kateterizasyon - Dr. Barış Altay

ÜROLOJİK MUAYENE
Doç. Dr. Barış ALTAY
Genel Hedef
Ürogenital sisteme ait organları
değerlendirmek için gerekli bilgilendirme
sunulacaktır.
Yüksek teknolojiye bağlı tanıya yönelik
testler ve görüntüleme teknikleri oldukça
gelişmiş olmakla beraber hastanın öyküsü
ve fizik bakı hala hastanın durumunu
değerlendirmede hekime en değerli
bulguları verir.
Hematüri
Eritrositüri>3 hpF (Her büyük büyütmede)
Mik. veya mak. Hematüri
İnisiyal:Üretra
Total: Mesane, böbrek, üreter
Terminal: Mesane boynu, prostat kökenli
patolojiler ön plandadır
Hematospermi
Ejakülatta kan varlığı
Etyolojide prostat ve üretraya ait
enfeksiyon ile enflamasyon rol oynar.
İleri yaşlarda prostat kanseri açısından
değerlidir
Genito-üriner ağrı
Renal pelvis veya üreterin akut
distansiyonu kolik şeklinde ağrı ile
karşımıza çıkar
İdrar yapamamaya bağlı akut mesane
distansiyonu (glob vezikal) suprapubik ve
alt-abdomen ağrısı şeklindedir.
Genito-üriner ağrı
İskemiye bağlı ağrı (böbrekte veye
testiküler torsiyon sonrası) çok şiddetli ve
süreklidir.
Tümörler ise genellikle ileri evre dışında
ağrısızdır.
Alt Üriner Sistem Semptomları
Pollaküri: Sık idrara çıkma (NK 4-6/gün)
Dizüri: İdrar yaparken yanma
Noktüri: Geceleri idrara kalkma
Urge: Acil işeme ihtiyacı
İnkontinans: İdrar kaçırma
Stres inkontinans: Ikınma, öksürme, gülme
ile idrar kaçırma
Üretral Akıntı
Sarı-yeşil koyu renk:Gonore
Berrak, beyaz daha az yoğun: Prostat enf.
Fizik Bakı
Geçirilmiş cerrahi op. bağlı skarlar
Büyük abdominal kitleler
Herniler (umblikal, inguinal)
Kostovertebral açı hassasiyeti
Böbreklerin palpasyonu (Zayıf kişilerde
veya ileri derecede büyümüş bb palpe
edilir)
Böbreklerin Palpasyonu
Guyon yöntemi: Hasta sırtüstü yatarken,
doktor hastanın sağ kostovertebral açısına
sol elini getirir ve diğer el ile arada palpe
eder
İsrael yöntemi:Guyondan farklı olarak
muayene olacak taraf yukarıya gelecek
şekilde yan yatarak ayaklar karına çekilir.
Glenard:Küçük çocuklarda
Ayakta palpasyon: Ptotik böbrekte
Fizik Bakı-2
Mesane erişkinde pelvik organdır ancak
dolu halde iken suprapubik olarak palpe
edilir. En az 150 ml. İdrar yetişkinde
perküsyon bulgusu verebilir.Ekstrofi vezika
tanımlanabilir.
İnguinal bölgenin LAP açısından
palpasyonu önemlidir.
Fizik Bakı-3
Penisin bakısı: Boyut, ext. meanın
değerlendirilmesi, eğrilik
Skrotum: Testislerin varlığı, boyutu,
kıvamı, epididim varlığı, ing.herni, hidrosel,
testis tm. palpasyonu
Spermatik kordon: Vaz deferenslerin
varlığı, varikosel bakısı
VAR‹KOSEL
Fizik Bakı-4
Parmakla rektal muayene: Prostat
bakısında kesinlikle uygulanmalıdır.
Prostatın boyutu, kıvamı değerlendirilir.
Diz-dirsek pozisyonunda hasta bakısı
yapılır. İşaret parmağı ile de tuşe atılır.
