İlaçların Güvenli Transferi ve Tehlikeli İlaç Kırılmalarında Müdahale

İLAÇLARIN GÜVENLİ TRANSFERİ
VE TEHLİKELİ İLAÇ
KIRILMALARINDA MÜDEHALE
Hazırlayan: Ecz.Nazlı Nergiz VAROL
İLAÇLARıN GÜVENLI TRANSFERI

Eğitimin amacı ;Eczanemizce yapılan ve
yatan/günübirlik hastalara kullanılmak üzere
bölümlere gönderilecek ilaçların ilaç güvenliği
ilkelerine uygun olarak hazırlanması ve
ulaştırılmasını sağlamaktır. Eğitim içerisinde
hastanemiz eczanesinde bulunmayan tehlikeli
ilaç kırılmalarına müdehale hakkında bilgi
verilecek yapılması gerekenler anlatılacaktır.
ilaçların eczane görevlileri tarafından güvenli
olarak hazırlanmasını ve dağıtımını kapsayan bu
eğitimden tüm eczane çalışanları ve ilgili birim
personeli sorumludur
İLAÇLARıN GÜVENLI TRANSFERI

İlaç hazırlama işlemi sadece bu işi için ayrılmış
bölümde gerçekleştirilir. İlaçlar; geniş, vücut
mekaniğine uygun yükseklikte ve kolay
temizlenebilir bir materyalin kullanıldığı,
aydınlatılması yeterli ve havalandırılmış
alanlarda hazırlanır.
İLAÇLARıN HAZıRLANMASı

Blister şeklinde ambalajlanmış ilaçlar tek tek
kesilerek o ilaca ait ilaç kutusuna yerleştirilir. Kesme
işlemi ilaçların zarar görmemesi için çok dikkatle
yapılır. Blisteri soyulmuş ya da hastane ambalajı
şeklinde olan ilaçlar, ilacın hava ile teması ve
kontaminasyonu söz konusu olabileceğinden kutuya
konmaz, ayrıca paketlenir (minik poşetle) saklanır.
Paketin üzerine ilacın adının, lot numarasının, son
kullanma tarihinin yazılı olduğu bir etiket
yapıştırılır. Farklı lot ve parti numarasına sahip
ilaçlar aynı ilaç kutusuna konmaz. İlaç kutusunun
içindekinin tamamı bitene kadar ilacın orjinal etiketi
de ilaç kutusunun içinde saklanır.
İLAÇLARıN HAZıRLANMASı
Şayet tabletin doz ayarlaması yapılmak için
kırılması gerekli ise kırma işlemi eczanede
yapılmaz.
 Hastane ambalajında olan ilaç orjinal hastane
ambalajında muhafaza edilir.


Bölümce yapılan ilaç istemleri karşılanırken, ilacın
dozu, veriliş yolu, özellikli reçete ya da konsültasyon
gerekip gerekmediği, gerekiyorsa konsültasyonun
(konsültasyonun zamanı konsülte edilen ve istenen
doz vb.) detayları eczacı tarafından incelenir.
İnceleme sonunda uygunsuzluk söz konusu değilse
eczacı ilacı onaylar. Şayet uygunsuzluk söz konusu
ise bölüme durumu bildirir ve gerekli düzeltmeleri
ister. Onaylanmış ilaçların dökümünü gösteren liste 2
nüsha olarak hazırlanır ve ilaç etiketleri HBYS’den
alınır. Liste ve etiketler ilaç hazırlama bölümüne
gönderilir. İlaçlar, hazırlama bölümünde hasta bazlı
hazırlanır ve etiketlenir. Etiket üzerinde ilacın adı,
formu, dozu ve SKT yer alır. Soğuk zincire tabi ilaçlar
hazırlanırken “Soğuk Zincir İlaçların Kontrolü
Talimatı” nda belirtilen ilkeler gözetilir, önceden
hazırlanmaz ve bekletilmez.

Aynı bölüme ait hastaların ilaçları o bölümün
büyük ilaç kutularına konur. Uyuşturucu ilaçlar
servis kutularına konmaz. İlaçları hazırlayan
eczane görevlisi çıktıya parafını atar. Servislere
ait kutulara konulmuş ilaçların son kontrolü
sorumlu eczacı tarafından yapılır, çıktı sorumlu
eczacı tarafından da paraflanır.. Servis
kutularının karışmamasına özen gösterilir..
Birim mini depolarına gönderilmek üzere
hazırlanan ilaçlarda da aynı ilkeler gözetilir..
Hasta başına çıkılan ürünler ilgili birim
personeli tarafından; toplu çıkış yapılan ürünler
ilaç taşıma birimi tarafından birime ulaştırılır.

