İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM: EVRİME GİRİŞ
.................................................................1
1.1. EVRİM VE BAŞLICA EVRİM TEORİLERİ ..................................1
1.1.1. Darwin’in Evrim Teorisi ........................................................2
1.1.2. Darwin Sonrasının Evrim Teorileri ......................................4
1.1.3. Evrimsel Sentez Teorisi ..........................................................5
1.2. MİKRO- VE MAKROEVRİM ........................................................5
1.3. EVRİMİN ŞEKLİ .............................................................................7
1.4. EVRİMSEL ÇALIŞMALARDA YENİ GELİŞMELER .................8
1.5. EVRİM GERÇEK Mi YOKSA TEORİ MİDİR? ............................9
2. BÖLÜM: POPULASYONLARDA ALEL VE GENOTİP
FREKANSLARININ DEĞİŞİMİ ..................................................................11
2.1. POPULASYONUN GEN HAVUZU ...........................................11
2.2. ALEL VE GENOTİP FREKANSLARI .........................................12
2.3. KARARLI POPULASYONLAR VE HARDY- WEINBERG
İLKESİ ................................................................................................... 13
2.3.1. Kararlı Populasyonlarda Alel ve Genotip Frekanslarının
Hesaplanması ..............................................................................13
2.3.1.1.Kodominantlıkta Alel ve Genotip Frekanslarının
Hesaplanması .....................................................................13
2.3.1.2. Tam Dominantlıkta Alel ve Genotip Frekanslarının Hesaplanması ................................................................16
2.3.1.3. Eşeye Bağlı Kalıtımda Alel ve Genotip Frekanslarının Hesaplanması .............................................................17
2.3.1.4. Multipli Alellikte Alel ve Genotip Frekanslarının
Hesaplanması .......................................................................19
2.3.2. Populasyonlarda Alel Frekanslarının Değişimi ve Değişimin Hesaplanması ....................................................................20
ix
3. BÖLÜM: VARYASYONLAR ..........................................................33
3.1. GENETİK VARYASYONLAR ..................................................... 34
3.1.1. Genetik Varyasyon Faktörleri ..........................................34
3.1.1.1. Mutasyonlar ............................................................34
3.1.1.2. Rekombinasyonlar ..................................................36
3.1.1.3. Transpozonlar ..........................................................36
3.2. FENOTİPİK VARYASYONLAR ............................................ 37
3.2.1. Fenotipik Varyasyon Kaynakları .............................37
3.2.1.1. Mutasyonların Fenotipik Varyasyonlar Üzerine
Etkiler .....................................................................................38
3.2.1.2. Rekombinasyonların Fenotipik Varyasyonlar
Üzerine Etkileri ....................................................................39
3.2.1.3. Kantitatif Özelliklerde Varyasyon ........................40
3.2.1.3.1.Kantitatif Özelliklerin İstatistiksel Analizi ..... 40
3.2.1.3.1.2. Genetik ve Çevresel Varyans .......................... 41
3.2.1.3.1.1.Ortalama, Varyans ve Standart Sapma ..... 40
3.2.1.3.1.2. Genetik ve Çevresel Varyans .................... 41
3.2.1.3.1.3. Geniş Anlamlı Kalıtsallık ...........................42
3.3. Populasyonlarda Yeni Genlerin Meydana Gelişi ................43
3. 3. 1. Lateral Gen Transferi ..............................................44
3. 3.2. Ekzon Rekombinasyonu ..........................................44
3. 3. 3 Gen Duplikasyonu ve Gen Familyaları .................46
4. BÖLÜM: DOĞAL SELEKSİYON VE ADAPTASYON .............49
4.1. DOĞAL SELEKSİYON ............................................................49
4.1.1.Kantitatif Özelliklerin Yönlendirilmiş
Seleksiyonu ...........................................................................51
4.1.2. Distruptif ve Dengeleyici Seleksiyon ......................54
4.1.3. Eşeysel Seleksiyon .....................................................55
4.1.4. Doğal Seleksiyon Yoluyla Yeni Fenotiplerin
Meydana Gelmesi ................................................................56
x
4.2. ADAPTASYON .....................................................................56
4.2.1. Yapısal Adaptasyonlar ..............................................58
