beslenme

 GEBELİK
DÖNEMİNDE
BESLENME
Uz.Diyetisyen Sermin ÖZER
Dr.E.H.Üstündağ Kadın Hastalıkları ve Doğum
Hastanesi
Sağlık nedir?
Dünya sağlık örgütü, sağlığı insanın
fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam
bir iyilik halinde olması şeklinde
tanımlar.
Sağlığı etkileyen başlıca
etmenler
Kalıtım ve çevresel etmenlerdir.
Sağlığı etkileyen çevresel etmenlerin başında ise
beslenme, barınma, fiziksel çevre, eğitim ve kültürel
olanaklar yer alır.
Beslenme durumu sağlığı etkileyen etmenlerin
başında olduğuna göre;
Gebe beslemesi, hem kadının hem de doğacak
bebeğin sağlığı açısından bir kat daha fazla önem
kazanmaktadır.
Beslenme Nedir?
Büyüme,
yaşamın sürdürülmesi, sağlığın
korunması için besinlerin
kullanılmasıdır.
Yeterli Ve Dengeli Beslenme
Sağlığımızın korunması için bir günde
tüketilen yiyeceklerin dört ana besin grubunu
içermesi ;
Yaş cinsiyet ve aktiviteye göre gereken
miktarda tüketilmesidir.
BESİN ÖĞELERİ
1.Karbonhidratlar
2. Proteinler
3.Yağlar
4.Mineraller
5.Vitaminler
6.Su
Besin Grupları
1.GRUP: Süt ve süt ürünleri
Süt,yoğurt,peynir,çökelek,süt tozu vb.
Besleyici değerleri
Protein,kalsiyum ve fosfordan zengindir.
Çok iyi riboflavin kaynağıdır.
Folik asit ve diğer B vitaminlerini içerir.
Günlük önerilen miktarlar
Yetişkinler: 2 porsiyon
Çocuklar, gebe - emzikli kadınlar: 3-4 porsiyon
2.GRUP: Et Grubu
Et,tavuk,balık,yumurta,kurubaklagiller
Besleyici değerleri
Protein kaynağıdır,demir,çinko ve B
vitaminlerinden (Riboflavin, niasin, B6, B12)
zengindirler.
Günlük önerilen miktarlar
Yetişkin 2 porsiyon
Çocuk, gebe, emzikli 3 por.
3.GRUP: Taze sebzeler ve meyveler
Her türlü sebze ve meyveler
Besleyici değerleri
A vitamini,E,C,B vitaminleri,
kalsiyum ve demirden zengindirler.
Günlük önerilen miktarlar
5-7 porsiyon
4.GRUP: Ekmek ve tahıllar
Ekmek, mısır,pirinç,makarna, patates,bulgur
vb.tahıllar
Besleyici değerleri
Karbonhidrattan zengindirler.
Az miktarda protein içerirler.
B12 dışındaki tüm B vitaminlerinden zengindirler.
Günlük önerilen miktarlar
3 - 6 dilim ekmek
Ek olarak gebelik için hiç veya 1-2 dilim ekmek
Gebelik öncesi anne adayları
nasıl beslenmeli?