Simms (yan) pozisyonu ayakta muayene
olamayanlarda uygulanır.
NELATON KATETERLERİ
NELATON KATETERLERİ
FR
BOYUT
(mm)
RENK
6
2
AÇIK YEŞİL
8
2,7
LACİVERT
10
3,3
SİYAH
12
4
BEYAZ
14
4,7
YEŞİL
16
5,3
TURUNCU
18
6
KIRMIZI
20
6,7
SARI
22
7,3
MOR
24
8
MAVİ
FOLEY KATETERLERİ
İKİ YOLLU
SİLİKON
LATEKS
ÜÇ YOLLU
ÜROLOJİDE KULLANILAN
DİĞER KATETERLER
TİEMANN
PEZZER
(MUSHROOM)
İDRAR TORBASI
KATETERİZASYONUN AMACI
Alt üriner yollarının obstrüksiyonunun
giderilmesi >> örn. BPH
Cerrahi müdahale sonrası sıvı balansının
kontrolü
Tetkikler >> ürodinami incelemeleri ve
rezidü idrar tayini
KATETERİZASYONUN AMACI2
Spinal lezyon ve/veya periferal nöropati
tanısı alan hastalarda TAK (temiz aralıklı
kateterizasyon)
İlaçların intravezikal uygulanması >> örn.
Yüzeyel mesane tümörlerinin BCG ile
tedavisi
TUR (trans-ürethral rezeksiyon) sonrası
irrigasyon (yıkama) amacıyla.
KATETERİZASYONA BAĞLI
SORUNLAR
Üretrada yerleşen balonun şişirilmesi
sonucunda ÜRETRAL TRAVMA
Üretral veya prostat travması sonucunda
HEMATÜRİ
ÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONU
MESANE TENEZMİ (İdrar yapma hissi)
Sünnetsizlerde PARAFİMOZİS
SONDA UYGULAMASI
ERKEKLERDE
Hasta sırtüstü yatar durumda
Dış genital organlar dezenfekte edilir
Steril eldivenle penis tutulur, ön deri geri
çekilerek mea açılır. Glans penis ve
meatus uretra üç defa steril ga ile
dezenfekte edilir.
Lidokain-gel enjekte edilir
Sondanın ucuna steril kayganlaştırıcı
madde sürülür
SONDA UYGULAMASI
ERKEKLERDE-2
Sondanın son ucu sağ elin küçük ve
yüzük parmakları arasına sıkıştırılır
Penis sol el ile yukarı çekilir ve sonda 15
cm kadar üretraya itilir. Eğer direnç varsa
penis gerilerek aşağı doğru indirilir ve
sonda tekrar idrar gelene kadar itilir.
Gerekirse ince sonda kullanılır
İdrar akıyorsa sonda tekrar itilir, balon 1015 ml ile bloke edilir. Dikkatlice esnek bir
direnç hissedene kadar çekilir.
SONDA UYGULAMASI
KADINLARDA
Sırtüstü yatar durumda topuklar
birleştirilip dizler birbirinden uzaklaştırılır
Önce vulva ventralden dorsale dezenfekte
edilir.
Sonda sol el ile (steril eldiven) labia major
açılır ve labia minor’lar üç defa dezenfekte
edilir. Son olarak mea eksterna dezenfekte
edilir.
SONDA UYGULAMASI
KADINLARDA-2
Sonda üretraya itilir ve balon 5-10 ml
distile su ile doldurulur
Dikkatlice esnek bir direnç hissedilene
kadar geri çekilir
Vajina girişinden gazlar alınır
KATETERİZASYONA KARŞI
KONTRENDİKASYONLAR
Üretrit, epididimit, üretra yırtığı.
Göreceli kontrendikasyonu:
Üretra darlıkları
BAKIM
Sonda değiştirme en az
2-3 haftada bir olarak yapılmalıdır
Silikon sonda her üç ayda bir
değiştirilebilir.