mali raporlama ve muhasebat genel müdürlüğünce üretilerek
advertisement
MALİ RAPORLAMA VE MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜNCE ÜRETİLEREK, YAYINLANMASI ÖNGÖRÜLEN MALİ TABLOLAR Kamu mali yönetim sistemimizde 1050 sayılı Genel Muhasebe Kanununun uzun yıllar uygulanmasından sonra değişim öngörülmüş ve gelecek yönelimli, iyi yönetişim ilkelerine uygun altyapıya sahip olan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununu (KMYKK) ile mali yönetim sistemi yeniden düzenlenmiştir. KMYKK’da bütçelerin hazırlık süreçlerinden uygulanmasına, harcama süreçleri, kontrol ve denetim süreçleri ile muhasebe sistemi gibi birçok alanda düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Kanunda konu ile ilgili olarak kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması ile ilgili olarak mali saydamlığı ve hesap verilebilirliği sağlamak üzere faaliyet raporları, kesin hesap ve mali istatistiklerin düzenlenmesi, değerlendirilmesi ve yayımlanması ile ilgili hususlar düzenlenmiştir. Faaliyet raporları, üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkililerince idare faaliyetleri hakkında düzenlenen ve performans programlarının uygulanmasına yönelik sonuç ve değerlendirmeleri içeren raporlardır. Kesin hesap ise, belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminlerini gösteren ve yetkili organlarının kararıyla yürürlüğe giren bütçenin uygulanması sonucunda bir yıllık uygulama sonuçlarını gösteren ve yetkili organların bütçe uygulama sonuçlarını değerlendirmesi ve onamasına imkan sağlanmasına yönelik hazırlanan belgelerdir. I. MUHASEBE VE MALİ RAPORLAMA Devlet muhasebesi, devletin mali nitelikteki işlemlerinin ve olaylarının kayıtlarını tutan ve raporlayan bir sistematiktir. Devlet muhasebesi yüklendiği işlev ve kapsadığı alan itibariyle mali hesap verilebilirliğin ve saydamlığın temelini oluşturan verilerin elde edilmesinde en önemli araçlardan biridir. Gelişmiş bir muhasebe ve raporlama sistemi, hükümetlerin uyguladıkları mali politikaların mevcut ve gelecek dönemlerdeki etkileri hakkında en sağlam referans kaynağıdır. Bu yönüyle, devlet muhasebesi yatırımcılara, akademisyenlere, politika oluşturanlara ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlara karar alma ve bu kararların uygulanması sürecinde zamanında, doğru ve tutarlı bilgi sağlar. Tahakkuk esaslı devlet muhasebesi ile varlık ve yükümlülüklerin bir bütünlük içinde ve kapsama dahil idarelerde faaliyet dönemleri itibariyle kamu kaynağının elde edilmesi ile kullanılmasına yönelik faaliyetleri oluşturan mali işlem ve olayların muhasebe kayıtlarına alınması amaçlanmaktadır. Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde kaydedilecek mali işlemlere ilişkin veriler kullanılarak mali raporların üretilmesi sağlanacaktır. Mali raporlar genel olarak kaynakların dağıtımı, mali politikaların etkileri ve ileriye yönelik politika oluşturulması ve karar verilmesinde kullanıcılara kamu idaresinin mali durumu, performansı ve nakit akımları hakkında kapsamlı bilgi sağlayan dokümanlardır. Kamu mali yönetim sisteminde kamu idaresi yöneticilerinin ve bütçe hakkı doğrultusunda vergi verenlerden elde edilen kamu kaynaklarının ne şekilde kullanıldığının uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ve raporlama standartları doğrultusunda raporlanması ve ilgililer ile kamuoyunun bilgisine sunulması mali saydamlık ve hesap verilebilirliğin temelini oluşturur. Mali raporlama, mali saydamlığın sağlanması için kamu kaynaklarının kullanımı üzerinde kamuoyu denetimi ve yetkili mercilere ilgililerin hesap verme sorumluluğu yerine getirmesinde kullanılması gereken ana unsurdur. Ayrıca kamu yöneticilerinin idareleri ile ilgili gelecek kararlarının alınmasında, mevcut durumun görülerek, kaynaklarının etkin ve verimli alanlara yönlendirilmesinde ve etkinliği yüksek faaliyetlerin yürütülmesinde doğru veriler sağlayacaktır. Dış dünya açısından bakıldığında genel yönetime ait mali raporlar uluslararası alanda belirlenmiş standartlara uygun olarak hazırlandığında, ülke uygulamalarının karşılaştırılabilmesine ve değerlendirilebilmesine olanak sağlayacaktır. II. YAPILAN DÜZENLEMELER A. 5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU İLE YAPILAN DÜZENLEMELER Ülke uygulamamızda 5018 sayılı kanun yürürlüğe girmeden önce, kamu sektöründe farklı muhasebe sistemleri ve hesap planları uygulanmakta, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden birçoğunun mali verileri elde edilememekte ya da uzun süreli gecikmeler sonucunda elde edilebilmekteydi. Dolayısıyla genel yönetime ait mali istatistikler çoğunlukla elde edilememekte, elde edilse bile muhasebe verilerine dayanmayan, genel nitelikli istatistiki çalışmalar olmakta ve mali istatistikler merkezi bir yapı içinde toparlanamamaktaydı. KMYKK ile genel yönetime ait mali istatistikleri derleme görevi Maliye Bakanlığına verilmiştir. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri açısından özel bir düzenleme yapılmış ve merkezi yönetimime ait mali istatistikleri aylık olarak Maliye Bakanlığınca yayımlanacağı açıklanmıştır. KMYKK’nun 52-54 maddeleri arasında genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali istatistiklerine ilişkin hususlar düzenlenmiştir. KMYKK’nun “Kapsam, temel ilkeler ve kurumsal çevre” başlıklı 52.maddesinde mali istatistiklerin kapsamı, hazırlanmasında uyulacak kriterler ve sorumluluklarla ilgili hususlar “Mali istatistikler, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali işlemlerini kapsar. Mali istatistikler, uluslararası standartlara uygun olarak bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanır. Mali istatistiklerin hazırlanmasında kamu idarelerinin yöneticileri uygun kurumsal çevrenin oluşturulması için gerekli önlemleri alır.” şeklinde düzenlenmiştir. Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali istatistiklerinin hazırlanması ve açıklanmasında uyacakları kurallar anılan kanunun “Mali istatistiklerin hazırlanması ve açıklanması” başlıklı 53. maddesinde “Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler, Maliye Bakanlığınca derlenir. Merkezi yönetim kapsamı dışındaki kamu idareleri mali istatistiklerini belirlenmiş ilkelere uygun olarak hazırlar ve belirlenen süreler içinde Maliye Bakanlığına gönderir. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler, Maliye Bakanlığınca aylık olarak yayımlanır. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelere ait mali istatistikler ile merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler Maliye Bakanlığınca birleştirilerek, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler elde edilir ve üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlanır. Mali istatistiklerin anlaşılabilir ve kullanıcılar için kolayca ulaşılabilir olması esastır.” şeklinde belirlenmiştir. Kanunda genel olarak mali istatistiklerin üretilmesine yönelik düzenlemelerin ardından, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait olarak hazırlanan mali istatistiklere ilişkin güvence verilebilmesine yönelik düzenlemeler ise aynı kanunun “Mali istatistiklerin değerlendirilmesi” başlıklı 54. maddesinde “Bir yıla ait mali istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk, güvenilirlik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından Sayıştay tarafından değerlendirilir ve bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine ve Maliye Bakanlığına gönderilir. Bu raporda yer alan değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alır.” şeklinde düzenlenmiştir. KMYKK’da yapılan bu düzenlemeler çerçevesinde mali raporlama ile ilgili olarak kanunun 49. maddesine göre hazırlanmış olan ikincil mevzuat düzenlemesi “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği” ve bu yönetmeliği esas alarak hazırlanmış olan uygulama metinleri olan muhasebe yönetmeliği ve benzeri düzenlemelerde bu sistematiğe uygun davranılmıştır. 2 B. GENEL DÜZENLEMELER YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ İLE YAPILAN Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde standart bir muhasebeleştirme ve raporlama sisteminin oluşturulması, muhasebe sistemine ilişkin temel kavram, ilke kural ve uygulamaların belirlendiği “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği1” 2005 yılında yayımlanmıştır. Anılan yönetmelikle, tahakkuk esaslı devlet muhasebesi uygulamasına yönelik olarak, hesap ve kayıt düzeninde saydamlık, hesap verilebilirlik ve tekdüzenin sağlanması; faaliyetlerinin gerçek mahiyetlerine uygun olarak sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi; mali tablolarının zamanında, doğru, muhasebenin temel kavramları ve genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri çerçevesinde, uluslararası standartlara uygun, yönetimin ve ilgili diğer kişilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanması ve yayımlanmasına ilişkin esas, usul, ilke ve standartlar belirlenmiştir. Genel yönetim kapsamına dahil idarelerde mali raporlarının genel yönetim muhasebe yönetmeliğinde belirlenen ilkeler ve standartlara uygun olarak hazırlanması ve öngörülen sürelerde ilgililerin bilgisine sunulması gerekmektedir. 1.GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ’NDE HAZIRLANMASINA YÖNELİK DÜZENLEMELER MALİ RAPORLARIN Mali raporlama “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin” beşinci bölümünde düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu bölümde ana hatları itibariyle mali raporlamanın ne olduğu, mali raporlamanın amacı, hazırlanmasına ilişkin hususlar ve mali raporlara ait açıklamalara yer verilmiştir. Mali raporlama yönetmeliğin 111. maddesinde “Mali tablolar, Yönetmelikte belirlenen ilkelere ve standartlara uygun olarak hazırlanır ve belirlenen sürelerde ilgililerin bilgisine sunulur. Mali tablolar, bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanır. Dipnotların ve açıklamaların, belirli bir olayın veya işlemin kamu idaresinin mali durumu ve faaliyetleri üzerindeki etkisinin değerlendirilmesinde yetersiz kalması halinde ilave açıklamalara yer verilir.” şeklinde tanımlanmış ve hazırlanmasında uyulacak ilkeler açıklanmıştır. Mali raporlama faaliyeti ile mali yönetim sisteminde gelişen yani anlayış çerçevesinde, mali işlemlerin saydam ve hesap verme sorumluluğu çerçevesinde gerçekleştirilmesi, kamu kaynaklarının dağılım ve kullanımı, uygulanan mali politikaların etkileri ile ileriye yönelik politika oluşturulması ve karar verilmesinde, kamu idaresinin mali durumu, performansı ve nakit akımları hakkında kullanıcılara kapsamlı bilgi sağlanması amaçlanmaktadır. Mali tablolarda yukarıdaki amaçların sağlanmasına yönelik olarak kamu idarelerinin varlıkları, yabancı kaynakları, öz kaynakları, gelirleri, giderleri ve gerçekleştirilen nakit akışları hakkında bilgilere yer verilir. Genel yönetim muhasebe yönetmeliğinde yapılan düzenlemeler aşağıda kısaca başlıklar halinde verilmiştir. a- Kendi adına ekonomik varlık edinebilen, yükümlülük üstlenebilen, diğer kamu idareleri ve üçüncü şahıslarla ekonomik ilişkilere girebilen her kamu idaresi bir raporlama birimidir. İstisnai olarak genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri tek bir raporlama birimi sayılmıştır. b- Mali raporlar muhasebe kayıtlarındaki veriler esas alınarak hazırlanacaktır. 