TİP 2 DİYABET HASTALARI İÇİN “RAMAZAN - MSD

TİP 2 DİYABET HASTALARI İÇİN “RAMAZAN SÜRESİNCE ORUÇ
TUTMANIN ESASLARI” HAKKINDA BİLGİ KİTİ
GİRİŞ
Bu bilgi kiti, size Ramazan süresince oruç tutmanın esaslarını anlatmak ve pratik tavsiyeler
sunmak amacıyla hazırlanmıştır.
Sağlık profesyonellerine göre, diyabet hastalarının çoğu oruçtan muaftır. Oruç tutmayı tercih
etmek kişisel bir karardır. Ramazan başlamadan en az bir ila iki ay önce oruç tutma
konusunda doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
Ramazan süresince oruç tutmayı düşünüyorsanız, bu bilgi kiti oruç tutmaya ilişkin riskleri
kavramanıza yardımcı olacak ve doktorunuzla konuşmanız için ipuçları sağlayacaktır. Ayrıca,
oruç tutmak istemeniz halinde, diyabetinizi kontrol altında tutmanızı sağlayacak bir Kan
Şekeri Takip Çizelgesi ve bir Ramazan Takvimi gibi faydalı araçlar içermektedir. Bu araçları
nasıl kullanacağınızı öğrenmek için bilgi kitini sonuna kadar okuyun.
Hangi Tip 2 Diyabet hastaları oruç tutmaktan kaçınmalıdır?
Amerikan Diyabet Derneği, diyabetinize ilave olarak tehlikeli komplikasyonların bulunması
halinde oruç tutmaktan kaçınmanızı önermektedir. Örneğin, Ramazan'dan önceki üç ay
içerisinde bilinç kaybına neden olmuş veya üçüncü şahısların yardımını gerektirmiş
hipoglisemi atağına maruz kalmış ya da kan şekeri düzeyi düşük veya yineleyen hipoglisemi
atakları hikayesi olan diyabetikler çok yüksek risk grubu olarak sınıflandırılır ve Ramazan
süresince oruç tutmamaları gerekir. İlave olarak, öneriler Ramazan süresince oruç tutmayı
tercih eden tüm Tip 1 diyabet hastalarını da çok yüksek risk grubu altında sınıflandırmaktadır.
ORUÇLA İLGİLİ ÖNEMLİ HUSUSLAR
Oruç tutmak ve diyet yapmak gibi yaşam tarzınızda değişiklik yapmayı planladığınız
konularda gerekli bilgi ve tavsiyelerini alabilmek için her zaman sizinle ilgilenen sağlık
profesyoneline danışmanız gerekir.
Tip 2 diyabet hastası olan bir kişinin oruç tutmadan önce dikkate alması gereken
risklerin bazıları nelerdir?
Hipoglisemi ve belirtileri
Oruç tutmak, gün boyu yemek yemediğiniz için kan şekeri düzeyinizi etkileyebilir.
Hipoglisemi veya düşük kan şekeri, kandaki glikoz düzeyi vücudun ihtiyaçlarını
karşılayamayacak kadar düştüğünde meydana gelir. Belirli diyabet ilaçlarıyla birlikte alınması
gereken öğünler arasındaki uzun aralıklar hipoglisemi atağına neden olan en önemli risk
faktörleri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, oruç tutarken kan şekeri düzeyinizi daha sık
kontrol etmeniz önem taşır. Bu bilgi kitinde yer alan Kan Şekeri Takip Çizelgesi, bu bilgileri
sizinle ilgilenen sağlık profesyoneliyle görüşmek için kaydetmenize yardımcı olacaktır.
-2Tip 2 diyabet hastalarında görülen hipoglisemi belirtileri hafiften şiddetliye doğru değişebilir ve
şunlar olabilir:
•
Zihin bulanıklığı
•
Baş dönmesi
•
Sersemleme
•
Kalp çarpıntısı
•
Sinirlilik hali
•
Baş ağrısı
•
Açlık
•
Çabuk sinirlenme
•
Terleme
•
Güçsüzlük
Düşük kan şekeri düzeyinin önlenmesi neden önemlidir?
Tehlikeli tıbbi sonuçlara yol açabildiğinden hipogliseminin önlenmesi önemlidir. Hipoglisemi
tedavi edilmezse, bilinç kaybı, kriz veya nöbet gibi acil müdahale gerektiren sonuçlara yol
açabilir.
Hiperglisemi ve belirtileri
Hiperglisemi, veya yüksek kan şekeri düzeyi, kandaki şeker miktarının çok fazla artmasıyla
oluşur. Sık veya uzun süreli hiperglisemi sinirlerde, damarlarda ve vücudun diğer
organlarında hasarlara neden olabilir.