4.2.2. Üreme Adaptasyonları ..............................................58
4.2.3. Davranış Adaptasyonları ....................................... 62
4.2.4. Savunma Adaptasyonları .........................................62
4.2.4.1. Kamuflaj (Gizlenme) .....................................62
4.2.4.2. Aposematik Görünüş (Korkutucu
Renklenme) ..................................................................64
4.2.4.3. Mimikri (Taklitçilik) ......................................66
4.2.4.4. Simbiyotik Adaptasyonlar ............................67
4.2.4.4.1. Kommensalizm ............................................68
4.2.4.4.2. Mutualizm ....................................................68
4.2.4.4.3. Parasitizm .....................................................68
4.2.4.4.4. Enslavementizm ..........................................69
4. 3. DOĞAL SELEKSİYON ADAPTİF TASARIM VE MORAL
DEĞERLER .........................................................................................69
5. BÖLÜM:
YENİ TÜRLERİN MEYDANA GELMESİ .................71
5.1. TÜRLEŞME SÜRECİ ..................................................................71
5.2. TÜRLEŞME MEKANİZMALARI .............................................72
5.2.1. ALLOPATRİK TÜRLEŞME ......................................72
5.2.1.1. Coğrafik İzolasyon ............................................72
5.2.1.2. Üreme İzolasyonu ............................................73
5.2.1.2.1. Çiftleşme Öncesi Engelleri ........................74
5.2.1.2.1.1.Ekolojik İzolasyon .....................................74
5.2.1.2.1.1.1. Zamana Bağlı İzolasyon .......................75
5.2.1.2.1.1.2 Habitat İzolasyonu .................................75
5.2.1.2.1.2. Çiftleşme Potansiyeline Sahip Bireylerin
Çaprazlanamaması ......................................................76
5.2.1.2.1.2. 1. Davranışsal (Eşeysel) İzolasyon ......... 76
5.2.1.2.1.2. 2. Polinatör İzolasyonu ............................77
5.2.1.2.2.Çiftleşme Sonrası (Prezigotik) Engeller......78
5.2.1.2.2.1 Mekanik İzolasyon ....................................78
xi
5.2.1.2.2.2. Çiftleşme Davranışı İzolasyonu .............78
5.2.1.2.2.3. Gametik İzolasyon .................................78
5.2.1.2.3. Postzigotik Engeller ....................................79
5.2.1.2.3.1. Harici Postzigotik Engeller .....................79
5.2.1.2.3.1.1.Ekolojik Yaşayamazlık ...........................80
5.2.1.2.3.1.2.Davranışsal Kısırlık ................................80
5.2.1.2.3.2. Dâhili Postzigotik Engeller ......................80
5.2.1.2.3.2.1. Hibridlerin Yaşayamaması ..................80
5.2.1.2.3.2.2. Hibridlerin Kısır Oluşu ve Selektif
Eleminasyonu ..............................................................80
5. 2. 2. SİMPATRİK TÜRLEŞME ..................................81
5.2.2.1. Kromozomal Değişim Yoluyla Türleşme ................82
5.2.2. Davranış İzolasyonu Yoluyla Türleşme .........82
5.2.3. POLİPLOİDİ YOLUYLA TÜRLEŞME ...........83
5.2.3.1.Poliploidi ............................................................83
5.2.3.2.Poliploidi Yoluyla Türleşme .............................83
5. 3. TEDRİCİ VE SIÇRAMALI TÜRLEŞME MODELLERİ
KONUSUNDAKİ TARTIŞMALAR .................................................87
6. BÖLÜM: MOLEKÜLER EVRİM ....................................................91
6.1. MOLEKÜLER EVRİMİN NÖTRAL TEORİSİ .........................91
6.1.1. Moleküler Saat ................................................................92
6.1.2. Nötral Teorinin İfade Ettikleri .......................................93
6.1.3. Nötral Teorinin İlkeleri .................................................93
6. 2. TÜRLER ARASI AKRABALIK İLİŞKİLERİNİN
ELİRLENMESİNDE MOLEKÜLER YAKLAŞIMLAR ..................95
6.2.1. Proteinlerin Amino Asit Sekans Analizi ......................95
6.2.2. DNA Nükleotid Sekans Analizi ....................................97
6.2.3. Filogenetik Ağaçların Yapılması ...................................98
6.2.4. İnsanın Evrimiyle İlgili Moleküler Çalışmalar ...........101
xii
7. BÖLÜM: GELİŞİM VE EVRİM ....................................................105
7. 1. GELİŞİMİN GENETİK KONTROLÜ .......................................105
7. 2. HOM/ HOX LOKUSLARI VE EVRİMSEL GELİŞİMİN
AYDINLATILMASI ...........................................................................106
7. 2. 1. Hox Lokuslarının Evrimi ...........................................112
7.2.2. Hox Genlerinin İfade Edilmesi ve Fenotipik