03.05.2005 tarih ve 2005/8844 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kararlaştırılmış ve 08.06.2005 tarih ve 25839 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 1 3 c- Mali tabloların karşılaştırma yapılabilmesine imkan sağlamak amacıyla son üç yıllık verileri sağlayacak şekilde hazırlanması gerekmektedir. Mali tablolar için belirlenen şablonlar üç yıllık verileri içerecek şekilde hazırlanmıştır. d- Mali raporların standartlara uygun olarak hazırlanmasından ve konsolide edilmek üzere Maliye Bakanlığına gönderilmesinden kamu idaresinin muhasebe yetkilileri sorumlu tutulmuştur. e- Muhasebe yetkililerince mali raporların hazırlanması ve gönderilmesi hususlarının yerine getirilmesini gözetmekten yöneticiler sorumlu tutulmuştur. f- Mali raporlarda dipnotlarda açıklanan hususların, belirli bir olayın veya işlemin kamu idaresinin mali durumu ve faaliyetleri üzerindeki etkisinin değerlendirilmesinde yetersiz kalması durumunda ilave açıklamalara yer verilmesi gerekmektedir. g- Mali tablolar ihtiyaca göre aylık, üç aylık ve yıllık hazırlanır. h- Mali tabloların konsolidasyon işlemi Maliye Bakanlığınca yapılacaktır. Genel yönetime ait mali tablolar konsolide edilirken öncelikle merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler bazında konsolide edilecek, daha sonra ise 3 sektörün birleşmesi ile genel yönetim mali raporları ortaya konmuş olacaktır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nde KMYKK belirtilen mali istatistiklerin merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları ile mahalli idarelere ait mali raporlarda yer alan verilerden üretileceği açıklanmıştır. Genel yönetim kapsamına dahil kamu idarelerinde muhasebe kayıtlarının mali tabloların üretilmesine imkan verecek şekilde detaylı hesap planlarında belirlenmiş detayda ve analitik bütçe sınıflandırmasında öngörülen kurumsal, fonksiyonel ve finansman kodları çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Genel yönetim muhasebe yönetmeliğinin 117. maddesinde genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince hazırlanacak mali tablolar aşağıda sayılmıştır. a) Bilanço, b) Faaliyet Sonuçları Tablosu, c) Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu, d) Nakit Akım Tablosu, e) Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu, f) İç Borç Değişim Tablosu, g) Dış Borç Değişim Tablosu, h) Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu, i) Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu, j) Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu, k) Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, l) Giderlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu, m) Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu, n) Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu, o) Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, p) Bütçe Giderlerinin Finansal Sınıflandırılması Tablosu, r) Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu, s) Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosu, 2.GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ’NE GÖRE MALİ RAPORLARIN YAYIMLANMASI Mali verilerin yayımlanmasına ilişkin temel düzenleme yukarıda açıklandığı şekilde 5018 sayılı KMYKK’nun 53. maddesinde yapılmıştır. Anılan maddede, Maliye Bakanlığınca merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistiklerin aylık olarak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistiklerin ise üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlanacağı açıklanmıştır. 4 GYMY’nin 136. maddesine göre mali tablolar içeriğinde yer verilen bilgilerin gelecekteki olaylar ve sonuçları hakkında tahminlerin oluşturulması, doğrulanması ve değiştirilmesine olanak sağlayacak şekilde, elektronik ortamda ve basılı olarak, ihtiyaca göre aylık, üç aylık ve yıllık dönemler halinde yayımlanması öngörülmüştür. Ayrıca yine yapılan belirleme gereğince, kamu idarelerince üretilen mali tablolar ile mizanların ayrıca altı aylık ve yıllık dönemler itibariyle ilgili olduğu dönemi izleyen üç ay içerisinde Resmi Gazetede yayımlanması gerekmektedir. C. GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİNE GÖRE YAYIMLANMIŞ OLAN DÜZENLEYİCİ METİNLERLERLE İLE YAPILAN DÜZENLEMELER 1. MERKEZİ YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ’NDE MALİ RAPORLARLA İLGİLİ DÜZENLEMELER “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği” ile ortaya konmuş çerçeveye uygun olarak merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe kayıt ve işlemlerini kapsayan “Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği2” 01.01.2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Merkezi yönetim muhasebe yönetmeliğinde mali raporlama onüçüncü bölümde düzenlenmiştir. Yapılan düzenlemede sadece mali raporlamadan bahsedilmiş ve sayılan mali raporların “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde” belirlenen ilkelere ve standartlara uygun olarak hazırlanacağı açıklanmıştır. 2. MAHALLİ İDARELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ’NDE MALİ RAPORLARLA İLGİLİ DÜZENLEMELER Mahalli idarelerde muhasebe kayıt ve işlemlerini kapsayan “Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği3”01.01.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Mali raporlama “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde” belirlenen çerçeveye uygun olarak yönetmeliğin onyedinci bölümünde ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. 3. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI MUHASEBE YÖNERGESİ’NDE MALİ RAPORLARLA İLGİLİ DÜZENLEMELER Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının mali işlemlerinin muhasebeleştirilmesine yönelik olarak hazırlanan “Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Muhasebe Yönergesi” 01.01.2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Mali raporlama yönergenin dördüncü bölümünde düzenlenmiş ve raporların “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde” belirlenen ilkelere ve standartlara uygun olarak hazırlanacağı açıklanmıştır. 4. TÜRKİYE İŞ KURUMU MUHASEBE UYGULAMA YÖNETMELİĞİ’NDE MALİ RAPORLARLA İLGİLİ DÜZENLEMELER Türkiye İş Kurumunun mali işlemleri “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği” ile ortaya konmuş çerçeveye uygun olarak hazırlanarak yürürlüğe konulan “Türkiye İş Kurumu Muhasebe Uygulama Yönetmeliği4” muhasebeleştirilmektedir. Mali raporlama anılan yönetmeliğin dördüncü bölümünde düzenlenmiş ve raporların “Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde” belirlenen ilkelere ve standartlara uygun olarak hazırlanacağı açıklanmıştır. 