Slayt 1 - İzmir Halk Sağlığı Müdürlüğü

DİYABETİ TANIYALIM
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ
Diyabet, vücutta pankreas
bezinin az veya hiç
çalışmaması,etkisiz olması
sonucunda kan şekerinin
yüksekliği ile seyreden bir
hastalıktır.
Pankreas, midenin hemen
arkasında yer alan yaprak
şeklinde bir organımızdır.
Görevi insülin üretmek ve
gerektiğinde bu insülini kana
vermektir.
İnsülin, kandaki şeker düzeyini
düşüren bir maddedir.Bunu
şekerin hücrelere girmesini
sağlayarak gerçekleştirir.
Hücrelere giren şeker yakıt
olarak kullanılır ve gerekli
enerjiyi sağlar.
DİYABETİN BELİRTİLERİ
Sık idrara çıkma
Bulanık görme
Çok su içme
Duyu kaybı-şuur
Çok yeme
bulanıklığı
Kilo kaybı- obezite
Ağızda aseton kokusu
Kusma
Kaşıntı
Baş dönmesi
Çarpıntı
DİYABET TANISI NASIL KONULUR?
 HbA1C ≥ % 6.5; veya
 Açlık kan şekeri ≥ 126 mg/dL
 2. saat kan şekeri ≥ 200 mg/dL
 Klasik Belirtiler + Rastgele kan şekeri ≥ 200 mg/dL
TİP 1 DİYABET
TİP 2 DİYABET
DİYABET
TİPLERİ
DİĞER TİPLER
GEBELİK DİYABETİ
(Pankreas
Hastalıkları,endokrin
Hastalıkları, İlaçlar Ve Kimyasal
Maddeler)
TİP1 ve TİP 2 DİYABET NEDİR?
TİP 1 DİYABET : İnsülin salgısı
hiç yoksa ya da yok denecek
kadar azdır. Genellikle çocukları
ve gençleri etkiler
TİP 2 DİYABET: İnsülin miktarı
veya etkisi yetersizdir.
Genellikle orta yaş ve
üstündekileri etkiler.
Diyabet vakalarının % 90-95’ini
Tip 2 Diyabet oluşturmaktadır.
TİP 1 DİYABET NEDİR ??
• İNSÜLİN HORMONLARININ EKSİKLİĞİ SONUCU
ORTAYA ÇIKAN TİP 1 DİYABET, SIKLIKLA
ÇOCUKLUK VE GENÇLİK YAŞLARINDA ORTAYA
ÇIKAR.
TİP 1 DİYABET NEDEN OLUR ?
• Oto-immunite (vücudun
kendi hücrelerine karşı
savaşması)
• Genetik
• Çevresel faktörler
(örn:geçirilen viral enf.)
TİP 2 DİYABET
Ensık görülen diyabet tipidir.(%90)
Genellikle 40 yaşın üzerinde ve obez kişilerde
görülür.
Açlık, susuzluk hissinin artması,sık idrara
çıkma,bulanık görme,yorgunluk hissi, ciltteki
yaraların geç iyileşmesi, sık enfeksiyona
yakalanma belirtileridir.
