Babalık Testi

ADL‹ TIP
Dr. Humman fiEN
Bir dönem hayatlar›n›
paylaflm›fl ve çocuk sahibi
olmufl insanlar›n, daha
sonra birbirlerine karfl›
duyduklar› güvensizlik ya
da velayet davalar›
nedeniyle baflvurulan bu
soy tespit yönteminde, %
99,9 oran›nda do¤ru
tespit yap›labiliyor.
Babal›k Testi
Ebeveyn testi, bilinen ad›yla babal›k
testi, bir çocu¤un biyolojik babas›n›
belirlemek için kullan›lan bilimsel bir
yöntemdir. Sonuca çocuktaki genetik
yap› ile baba aday›n›n genetik yap›s›n›n karfl›laflt›r›lmas› ile ulafl›l›r. Babal›k
testine; babal›¤›n tart›flmal› oldu¤u
durumlar, nesep tayini, akrabal›k iliflkisinin saptanmas› ve di¤er adli olaylarda gerek duyulur.
Günümüzde babal›k testi yaln›z Türkiye de de¤il, tüm dünya da bir sorun
teflkil etmektedir. Yurt içinde ve yurt
d›fl›nda ilgili birimlere giderek artan
say›da baflvuru söz konusudur. Ülkemizde babal›k testi Adli T›p Kurumu’nda, Üniversite Hastaneleri’nin
Adli T›p bölümlerinde ve özel merkezlerde yap›labilmektedir.
3
0
‹STANBUL’DA SA⁄LIK
Babal›¤›n belirlenmesinde kullan›lan
testler fenotip ve genotip incelemeleri olarak ikiye ayr›lmaktad›r. Fenotip
incelemelerinde kan grubu sistemleri,
serum proteinleri, enzim allotipleri ve
lökosit antijenleri, genotip incelemelerinde ise DNA polimorfizmleri kullan›lmaktad›r.
Kan gruplar› ve altgruplar›yla bafllayan
çal›flmalar, 70’li y›llarda kandaki enzim
ve proteinlerin polimorfik flekillerinin
incelenmesiyle geliflmifl olmakla birlikte, belirli bir oranda hata pay› içermekteydi. Kan gruplar› ile yap›lan incelemelerde hassasiyetin ancak %85
(yani %15 hata pay›) oldu¤u, daha
sonraki y›llarda gelifltirilen Human Leukocyte Antigen (HLA) testi ile hassasiyet %90'a ç›km›fl olmakla birlikte,
ancak günümüzde s›kl›kla uygulanan
DNA testi ile bu oran %99,9'un üzerine ç›kart›lm›flt›r. Bu nedenle tüm
dünyada oldu¤u gibi Türkiye’de de
di¤er testler terkedilmifl olup, elde
edilen DNA delilleri mahkemelerce itibar gören kan›tlar haline gelmifltir.
Tüm bu sorunlar, DNA molekülü üzerindeki incelemeler sonucunda elde
edilebilen DNA profilleri ile afl›labilmifltir. Ülkemizde DNA profillemesine dayal› çal›flmalar, 90’l› y›llar›n ancak ikinci yar›s›nda yayg›nlaflm›flt›r. Günümüzde tükürük, deri parças›, kan, saç,
k›l, kemik, idrar ve sperm gibi her türlü biyolojik materyalden elde edilebilen DNA profilleri, kimlik tespitinden
nesep tayinlerine, h›rs›zl›ktan ›rza
geçme olaylar›n›n ayd›nlat›lmas›na ka-
dar genifl bir yelpazede kullan›lan en
güvenilir kan›tlard›r. DNA (Dezoksiribonükleik asid) hücre çekirdeklerinde yer
alan bir makro moleküldür. Her bireyin
genomik DNA dizisi, di¤er insanlar›n
(tek yumurta ikizleri hariç) DNA dizilerinden farkl›d›r. Sadece birbirleri ile akrabal›k ba¤› olanlar ( anne, baba ve çocuklar gibi ) ortak DNA dizileri tafl›maktad›r. Bir baflka deyiflle, yeryüzünde ayn› DNA profiline sahip ikinci bir kiflinin
bulunmas› teorik olarak olanaks›zd›r.
Her yeni bireyde yar›s› anneden di¤er
yar›s› da babadan olmak üzere yeni bir
DNA kar›fl›m› ortaya ç›kar. Anne ve babadan aktar›lan ve vücudumuzun flifrelerini tafl›yan bilgi, yani canl›n›n tüm
özelliklerini belirleyen genetik bilgi,
hücre çekirdeklerindeki DNA’da kodlanm›flt›r. DNA profili insan dokusundan elde edilen dezoksiribonükleik
asid’in (DNA) belirli baz› bölgelerinin
incelenmesi sonucu ç›kar›lmaktad›r.