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı (3.Mükerrer) Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 10.03.2006 tarih ve 26104 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 4 29.04.2006 tarih ve 26153 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 2 3 5 III. GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ (GYMY) VE BU YÖNETMELİĞE GÖRE YAYIMLANMIŞ DİĞER MEVZUAT GEREĞİNCE DÜZENLENMESİ GEREKEN MALİ TABLOLAR Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince, yukarıda açıklanan esaslara bağlı kalınarak şekli ve hazırlanma esasları anılan yönetmelikte açıklanan mali tabloların düzenlenmesi gerekmektedir. Yönetmelikte tanımlanan mali tablolar nitelik itibariyle 3 bölüme ayrılabilir. A. TEMEL MALİ TABLOLAR Birinci bölümde uluslararası alanda genel kabul görmüş, tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin uygulanması sonucunda üretilebilecek olan ve genel olarak idarenin varlık ve yükümlülükleri ile faaliyetleri sonucunun gösterildiği tablo temel mali tablolardır. Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde varlıklar –ki nakit ve benzerleri, alacak hesapları, stoklar, mali varlıklar (sermaye iştirakleri), maddi duran varlıklar (arsa, arazi, bina, taşıt, demirbaş.vb.), maddi olmayan duran varlıklar (haklar ve patentler vb.) ile bunların amortismanları-, yükümlülükler –ki borçlar, diğer yükümlülükler- ile varlık ve yükümlülüklerdeki değişimler ile varlıklardaki akışlardan kaynaklanan işlemler kaydedilir. Ayrıca idare tarafından girişilen taahhütler ve verilen garantilerle ilgili olarak gelecekte ortaya çıkması muhtemel hak ve yükümlülükler bilanço ve faaliyet hesapları ile ilişiklendirilmeksizin nazım hesaplarda izlenir. Nazım hesaplarda izlenen taahhüt ve garantilerle ilgili işlemin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan mali işlem bilanço ya da faaliyet hesaplarıyla ilişkilendirilir. Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde izlenen kayıtlar sonucunda elde edilecek verilerden, ortaya konulacak temel mali tablolar; i-Bilanço, ii-Faaliyet Sonuçları Tablosu, iii-Nakit Akım Tablosu’dur. Temel mali tablolarda, idarenin varlık ve yükümlülüklerindeki değişimler, idare faaliyetleri sonucunda varlıklar ve yükümlüklerde meydana gelen değişimler –ki tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde mali işlem ve olaylar ilgili nakit giriş ve çıkışlarının ne zaman gerçekleştiğine bakılmaksızın ortaya çıktığında (tahakkuk ettiğinde) muhasebeleştirilir- faaliyet dönemleri itibariyle gösterilir. Aşağıda bu tablolara ilişkin açıklamalara yer verilmiştir. 1. BİLANÇO Bilanço GYMY’nin 118. maddesinde genel yönetim ve kapsama dahil kamu idaresinin belli bir tarihteki varlıklarını, yabancı kaynaklarını ve öz kaynaklarını gösteren tablo olarak tanımlanmıştır. Bilanço, kurumsal birimin tasarrufundaki kaynaklar ile bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıtlarının yapılması, mali tablolarının hazırlanması ve raporlanması yoluyla, belli bir tarihteki mali durumunun ilgililer için saydam ve gerçeğe uygun olarak yansıtılması için hazırlanmaktadır. Basit bir bilançoda temel muhasebe denkliğinden (Varlıklar-Özkaynaklar= Özkaynaklar) hareket edilerek, bilançonun aktif hesapları kesin mizanda borç kalanı veren hesaplardan, pasif kısmı ise kesin mizanda alacak kalanı veren hesaplardan oluşur. Muhasebe düzenlemelerinde esas alınan bilanço tipi, sol tarafında varlıklar, sağ tarafında ise yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar yer aldığı hesap tipi bilançodur. Bilançoda varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar gayrisafi değerleriyle gösterilir. Bilanço kalemleri gayrisafi değerleriyle gösterilmekle beraber, bilançonun net değer esasına göre hazırlanması gereğinden hareketle indirim kalemlerinin (aktif ve pasifi düzenleyici hesapların) ilgili hesapların altında açıkça gösterilmesi gerekmektedir. Bilançonun net değer esasına göre düzenlenmesi, bilanço kalemlerinin gayrisafi olarak gösterilmesine engel oluşturmamaktadır. 6 Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 4) belirlenmiş olan bilanço formatı aşağıdaki gibidir. ....................................BİLANÇOSU N-2 Yılı N-1 Yılı YTL YTL YKr YKr Cari Yıl (N) YTL N-2 Yılı YKr YTL AKTİF PASİF KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR I DÖNEN VARLIKLAR III A Hazır Değerler A Kısa Vadeli İç Mali Borçlar 1 ..... 1 ..... B Menkul Kıymet ve Varlıklar B Kısa Vadeli Dış Mali Borçlar 1 ..... 1 ..... C Faaliyet Alacakları C Faaliyet Borçları D Kurum Alacakları D Emanet Yabancı Kaynaklar E Diğer Alacaklar E Alınan Avanslar F Stoklar F G Ön Ödemeler G Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri Ödenecek Diğer Yükümlülükler H Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri H I Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları I J Diğer Dönen Varlıklar J II DURAN VARLIKLAR IV UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A Menkul Kıymet ve Varlıklar A Uzun Vadeli İç Mali Borçlar B Faaliyet Alacakları B Uzun Vadeli Dış Mali Borçlar C Kurum Alacakları C Faaliyet Borçları D Mali Duran Varlıklar D Diğer Borçlar E Maddi Duran Varlıklar E Alınan Avanslar G Borç ve Gider Karşılıkları Maddi Olmayan Duran Varlıklar Özel Tükenmeye Tabi G Varlıklar Gelecek Yıllara Ait Giderler H ve Gelir Tahakkukları F I H I Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Diğer Duran Varlıklar V ÖZ KAYNAKLAR A Net Değer B Değer Hareketleri C Yeniden Değerleme Farkları D Yedekler E G H AKTİF TOPLAMI Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları Dönem Faaliyet Sonuçları PASİF TOPLAMI Bilanço Dipnotları: .. . Borç ve Gider Karşılıkları ............................................. ......... 