Eczane tarafından hazırlanmış olan ilaçların
hazırlığı bittiğinde birime telefonla haber
verilerek teslim alınması ya da ilaç taşıma birimi
tarafından birime götürülmesi sağlanır. Birim
personeli/taşıma birimi görevlisi ilaçları tek tek
sayarak teslim alır ve çıktıyı paraflar. Sayma
işlemi sırasında gerekirse bir eczane görevlisi
eşlik eder. İlaç dökümünü gösteren listenin bir
örneği eczanede kalır, bir örneği ilaçlarla birlikte
birime gönderilir. Toplu çıkış yapılan ürünlerde
TİF düzenlenir, bir örneği ezanede kalır, bir
örneği birime gönderilir.
İLAÇLARıN TAŞıNMASı VE TESLIMI

. İlaçları 10-15 dakika içinde ilgili birime
ulaştırılması önerilir. Taşıma işlemi ilaçların birim
sorumlularına tam ve eksiksiz olarak teslim edilmesi
ile sonlanır. Ürünleri birimlerde hemşire kontrol
ederek teslim alır. Toplu çıkış yapılan ürünlerde ilaç
dökümünü gösteren çıktı, taşıma görevlisi ve teslim
alan birim görevlisi tarafından karşılıklı imzalanır.
Hasta başına çıkılan ürünlerde teslim alan birim
görevlisi çıktıyı imzalar. Herhangi bir eksiklik ya da
fazlalık söz konusu ise durum çıktı üzerinde tespit
edilir ve aynı gün içinde düzeltme gerçekleştirilir.
Uyuşturucu ilaçlar “Uyuşturucu İlaçların Kontrolü
Talimatı”na uygun olarak eczacı tarafından bölüme
teslim edilir.

İlaçlar hazırlanırken her servisin ayrı ayrı
hastaları belirlenir ve ayrıştırılır. Hasta bazlı
hazırlanan ilaçlar kilitli poşete konulup üzerine
ilacın adı son kullanma tarihi yazılır, hastanın
ilaç kutusuna konulur ve kullanılacak servise
gönderilir.
İLAÇLARıN TRANSFERI
İlaçların firmadan eczane deposuna transferi
sürecinde zarar görmesi durumunda yenisiyle
değiştirilmesi ibaresinin tüm ilaç teknik
şartnamelerinde bulunması gerekir. İlaçların
eczane deposundan birimlere dağıtımı sırasında
kırılma, dökülmeye karşı önlemlerin alınması
şarttır.
 Hasta bazlı ilaç hazırlanmasında hasta
kutularına ilaçların kırılmayacak şekilde
yerleştirilmesine dikkat edilmesi, kolilerin
transfer ve depolanma sırasında üzerlerinde
yazan maksimum istif ibarelerine uyulması
gerekir.

İLAÇLARIN KIRILMASI
DURUMUNDA MÜDEHALE
Hazırlanan ilaç ve malzeme uygun koşullarda
kırılmayacak şekilde depolanmış transfer
esnasında güvenli taşıma önlemleri alınmasına
ragmen karşılaşılan kırılmalarda hastane
eczanemizde bulunan ilaç kategorilerine göre
tehlike arzedebilecek durum olduğu
varsayılmamaktadır.
 Kırılma sonucu oluşan kontamine bölümün önce
kırık parçalarından kurtulacak şekilde
temizlenmesi sonrasında bu parçaların tehlikeli
atık kapsamında değerlendirilerek ilgili atık
kabına atılması gerekir. Kontamine olan alan ise
düşük/orta düzey etkili yüzey dezenfektanı ile
temizlenmelidir.

