DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI VE ÇEVREYE DUYARLILIK

D) DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI
VE ÇEVREYE DUYARLILIK
• Gelişmiş ülkeler doğal kaynaklardan daha çok
sayıda ve daha verimli faydalanırlar.
• Sanayi devrimiyle birlikte, teknolojinin
gelişmesine paralel olarak doğal kaynak
kullanımı artmıştır.
Batman’da Petrolün çıkartılıp kullanılmaya
başlanması kentleşmeyi nasıl etkiler?
• Batman ili köy iken 1990’da
petrolün çıkartılması ve bir
kısmının işlenmesi ile bu
alanda çalışan insan sayısı
arttı.
• Nüfus ve yerleşme arttı.
• Eğitim, belediye hizmetleri,
yönetim, güvenlik gibi
hizmetler sektörü gelişme
gösterdi.
Zonguldak’ta taşkömürünün bulunması
yerleşmeyi nasıl etkiledi?
• Maden kömürü çıkarımı iş imkanını arttırdı.
• Demir-çelik fabrikalarının kurulmasıyla istihdam
arttı.(Maden çıkarma ve işleme önemli geçim
kaynağı oldu.)
• Nüfus kalabalıklaştı ve konut ihtiyacı arttı, inşaat
sektörü gelişti.
• Alt(yol,su, elektrik, kanalizasyon) ve üst
yapı(eğitim, sağlık, sosyal hizmetler) hizmetleri
gelişme gösterdi.
• Nüfus ve yerleşme büyüdükçe, kent, ticaret
merkezi durumuna geldi.
Zonguldak-Ereğli
Demir-Çelik Fabrikası
Doğal kaynak kullanımının çevresel
etkileri
OLUMLU
1-İş imkanları artar.
2-Nüfus artar, yerleşme
büyür.
3-Hizmetler sektörü gelişir.
4-Nüfus artışına bağlı
ticaret canlanır.
5- Vergi gelirleri artar.
OLUMSUZ
1-Verimli tarım ve orman
alanları yerleşme ve sanayi
alanlarına dönüşür.
2-Bitki ve hayvan türleri yok
olur veya sayısı azalır.
3- Kulanım sırasında ortaya
çıkan katı, sıvı ve gaz atıkları
çevreyi( hava, su, toprak)
kirletir.
E) DOĞAL KAYNAKLARIN ETKİN KULLANIMINDA
ÇEVRE PLANLAMASININ ÖNEMİ
Soru: Doğal kaynaklar kullanılırken planlama yapmak niçin önemlidir?
Yanıt: Kaynakların verimli, ekonomik ve sürdürülebilir kullanımı açısından önemlidir. Ayrıca
çevreye verilecek olan zararı asgariye indirmek ve kaynağın kısa sürede tükenmesini
önlemek açısından planlama önemlidir.
Soru:Kaynak kullanımı yapılırken nelere dikkat edilmelidir?
Yanıt: Doğru bir planlama yapılmasına dikkat edilmeli; çevreyi bozacak, onu zorlayacak ,
tahrip edecek faaliyetleri önleyici yasal önlemler alınmalı.
Soru: Kaynakların yanlış, plansız kullanımı sonucu doğacak zararlar neler olabilir, bir
örnekle açıklayınız?
Yanıt: Akşehir gölünün suları, tarımda sulama için aşırı derecede kullanılmış, göl suyu
oldukça azalmış, gölde yaşayan canlılar yok olma tehlikesi geçirmiş, göl balıkçılığı ve göl
ekosistemi olumsuz etkilenmiştir.
Orta Asya’daki Aral gölü gibi
ÇED RAPORU NEDİR?
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), belirli bir proje
veya gelişmenin, çevre üzerindeki önemli etkilerinin
belirlendiği bir süreçtir. Bu süreç, kendi başına bir karar
verme süreci değildir; karar verme süreci ile birlikte
gelişen ve onu destekleyen bir süreçtir. Yeni proje ve
gelişmelerin çevreye olabilecek sürekli veya geçici
potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif
çözümlerini de içine alacak şekilde analizi ve
değerlendirilmesidir.
ÇED'in amacı; ekonomik ve sosyal gelişmeye engel
olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar
karşısında korumak, planlanan bir faaliyetin yol
açabileceği bütün olumsuz çevresel etkilerin önceden
tespit edilip, gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamaktır.
Çed raporunu kim verir?
Çevre ve Orman bakanlığın yetki verdiği firmalar
F) ARAZİ KULLANIMINDA ÇEVRESEL ETKİLER
Soru: Arazi kullanımında hangi faktörlere dikkat edilmelidir?
Yanıt: - İklim özellikleri
-Arazideki su durumu
-Yer şekilleri
-Toprak yapısı
1- Arazi Planlaması
Soru: Arazi planlamasında arazinin hangi özellikler belirlenmelidir?
Yanıt: Doğal ve beşeri özellikleri belirlenmelidir. Bunlar; su kaynakları, toprak yapısı, yer altı
kaynakları ile tarım, hayvancılık ve sanayiye elverişlilik durumu.
Soru: Arazi kullanım planı oluşturulurken neler yapılmalı?
Yanıt: 1- Arazinin doğal ve beşeri özellikleri belirlenmeli.
2- Arazinin hangi amaçla kullanılacağına dair birçok proje oluşturulmalı.
3- Projenin doğal ve beşeri riskleri tespit edilmeli, olumlu ve olumsuz yönleri
karşılaştırılmalı.
Soru: Planlı arazi kullanımının faydaları nelerdir?
1- Araziden üst düzeyde fayda sağlanır.