Farklılıkların Meydana Gelmesi ............................................114
7. 3. YENİ ÖZELLİKLERİN VE YENİ YAPILARIN EVRİMİ ....115
7. 4.GELİŞİMSEL SINIRLAMALAR VE MORFOLOJİK
EVRİM ...............................................................................................117
8. BÖLÜM: YERYÜZÜNDE HAYATIN KÖKENİ.........................119
8.1. HAYATIN BAŞLAMASINDAN ÖNCE YERKÜRENİN
DURUMU .............................................................................................119
8.2. HAYATIN KÖKENİ ....................................................................120
8.2.1. Ekstraterrestrial Görüş .................................................120
8.2.2. Yaradılış Görüşü ............................................................121
8.2.3. Biyolojik Evrim Görüşü ................................................122
8.2.3.1. Biyokimyasal Yolların Evrimi .......................126
8.2.3.2. Ototrofluğun Evrimi ...................................... 127
8.2.3 3. Ökaryotik Organizmaların Evrimi ...............129
9. BÖLÜM: JEOLOJİK DEVİRLER VE
BOYUNCANLILARINÇEŞİTLENMESİ YAYILMASI .........................131
9.1. PREKAMBRİYEN HAYATI .......................................................131
9.1.1. Arkean Hayatı ................................................................131
9.1.1.1.Prokaryotlar ......................................................132
9.1.1.2. Ökaryotlar ........................................................132
9.1.2. Proterozoik Hayat ..........................................................134
xiii
9. 2. PALEOZOİK (I. ZAMAN) HAYATI .........................................136
9. 2. 1. Kambriyen Devrinde Hayat ............................136
9. 2. 2. Ordoviziyen, Silüryen ve Devoniyen
Devirlerinde Hayat ......................................................139
9. 2. 2. 1. Denizlerde Hayat ....................................140
9. 2. 2. 2. Karalarda Hayat .....................................140
9. 2. 3. Karbonifer ve Permiyen Devirlerinde
Hayat .............................................................................143
9. 2. 3. 1. Karada Hayat ......................................... 143
9. 2. 3. 2. Sularda Hayat .........................................144
9. 3. MESOZOİK (II. ZAMAN) HAYATI ........................................144
9. 3. 1. Denizlerde Hayat .......................................................146
9. 3. 2. Karalarda Hayat ..........................................................147
9. 3. 3. Omurgalılar ..................................................................147
9. 4. SENOZOİK (III. ZAMAN) HAYATI ......................................149
9. 4. 1. Sularda Hayat ..............................................................150
9. 4. 2. Karalarda Hayat ..........................................................150
9. 4. 3. Memelilerin Adaptif Yayılışı .....................................151
9. 4. 4. Pleyistosen Olayları ....................................................153
10. BÖLÜM: FOSİL KAYITLARI VE YÜKSEK TAKSONLARIN
EVRİMİ ..........................................................................................................159
10.1. FOSİLLERİN OLUŞUMU .........................................................159
10.1.1. Fosillerin Korunması .................................................160
10.1.2. Fosillerin Yaşının Saptanması ...................................162
10.2. YÜKSEK TAKSONLARIN EVRİMİNİN FOSİL
KAYITLAR ...............................................................................162
10.2.1. Balıkların Evrimi ..........................................................162
10.2.2. Amfibilerin (İki Yaşamlıların) Evrimi .....................164
10.2.3. Reptillerin (Sürüngenlerin) Evrimi ...........................166
10.4.2. Kuşların Evrimi ...........................................................169
10.2.6. Memelilerin Evrimi ....................................................170
10.2.7. Memeli Deniz Hayvanlarının Evrimi ......................173
xiv
11. BÖLÜM: PRİMATLARIN EVRİMİ .........................................175
11. 1. PRİMATLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ .............................175
11. 2. PRİMATLARIN EVRİMİ .......................................................176
11.2.1. Prosimianlar (İlkel Primatlar) ....................................177
11.2.2. Tarsiyerler (Cadı makileri) ..........................................177
