Document

Network, LAN, MAN, WAN, Intranet ve Internet Kavramları
· Network’ün işlevi ve kullanım alanları.
· LAN’ın işlevi ve kullanım alanları.
· MAN’ın işlevi ve kullanım alanları.
· WAN’ın işlevi ve kullanım alanları.
· Intranet’in işlevi ve kullanım alanları.
· Internet’in işlevi ve kullanım alanları
1.1 Network(Ağ)
Üniversiteler, fabrikalar veya şirketler gibi işyerlerinde bulunan bürolarda işlerin büyük
çoğunluğu bilgisayar kullanılarak yürütülür. Bu bilgisayarlar genellikle bilgileri bir veri
bankasından alır ve işlerler. Bir büronun işlediği bilgilerin bir kısmı bir başka büronun ihtiyaç
duyduğu bilgi olabilir. Bu durumda bilgi bürolar arasında paylaşılabilir olmalıdır. Bilginin,
bilgisayarlar arasında paylaşılması için bilgisayar ağının kurulması ve bilgisayarların da bu
ağa bağlanması gerekir.
Bilgisayar ağları, bilginin paylaşımında zaman ve para kazancı sağlar. Bazı cihazların ortak
kullanımı söz konusu olduğunda ise bu cihazlar da ağa bağlanır. Ağa bağlı bilgisayarlar, ortak
kullanıma açılmış cihazlardan yararlanır.
1.1.1 Ağın İşlevi
Ağ, birden fazla bilgisayarın birbiriyle iletişim kurarak bilgi alışverişinde bulunmalarını
sağlar. Bunun için bilgisayarlara modem veya ağ kartı bağlanır. Bilgisayara modem bağlanır
ise PTT hattına (Dial-Up), ağ kartı takılırsa bir kablo ile hub ya da switch adı verilen bir
cihaza (LiseLine) bağlanır. Bilgisayarda uygun bir yazılım kullanılarak ağdaki diğer
bilgisayarlar ile iletişim kurulur. Burada, modem ya da Hub/switch cihazlarının yaptığı iş,
bilgisayarın haberleşmesini sağlamaktır. Hub veya switch genelde bir ya da birden fazla bina
içerisindeki bilgisayarların bilgi alışverişi için kullanılır. Örneğin, bir fabrikanın çok yakın iki
binasında bulunan bilgisayarların birbirine bağlanması örnek olarak verilebilir.
Bağlanan bilgisayarların birbirlerine olan uzaklığı, kullanılan araçlar ve ara elemanlar
itibariyle ağ sistemleri çeşitli gruplara ayrılır. Bir ağ sisteminin oluşturulmasında temel amaç,
kaynakları paylaşmaktır. Bu kaynaklar; veri tabanları, yazıcılar, klasörler, sürücüler olabilir.
Bunun dışında iletişim, haberleşme, ve eğlence amacıylada ağ sistemleri kullanılabilir.
En küçük ağ sistemi iki bilgisayarın birbirine bağlanmasıyla oluşturulurken, en büyük ağ
sisteminin Internet olduğu söylenebilir.
Bir ağ sisteminin oluşturulması için donanım araçlarının yanı sıra ağ yazılımlarına da ihtiyaç
duyulur. Bu yazılımlar, ağ kaynaklarının paylaşımı, kaynakların yönetimi, ağa girişi, iletişim
protokolleri ve yapısal işlevlerini üstlenir. Resim-1.1 ve 1.2’de birçok bilgisayar, kablolar
aracılığıyla birbirine bağlanmıştır. Ağa bağlı bu bilgisayarlar bir büroda olabileceği gibi farklı
bürolarda da olabilir. Bilgisayarların ortak kullanabileceği cihazlar da ağa
bağlanabilir(sunucu (server), yazıcı ve disk gibi) ve ağdaki bilgisayarların bu cihazlardan
yararlanması sağlanabilir.
Resim-1.1 Server’a(sunucuya) Resim-1.2 Sunucuda arka arkaya
bağlı bilgisayarlar. bağlı bilgisayarlar.