TEHLIKELI ILAÇ

Çalışma ortamında bu ilaçlarla temas uzun dönem
etkilere sahip olduğu kadar kısa dönemli ve akut
reaksiyonlarla da ilgilidir. Literatürdeki anektodlar
ve vaka raporları ciltle ve gözle ilişkili etkilerden grip
benzeri semptomlar ve baş ağrısına kadar geniş bir
yelpazede dağılmaktadır. İki kontrollü çalışma,
çalışma ortamında tehlikeli ilaçlarla rutin olarak
temas eden hemşireler, eczacılar ve eczane
teknisyenleri arasında boğaz ağrısı, kronik öksürük,
enfeksiyonlar, halsizlik, göz irritasyonu, baş ağrısını
içeren semptomların sayısında belirgin artış rapor
etmiştir. Sağlık bakım çalışanları üzerine üreme ile
ilgili araştırmalar bu potansiyel tehlikeli ilaçlarla iş
yerinde temasın fetal anomalilerde, fetüs kaybında,
fertilite bozukluklarında artışa neden olduğunu
göstermiştir.

Potansiyel olarak tehlikeli ilaçlarla iş gören
çalışanların güvenliğini savunan ilk düşünceler,
bu ajanlarla tedavi edilen hastalarda rapor
edilen ikincil kanserlerin iki katına çıkması ile
bu hastalara bakım verip ilaçları ile temas eden
hemşirelerde mutajenik ajanların bulunması
sonucu antineoplastik ilaçlara odaklanmıştır
TEHLIKELI ILAÇLAR VE KıRıLMALARıNDA
MÜDEHALE

Görülme sıklığı ve yüksek oranda ölümlere yol açması
nedeni ile kanser günümüzde önemli bir sağlık
sorunu olarak ön plana çıkmış bulunmaktadır ve
ölüm nedenleri arasında kalp damar hastalıklarından
sonra ikinci sırayı almaktadır. Kanser tedavisinde,
ilaçla tedavi/kemoterapi uygulamaları önemli bir yer
tutmakta ve yaygın tedavi yöntemi olarak tüm
kurumlarımızda uygulanmaktadır. Bu ilaçların
hazırlanması, depolanması, taşınması, hastaya
verilmesi, atıkların bertaraf edilmesi sırasında
hastalar ve sağlık çalışanları bu ilaçların zararlı
etkilerine maruz kalabilmektedirler. Gerek
hastaların ve sağlık çalışanlarının korunması gerekse
bu ilaçların hazırlayıcısı ve uygulayıcılarının güvenli
çalışma ortamında hizmet vermelerinin sağlanması
amacıyla kemoterapi uygulamalarının belirli
standartlar doğrultusunda yapılması gerekmektedir.

Çalışanlar tehlikeli bir ilaçla; taşınması,
dağıtımı, alınması, depolanması, hazırlanması ve
uygulanması kadar atık kontrolü ve gereçlerin
bakım – onarımı sırasında herhangi bir noktada
karşılaşabilir. Bu birimlerde yeterince gömlek,
önlük, maske, gözlük, eldiven vs.
bulundurulmalıdır (Malzemeler kemoterapi için
uygun özellikte olmalıdır)




TEMAS YOLLARI: Sayısız çalışma sağlık çalışanlarının idrarında
tehlikeli ilaçların varlığını göstermiştir.
Tehlikeli ilaçlar inhalasyon, yanlışlıkla enjeksiyon, kontamine
gıdaların sindirimi, kontamine ellerin ağızla teması ve deriden
emilim yollarıyla vücuda girmektedir.
İnhalasyonun vücuda girişin birinci yolu olduğundan şüphelenilirken,
eczane ve kliniklerin havalarını örnekleme çalışmaları sıklıkla hava
yoluyla bulaşın düşük seviyede veya sıfır düzeyinde olduğunu
göstermiştir. Örnekleme metotlarının etkinliği, işaretleyici ilaçlardan
en az birinin uçucu olma olasılığı ve standart örnekleme filtresine
yakalanmaması üzerine yeni verilerin varlığı inhalasyon yoluyla
bulaş konusunu çözümsüz bırakmaktadır
Bazı ilaçlar deriden emilebilirken, 1992’ye ait bir rapor doksurabisin,
daunorubisin, vinkristin, vinblastin veya melphalanın ciltten
belirlenebilen bir emiliminin olmadığını göstermiştir. Deriden
absorbsiyona bir alternatif ellerle taşınan yüzey kontaminasyonunun
el – ağız yoluyla sindirilmesidir. Bu yollardan biri veya daha fazlası
çalışanların temasına neden olabilmektedir.