11.2.3. Anthropoidler (Gelişmiş Primatlar) ..........................177
11.2.3.1. Maymunlar ..........................................................177
11.2.3.2. Hominoidler ....................................................... 178
11.2.3.2.3. İnsanlar Büyük Beyinli Hominoidlerdir.. 181
11.2.3.2.3.1. En Eski Hominidler ................................181
11.2.3.2.3.2. Australopitler ...........................................182
11.2.3.2.3.3. İlk Homo ..................................................185
11.2.3.2.3.3.1. Neanderthaller ................................... 186
11.2.3.2.3.3.2. Homo sapiens .......................................187
12. BÖLÜM:
HAYVAN DAVRANIŞLARI ..................................195
12.1. HAYVAN DAVRANIŞLARININ ÇALIŞILMASI .................196
12.1.1. Etholoji ...............................................................................197
12.1.1.1 Sabit Aksiyon Modeli .............................................197
12.1.1.2. İmprinting ..............................................................198
12.1.2. Davranışın Genetik Temeli ..............................................199
12.1.2.1. Yönlendirilmiş Hareketler ................................... 201
12.1.2.1.1. Kinesis ................................................................. 201
12.1.2.1.2. Taxis ......................................................................201
12.1.2.1.3. Göç Hareketleri ..................................................202
12.1.3. Davranışın Nöral Temeli ............................................... 205
12.1.4. Öğrenmenin Hayvan Davranışı Üzerine Etkileri .........206
12.1.5. Hayvan Davranışlarının Fizyolojik Temeli ...................208
12.1.5.1. Üreme Davranışları ...............................................208
12.1.5.2. Ritmik Davranışlar ................................................209
xv
12.2. HAYVANSAL SİNYALLER VE HAYVANLAR ARASI
İLETİŞİM ..............................................................................................210
12.2.1. Hayvanlar Arası Haberleşmede Rol Oynayan Başlıca
Sinyaller ........................................................................................ 210
12.2.1.1. Kimyasal Haberleşme ...........................................211
12.2.1.2. Görsel Haberleşme ................................................212
12.2.1.3. İşitsel Haberleşme ................................................212
12.2.1.4. Hayvanlarda Risk Alma Aldatma/Aldanma
Davranışları ...........................................................................212
12.2.2. Sosyal Gruplarda İletişim ........................................213
12.2.2.1. Bal Arıları ve Karıncalarda İletişim ....................213
12.2.2.2. Memeli ve Kuş Topluluklarında İletişim ...........214
12.2.2.3. Primat Toplulukları ve İnsanlarda İletişim ........215
12.3. EKOLOJİ ÖĞRENME VE DAVRANIŞ ...................................216
12.3.1. Nonassosiyatif/Habituasyon (Alışma) .......................216
12.3.2. Assosiyatif Öğrenme (Şartlanma) ...............................217
12.3.2.1. Klasik Şartlanma ....................................................217
12.3.2.2. Operant Şartlanma ................................................218
12.3.3. Kavrama ve Problem Çözme .................................218
12.3.4. Besin/Yiyecek Arama Davranışları .............................219
12.3.5. Savunma Davranışları ...................................................220
12.3.6. Üreme Sistemleri ve Ebeveyn Koruması ....................221
12.3. HAYVANLARDA SOSYAL YAŞAM VE EVRİMİ ...............222
12.3.1. Sosyal Davranışın Biyolojik Temelleri ....................... 222
12.3.2. Grup Halinde Yaşama ...................................................223
12.3.3. Altruizm ..........................................................................223
12.3.3.1. Karşılıklı İlişki (Resiprositi) .......................................224
12.3.3.2. Akrabalık (Kin) Seleksiyonu .....................................224
12.4. BÖCEK TOPLULUKLARI ........................................................225
12.5. OMURGALI TOPLULUKLARI ...............................................226
12.5.1. Kooperatif Çoğalma ...................................................226
12.5.2. Tehlikeyi haber verme ................................................227
12.5.3. Çiftleşme Sistemleri Ekolojisi ...................................228
12.6. İNSAN SOSYOBİYOLOJİSİ .....................................................228
xvi