
yalnızca şiddetli vakalarda.
• İlacın yan etkileri Sülfapiridin ile ilişkili
•
•
•
•
•
Dozu günlük1- 8mg; dört kerede
Doz gün aşırı artırılarak
Yüksek dozlarda daha etkili
Proksimal kolonda açılıyor
Enterik kaplı tabletler
SÜLFASALAZİN
• Yan etkileri;
• Stevens-Jonhson sendromu
• Döküntü
• Fotosensitivite
• Bulantı kusma
• Ciltte renk bozukluğu
• Agranülositoz Agranülositoz, vücutta ani ve sık gelişebilen tehlikeli bir lökopeni (akyuvar sayısının
• Kristalüri
• Hepatit
azalması)dır.
Kristalüri, idrarda tortu maddelerin (kalsiyum oksalat, amorf ürat, ürik asit, kalsiyum
fosfat) gözükmesidir ki halk arasında buna yanlışlıkla kum dökme denir.
SÜLFASALAZİN
• Kontraendikasyonlar
• Sulfa allerjisi
• Aspirin alerjisi
• G6PD eksikliği
Bu tür durumlarla birlikte kullanılmamalıdır.
Hele hamile bir bayan folik asit takviyesi de
alıyorsa aman diyim sakın ha!! (taklaya
gelmeyelim sonra düzgün anamnez alın)
• Folik asit takviyesi!!
• İlaç etkileşmeleri (Varfarin)
MESALAMİN
• Bir çok formu mevcut: Oral tablet, kapsül, enema, rektal supozituvar
• Farklı kombinasyonlar
• Yan etkileri:
• Bulantı, baş ağrısı, karın ağrısı, diyare
• Kontraendikasyonlar:
• Aspirin alerjisi
• G6PD eksikliği
Düz okudu
OLSALAZİN
• Günde iki kez, toplam 2 g/gün
• Yan etkileri:
• Bulantı, baş ağrısı, karın ağrısı, diyare
• Kontraendikasyonlar:
• Aspirin alerjisi
• G6PD eksikliği
BALSALAZİD
• Kolonda azo-redüktaz ile mesalamin’e dönüşüyor
• Günde 3 kez, toplam 6,75 g/gün
• Yan etkileri:
• Bulantı, baş ağrısı, karın ağrısı, diyare
• Kontraendikasyonlar:
• Aspirin alerjisi
• G6PD eksikliği
Hoca uçuyor
Normalde vücutta üretilen steroid hormonlar ama antiinflamtuar etkileri nedeniyle ülseratif kolit tedavisinde sentetik
olarak verilebilirler.
GLUKOKORTİKOİDLER
• Prednizon,prednizolon
Orta şiddettekinde hızlı sonuç almak için glukortikoidler…
• Hidrokortizon (rektal)
• Budesonid (Konrollü salınımlı)
• Inflamatuvar sitokin sentezi azlatır (TNF-α , IL-1)
• Kemokin sentezi azaltır (IL-8)
• NO sentaz, fosfolipaz A2 ve NF-κB gen transkripsiyonunu inhibe eder
Frenledi sonunda
GLUKOKORTİKOİDLER
• Orta-şiddetli akut tedavide
• Günlük 40-60 mg oral doz başlangıç
• Rektal tutulumda lokal uygulama
• Oral kontollü salınan Budesonid 9 mg/gün
GLUKOKORTİKOİDLER
• Yan etkileri (Kısa Süreli <3ay)
• Artmış kan şekeri,
• İştah artışı,
• İnsomnia,
• Anksiyete,
• Tremor,
• Artmış sıvı tutulumu
(hipertansiyon)
• Elektrolit dengeziliği
• Yan etkileri (Uzun Süreli)
• Azalmış kemik dansitesi,
• Yağ dağılımının bozulması
• Aydede yüzü,bufalo
hörgücü
• Gastrik ülserler
• Hipertrigliseritemi
• Hipokalemi,
• Katarakt
• Hirşutizm
İMMUN SÜPRESİF AJANLAR
• Destekleyici olarak kullanılır
• Alevlenmelerde remisyon sağlamak için
•
•
•
•
Azatioprin
6-Merkaptopürin
Metotreksat
Siklosporin
Vücutta aşırı reaksiyon
nedeniyle oluşan
deformasyonları (distensionem
abdominis, lividity) önlemek
için kullanılırlar.
HOCA SLAYTIN TAMAMINI OKUDU SLAYT DIŞINDA SÖYLEDİKLERİNİ EKLEDİM
AZATİOPRİN ve 6-MERKAPTOPÜRİN
• Antimetabolit
• Pürin antagonisti
• İnflamatuvar mediatör sentezini azaltır
• 6-Merkaptopürin,azatiopürinin aktif metaboliti
• Yarı ömürleri 1-2 saat
• 6-MP 50 mg/gün – 1-1,5 mg/kg/gün;
• Azatiopürin 50 mg/gün – 2-2,5 mg/kg/gün
Tüm maddeleri okudu.