Resim-1.3 Hub veya switch’e bağlı bilgisayar ağı
Dünyada kullanılmakta olan birçok uluslararası ve ulusal ağ mevcuttur.
1.1.2 Ulusal Ağların İşlevi ve Kullanım Alanları
· Bütün ülkeye yayılmış olan organizasyonların birimleri arasında veri iletişimini sağlarlar.
· Bölgeleri, şehirleri, eyaletleri ve tüm ülkeyi kapsayabilirler.
· Büyük şehir alan ağları (MAN), ya da geniş alan ağları (WAN) da kullanılır.
· İyi bir iletişim alt yapısını gerektirirler. Bu alt yapı da telekomünikasyon şirketleri
tarafından sağlanır.
1.1 LAN (Local Area Network(Yerel Alan Ağı))
Bir kurum veya kuruluşta, bir oda içerisinde, bir veya birkaç bina arasında ethernet ağ
kartları, kablo ve hub/switchlerden oluşan yerel ağ sistemidir.
1.2.1 LAN’ın İşlevi
Aynı alanda veya bir bina içerisinde bilgisayarları birbirlerine bağlar, ağdaki cihazların ortak
kullanılmasını ve veri paylaşılmasını sağlar.
1.2.2 Kurulum Alanları
· Bina veya ofis içi gibi sınırlı alanlar dahilinde kurulurlar.
· Diğer ağ tiplerine göre daha hızlı çalışırlar.
· Bünyelerinde bilgisayarlar, yazıcılar, çiziciler, CD-ROM sürücüler ve diğer çevre birimleri
yer alabilir.
· Günümüzde birçok şirketin günlük işlemleri yerel bilgisayar ağlarıyla yürütülmektedir.
Resim-1.4’de bir fabrika alanı içerisindeki binalarda bulunan bilgisayarların, ağ sistemi ile
birbirlerine bağlanışı gösterilmiştir.
Resim-1.4 Yerel ağ sistemi (LAN).
1.1 Metropolitan Area Network’ün (Çok sayıda yerel ağdan oluşan ağın) İşlevi
Orta ölçekli ağ sistemidir. Bir üniversitenin kampus alanı içerisinde veya bir şehir
içerisinde yönlendirme, güçlendirme ve doğrulama işlemleri için yardımcı ağ aygıtlarına
gereksinim duyan, bünyesinde birden çok LAN sistemi barındıran ve bunları birbirine
bağlayan ağ sistemidir. Bunlara en güzel örnek Intranet verilebilir.
· MAN ağı adını, birden fazla binayı bir ağ ile birleştiren ve ilk organizasyonlar olan
üniversitelerden alıyor.
· Birbirine yakın/uzak olan binalar arasında bilgi ve kaynak paylaşımını sağlar.
· Yeraltı ve yerüstü kabloları kullanılarak kurulur.
· Çeşitli birimler arasında bilgi transferi gerektiren büyük şirketlerin birçoğunda
bulunur.
MAN ağ sistemi ile ilgili resim, resim-1.5’de verilmektedir.
1.2 Wide Area Network’ün (Geniş Alan Ağının) İşlevi
WAN, geniş kapsamlı bir ağ sistemidir. Birden fazla MAN sistemini birbirine bağlayan
veya doğrudan dışarıdan modemler yardımıyla bağlanılarak ağa ilave olan sistemlerdir.
Bu sisteme en güzel örnek Internettir. WAN ağ sistemi ile ilgili resim-1.5’de
verilmektedir.
1.3 Intranet’in İşlevi
Bir bankanın merkezi ve şubelerinin birbirleriyle bağlanması buna örnek olarak
verilebilir. Bu durumda şehir içinde veya şehirlerarasında PTT’nin hatları ve modemler
kullanılarak bilgi transferi yapılır. Intranet ağı genelde büyük kuruluşlar tarafından
kurulur ve kullanılır(resim-1.5).
