Türk Yazı Dilinin Tarihi Gelişimi Şeması

Türk Yazı Dilinin Tarihî
Gelişimi Şeması
9. SINIF
(II. ÜNİTE
/ Türk Dilinin Tarihî Gelişimi ve Türkiye Türkçesi
)
Feride TURAN
Uz. Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
EYLÜL-2006
TÜRK YAZI DİLİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ
KARANLIK DEVİR
? - 8. yy.
Türkçenin Çuvaşça ve Yakutça ile, bunların da daha öncesinde Moğolca ve diğer Altay dilleriyle birleştiği devir.
ESKİ TÜRKÇE
8. yy. – 13. yy.
Türk yazı dilinin ilk devresidir. Türkçenin ele geçmiş ilk büyük eserleri Orhun Abideleri (Göktürk Kitabeleri) ile
başlar. Bu devrede ortak yazı dili kullanılıyor. Bu devreye Hakaniye Türkçesi, Kaşgar dili, Kaşgar Türkçesi, Uygur
Devresi de denir. Bu devrede eserlerin büyük bir kısmı Uygur yazısı ile yazılmıştır.
BATI TÜRKÇESİ
12. yy.ın sonu - 13.yy.
KUZEYDOĞU TÜRKÇESİ
(ORTA TÜRKÇE)
Oğuz Türkçesi. Oğuz şivesine
dayanır. Hazar Denizi’nden
Balkanlara kadar yayılmış
bulunan Türkçedir. Türklüğün
en büyük ve en verimli bir yazı
dilidir.
15. yy.dan sonra
13. ve 14. yy.
BATI TÜRKÇESİNİN
GELİŞİMİ
KUZEY
TÜRKÇESİ
1. ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ
13. - 15. yy.
Batı Türkçesinin ilk devresidir. Batıdaki Orta Türkçe
devresidir. Eski Türkçenin izlerini taşır. Batı
Türkçesi’nin geçiş ve oluş devresidir.
Kıpçak Türkçesi / Tatarca.
Kuzey Türklerinin yazı
dili. Kıpçak şivesine
dayanır.
DOĞU
TÜRKÇESİ
Çağatayca.
Orta Asya Türklerinin yazı
dilidir.
Yerini bugün Özbek
Türkçesine bıraktı.
Türkistan şivesine dayanır.
2. OSMANLICA
15. yy. sonları - 20. yy. başları
İstanbul’un fethinden Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar
devam etmiş yazı dilidir.
1. Devri: 15. yy. sonu - 16. yy.
2. Devri: 16. yy. sonu - 19. yy. ortaları
3. Devri: 19. yy. ortaları - 20. yy. başları (1839-1908)
3. TÜRKİYE TÜRKÇESİ
1908 - Günümüz
1. Devri: 1908 - 1928 (“Yeni Lisan” – Harf Devrimi)
2. Devri: 1928 (Harf Devrimi) - Günümüz
KAYNAKÇA
1. Ergin, Prof. Dr. Muharrem, Türk
Dil Bilgisi, Bayrak Yay, İst, 2004.
2. Ergin, Prof. Dr. Muharrem,
Üniversiteler İçin Türk Dili, Bayrak
Yay, İst, 1994.
3. Ergin, Prof. Dr. Muharrem, Türk
Dili Dersleri 1, MEB, İst, 1976.
4. Komisyon, 9. Sınıf Dil ve Anlatım,
MEB, Ankara, 2006.