Anne adayı anemik ise demir desteği yapılmalıdır.
Toksoplazmozis
riski nedeniyle çiğ veya az pişmiş
et yememelidir.
Gebelikten
en az üç ay önce folik asit desteği
yapılmalıdır.
Gebelikte Beslenmenin Önemi
Gebelik kadın için doğal, fizyolojik bir olaydır.
Gebelikte kadının vücudunda ikinci bir canlının (fetus)
oluşması ve büyümesi ile bazı değişiklikler izlenir.
Gebe kadın gebeliği süresince;
 Kendi fizyolojik gereksinmelerini karşılamak,
 Vücuttaki besin öğeleri yedeğini dengede tutmak,
Fetusun normal büyüme ve gelişmesini sağlamak,
için yeterli ve dengeli beslenmek zorundadır.
Gebelikte Enerji ve Besin Ögeleri İhtiyacı
Enerji : Gebelik öncesi ağırlığa göre(GÖA) ;
1- GÖA’ı normalse;
* 1-3 ay arası normal ihtiyacına 150 kalori
* 4-9 ay arası ise 300 kalori eklenir.
2- Gebelik öncesi kadın şişmansa enerji eklemesi
yapılmaz, ihtiyacı kadar verilir.
3-Gebelik öncesi kadın çok şişmansa; ilk 3 ay enerji
kısıtlı verilirse de bu
kısıtlama 1500 kaloriden
az olmamalıdır,
Gebeliğin 4. ayından sonra kadın zayıflatılmaz.
4- Gebelik öncesi kadın zayıfsa ilk 3 ay 250 kalori,
sonraki aylarda ise 300 kalori ekleme yapılmalıdır.
Gebelerde Ortalama Enerji
ihtiyacı
Gebe BKİ 20’nin altında ise 35 kcal/kg
BKİ 20 -25 aralığında ise 25 kcal/ kg
Gebelerde günlük enerji alımı 1500 kalori altına
düşmemelidir
Protein:
* Fetusun büyümesi için ortalama;
950 g kadar proteine ihtiyaç vardır.
* Bu nedenle karışık bir diyetle beslenen gebenin
normal ihtiyacına günde 20 g ekleme yapılır veya 1.2 g/kg
olarak hesaplanır.
Ör: 3 yumurta kadar et
Demir
: Normal gereksinmeye + 20 –25 mg ek
Ör: 6 kaşık pekmez + 3 köfte +1 yumurta
Kalsiyum : 500-800 mg/gün
Ör: 6 kaşık pekmez+2 bardak süt
Gebe Kadınlar İçin Önerilen Günlük
Enerji ve Besin Öğeleri Miktarları
Besin öğesi
Normal Kadın
Enerji(kkal)
Protein(g)
Demir(mg)
Kalsiyum(mg)
VitA(IU)
Folik Asit(mcg)
Tiamin-B1(mg)
Riboflavin-B2(mg)
Niasin (mg)
Pridoksin -B6(mg)
Vitamin C (mg)
2000-2100
65
15-24
500
5000
50
0.8-0.9
1.2-1.3
13.2-15.2
2- 2.2
50
Gebelikte ek
Hiç, 150-300
20*
20-25
500-800
1000
200-250
0.1
0.2
1.0
0.5
30
Gebe Kadınlar İçin Gerekli Günlük
Besin Tüketim Miktarları
Besin Grupları
Normal
Gebelik(Ek)
Süt,yoğurt,
2 su bardağı
1-2 s.b
peynir
1 dilim
1 dilim
Et-yumurta,k.baklagil
2 porsiyon et
1 porsiyon et
(İki yumurta yada bir tabak etli yemek yada bir tabak kuru baklagil)
Taze meyveler
sebze
Tahıllar
Ekmek
Pirinç,bulgur,
makarna vb.
3- 4 pors.
2 pors.
2 pors.
1 pors.
3-6 dilim
1-2 dilim
Hiç/1-2 pors.
Hiç/1-2 pors.
Gebelikte Ağırlık Kazanımı
Gebelikte kazanılan toplam ağırlık ;
İlk üç ayda ……….......1- 2 kg
İkinci üç ayda …........3 - 5 kg
Üçüncü üç ayda ........5 - 6 kg
Ortalama: 9-13 kg
 Yaşı küçük ( l8 yaş altı) ve gebeliğin başlangıcında BKİ 20
ve altı olan kadının 14-16 kg ağırlık kazanması istenir.
 Gebeliğin başlangıcında BKİ 30 ve üstü olan kadının
7-9 kg ağırlık kazanmaları istenir.
Beyin hücrelerinin 2/3’si doğumdan önce,
1/3’i ise doğumdan sonra ilk 3-5 yıl içinde
tamamlanır.
Yeterli Ve Dengeli Beslenen Kadınlardan Doğan
Çocukların
Sağlık durumu
iyi........% 94
orta.....% 3
kötü.....%3
Yetersiz ve Dengesiz Beslenen Kadınlardan Doğan
Çocukların
Sağlık durumu
kötü.......% 67
orta.......% 25
iyi..........% 8
Çocuğun bedensel ve zihinsel büyüme ve gelişmesi;
annenin gebeliği süresince olduğu kadar,
gebelik öncesinde de iyi beslenmesi ile mümkündür.
Gebe yetersiz ve dengesiz beslendiğinde





Ölü doğum,
Erken doğum (prematüre)
Düşük doğum ağırlığı
Mental retardasyon
Konjenital anamoli
Prematüre Doğuma Neden
Olan Etmenler
Yaş
( 20-30 yaş arası olmalı)
Gebelik aralığı ( 2-3 yıl)
Yetersiz ve dengesiz beslenme
Yetersiz ağırlık kazanımı
Sosyo - ekonomik durum
Sigara
Riskli gebelikler









Adölesan çağı gebelikler
35 üstü gebelikler
Gebelik öncesi kilosu düşük olanlar
Gebelik süresince 7 kg altında ağırlık kazananlar
İki yıldan az doğum aralıklı gebelikler
4 ve üzeri gebelikler
Daha önce prematüre bebek doğuranlar
Sistematik hastalığı olanlar (Diabet, tbc,
sürekli ilaç kullanımı veya alışkanlığı, depresyon )
Gebe Kadında Görülen
Beslenmeye Bağlı Sağlık Sorunları
1- Anemi






Nedenleri
Parazitler,
Fetusa demir depo edilmesi ile ihtiyacın artması,
Diyetle yetersiz demir alımı
Sindirim sistemi bozuklukları nedeniyle demirin
emilememesi,
Demir emilimini güçleştiren faktörlerin diyette
fazla bulunması,
Toprak ve kil yeme
2. Kemik dokusunun harabiyeti görülür;
 Kalsiyum, fosforun yeterli tüketilmemesi
 D vitamini kaynağı olan güneş ışınlarından yeterli
yararlanılmaması sonucunda
Anne kemiklerinden kalsiyum, fosfor çekilerek
anne kanına geçer.
Bu mineraller plasenta aracılığı ile döle iletilerek
dölün kemik yapımı için kullanılır.
* Annenin kemiklerinin yumuşamasına,
* Kemiklerden minerallerin çekilmesine
OSTEOMALASİA
3- Gebelik Zehirlenmesi :
Gebeliğin son 3 ayında;
Kan basıncının (tansiyon) artması,
El ve ayaklarda ödem (hafif preeklampsi)
İdrarla protein kaybı (ağır preeklampsi)