HARUN AKTAŞ Trabzon
TİP 2 DİYABET RİSK FAKTÖRLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yakın aile bireylerinde diyabet öyküsü olması
Kalp damar hastalığı öyküsü olması
Obezite (şişmanlık)
Hipertansiyon
Kanda yağların yüksekliği
Düşük ve ölü doğum yapanlar
İri bebek (4kg’dan fazla) doğuranlar
Gebelik diyabeti geçirenler
45 yaş üstü kişiler
DİYABETTE İDEAL HEDEFLER
•
•
•
•
•
•
•
•
HbA1C
AKŞ
TKŞ
KAN BASINCI
LDL
HDL
Trigliserit
Kolestrol
< % 6.5
<120 mg/dl
<140 mg/dl
<130/80 mm/Hg
<100 mg/dl
>50 mg/dl
<150 mg/dl
<200 mg/dl
3 ayda bir
HbA1c
6 ayda bir
24 saat
idrar
Kan yağları
Tansiyon ve
Kilo takibi
Aşılama
DİYABETTE
Diş sağlığı
taramaları
RUTİN
TAKİPLER
Kanser
taramaları
Göz dibi
muayenesi
Nörolojik
muayene
Kan şekeri
takibi
Ayak bakımı
DİYABET KONTROLÜ
•
•
•
•
Eğitim
Fiziksel aktivite
Beslenme tedavisi
İnsülin preparatları ve/veya ilaç
DİYABET
VE
İNSÜLİN ENJEKSİYONU
KAN ŞEKERİ ÖLÇÜMÜNÜN ÖNEMİ
Çoklu insülin tedavisi alan bir
diyabetli de günde 3-4 kez açlık
tokluk ve gerekli görüldüğü
(hipoglisemi durumunda,egzersiz
öncesi ve akut bir hastalık)
durumlarında kan glukoz takibi
yapılmadır.
Tip 1 Ve Tip 2 Diyabette Kan Şekeri Ölçümü tedavinin
bütüncül bir parçasıdır
İnsülin enjektörleri ve iğne uçları tek
kullanımlıktır.
Her enjeksiyon sonrasında iğne ucu değiştirilmelidir!
1. kullanım
2. kullanım
3. kullanım
4. kullanım
DİYABETİN AKUT
KOMPLİKASYONLARI
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ
HİPOGLİSEMİ
(KAN ŞEKERİ DÜŞÜKLÜĞÜ)
 Kan şekerinin 70 mg/dl altına düşmesidir.
 Hemen müdahale edilmesi gereken acil bir durumdur.
HİPOGLİSEMİ BELİRTİLERİ
Soğuk terleme
Halsizlik
Çarpıntı
Açlık hissi
Baş Dönmesi
Baş ağrısı
Baygınlık hissi
El ve Ayakta Titreme
Sinirlilik
Solukluk
Konsantrasyon kaybı
HİPOGLİSEMİ NEDENLERİ
• Gereğinden fazla insülin veya kan şekeri düşürücü ilaç almak
• İnsülin enjeksiyonu veya ilacı aldıktan sonra yemeği
geciktirmek
• Öğünü az almak veya öğün atlamak
• Çok fazla alkol kullanmak
• Her zamankinden fazla egzersiz yapmak
• İshal, kusma
HİPOGLİSEMİYE neden olabilir.
HİPOGLİSEMİ TEDAVİSİ
• Hipoglisemi şüphesinde kan şeker ölçüm sonucuna göre,
ölçme imkanı yoksa belirtilere göre hemen müdahale edilir.
• Bilinci açık hastada kan şekeri 70 mg altında ise 15 gr basit
karbonhidrat yani 3-4 adet kesme şeker veya bir bardak
meyve suyu (tercihen vişne suyu) verilir.
• Hareket etmeden ve başka bir besin almadan
• 10-15 dakika beklenir.
• 15 dakika sonra tekrar kan şekeri ölçülür.
ASLA YAPMAYIN !
• Hipoglisemi tedavisi için çikolata, pasta, dondurma,kek
gibi şekerli besinler seçilmemelidir.
• Bu besinlerde bulunan protein ve yağ kan şekerinin
hızlıca yükselmesini önleyerek hipoglisemi tablosunun
ağırlaşmasına neden olacağından tercih edilmemelidir.
• Kan şekeriniz aniden düştüğünde hipoglisemiyi kontrol
altına alamadığınızda bilinç kaybı gelişebilir!!!
ASLA YAPMAYIN !
• Bilinç kaybı geliştiğinde ağızdan bir şey verilmemeli, yakınınız
tarafından glukagon enjeksiyonu yapılmalıdır.
• GLUKAGON etkisi 10-15 dakika içinde başlayan tek
kullanımlık, insülin gibi buzdolabında saklanan ve kullanımı
konusunda yakınlarınızın eğitim alması gereken ilaçtır.
• Glukagon enjeksiyonuna rağmen kendinize gelmezseniz
hastaneye götürülmeniz gerekmektedir!!! Acilen 112
aranmalıdır.
