Baş- Boyun Kanseri Hastalarında Dental Yaklaşım
advertisement
Kanser Hastalarında Dental Yaklaşım Dr.Kıvanç Bektaş-Kayhan İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız, Diş, Çene Cerrahisi Anabilim Dalı İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesiİstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Dental Onkoloji Kanser hastalarının daha önce varolan oral/dental komplikasyonlarını Kanser tedavisi sırasında ortaya çıkan oral/dental komplikasyonlarını Uzun süreli sağkalımda kanser tedavisinin oral/dental ilişkili geç komplikasyonlarını Baş-boyun tümörlerinde operasyon sonrası protetik rehabilitasyonlarını TEDAVİ ÖNCESİ Kanser tedavisi öncesi dental hazırlık ◦ ◦ ◦ ◦ Panoramik radyografi Cerrahi girişimler Restoratif işlemler Oral hijyen eğitimi Kanser tedavisi öncesi dental hazırlık ◦ ◦ ◦ ◦ Panoramik radyografi Cerrahi girişimler Restoratif işlemler Oral hijyen eğitimi Tedavi başlamadan14-21 gün önce invaziv girişimler bitirilmeli! Kanser tedavisi öncesi dental hazırlık ◦ ◦ ◦ ◦ Panoramik radyografi Cerrahi girişimler Restoratif işlemler Oral hijyen eğitimi Kanser tedavisi öncesi dental hazırlık ◦ ◦ ◦ ◦ Panoramik radyografi Cerrahi girişimler Restoratif işlemler Oral hijyen eğitimi Yumuşak bir diş fırçası SLS içermeyen florlu diş macunu Her yemekten sonra diş fırçalama Gargara kullanımı ◦ Karbonat + tuz karışımı ile ◦ Epitelizan ajanlar ile (dekspantenol) ◦ Benzidamin ile ◦ Mukozit oluştuğunda yada enfeksiyon varlığında klorhekzidin ile + Ağız açma kapama egzersizleri Baş-boyun radyoterapisi sırasında ◦ Haftalık rutin kontroller ◦ Mukozitlerin takibi, önlenmesi, tedavisi ◦ Oral hijyenin sağlanıp sağlanamadığının denetlenmesi ◦ Flor uygulaması ◦ Ağız kuruluğu tedavisi ++++ ◦ Ağız açma-kapama egzersizleri TEDAVİ SONRASI Kserostomi Trismus Osteonekroz Dental tedavi ne zaman?? ◦ 6 ay-1 yıl- 2 yıl?? ◦ Çekim, tedavi?? ◦ İMPLANT İmplantlar neden gereklidir? ◦ Ağız kuruluğu ve anatomik değişiklikler bir protezin normal retansiyonunu sağlamasını zorlaştıracağı için ◦ Yumuşak dokuya gelen basınç azaltmak için Radyoterapi görmüş çenelerde implant başarısını etkileyen faktörler ◦ Tedavi bitişinden itibaren geçen zaman 6 ay,1 yıl,2 yıl? ◦ Lokasyon maksilla, mandibula? ◦ İmplantın yerleştirildiği çenede tümör rezeksiyonu yapılmış olması ◦ Radyasyon dozu <50 Gy, >50 Gy ◦ HBO? Visch ve ark. radyoterapi görmüş çenelerde implant başarısını etkileyen faktörleri değerlendirmişler Prospektif (1987-2001) 130 hastada 446 implant değerlendirilmiş . 