Ulusal tehlike iletişim standardı ( HCS ) tehlikeli
kimyasalı ( ilacı ) fiziksel veya sağlık açısından
tehlikesi olan herhangi bir kimyasal ( ilaç) olarak
tanımlar. Sağlık açısından tehlike temas eden
çalışanların sağlığına akut veya kronik etkileri
olduğu yerleşmiş bilimsel kurallarla bağlantılı şekilde
yürütülmüş, istatistiksel olarak anlamlı kanıta dayalı
en az bir araştırmaya dayanarak 3 tanımlanmış olan
kimyasaldır ( ilaçtır) HCS daha ileride sağlık
tehlikesi teriminin karsinojenler, toksik veya çok
toksik ajanlar, üreme sistemine yönelik toksinler,
irritanlar, aşındırıcılar, hassasiyet arttırıcılar ve
hedef organda etki eden ajanları kapsadığını
belirtmiştir
TEHLIKELI ILAÇ
KıRıLMALARıNDA
MÜDEHALE
DÖKÜLME KITI
1- Yaklaşık 1000 ml ( bir I.V şişe veya torba volümü )
döküntüyü emecek malzeme.
2- Çalışanı temizlik sırasında koruyacak iki çift eldiven
( bir ağır işlemler için dış eldiven ve bir iç eldiven ),
geçirgen olmayan, tek kullanımlık koruyucu önlükler (
tüm kaplamalar veya önlük ve ayakkabı kaplayıcıları
)ve yüz koruyucusu dahil uygun PPE.
3- Emici, plastik sırtlı kağıtlar veya pedler.
4- Tek kullanımlık havlu.
5- En az iki tane mühürlenebilir, kalın plastik tehlikeli
ilaç atık kutusu ( uygun uyarı etiketleri ile önceden
işaretlenmiş ).
6- Cam parçalarını toplamak için bir tek kullanımlık
faraş.
7- Cam parçaları için delinmeye dirençli bir kap.











Tehlikeli ilaç kırılmalarında Müdehale Prosedürü
İçin Öneriler ;
1- Döküntünün boyutunu ve alanını değerlendirin. Eğer
gerekli ise eğitimli yardım için telefon edin.
2- İki dökülme kiti ile toplanamayacak büyüklükteki
döküntüler dış yardım gerektirebilir.
3- Dökülme alanını sınırlamak için işaretler yerleştirin.
4- Dökülme kiti ve respiratör edinin.
5- İç ve dış eldivenler ile respiratör içeren PPE giyin.
6- Bir kere tam olarak giyindiğinizde döküntüyü dökülme
kitini kullanarak alın.
7- Herhangi kırık cam parçalarını dikkatlice uzaklaştırın
ve delinmeye dirençli bir kaba yerleştirin.
8- Sıvıyı emici pedlere emdirin.
9- Tozları nemli tek kullanımlık pedlerle veya yumuşak
havluyla emdirin.
10- Döküntü temizliği daha az kontamine alandan daha
çok kontamine alana doğru kademe kademe
gerçekleştirilmelidir.







11- Tüm kontamine malzemeyi tamamen uzaklaştırın ve
tek kullanımlık çantalara yerleştirin.
12- Bölgeyi su ile yıkayın ve sonra deterjan, sodyum
hipoklorid solüsyonu ve nötralize edici ile temizleyin.
13- Alanı bir kaç kez yıkayın ve temizlik ile paketleme için
kullanılan tüm malzemeyi tek kullanımlık çantalara
yerleştirin. Çantaları mühürleyin ve tehlikeli atık olarak
uzaklaştırılmaları için son bir kaba yerleştirin.
14- İç eldivenleri kullanarak tüm PPE’yi dikkatli şekilde
uzaklaştırın. Tüm tek kullanımlık PPE’yi atık kutularına
yerleştirin. Kutuları mühürleyin ve son bir uygun kaba
yerleştirin.
15- İç eldivenleri çıkarın; küçük, mühürlenebilir bir kutuya
koyun ve sonra tehlikeli atık olarak uzaklaştırılması için
son bir uygun kaba yerleştirin.
16- Ellerinizi su ve sabunla iyice yıkayın.
17- Bir kez döküntü temizlendikten sonra alanın ev
idaresi, temizlik personeli veya çevresel servisler
tarafından tekrar temizlenmesini sağlayın.
Teşekkürler..
Ecz.Nazlı Nergiz Varol