DNA profili elde etmek üzere biyolojik
örnekler al›n›r. Bu biyolojik örnekler
kan, saç, k›l, idrar, tükürük, sperm, süt,
vaginal s›v›, menstrüasyon kan›, doku
parçalar›d›r. Ayr›ca yap›lan araflt›rmalar
sonucu, buccal mukozadan da yeterli
miktarda DNA elde edilebilece¤i gibi
küretaj materyalinin de bu konuda belirleyici delil niteli¤i kazand›¤› ve adli
amaçl› kullan›labilir oldu¤u kesinlik kazanm›flt›r. Babal›k tayininde uygulanan
DNA kimlik testi, Adli T›p’ta yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. Bu yöntemle test
edilen erke¤in biyolojik baba olup-olmad›¤› %99,9999… olas›l›kla ortaya konabilmektedir. Test kiflilerden kan ya da
buccal mukoza hücreleri al›narak yap›l›r
ki, bu konuda en s›k kullan›lan buccal
hücrelerdir. E¤er ebeveynlerden biri
yaflam›yorsa elde edilen kemiklerle sonuca ulafl›lmaya çal›fl›l›r. Ayr›ca erkek
çocukta, babal›k testinin yap›labilmesi
için baban›n sa¤ olmas› gerekmez. Baban›n kardefli, o¤lu veya babas› testin
yap›lmas› için yeterlidir. Çünkü ayn› ‘y’
kromozomunu ailenin tüm erkekleri
tafl›r. K›z çocuklar›nda ise test kemiklerden yap›labilir, erkeklerde oldu¤u gibi k›zlarda da anneden geçen mito-
Ülkemizde babal›k testi,
Adli T›p Kurumu’nda,
Üniversite Hastanelerinin
Adli T›p bölümlerinde ve
özel merkezlerde
yap›labilmekte. Bu güncel
konuda Adli T›p
Kurumu'nda görevli Uzman
Dr. Humman fien'den
dergimiz için bilgi ald›k.
kondrial DNA’y› tüm k›zlar tafl›r. Test
mutlaka uzman personel taraf›ndan
çal›fl›lmal›d›r. Al›nan hücrelerden önce
DNA’lar elde edilir. Daha sonra DNA’n›n
özellikle kimlik tayininde kullan›lan belirli bölgeleri, PCR tekni¤i ile ço¤alt›larak analiz edilir. Örneklerden bir DNA
profili ç›kar›l›r. DNA’n›n baz› bölgeleri
incelenir. Bir babal›k testi uyguland›¤›nda laboratuar çok say›da farkl› genetik bölgeleri inceler. Ne kadar çok
bölge incelenirse, o kadar güçlü ve
do¤ru test sonucu al›n›r. fiu anda babal›k testlerinde do¤ru sonuçlar elde
etmek için en az 16 genetik bölge incelenmektedir. Çocu¤a anneden aktar›-
lan özellikler gözard› edilerek, geriye
kalan özelliklerin olas› babadan olup olmad›¤› araflt›r›l›r. Çocu¤un genlerinin
yar›s› ile baban›n genlerinin yar›s›n›n
eflleflip eflleflmedi¤ine bak›l›r. E¤er baba aday›n›n genetik maddesinin yar›s›
ile çocu¤a babas›ndan geçen genetik
materyal ayn› ise, yani test edilen erke¤in, çocu¤un gerçek biyolojik babas›
oldu¤unu d›fllam›yorsa, kombine paternite indeksi (CPI) hesaplanarak baba
olma olas›l›¤› belirtilir. Yap›lan testin
ölçme gücü yüksek oldu¤u için test
edilen baba aday›n›n çocu¤un gerçek
biyolojik
babas›
olma
olas›l›¤›
%99.9999…’dan büyük ç›kmaktad›r.
E¤er yap›lan babal›k testinde tutars›zl›k
gözlenmiflse yani çocu¤a babadan geldi¤i bilinen genetik bilgi, test edilen
baba aday›n›nki ile eflleflmiyorsa, test
edilen baba aday›, çocu¤un gerçek biyolojik babas› de¤ildir. Yani baba olma
olas›l›¤› yüzde s›f›rd›r.
Yap›lan testin sonuçlar› yaklafl›k 1 hafta
gibi k›sa sürelerde detayl› raporlar halinde verilmektedir. Testin maliyeti ise
Özel Merkezler, Üniversite Hastaneleri,
Adli T›p A.B.D. ve Devlet Kurumunda
farkl› olup, kifli bafl›na maliyeti
450.000.000 ile 750.000.000 TL aras›nda
de¤iflmektedir.
‹STANBUL’DA SA⁄LIK
3
1