Hipergliseminin belirtileri şunlardır:
•
Kilo kaybı
•
Yorgunluk
•
Susamada artış
•
Baş ağrısı
•
Konsantrasyon kaybı
•
Sık idrara çıkma
Hiperglisemi ilaç dozlarının aşırı düşürülmesinden de kaynaklanabilir.
Yüksek kan şekeri düzeyinin önlenmesi neden önemlidir?
Kan şekeri düzeyinin çok yükselmesi hastanın bilincini kaybetmesine ve komaya girmesine
neden olabilir.
-3Oruçla ilgili dikkat edilmesi gereken diğer hususlar
Oruç tutmayı tercih etmeniz durumunda, oruçla ilgili olarak, sizinle ilgilenen sağlık
profesyonelinin anlamanıza yardım edebileceği ve önerilerde bulunabileceği diğer sorunlar
şunlardır:
•
•
•
Sıcak veya nemli iklimlerde daha tehlikeli olabilen dehidrasyon veya aşırı vücut
sıvısı kaybı, oruç tutma esnasında kısıtlı miktarda sıvı alınmasından kaynaklanır.
Dehidrasyonun belirtileri şunlardır: Ağızda kuruluk, kas krampları, bulantı, kusma ve
kalp çarpıntısı.
Tromboz veya kan damarlarında pıhtılaşma riski dehidrasyonla birlikte artabilir.
Trombozun belirtileri şunlar olabilir: Kan pıhtısının oluştuğu yerde ağrı veya şişlik, alt
organ trombozu gibi etkilenen alanda şiddetli ağrı, kalın damarların deriden dışarıya
doğru çıkıntı yapması ve etkilenen alanda kaşıntılı deri döküntüsü veya derinin
kuruması.
Diyabetik ketoasidoz vücutta hiç (veya yeteri kadar) insülin olmaması nedeniyle
vücudun glikozu enerji kaynağı olarak kullanamaması, bunun yerine yağları
kullanması durumunda oluşan ciddi bir komplikasyondur. Diyabetik ketoasidoz riski,
ilaçların dozunu (özellikle insülin dozlarını) düşürme girişiminiz halinde daha yüksek
olabilir, bu nedenle tedavide bir değişiklik yapmadan önce mutlaka sizinle ilgilenen
sağlık profesyoneliyle tedavi rejiminiz hakkında görüşün.
RAMAZANA HAZIRLANMA
Ramazan süresince oruç tutmak kişisel kararınızdır, ancak bu kararın sizinle ilgilenen sağlık
profesyonelinin tavsiye ve desteği ile alınması gerekir. Amerikan Diyabet Derneği, Tip 2
diyabet hastalarına, Ramazan başlamadan en az bir ila iki ay önce tıbbi değerlendirmeden
geçmelerini önermektedir. Bununla birlikte, oruç tutmak gibi yaşam tarzınızda yapacağınız
değişiklikleri her muayene randevunuzda doktorunuzla görüşebileceğinizi unutmayın.
Ne yapmalıyım?
Ramazan süresince oruç tutmak istiyorsanız, işe, tıbbi değerlendirmeden geçmek için sizinle
ilgilenen sağlık profesyonelinden bir randevu alarak başlayın.
Bu neden önemlidir?
Sizinle ilgilenen sağlık profesyoneliyle görüşmeniz ve tıbbi değerlendirmeden geçmeniz oruç
ibadetinizi mümkün olduğunca güvenli bir şekilde yerine getirmenizi sağlayacaktır.
Ne zaman bu değerlendirmeden geçmeliyim?
Tıbbi değerlendirme Ramazan'dan en az bir ila iki ay önce yapılmalıdır.
Bu değerlendirme neleri içerir?
Bu değerlendirmede genel sağlık durumunuz kontrol edilir, kan şekerinizi nasıl kontrol
ettiğiniz ölçülür ve Ramazan sırasındaki ilaç gereksinimleriniz incelenir.
-4Sizinle ilgilenen sağlık profesyoneline sormak isteyebileceğiniz faydalı sorular
• Özel sağlık geçmişim esas alındığında oruç tutmanın riskleri nelerdir?
• Ramazan süresince kan şekeri düzeyimi nasıl kontrol etmem gerekir?
• Diyabetimi doğru şekilde kontrol altında tuttuğumdan emin olmak için Ramazan
süresince diyetimde ne gibi değişiklikler yapmam gerekir?
• İlaçlarımda veya tedavi rejimimde değişiklik yapmam gerekir mi?
• Ramazan süresince her zamanki fiziksel aktivitemi sürdürebilir miyim?
• Orucumu bozmam gereken herhangi bir durum var mı?
