DNA - dijitalders.com

DNA
(Deoksiribo Nükleik Asit)
DNA NEDİR?
• DNA, deoksiribonükleik asit denilen çok
karmaşık bir kimyasal maddenin kısa
yazılımıdır. Deoksiribo (D), nükleik (N),
ve ait (A) yani DNA. DNA çok uzundur.
Tıpkı kıvrılmış bir merdivene benzer.
Canlıya ait tüm bilgi DNA üzerinde
saklıdır. Canlının nasıl görüneceği, ne
yiyeceği, nasıl büyüyeceği ve nasıl bir
yerde yaşaması gerektiği hep DNA
tarafından belirlenir.
DNA NEDİR?
• Tüm Canlıların DNA sı vardır. İnsanların,
ağaçların, kedilerin, sivrisineklerin,
elmanın hatta bizi hasta yapan mikropların
da DNA'sı vardır. Bazı canlıların DNA'sı
büyüktür, bazı canlıların DNA'sı küçüktür,
çünkü bazı canlılar DNA'dan daha çok
komut almak zorundadır, bazıları da daha
az komut almak zorundadır.
DNA NEDİR?
• DNA çift zincirli ip merdivene
benzer.Çift zincirli yapıdaki DNA zinciri
oldukça uzun bir zincirdir.Bu zincir
hücre içindeki özel enzimler ve
proteinler aracılığı ile paketlenir. Nasıl
ki uzun bir ipi makaraya düzenli bir
şekilde sarıyorsanız, hücrede buna
benzer bir mekanizma ile DNA yı
paketleyerek çekirdeğinin (Nukleus)
içine yerleştirir.
DNA
DNA her hücrede bulunur.Böbreklerinizin
hücrelerinde, karaciğerinizin hücrelerinde, kemik
hücrelerinizde kısacası vücudunuzdaki her
hücrede DNA molekülü mevcuttur.Her insanda
farklı bir yapıya sahiptir.
DNA NEDİR?
• DNA uzun bir zincir olmasına karşılık
üzerindeki baz sıraları bir düzen içerisinde
taksim edilmiştir. Taksim edilen bu baz
gruplarına ise" Gen "denir.Mesela bir
canlının DNA zincirinde 15.000.000 adet
baz(Nukleotid) dizisi ve bu baz dizileri 1000
' er adet olmak üzere 15 gruba ayrılır.İşte
bu 15 tane grubun her biri birer "gen"dir.
DNA NEDİR?
• İnsan hücresinde ise yaklaşık olarak
3 milyar adet gen bulunur.Tabi her
genin içinde binlerce nükleotid dizisi
vardır. Bir canlının bütün karakterleri
ise DNA da ki genlerde
saklıdır.DNA’lar karmaşık bir
yapıdadır.
DNA Örnekleri
HÜCREDE YAPI VE CANLILIK OLAYLARININ
YÖNETİMİ NASIL SAĞLANIR?
• Hücrede yapı ve canlılık olaylarının yönetimini nükleik asitler
sağlar. Protein sentezi, enerji üretimi, büyüme, gelişme ve üreme
gibi olaylar nükleik asitler tarafından gerçekleştirildiği için,
bunlara yönetici moleküller de denir. Nükleik asitler hücredeki en
büyük moleküllerdir.Hücrenin çekirdeğinden başka sitoplâzma,
mitokondri, ribozom ve kloroplâstta da bulunur.İki çeşit nükleik
asit vardır:
1. Deoksiribonükleik asit (DNA)
2. Ribonükleik asit (RNA)
DNA Denilen Hücredeki Özel Molekül Ne İşler Yapar?
DNA canlılardaki hücresel yapının oluşmasını, devamlılığını ve canlılık
olaylarının gerçekleşmesini sağlar.DNA çekirdekte, mitokondride ve
kloroplâstta bulunur.
• Madde yapımı - yıkımı, protein
sentezinin yönetimi gibi olaylar DNA’nın
kontrolündedir.DNA kendini eşleyerek
özelliklerinin diğer
hücrelere taşınmasını sağlar. Bu yüzden
canlıya ait kalıtsal özelliklerin bir
sonraki nesle aktarımı gerçekleşir.
DNA Molekülünün Yapısı
Nasıldır?
DNA molekülünün yapısında karbon
(C), oksijen (O), hidrojen (H), azot
(N) ve
fosfat (P) elementleri bulunur.Bir
nükleik asitin yapı birimi
nükleotiddir.
DNA molekülü iki nükleotid
zincirinden oluşmuş sarmal bir
yapıdır.
Bir nükleotitin yapısında 5 karbonlu
şeker, azotlu organik baz ve fosfat
grubu bulunur.
Şeker
DNA’da bulunan şekere deoksiriboz
denir. 5 karbonludur.
Azotlu Organik Baz
DNA’da dört çeşit
baz bulunur, bunlar
adenin (A), guanin
(G), sitozin (S) ve
timin (T)’dir. Taşıdığı
baz nükleotidin
türünü belirler.
Örneğin adenin bazı
bulunan bir DNA
nükleotidine adenin
deoksiriboz nükleotit
denir. Urasil
bulunduran RNA
nükleotitine urasil
ribonükleotit denir.
Fosfat
Fosforik asittir. Hem DNA hem
de RNA’da bulunur. Baz, şeker ve
fosfatın birleşmesiyle oluşan
yapıya nükleotit denir. DNA’da 4
çeşit nükleotid bulunur.
DNA nükleotidleri birbirine
şeker ve fosfat grupları ile
bağlanarak bir zincir meydana
getirir. DNA iki nükleotit
zincirinin birleşmesiyle oluşur.
Adenin ile timin nükleotitleri
arasında 2, guanin ile sitozin
arasında 3 hidrojen bağı
oluşarak, DNA’nın çift sarmal
yapısı meydana gelir.
Bir DNA molekülünde daima
adeninle timin, guaninle
sitozin bağ yapacağından
adenin sayısı timine, guanin
sayısı sitozine eşit olur.
(A = T, G = S)
Bir DNA molekülünü
oluşturan nükleotitlerin sayısı
sıralanış ve çeşidi, türden
türe veya bir türün bireyleri
arasında farklılık gösterir. Bu
nedenle her canlının kendine
özgü kalıtsal özellikleri
vardır. Nükleotitleri
birbirinden farklı yapan
özellikler taşıdıkları organik
bazlardır.
DNA’nın Özelliklerinden Birisi de Kendini
Eşlemesidir
DNA’nın görevlerinden biri de kalıtsal karakterlerin
sonraki nesillere aktarılmasını sağlamaktır. Hem bu
karakterlerin taşınması için hem de canlının bir hücre
olarak başladığı hayatını geliştirerek devam ettirmesi
için DNA’nın kendini eşlemesi gerekir.Hücre bölünmesi
esnasında DNA’nın iki zinciri, enzimler aracılığıyla, bir
uçtan fermuarın açılması gibi boydan boya açılır.
Ayrılma sonucunda oluşan
her zincirde bulunan bazlara ortamda bulunan
nükleotidler bağlanır. Bağlanma daima adeninle timin,
guaninle sitozin arasında oluşur.
Yeni bağlanmış nükleotidler alt alta sıralanarak yeni
zinciri meydana getirir.
DNA eşlenirken iki ana zincir korunur. Birbirinden ayrılan bu iki zincirin karşısına
Ortamdaki nükleotidlerden iki yeni zincir oluşturulur.
Eşlenmenin tamamlanmasıyla birbirinin aynı iki DNA
meydana gelir.
SON…