14 yıla varan takip 78 erkek, 52 kadın hasta yaş ortalaması 62. Dyna implantları 390 adedi ve Screw-Vent 56 adet HBO kullanılmamış 14 yılda 50 hasta ve 64 implant kaybedilmiş J Dent Res 81(12):856-9,2002 Heberer ve ark. Oral kanser nedeniyle cerrahi ve kemoradyoterapi görmüş 20 hastada (4 kadın,16 erkek) çalışmışlar Tümü sigara içmeyenlerden oluşan grupta yaş ort. 61.1 Konvensiyonel kumlanmış asitlenmiş yüzey (SLA) ile modifiye kumlanmış asitlenmiş (ModSLA) implantları karşılaştırmışlar 102 implant (50 SLA, 52ModSLA) 55 implant maksilla, 47 mandibulaya yerleştirilmiş İmplantlar min 6 ay sonra yerleştirilmiş Genel sağlık problemi olanlar ve sigara içenler seriye dahil edilmemiş 14 aylık takip yapılmış RT li grup ile sadece cerrahi grubu arasında başarı farkı anlamlı değil (%96, %100) Clin Oral Impl Res 22;546-51:2011 49 yaşındaki erkek hasta Kliniğimizde OSCC tanısı ile KBB kliniğine yönlendirildi Sol marginal mandibula rezeksiyonu+sol dil lateralini içeren parsiyel glossektomi ve sol radikal +sağ selektif BD Operasyonu takiben EBRT toplam 70Gy 33 aylık takip 17 yaşındaki erkek hasta Kliniğimizde 3 yaşından beri maksilla yerleşimli Rhabdomyosarkom nedeniyle takipli Cerrahiyi takiben total 52Gy RT görmüş Diş gelişimleri tamamlanamadı 29 aylık takip BİSFOSFONATLAR Bisfosfonatlar (BP), osteoklastik aktivite üzerine güçlü inhibisyon etkisi göstererek kemik rezorbsiyonunu engelleyen bir grup ilaçtır. Oral ve/veya intravenöz olarak alındığında osteoporoz, multipl miyelom, metastatik meme, prostat ve diğer solid organ kanserlerinde kemik komplikasyonlarını (ağrı ve fraktür gibi) azaltmak amacıyla kullanılır. BP’ ler sadece ABD’de yılda 17 milyon reçetelendirme ile en sık reçete edilen ilaçlar arasında yer almaktadır ve şu ana kadar dünyada yaklaşık 300 milyon reçetelendirme yapıldığı düşünülmektedir. Çenelerdeki osteonekroz (bisfosfonat ilişkili çenelerdeki osteonekroz (BRONJ) yada osteokemo-nekroz olarakta bilinen durum) ilk 2003 yılında rapor edilmiştir. BRONJ maksiller veya mandibuler nekrotik kemik alanlarının kalıcı trans-mukozal (intraoral) veya transkütanöz (fasiyel) olarak açığa çıkması ile karakterize kronik bir durumdur. Kronik ağrı, açığa çıkmış olan kemiğin enfeksiyonu, abse, fistül gelişimi ve patolojik fraktürler tipik olarak klinik görünümü tarif eder ve kişinin hayat kalitesi üzerine yaptığı ciddi olumsuz etkiyi açıklar. Tatmin edici bir tedavi seçeneğinin henüz olmayışı nedeniyle hastalar palyatif olarak antibiyotik ve analjeziklerle tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Çalışmaların büyük bölümünde sıklık <%10 olarak belirtilmekte (intravenöz (iv) BP kullanımında ortalama %5-8) ve bilimsel yazılarla dokümente edilen 5000’den fazla hasta olduğu bilinmektedir. BRONJ ilk tanımlandığı zaman, klinik risk faktörlerinin (örneğin çenelere uygulanan cerrahi işlemler) başlatıcı etkisi olmaksızın spontan başlamayacağı düşünülüyordu ancak son çalışmalar BRONJ gelişen hastaların ancak yarısında dental cerrahi/enfeksiyon hikayesi bulunduğunu gösterdi. 78 yaşında erkek hasta protat ca, kemik met nedeniyle 6 aydır zometa kullanmakta 74 yaşındaki erkek hasta prostat ca kemik met nedeniyle 2 yıldır zometa kullanmakta Ekim 2011 Ocak 2012 Mart 2012 TEŞEKKÜRLER… TEŞEKKÜRLER…