AZATİOPRİN ve 6-MERKAPTOPÜRİN
• Yan etkileri;
• Pankreatit
• Ateş
• Artralji
• Bulantı
• Döküntü
• Agranülositoz
• Diare
• Halsizlik
• Hepatotoksisite
En ciddi yan etkisi agranülositoz.
AZATİOPRİN ve 6-MERKAPTOPÜRİN
• Kontraendikasyonlar;
• Gebelik
• Aktif karaciğer hast.
• Kemik iliği süpresyonu
Bu antimetabolitleri gebelikte kesinlikle kullanmıyoruz.
• Böbrek yetmezliğinde doz azaltılır
METOTREKSAT
•
•
•
•
•
Antimetabolit
Dihidrofolat redüktaz enzim inhibitörü
Düşük dozlarda kullanılır (15-25 mg/hafta)
Crohn hastalığı remisyon indüksiyon ve tedavisinde
Oral veya subkutan
Normalde kanser hastalarında daha yüksek dozda kullanırız bu ilaçları.
Bu ilacın dozları haftalık olarak kürler halinde veriliyor.
Kan ilaç düzeyi takibi bu ilaç için öneriliyor.
METOTREKSAT
• Yan etkiler (Yüksek dozlarda)
• Kemik iliği depresyonu
• Megaloblastik anemi,
• Alopesi,
• Mukozit
ilaç kullanılırken folik asit takviyesi gerekiyor
•
•
•
•
Hepatik siroz ve fibroz
Döküntü,
Bulantı,
Diyare
• İlave folik asit takviyesi!!
SİKLOSPORİN
•
•
•
•
•
•
•
Ciddi, steroide dirençli vakalarda
Hücresel immuniteyi baskılar,
IL-2 sentezini ve salınımını azaltır
IV infüzyon
4-8 mg/kg/gün
7-10 gün kullanılır
2-3 günde semptomlarda azalma
Daha çok nakilli hastlarda kullanılan bir ilaç bunu daha çok steroide dirençli vakalarda kullanıyoruz her
hastada kullandığımız bir ilaç değil.
10 günden fazla kullanmıyoruz bu ilacı.
SİKLOSPORİN
• Yan etkiler;
•
•
•
•
Hipertansiyon
Nefrotoksisite
Süperinfeksiyon
Hipomagnezemi
• CYP3A4; ilaç etkileşimlerine dikkat!!
Bu ilaç CYP3A4 ile metabolize olur eğer bu ilaçla beraber bu enzimi indükleyen bi ilaç
kullanırsak kan düzeyi takibi yapmamız gerekiyor.
ANTİBİYOTİKLER
• Yapılan çalışmalarda Crohn Hastalığında sadece Metronidazol ve
Siproofloksasin
• Yan etkileri:
• Bulantı, kusma
• Metalik tad
• Periferik parastezi
• Diyare
Antibiyotikler rutinde çok kullanılmazlar.kitaplarda geçiyormuş nadir kullanılıyormuş.
ANTİ TÜMÖR NEKROZİS FAKTÖR
• TNF aracılığıyla oluşan immuniteyi baskılar
• İnfliksimab
• Adalimumab
• Certolizumab
İnfliksimab iv diğer ikisi subkütanöz kullanılıyor.
Sadece bu 3 ilacın kullnıldığını bilmemiz yeterli.
ANTİ TÜMÖR NEKROZİS FAKTÖR
ANTİ TÜMÖR NEKROZİS FAKTÖR
• Yan etkileri;
• Enjeksiyonla ilgili (ödem,kaşıntı, kızarıklık,)
• Nadir olarak;
•
•
•
•
•
•
•
•
Kalp yetmezliği
Tbc
Fırsatçı enfeksiyonlar,
Hepatit B reaktivasyonu
Lenfoma ve diğer maligniteler
Hepatotoksisite
Vaskülit
Pansitopeni
TEDAVİ ŞEMASI
Hafif durumlarda distalde ise aminosiksilat kullanılır,lüminal ise antibiyotik kullanılır.
Orta durumlarda ise distaldeyse oral aminosiksilat yaa oral rektal steroid verebiliyoruz.
Tabloyu bu şekilde okudu.
• Sulfasalazinin ülseratif kolitteki etkisi nasıl
oluşmaktadır?
• (a) Emilmeyen ilacın kolon florasında oluşturduğu inhibitör
etki
• (b) İlacın kolonda 5-aminosalisilik aside parçalanması ile
lokal inflamasyon baskılanması
• (c) Sulfapiridin salınımı ile oluşan anti bakteriyel etki
• (d) İlacın sistemik immun-modülatuvar etkisi
• Ülseratif kolitte akut alevlenmelerde tercih edilecek
ilaç hangisidir?
• (a) Prednisolon
• (b) Sulfasalazin
• (c) Mesalazin
• (d) Vankomisin
• İnflamatuvar barsak hastalıklarında kullanılan Sülfa
yapısındaki ilaç hangisidir?
• (a) Sulfasalazin
• (b) Sulfametoksazol
• (c) Sulfinpirazon
• (d) Sulfadoksin