Resim 1.5 Intranet ağında işleyen bilgisayarların şematik gösterilişi
Modem, uzak mesafelerdeki cihazların bağlanması için kullanılmaktadır.
Router, modemden sonra iletişimin hangi yolu izleyeceğini bildirir.
PTT’nin LEASE-LINE (kiralık veri hattı) hatları, şehir içi ve şehirlerarası iletişimde
kullanılmaktadır.
Intranet ağına izin verilmediği sürece Internete bağlı bilgisayarların hiçbirisi giremez. Ancak,
aynı Intranete bağlı bilgisayarlar bilgilere erişip kullanabilir.
Ateş duvarı: Internet aracılığı ile gelen davetsiz misafirlerin girişlerini engelleyen, sistemi
koruyan donanım ve yazılım ürünleridir. Ateş duvarı sayesinde Internet üzerinden gelen
kullanıcılar denetlenir ve yetkileri sınırlandırılarak bilgi alışverişi yapmasına izin verilir.
1.1 Internetin İşlevi
1.6.1 Internetin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
Internet’in ilk kez kullanılması, Amerikan Federal Hükümeti Savunma Bakanlığı'nın
araştırma ve geliştirme kolu olan 'Savunma İleri Düzey Araştırma Projeleri Kurumu'na
(DARPA- Defence Advanced Research Project Agency) dayanmaktadır.
1969 yılında çeşitli bilgisayar bilimlerini ve askeri araştırma projelerini desteklemek için
A.B.D. Savunma Bakanlığı, ARPANET adında Paket Anahtarlamalı bir ağ oluşturmaya
başladı. Bu ağ, ABD'deki üniversite ve araştırma kuruluşlarının değişik tipteki bilgisayarlarını
da kapsayarak genişledi.
1973 yılında bilgisayar ağlarının geliştirilmesi için bir internetworking projesi başlatıldı.
1978 yılına kadar TCP (Transmission Control Protocol( İletim Kontrol Protokolünün))
protokolünün dört uyarlaması geliştirildi ve denendi.
1980 yılında bu işlem sabitleşti ve ARPANET ağına bağlı bilgisayarlar arasındaki iletişim
kolaylaştı.
1983 yılında bütün ARPANET kullanıcıları İletim Kontrol Protokolu/Internet Protokolu
(TCP/IP(Internet Protocol)) olarak bilinen yeni protokole geçiş yaptı. Aynı yıl TCP/IP,
ARPANET ağını da içeren ABD Savunma Bakanlığı Internetinde kullanılmak üzere
standartlaştırıldı.
ARPANET, 1990 yılı Haziranında kullanımdan kaldırılarak yerini ABD, Avrupa, Japonya ve
Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet işletimindeki omurgalar (backbone) aldı. ARPANET'in
kaldırılmasına rağmen, TCP/IP protokolu kullanılmaya devam etti ve gelişti.
1.6.2 Internet
Tüm dünyadaki bilgisayar ve yerel bilgisayar ağlarını birbirine bağlayan küresel bilgisayar ağ
sistemidir. Internet ağı, tüm dünyayı kapsayan, 100’den fazla ülkeye dağılmış ve milyonlarca
bilgisayarı birbirine bağlayan yaklaşık 5000 bilgisayar ağının toplamıdır. Telefon hatlarıyla
birbirine bağlı bu ağda, kişi ve kuruluşların kullandığı farklı yapıda bilgisayarlar ve bu
bilgisayarlarda kullanılan farklı işletim sistemleri bulunabilmektedir. Internet, bu farklı
yapıdaki bilgisayarların ortak bir dille iletişim kurmasına imkan sağlayarak, farklı programlar
çalıştırılsa dahi, kullanıcılar ekranda aynı bilgileri görür ve değerlendirebilirler.
Bazı bilgisayar ağları ve ağa bağlı bilgisayarlar, aynı zamanda kesintisiz olarak Internet
ortamına da bağlıdırlar. Bunların bir kısmı, Internet ortamında başka kullanıcılara,
yararlanabileceği çeşitli bilgiler sunarken(sunucular); bir kısmı da, kendi bilgisayarıyla
Internet'e geçici olarak bağlanmak isteyen kullanıcıların erişim isteklerine cevap verirler.