HİPOGLİSEMİYİ ÖNLEMEK İÇİN
ALINACAK TEDBİRLER
• Yanınızda kesme şeker veya meyve suyu (vişne suyu) bulundurun.
• Ailenizi ve çevrenizdeki kişileri hipoglisemi belirtileri ve tedavisi
konusunda bilgilendirin.
• Hipoglisemide acil önlemleri içeren diyabet kimlik kartı edinin ve
her zaman yanınızda taşıyın .
• İlaçlarınızı düzenli ve gereken dozlarda alın.
• Kan şekerinizi düzenli ölçüp, öğünlerinizi aksatmayın.
• Alkolden kaçının.
• Uzun süreli yolculuklarda araba kullanmayın, kan şekerinizin
düştüğünü hissettiğinizde aracı durdurup öncelikle hipoglisemiyi
tedavi edin.
HİPERGLİSEMİ
(KAN ŞEKERİ YÜKSEKLİĞİ)
• Kandaki şekerin hücrelere girişini sağlayacak yeterli insülin
olmadığında ortaya çıkar.
• Kan şeker düzeyinin 180mg/dl ve üzerinde olmasıdır.
HİPERGLİSEMİ BELİRTİLERİ
•
•
•
•
•
•
Aşırı susama ve su içme,
Aşırı acıkma ve yemek yeme,
Sık idrara çıkma,
Gece idrara kalkma,
Bulanık görme,
Daha fazla halsizlik,yorgunluk
ve uyku hali,
• Ciltte kuruma,
• Bacaklarda kramp,
• Yaraların geç iyileşmesi.
HİPERGLİSEMİ NEDENLERİ
• Çok fazla yemek yemek,diyeti bozmak
• Kan şekerini düşüren tablet veya insülini almamak veya
yetersiz almak
• Nezle,grip vb hastalık geçiriyor olmak
• Bozuk ya da tarihi geçmiş insülin kullanmak
• Aile içi çatışmalar,okul veya arkadaş problemleri gibi
duygusal nedenler
• Her zamankinden az egzersiz yapmak
• Belirli ilaç tedavilerini (kortizol vb) kullanmak
• Hipertrofik (sert,şiş) bölgeye insülin yapmak
•Kan şekeri 300 mg/dl nin üstünde ise idrarda glukoz ve
keton baktırılmalı
•Kan şekeri düşmüyor, sürekli yükseliyorsa mutlaka
hastaneye başvurulmalıdır
HİPERGLİSEMİ TEDAVİSİ
• Hipergliseminin nedeni araştırılmalı
• Daha sık kan şekeri ölçülmeli
• Mide bulantısı yoksa bol sıvı tüketilmeli
• İstirahat edilmeli
• Beslenme tedavisine uyum ve kullanılan ilaçlar tekrar
gözden geçirilmeli
KOMA BELİRTİLERİ
• Oldukça yüksek kan şekeri
• Karın ağrısı,Kusma
•
•
•
•
Hızlı nefes alma
Nefeste çürük meyve kokusu
Şiddetli ağız kuruluğu
Aşırı yorgunluk ve uyku hali
ŞİKAYETLERİNİZ OLDUĞUNDA ZAMAN
KAYBETMEDEN DOKTORUNUZA VEYA
HASTANEYE BAŞVURUNUZ !!!
DİYABETİN KRONİK
KOMPLİKASYONLARI
BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ
Diyabetin Kronik
Komplikasyonları
Kalp Damar Hastalıkları
Sinir hasarı
Böbrek
Yetmezliği
Diyabetik
Ayak
Yaraları
Görme
Kaybı
AKUT VE KRONİK KOMPLİKASYONLARDAN
NASIL KORUNMALIYIZ?
Kan şekeri kontrolü önemlidir.
Tansiyon kontrol altına alınmalıdır.
Günlük ayna yardımı ile ayak muayenesi yapılmalıdır.
Haftada 5 defa en az 30 dk yürüyüş yapılmalıdır.