• Kan şekeri düzeyimi hangi sıklıkla kontrol etmem gerekir?
• Orucu tamamladıktan sonra takip için tekrar randevu almalı mıyım?
• Acil bir durumda kiminle görüşmeliyim?
RAMAZAN SÜRESİNCE DİYABETİNİZİN KONTROLÜ
Ramazan öncesi geçeceğiniz tıbbi değerlendirme, oruçla ilgili riskleri en aza indirmenize
yardımcı olacak size özel tavsiyeler almanızı sağlayacaktır. Bununla birlikte, Ramazan
süresince durumunuzu yakından takip etmeniz ve diyabetinizin kontrolünde sorunlar
yaşamanız halinde derhal uzman doktorunuza danışmanız önem taşır. Ayrıca, Ramazan
bittikten sonra ilaçlarınızda yapılacak gerekli değişiklikleri görüşmek üzere bir takip randevusu
almayı da tercih edebilirsiniz.
Bu tavsiyeler neler olabilir?
Tedavide yapılacak değişiklikler
Belirli diyabet ilaçları oruç tutarken hipoglisemi riskinizi artırabilir. Bu nedenle, kan şekeri
düzeyinizin Ramazan süresince etkili bir şekilde kontrol altında tutulmasını sağlamak için
tedavi rejiminizin değiştirilmesi gerekebilir. Sizinle ilgilenen sağlık personeliyle mevcut tedavi /
dozaj ve gerekli düzenlemeler hakkında görüşün.
Kan şekeri düzeylerinin daha sık takip edilmesi
Oruç tutmak isterseniz kan şekeri düzeylerinizi gün içinde sıkça takip etmeniz gerekir. Bu kitte
sunulan Kan Şekeri Takip Çizelgesi, bu bilgileri bir sonraki muayene randevunuzda görüşmek
için kaydetmenize yardımcı olacaktır.
Sağlıklı beslenme ve diyetle ilgili ipuçları
Ramazan süresince diyetinizin sağlıklı ve dengeli olması gerekir. Oruca başlamadan önce
sahurda, şekerinin kana karışma hızı düşük olan buğday, irmik ve fasulye gibi gıdalar yemeye
çalışın. Bu, oruç tuttuğunuz sürece kan şekeri düzeyinizi dengede tutarak istek ve iştahınızı
azaltmanıza yardımcı olur. İftarda, şekerinin kana karışma hızı yüksek olan ve kan şekeri
düzeyinizi hızla yükseltecek meyve gibi yiyecekler yemeniz, ardından kana yavaş karışan
karbonhidratları almanız önerilmektedir. Hayvansal yağ, yağlı hamur işleri ve yemekler gibi
doymuş yağ oranı yüksek gıdalardan kaçınmanız ve oruç tutmadığınız saatlerde bolca sıvı
almaya çalışmanız gerekir.
Egzersiz
Oruç tutarken her zamanki fiziksel aktivitenizi devam ettirmeye çalışmanız gerekir. Hafif ila
orta ağırlıkta egzersizler güvenli olmakla birlikte özellikle iftar vaktine yakın saatlerde
yapılacak ağır egzersizlerden, kan şeker düzeyinizi hızlı bir şekilde düşürebilmesi ve bunun
da hipoglisemi riskinizi artırması nedeniyle kaçınılması gerekir. Düzenli Teravih namazları
egzersiz rejiminizin bir bölümü olarak düşünülmelidir.
-5Orucu bozma
Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşamanız halinde orucunuzu derhal bozun ve sizinle
ilgilenen sağlık personeline danışın:
•
•
Hipoglisemi (düşük kan şekeri) – kandaki glikoz 60 mg/dl (3,3 mmol/l) düzeyinin
altındaysa
Hiperglisemi (yüksek kan şekeri) – kandaki glikoz 300 mg/dl (16,7 mmol/l) düzeyinin
üstündeyse
Sonraki sayfalarda, Ramazan süresince diyabetinizi kontrol altında tutmanıza yardımcı olmak
için hazırlanan bir Kan Şekeri Takip Çizelgesi ve bir Ramazan Takvimi bulunmaktadır. Nasıl
kullanılabileceklerini sizinle ilgilenen sağlık profesyoneliyle görüşmek için, bu araçları,
Ramazan öncesi geçeceğiniz tıbbi değerlendirmeye giderken yanınızda götürebilirsiniz.
Ayrıca, diyabetle yaşayan biri olarak bu bilgileri başınıza gelebilecek hipoglisemi ve oruçla
ilgili diğer sağlık sorunlarının işaretleri ve belirtileri konusunda bilgilenmeleri için
arkadaşlarınızla ve ailenizle paylaşabilirsiniz.