7 YKr N-1 Yılı YTL YKr Cari Yıl (N) YTL YKr 2. FAALİYET SONUÇLARI TABLOSU Faaliyet sonuçları tablosu GYMY’nin 119. maddesinde genel yönetim ve kapsama dahil kamu idaresinin bir faaliyet döneminde elde ettiği gelirleri, yaptığı giderleri, mali ve mali olmayan varlıkların yönetimi ile yükümlülüklerine ilişkin işlemlerinden kaynaklanan gelir ve giderleri gösteren ve bunlar hakkında detaylı bilgi sağlayan mali tablo olarak tanımlanmıştır. Faaliyet sonuçları tablosu tahakkuk esaslı muhasebe uygulamasının faaliyet gelir ve giderleri ile kurumsal birimin bir faaliyet döneminde elde ettiği sonuçları gösteren tablodur. Tablo faaliyet döneminde gelir hesapları (600 Gelirler Hesabı), iade indirim ve iskonto hesapları (610 İade İndirim ve İskontolar Hesabı) ile gider hesaplarından (630 Giderler Hesabı) üretilir. Faaliyet sonuçları tablosunun dipnotlarında faaliyet sonucunun doğru değerlendirilmesine olanak sağlayacak şekilde dipnotlara yer verilmelidir. Örneğin gerçekleşen net faaliyet fazlası yada açığının önemli oranda kur değişimlerinden kaynaklanması halinde ne kadarının kur değişiminden kaynaklandığı açıklanmalıdır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 5) belirlenmiş olan faaliyet sonuçları tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 3. NAKİT AKIM TABLOSU Nakit akım tablosu GYMY’nin 121. maddesinde genel yönetimin ve kapsama dahil her bir kamu idaresinin belirli raporlama dönemleri itibarıyla nakit ve nakit benzeri varlıklarının akışını gösteren tablo olarak tanımlanmıştır. Nakit akım tablosu kamu idaresinin faaliyet döneminde gerçekleştirilen mali işlemler sonucunda faaliyetlerin finansmanının ne şekilde sağlandığını yada sağlanan nakdin ne şekilde kullanıldığını gösteren tablodur. Nakit akım tablosundaki nakdin elde edilme ve kullanılma zamanının bilinmesi, özellikle idare faaliyetlerinin finansmanın planlanmasında ve borçlanma planlarının belirlenmesinde yönetime bilgi sağlar. Ayrıca kamu idaresi genel olarak kullandığı kamu gücü dolayısıyla gelirler elde etmekte ve bunlarla kamu hizmetlerini finanse etmektedir. Elde edilen nakdin ödemede kullanılma aşamasına kadar ne şekilde kullanıldığının bu tablo aracılığıyla gösterilmesi, nakdin elde edilmesi ve kullanılmasına yönelik hesap verilebilirliğin yerine getirilmesine olanak sağlar. 8 Tablo diğer mali tablolarla birlikte kullanıldığında kamu idaresinin net varlığındaki değişim, likidite durumu ve borç ödeme kabiliyeti hakkında kullanıcılara değerlendirme yapma imkanı sağlar. Ayrıca tablo aracılığıyla, üretilen nakit açığı ile nakit esaslı bütçe uygulaması sonucu ortaya çıkan bütçe açığının karşılaştırılması sonucu bütçe gelir ve giderlerinin muhasebe sistemi tarafından izlenmesinin kalitesi değerlendirilebilecektir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde nakit akım tablosu ile ilgili olarak ayrıca aşağıdaki bilgilere yer verilmiştir. Nakit benzeri varlıklar, hemen paraya dönüştürülebilen ve değer değişikliği oluşma ihtimali ihmal edilebilir ölçüde olan varlıklar olarak tanımlanmıştır. Nakit akım tablosunda, belirli bir dönem içinde nakit giriş ve çıkışlarının ihtiyaca göre sınıflandırılmış olarak yer alacağı ve yabancı para cinsinden olan nakit giriş ve çıkışları ilgili döviz kuru üzerinden ulusal para birimine çevrilerek nakit akım tablosuna dahil edileceği belirtilmiştir. Nakit ve nakit benzeri varlıkların kullanımını gerektirmeyen kazanç ve kayıplar, nakit dışı bağış ve yardımlar, takas ve trampa gibi işlemler ile gelecekte nakit akımı yaratacak işlemler nakit akım tablosuna dahil edilmeyecektir. Nakit akım tablosu faaliyetlerden sağlanan nakit akımları, yatırım işlemlerinden kaynaklanan nakit akımları ve finansman faaliyetlerinden doğan nakit akımları bölümü olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. a. Faaliyetlerden Sağlanan Nakit Akımları Faaliyetlerden sağlanan nakit akımları bölümü, raporlama dönemi içerisinde kamu idaresinin, tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde gelir olarak tanımlanan işlemlerinden sağladığı nakit girişleri ve gider olarak tanımlanan işlemlerinden sağladığı nakit çıkışlarından oluşmaktadır. Bu bölümde gelirler vergi gelirleri, sosyal güvenlik gelirleri, alınan bağış-yardımlar ile diğer gelirler alt sınıfları; giderler personel giderleri, mal ve hizmet alım giderleri, faizler, sübvansiyonlar, verilen bağış-yardımlar, sosyal risk ödemeleri ve diğer giderler alt sınıfları şeklinde işlemlerin ekonomik doğasına uygun olarak gruplandırılmıştır. Nakit akım tablosunun bu bölümü oluşturulurken tahakkuk esasına göre gelirler hesabına ve giderler hesabına kaydedilen işlemlerin toplamlarından yola çıkılmakta ve tahakkuk etmekle birlikte tahsilatı yapılmayan gelirler ile ödemesi yapılmayan gider kalemleri sözkonusu toplamlardan düşülmek suretiyle nakit girişi sağlayan gelir işlemlerine ve nakit çıkışı sağlayan gider işlemlerine ulaşılmaktadır. b. Yatırım İşlemlerinden Sağlanan Nakit Akımları Yatırım işlemlerinden sağlanan nakit akımları bölümü, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğin’de tanımlanan mali olmayan varlıklara ilişkin olarak raporlama dönemi içerisinde yapılan elde etme ve elden çıkarma işlemlerinden doğan nakit akımlarından oluşmaktadır. Raporlama dönemi içerisinde mali olmayan varlık edinimleri nakit çıkışı gerektiren, mali olmayan varlık satışları ise nakit girişi sağlayan işlemlerdir. Nakit akım tablosunun bu bölümü oluşturulurken bilançonun mali olmayan varlık hesaplarında dönem içerisinde meydana gelen artışlar ve azalışlar toplamlarından yola çıkılmaktadır. Hesap planındaki mali olmayan varlık hesapları ile ilgili olarak dönem içerisinde yapılan envanter işlemleri sonucu kamu idaresi hesaplarına giren varlık tutarları ve dönem sonunda varlıkların yeniden değerlemesi sonucu ortaya çıkan yeniden değerleme farkları reel anlamda nakit giriş-çıkışını ifade etmediklerinden dolayı varlık artış ve azalışları toplamlarından düşülmek suretiyle gerçek nakit akımı sağlayan işlemlere ulaşılması gerekmektedir. c. Finansman Faaliyetlerinden Sağlanan Nakit Akımları Finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akımları bölümü GYMY’de tanımlanan hazır değerler dışındaki mali varlık ve yükümlülük işlemlerinden sağlanan nakit girişleri ve nakit çıkışlarından oluşur. Raporlama dönemi içerisinde yapılan mali varlık edinimleri ile 9 yükümlülüklerdeki azalış nakit çıkışı; elden çıkarılan mali varlıklar ile yükümlülüklerdeki artış ise nakit girişi sağlayan işlemlerdir. d. Nakit Akım Tablosunda Üretilen Nakit Dengeleri Nakit akım tablosundan; faaliyetlerden sağlanan net nakit girişleri, yatırım işlemlerinden sağlanan net nakit çıkışları, nakit açık/fazlası, finansman faaliyetlerinden sağlanan net nakit girişleri ve nakit stokundaki net değişim olmak üzere beş ayrı nakit dengesi üretilmektedir. Nakit akım tablosunun faaliyetlerden sağlanan net nakit girişleri ile yatırım işlemlerinden sağlanan net nakit çıkışları arasındaki fark, kamu idarelerinin ekonomik fonksiyonları gereği yaptıkları kamusal mal ve hizmet üretme ve transfer harcaması işlemleri yani esas faaliyetleri sonucu ortaya çıkan net nakit girişleri ile faaliyetlerini sürdürebilmek için yaptığı yatırım işlemlerinden doğan net nakit çıkışları arasındaki nakit açık veya fazlasını ifade etmektedir. Bu şekilde ortaya çıkan nakit açığının ne şekilde finanse edildiği yani mali varlıklardaki azalma ile mi yoksa yükümlülüklerdeki artış suretiyle mi karşılandığı veya nakit fazlasının ne şekilde kullanıldığı, nakit akım tablosunun finansman faaliyetlerinden sağlanan net nakit girişleri bölümü dengesi ve dönem nakit mevcudundaki değişim ile açıklanmaktadır. Nakit akım tablosu esas olarak raporlama dönemi başı ve sonundaki hazır değerler toplamları arasındaki farkı açıklayan bir mali tablo olduğundan, tablodaki en son nakit dengesi olan nakit stokundaki net değişim rakamı ile raporlama dönemi başı ve sonu hazır değerler toplamları arasındaki farkın birbirine eşit olması gerekmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 7) belirlenmiş olan nakit akım tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 10 B. TEMEL MALİ TABLOLARLA İLGİLİ DETAY BİLGİLER ÜRETİLEN MALİ TABLOLAR İkinci bölümde temel mali tablolarda yer alan bilgilerin alanları itibariyle detaylı şekilde raporlandığı tablolar yer alır. Bu mali tablolar; i-Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu, ii-İç Borç Değişim Tablosu, iii-Dış Borç Değişim Tablosu, iv-Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu, v-Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu, vi-Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu, vii-Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, viii-Giderlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu’dur. Aşağıda bu tablolara ilişkin açıklamalara yer verilmiştir. 11 1. MALİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER DEĞİŞİM TABLOSU Mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu GYMY’nin 122. maddesinde genel yönetimin ve kapsama dahil her bir kamu idaresinin belirli raporlama dönemleri arasında mali varlıkları ve yükümlülüklerindeki değişmeyi gösteren ve raporlama tarihi itibarıyla toplam mali varlıklar ile toplam mali yükümlükler arasındaki farkı ifade eden net mali değeri gösteren mali tablo olarak tanımlanmıştır Mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu mali varlık olarak tanımlanan kasadaki nakit, banka hesaplarındaki mevcutlar, verilen borçlardan doğan alacaklar, senet, tahvil ve benzeri menkul varlıklar, sermaye payları, mali türevler, bir sözleşmeden doğan alacağı ifade eden haklar ve hesaplarda kayıtlı alacaklar gibi maddi ve maddi olmayan varlıklar dışındaki her türlü değerlerde dönemler arasında gerçekleşen değişimleri göstermektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 8) belirlenmiş olan mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 2. İÇ BORÇ DEĞİŞİM TABLOSU İç borç değişim tablosu GYMY’nin 123.maddesinde genel yönetimin ve kapsama dahil her bir kamu idaresinin belirli raporlama dönemleri arasında iç borç tutar ve bileşimindeki değişimleri vade yapısına göre gösteren tablo olarak tanımlanmıştır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 9) belirlenmiş olan iç borç değişim tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 12 3. DIŞ BORÇ DEĞİŞİM TABLOSU Dış borç değişim tablosu GYMY’nin 124. maddesinde genel yönetimin ve kapsama dahil her bir kamu idaresinin belirli raporlama dönemleri arasında dış borç tutar ve bileşimindeki değişimleri vade yapısına göre gösteren tablo olarak tanımlanmıştır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 10) belirlenmiş olan dış borç değişim tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 4. ŞARTA BAĞLI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER TABLOSU Şarta bağlı varlık ve yükümlülükler tablosu GYMY’nin 125. maddesi genel yönetimin ve kapsama dahil her bir kamu idaresinin, geçmişteki bir olay dolayısıyla gelecekte belirli koşulların gerçekleşmesi halinde kamu idaresi lehine veya aleyhine doğması muhtemel olan varlık veya yükümlülükleri gösteren tablodur. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 11) belirlenmiş olan şarta bağlı varlık ve yükümlülükler tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 13 5. GELİRLERİN EKONOMİK SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Gelirlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 126.maddesinde faaliyet dönemine ilişkin olarak elde edilen gelirlerin muhasebe sınıflandırmasına uygun olarak raporlandığı tablodur. Faaliyet sonuçları tablosunda gelir hesaplarına ilişkin kısmın detaylı şekilde gösterilmesinde kullanılan tablodur. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 12) belirlenmiş olan gelirlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 6. GİDERLERİN KURUMSAL SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Giderlerin kurumsal sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 127. maddesinde kamu idaresinin faaliyet döneminde gerçekleşen giderlerinin kurumsal düzeyde ekonomik dağılımını gösteren mali tablo olarak tanımlanmıştır. Tablodan amaçlanan kamu idaresinin faaliyet giderlerini kamu idaresinin bütçeleme sürecinde tanımlanan alt birimler ve kamu idaresi bazında gösterilmesi amaçlanmaktadır. Kurumsal ve kamu idaresinin faaliyeti yürüten ve gerçekleştiren birimlerin maliyetlerinin gösterilmesi açısından oluşturulmuş bir tablodur. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 13) belirlenmiş olan giderlerin kurumsal sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 14 7. GİDERLERİN FONKSİYONEL SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Giderlerin fonksiyonel sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 128. maddesinde kamu idaresinin faaliyetlerinin temel fonksiyonlar baz alınarak raporlanmasına ilişkin mali tablo olarak tanımlanmıştır. Uluslararası alanda kabul gören ve bütçe sürecinde esas alınan kamu idaresinin gerçekleşen faaliyetlerinin fonksiyon esasında raporlanmasına ilişkin olarak oluşturulmuştur. Bütçeleme sürecinde esas alınan fonksiyonel sınıflandırma tablonun oluşturulmasında aynen dikkate alınmaktadır. Giderler fonksiyonel bazda genel kamu hizmetleri, savunma hizmetleri, kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri, ekonomik işler ve hizmetler, çevre koruma hizmetleri, konut ve toplum refahı hizmetleri, sağlık hizmetleri, eğlence, kültür ve din hizmetleri, eğitim hizmetleri ve sosyal yardım hizmetleri alt sınıflarına ayrılarak tabloda gösterilmektedir. Mali olmayan varlık edinimleri tabloya dahil edilmektedir. Tablo üretilen kamu hizmet maliyetlerinin ölçülmesinde ve uluslararası karşılaştırmalara imkan vermesi açısından önem taşımaktadır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 14) belirlenmiş olan giderlerin fonksiyonel sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 8. GİDERLERİN EKONOMİK SINIFLANDIRILMASI TABLOSU 15 Giderlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 129. maddesinde faaliyet dönemine ilişkin olarak elde edilen giderlerin muhasebe sınıflandırmasına uygun olarak raporlandığı tablodur. Faaliyet sonuçları tablosunda gider hesaplarına ilişkin kısmın detaylı şekilde gösterilmesinde kullanılan tablodur. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 15) belirlenmiş olan giderlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 16 C. NAKİT ESASLI MUAHSEBE SİSTEMİNE GÖRE ÜRETİLEN MALİ TABLOLAR 3. bölümde sınıflandırabileceğimiz mali tablolar ise nakit esaslı muhasebe sistemine göre muhasebe kayıtlarını gerçekleştirdiğimiz bütçenin raporlanmasına ilişkin mali tablolardır. Nakit esaslı muhasebe sistemi, mali işlemin içeriğini oluşturan gelir yada giderin ne zaman ortaya çıktığı ile ilgilenmeksizin gelirlerin tahsil edildiği, giderlerin ise ödendiği anda muhasebeleştirilmesini esas alan bir sistemdir. Yetkili organlarca kullanılması konusunda yetki verilmiş bütçe ödeneklerinin yada toplanmasına izin verilmiş olan bütçe gelirlerin gerçekleşme durumlarının gösterildiği ve bütçe belgesinin uygulanması sonucunda uygulama sonuçlarının hesap verme sorumluluğu kapsamında yetkili organlarca değerlendirilmesine olanak sağlayan kesin hesap belgelerinin ortaya konmasına katkı sağlayan ve altyapı oluşturan mali tablolardır. Özetle bu bölümdeki mali tablolarda, sadece yılı bütçesinin bütçe uygulama sonuçları raporlanır. Bu mali tablolar, i-Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu, ii-Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu, iii-Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu, iv-Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, v-Bütçe Giderlerinin Finansal Sınıflandırılması Tablosu, vi-Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu, vii-Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosudur. Aşağıda bu tablolara ilişkin açıklamalarda bulunulmuş ve tablo formatlarına yer verilmiştir. 1. BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI TABLOSU Bütçe uygulama sonuçları tablosu GYMY’nin 120. maddesinde kapsama dahil her bir kamu idaresinin bütçe uygulamaları sonucunda belirli raporlama dönemlerinde elde ettiği bütçe gelirleri ve yaptığı bütçe giderlerini gösteren ve bunlar hakkında detaylı bilgi sağlayan mali tablo olarak tanımlanmıştır. Bütçe uygulama sonuçları tablosu yetkili organlarca bütçe metinleri ile verilen yetkinin kullanımını gösteren yani verilen yetki gereğince faaliyetlerinin finansmanında kullanılacak bütçe gelirlerinin tahsilatı ve gerçekleşen bütçe giderlerini gösteren ve nakit esasında tutulan muhasebe kayıtlarından elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan bir mali tablodur. Tablo, muhasebe hesap planında tanımlanmış bütçe hesapları hesap grubundaki bütçe gelirleri, bütçe gelirlerinden ret ve iadeler ve bütçe giderleri hesap gruplarındaki hesaplardan elde edilen verilerden üretilmektedir. Ayrıca uygulamada biten yıla ait olmakla birlikte mahsup işlemleri tamamlanmamış ödemelerden takip eden yılda mahsup döneminde mahsup edilenlerin bu tabloya dahil edilmesi gerekmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 6) belirlenmiş bütçe uygulama sonuçları tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 17 2. BÜTÇE GELİRLERİNİN EKONOMİK SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Bütçe gelirlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 130. maddesinde kapsama dahil her bir kamu idaresinin bütçe gelirlerinin bütçelerindeki sınıflandırmaya uygun olarak raporlandığı tablo olarak tanımlanmıştır. Tablo bütçe gelirleri hesabı ve bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabına kaydedilen verilerden kullanılarak hazırlanmakta ve bütçe ile verilen yetki çerçevesinde tahsil edilen gelirlerin detaylarına ilişkin bilgi vermektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 16) belirlenmiş olan bütçe gelirlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 18 3. BÜTÇE GİDERLERİNİN KURUMSAL SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Bütçe giderlerinin kurumsal sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 131. maddesinde kamu idarelerine ait bütçe giderlerinin kurumsal düzeyde ekonomik dağılımını gösteren mali tablo olarak tanımlanmıştır. Kurumsal sınıflandırma tablosu bütçe metinlerinde belirlenmiş kurumsal sınıflandırmalara uygun olarak bütçe giderleri hesap grubundaki hesaplarda kayıtlı veriler esas alınarak hazırlanır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 17) belirlenmiş olan bütçe giderlerinin kurumsal sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 4. BÜTÇE GİDERLERİNİN FONKSİYONEL SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Bütçe giderlerinin fonksiyonel sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 132. maddesinde kamu idarelerinin temel fonksiyonları esas alınarak hazırlanan bir tablo olarak tanımlanmıştır. Tablo Analitik Bütçe Sınıflandırmasında belirlenmiş fonksiyonel sınıflandırmaya uygun olarak kaydedilmiş bütçe gider hesaplarına ilişkin verilerden üretilir. Bütçe giderleri tabloda genel kamu hizmetleri, savunma hizmetleri, kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri, ekonomik işler ve hizmetler, çevre koruma hizmetleri, konut ve toplum refahı hizmetleri, sağlık hizmetleri, eğlence, kültür ve din hizmetleri, eğitim hizmetleri ve sosyal yardım hizmetleri alt sınıflarına ayrılarak gösterilmektedir. Nakit esasında yıl bazında fonksiyonel bazda giderin analiz edilmesine ve değerlendirilmesine imkan veren bir tablodur. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 18) belirlenmiş olan bütçe giderlerinin fonksiyonel sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 19 5. BÜTÇE GİDERLERİNİN FİNANSAL SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Bütçe giderlerinin finansal sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 133. maddesinde kamu idarelerinin bütçe giderlerinin hangi kaynaklardan finanse edildiğini gösteren tablo olarak tanımlanmıştır. Tablo Analitik Bütçe Sınıflandırmasında belirlenmiş finansal sınıflandırmaya uygun olarak kaydedilmiş bütçe gider hesaplarına ilişkin verilerden üretilir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 19) belirlenmiş olan bütçe giderlerinin finansal sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 6. BÜTÇE GİDERLERİNİN EKONOMİK SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosu GYMY’nin 134. maddesinde kamu idarelerinin bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak gösterildiği tablo olarak tanımlanmıştır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 20) belirlenmiş olan bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 20 7. BÜTÇE GİDERLERİ VE ÖDENEKLER TABLOSU Bütçe giderleri ve ödenekler tablosu GYMY’nin 135. maddesinde kamu idarelerince gerçekleştirilen bütçe giderleri ile gelen ödenekler, ödeneklerden kullanılanlar ve tenkis edilenler ile ödenek üstü harcamanın gösterildiği tablo olarak tanımlanmıştır. Tablo bütçe gider hesap grubundaki hesaplarla, ödenek hesaplarından yararlanılarak hazırlanmaktadır. Tablo ödenek ve bütçe gideri ilişkisini göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca bütçe ödeneklerinin gerçekleşme durumları tablo dolayısıyla takip edilebilmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde (Örnek: 21) belirlenmiş olan giderlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu formatı aşağıdaki gibidir. 21 IV. MUHASEBAT GENEL MÜDÜRÜLÜĞÜNCE ÜRETİLEN ve YAYINLANAN MALİ TABLOLAR 5018 sayılı kanunun 53. maddesinde genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistiklerin hazırlanması ve açıklanması görevi Maliye Bakanlığına verilmiş bulunmaktadır. Maliye Bakanlığınca merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler aylık olarak yayımlanmaktadır. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerin yukarıda açıklanan ilkelere göre mali istatistiklerini hazırlayıp belirlenmiş süreler içinde Maliye Bakanlığına göndermeleri bir zorunluluktur. Maliye Bakanlığınca merkezi yönetime ait mali istatistikler, sosyal güvenlik kurumlarından ve mahalli idarelerden alınan verilerle birleştirilerek genel yönetime ait mali istatistikler elde edilecek ve üçer aylık dönemler halinde yayımlanacaktır. Maliye Bakanlığınca bu çerçevede aşağıdaki mali raporlar üretilmiş ve Muhasebat Genel Müdürlüğü internet sayfasında (www.muhasebat.gov.tr) ve kısmende basılı olarak yayınlanmıştır. 1. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin 2005 ve 2006 yılına ilişkin olarak aşağıdaki mali tablolar üretilmiştir. a. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri 2005-2006 yılları bilançoları (karşılaştırmalı) (EK:1), b. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri 2005-2006 yılları faaliyet sonucu tablosu (özetkarşılaştırmalı) (EK:2), c. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri 2005-2006 yılları mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu (karşılaştırmalı) (EK:3), d. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri 2005-2006 yılları iç borç değişim tablosu (karşılaştırmalı) (EK:4) d. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri 2005-2006 yılları dış borç değişim tablosu (karşılaştırmalı) (EK:5), 2. Mahalli idarelerin 2006 yılına ilişkin aşağıdaki mali tablolar üretilmiştir. a. Mahalli idarelerin 2006 yılı bilançosu (EK:6), b. Mahalli idarelerin 2006 yılı mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu (EK:7), 3. Mahalli idarelerin Ocak-Eylül 2007 dönemine ait aşağıdaki mali tablolar üretilmiştir. a. Mahalli idarelerin Ocak-Eylül 2007 dönemi kümülatif mizanı (EK:8), b. Mahalli idarelerin Ocak-Eylül 2007 dönemi mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu (EK:9), c. Mahalli idarelerin Ocak-Eylül 2007 dönemi gelirlerin ekonomik sınıflandırması tablosu (EK:10), d. Mahalli idarelerin Ocak-Eylül 2007 dönemi giderlerin ekonomik sınıflandırması tablosu (EK:10), 22