Sağlıklı beslenmeye dikkat edilmelidir.
Rutin kan tetkikleri yaptırılmalıdır.
Göz muayenesi aksatılmamalıdır.
Günde 2-3 litre su içilmelidir.
Ağız bakımına önem verilmelidir.
Diyabetlilerin ayakları neden tehlike
altında?
• Ağrı ve sıcaklık hissi azalmıştır
• Kan dolaşımı bozulmuştur
• Yaralar zor iyileşir
Tüm bunlardan dolayı diyabetli bireylerin
ayak bakımlarına özen göstermeleri çok önemlidir.
DİYABETLİ BİREY
AYAKLARINA NASIL BAKIM
YAPMALI?
• Her gün ayaklarınızı ılık su ile iyice yıkayıp kurulayınız.
• Parmak aralarını iyice kurulamaya dikkat ediniz, parmak
araları dışında tüm ayağınızı kremleyiniz.
• Ayakkabısız yada terliksiz evde, bahçede dolaşmayınız.
• Ayakkabılarınızı çorapsız giymeyiniz.
• Yün pamuk çorap seçiniz.
• Çorap lastiklerinizin dar olmamasına ve burunlarının
dikişsiz olmasına özen gösteriniz.
AYAĞINIZIN ALTINI VE TOPUĞUNUZU
GÖREMİYORSANIZ AYNA YARDIMI İLE
KOLAYCA YAPABİLİRSİNİZ
•Tırnaklarınızı düz ve cilt hizasından kesiniz, derin kesmeyiniz.
DİKKAT!!!
Yanıklardan kaçınmak
için;
ayaklarınız üşüdüğünde
ısıtıcılara,
sıcak suya temas
ettirmeyiniz.
NASIL AYAKKABI SEÇMELİYİM?
• Ayağınızı sıkmayan,
• Burunları geniş,
• Kalın tabanlı
• Bağcıklı ayakkabı tercih ediniz.
Parmak arası terlikler giyinmeyiniz!!!
DİYABET NASIL
TEDAVİ EDİLİR???
EGZERSİZ /
AKTİVİTE TEDAVİSİ
BESLENME
TEDAVİSİ
DİYABETİN
TEDAVİSİ
İLAÇ/İNSÜLİN
TEDAVİSİ
SAĞLIKLI BESLENME
• YENİLEN BESİNLERİN ÖZELLİKLE KARBONHİDRAT İÇEREN
BESİNLERİN VÜCUDUN İHTİYACINDAN FAZLA TÜKETİLMESİ KAN
ŞEKERİ SEVİYELERİNİ YÜKSELTİR.
• KAN ŞEKERİ KONTROLÜNÜN SAĞLANMASINDA DİYABETLİ BİREYE
ÖZGÜ BESLENME TEDAVİSİNİN VERİLMESİ ÖNEMLİDİR.
• DİYABETLİ KİŞİLERLE DİĞER KİŞİLERİN BESİNLERE OLAN
GEREKSİNİMİ AYNIDIR. HER İNSANIN ENERJİ, KARBONHDİRAT,
PROTEİN, YAĞ, LİF, VİTAMİN, MİNERAL GEREKSİNİMİ VARDIR.
•
BİR KİŞİDE DİYABETİN OLMASI BU GEREKSİNİMLERDEN BİRİNİ
VEYA BİRKAÇINI AZALTMASI VEYA ARTTIRMASI ANLAMINA
GELMEZ.
EGZERSİZ
• EGZERSİZ,VÜCUDUNUZUN GLUKOZU ETKİLİ
BİR ŞEKİLDE KULLANMASINI VE KAN ŞEKERİ
KONTROLÜNÜ SAĞLAR.
• AYRICA, ŞİŞMAN, TİP 2 DİYABETLİ KİŞİLERİN
KİLO KAYBETMESİNE YARDIMCI OLUR.
BÜTÜN BUNLAR BİRAZ ÇABA VE, İYİ BİR DESTEK
İLE ELDE EDİLEBİLİR.
TEŞEKKÜRLER;)