Internet erişim sağlayıcı kuruluşlar, genelde bir kullanıcının Internet'e telefon bağlantısı ile
erişimini sağlayan bölgesel kuruluşlardır.
Internet’in en temel işlevi, haberleşme ve iletişimdir. Kullanıcılar, Internet üzerinden
dünyanın her yanı ile faks kadar hızlı, posta kadar ucuz bir şekilde iletişim kurabilirler.
İstenilen her konuda araştırma yapabilir, bu süreç içinde gerekli görülen bilgi ve dokümanlar
bilgisayarlara yüklenebilir. Kullanıcılar, evlerinden veya bürolarından alışveriş sitelerinden
alışveriş yapabilir, müze ve sergileri gezebilir, müzik arşivlerine girebilir, farklı ülkelerden
olan insanlarla her konuda yazılı veya sesli olarak görüşebilir, ithalat-ihracat ile ilgili yurt
dışındaki bağlantılarını gerçekleştirebilirler. Çeşitli mesajlar, çok düşük bir ücretle her an
dünyanın her yerine gönderilebilir.
Internet’e bağlı bilgisayarların marka, model ve işletim sistemleri ne olursa olsun, bu
bilgisayarlarda Internet’e girebilecekleri uygun programlar varsa bilgi alışverişinde
bulunabilirler (resim-1.4).
Ayrıca, Interaktif bankacılık hizmetlerinden yararlanılarak Internet aracılığı ile havale ve
fatura ödemesi gibi işlemler kolaylıkla yapılabilmektedir.
Internet genel bilgiye erişimi destekler. Elektronik posta (elektronik mail), konferans ve
bildiriler gibi konularda iletişim hizmetlerini sağlar.
Bütün bilgi ve servisler, Internet'i oluşturan çeşitli ağlara dağıtılmıştır. Geçerli bir Internet
adresi ve fiziksel bağlantısı olan herhangi bir yerden Internet’e ulaşılabilir.
Birçok kuruluş Internet'e iki nedenden dolayı bağlanmaktadır: Birincisi, Internet bilgilere
dünya çapında erişim sağlar. İkincisi ise, Internet'e bağlanmak geniş bölge ağı kurmaktan
daha kolay ve ucuzdur.
Internet'in kullanımı bir zamanlar araştırma, eğitim ve e-devlet kuruluşlarının etkinlikleriyle
sınırlandırıldıysa da, son zamanlarda ticari kullanımı büyük oranda artmıştır. Günümüzde bu
artış e-ticaret olarak yerini almaya başlamıştır.
E-devlet günümüzde kamu kuruluşlarına veri tabanı oluşturmaktadır. Vatandaşlık hizmetleri,
güvenlik ve suçlu takibi gibi hizmetler bu veri tabanından yapılmaktadır.
1.6.3 Elektronik Posta
Internet, dünyanın en büyük elektronik posta (e-mail) ağıdır. Kullanıcılarına mesajları
okuma, saklama, gönderme, sıraya sokma ve yanıtlama gibi çeşitli hizmetler sunarak
dünyanın dört bir tarafı ile haberleşmelerini kolay ve ucuza sağlamaktadır.
1.6.4 Internet’e Erişim Yöntemleri
Internet'e, modemi ve kişisel bilgisayarı olan kullanıcı, çok az bir ücret karşılığında
bağlanabilir. Internet'e ara sıra bağlanan kullanıcılar dial-up(telefon hattı) hat kullanabilirler,
ancak bu tip bağlantı çok sık bağlananlar için verimli değildir. Bu kullanıcılar, Internet'e
kiralık hatlar(Lise-Line) ya da paket anahtarlamalı ağlar yoluyla bağlanmalıdırlar.
Resim-1.6 Uluslararası Internet ağı
Resim-1.7 Internet ağına bağlı il veya ülkelerin şematik gösterilişi.