2-Doğal afetler engellenir.
3- Çevre sorunları büyük ölçüde ortadan kalkar.
Arazi Planlamasında Göz Önünde
Bulundurulması Gereken Unsurlar
nelerdir?
-Çevre Sorunları
-Jeolojik yapı
-Yer şekilleri özelliği
-Su kaynakları
-İklim Özellikleri
-Yer altı kaynakları
-Bitki örtüsü
-Toprak özellikleri
-Doğal kaynaklar
-Tarihi yapısı
2- Arazi Kullanımının Çevresel Etkileri
YANLIŞ ARAZİ KULLANIMI;
1-Verimli tarım arazileri yerleşmeye ve sanayi tesisi kurulumuna açılması
2-Ormanlık alanların tarım alanlarına dönüştürülmesi,yerleşmeye açılması
3-Heyelan riskinin yüksek olduğu yerlere yollar yapılması, yerleşmelerin
kurulması
SONUÇ:
- Tarım toprakları hem azalır hem de kirlilik nedeniyle verimini kaybeder. Tarımsal
üretim olumsuz etkilenir, ormanlar yok olur ve sellenme, çığ, erozyon şiddetlenir.
- Arazinin betonlaşması nedeniyle yüzey suları yer altına sızamaz.Sonuç; yer altı
suları azalır ve sel baskınları yaşanır.
Yanlış Arazi
Kullanımı
Yanlış Arazi Kullanımı
Yanlış Arazi Kullanımı
Yanlış Arazi
Kullanımı
Yanlış Arazi Kullanımı
Yanlış Arazi Kullanımı Sonucunda
Yaşanan Erozyon
3- Arazinin yanlış kullanımının
sonuçları
-Fay alanlarına kurulan yerleşmelerin depremde zarar
görmesi
-Hava sirkülasyonunun yeterli olmadığı alanlarda hava
kirliliğinin yaşanması
-Şehrin büyüme yönüne doğru sanayi tesisi kurulması
sonucu tesisin şehir içinde kalması, hava kirliliğinin
yaşanması, sağlık sorunlarının ortaya çıkması
-Denizin doldurularak yerleşmeye açılması sonucu olası
depremde tehlike oluşturması
-Büyük dalgalara açık kıyılarda yolların yapılması sonucu o
yolların dalgalar karşısında zarar görmesi.Örnek; Karadeniz
kıyıları
G) KAYNAKLARIN KULLANIMININ ORTAYA
ÇIKARDIĞI SORUNLAR
1- Termik Santraller ve Çevre Sorunları
-Havaya karışan gazlar hava kirliliğine yol açar. Sonuç;
solunum yolu hastalıkları
-Havaya karışan partiküllerin
yağış ve rüzgar
etkisiyle sulara karışıp kirlilik yaratması
-Termik santrallerde soğutma amaçlı kullanılan
suların, akarsu göl ve yer altı sularına karışması,
bu suların kimyasal yapısının bozulması
-Asit yağmurları sebebiyle toprak ve suyun zarar görmesi
-Havaya bırakılan partiküller,
tozlar bitki örtüsü üzerinde
birikerek bitkinin fotosentez
yapmasının engellenmesi
2- Petrol ve Çevre sorunları
Nasıl gerçekleşir?
-Tanker
kazaları
sebebiyle tonlarca
petrolün denize
dökülmesi, deniz
suyunun kirlenmesi,
denizin üzerinde
oluşan tabaka ile
oksijen alımının
önlenmesi.
Sonuç;
denizdeki floranın
ölmesi ve buna bağlı
diğer canlıların yok
olması
2- Petrol ve Çevre sorunları
-Petrol ürünlerinin
yakılması sırasında
ortaya çıkan karbon
kökenli gazların
havayı kirletmesi ve
yağışlarla atık
partiküllerin suya
ve toprağa
karışması
3- Nükleer Enerji ve Çevre Sorunları
-Enerji üretimi esnasında
reaktör kazaları ve
radyasyon sızıntıları
-Nükleer atıkların çok
tehlikeli olması ve
radyasyon salınımı
Sonuç;
Yüksek düzeyde radyasyon
canlıların ölümüne ve
genetik yapısının
bozulmasına neden
olmakta, kanser gibi ciddi
rahatsızlıkların ortaya
çıkmasına yol açmaktadır.
3- Nükleer Enerji ve Çevre Sorunları
4-Hidrolik santraller ve Çevre Sorunları
Olumsuz Etkileri
1-Yerleşme ve tarım alanlarının
sualtında kalması
2-Tarihi yerlerin su altında
kalması
3-Toprak ve bitki ekosisteminin
yok olması
Olumlu Etkileri
1-İklimi yumuşatır.
2- Yer altı su seviyesi yükselir.
3- Baraj gölüne bağlı yeni bir
ekosistem oluşur.
4-Hidrolik santraller ve Çevre Sorunları
5-Yenilenebilir enerji kaynakları ve
çevre sorunları
-Tükenebilir enerji kaynaklarına oranla
çevreye verdiği zararlar son derece
azdır.
6- Madencilik ve Çevre Sorunları
-Maden ocağının açılması sonucunda
yüzeydeki toprak ve bitki örtüsünün
kaldırılıp atılması
-Ormanların yok olması sonucu hava
kirliliğinin artması
-Maden eritme sonucu ortaya çıkan cürüf
adı verilen katı atıkların çevreyi kirletmesi
-Siyanürle altın çıkarımı sonucu siyanürün
canlıları, karıştığı suyu zehirlemesi
6- Madencilik ve Çevre Sorunları