Kimlerde ;
Yetersiz ve dengesiz beslenen gebeler,
İleri yaş (35 yaş üzeri) gebeler,
Çok ve sık aralıklı doğum yapanlar,
Diyabetik gebeler, kronik böbrek ve kalp hastası olanlar
Adölesan(18 yaş altı) gebeler,
4 - Gestasyonel Diabetes Mellitus
Tip 1 veya İnsüline bağımlı DM (IDDM)
Tip 2 veya İnsüline bağımlı olmayan DM
(NIDDM)
 Tip 3 veya Gestasyonel DM (GDM)
Diyabetik gebelerin % 90’u GDM,
% 10’ da Tip 1 ve Tip 2 DM’dur.
Gestasyonel Diabetes Mellitus Nedir ?
Glukoz toleransının ilk kez gebelik sırasında
bozulmasıdır.
Gebelik sırasında sıklığı % 4’dür.
Gestasyonel DM çıkma riski yüksek
gebeler








Maternal yaş > 25
Obesite
Önceden belirlenmiş glukoz intoleransı
Ailede DM öyküsü
Önceki bebekte makrozomi
Önceki bebekte konjenital malf.
Açıklanamayan fetus ve yeni doğan ölümleri
Tekrarlayan enfeksiyonlar
Gebelikte yetersiz alınan;
 İyot
Zihinsel yönden gelişmemiş çocukların doğumuna neden
olabilir
 Kalsiyum ve Magnezyum
Gebelik hipertansiyonu ve erken doğuma neden olabilir
 B6 vit. eksikliğinde hipertansiyon, hiperemezis, glikoz
intöleransı görülebilir
Gebelikte alınan;
A vitamini;
Gerekenin üzerinde alınan A vitamini konjenital
bozukluklara neden olmaktadır.
10.000 IÜ ve üzeri A vit. alımlarında konjenital
böbrek ve merkezi sinir sistemi anomalileri saptandığından
günlük A vit. Alımı 8.000 IÜ’ den fazla olmamalıdır.
Ör: 1 orta boy havuç
Gebelikte alınan;
Folik Asit;
Günlük folik asit gereksinimine ek olarak 200-250 mcg
önerilmektedir.
Yetersizliğinde nöral tüp defekti görülebilir.
C Vitamini;
Günlük gereksinime ek olarak 30 mg önerilmektedir.
Önerilen miktarlarda alındığında erken membran rüptürü
riski azalmaktadır.
2 domates veya 1 mandalina
Gebelikte Dikkatli Alınması Gereken Besinler
 Aşırı kilo alımını önlemek için şekerli, unlu, yağlı
besinler az tüketilmeli
 Aşırı tuzlu besin tüketilmemeli, sofrada ayrıca
tuz kullanılmamalı
 Alkol kullanılmamalı
 Yemekle birlikte çay içilmemeli
 Çiğ et tüketilmemeli
 Sigara içilmemelidir
Beslenme ile ilgili problemlere
yaklaşım
Bulantı
ve kusmaları azaltmak için yağlı ve baharatlı
yiyeceklerden kaçınılmalı
Öğünler
sıklaştırılmalı
Yiyecek
miktarı azaltılmalı
Öğün
aralarında galeta, bisküvi gibi kuru gıdalar
tüketilmelidir.
Gebelikte keyif verici madde tüketimi
Sigara içen gebelerde;
Düşük yapma
 Plasentanın erken ayrılması
 Plasentanın rahim ağzına yerleşmesi
 Su kesesinin erken açılması, erken doğum,
 Düşük doğum ağırlığı görülme sıklığı artmaktadır.

Alkol tüketimi;

Gebeliğin özellikle ilk üç ayında alkol kullanan
annelerin bebeklerinde fetal alkol sendromu
denilen bulgular meydana gelebilir.

Bu bulgular; bebekte gelişme geriliği, bebeğin
yüzünde şekil bozuklukları ve merkezi sinir
sistemine ait hastalıklardır.

Bu nedenle anne kesinlikle alkol tüketmemelidir.
Kafein tüketimi
İdrarda kalsiyum ve magnezyum kaybını arttırır
 Kan kalsiyum düzeyini düşürerek paratroid
hormon üretimini arttırarak kemikten emilen
kalsiyum miktarını arttırabilir.
 300mg kafein tüketimi vücuttan 15mg kalsiyum
kaybına yol açabilmektedir.
 Aşırı kafein tüketiminden kaçınmalı

Kafein miktarları





Kola ....................... 18mg / 100ml
Kahve (filtre)............ 44mg
Kahve (Türk)............ 73mg
Çay ......................... 33mg
Çikolata ................... 6mg