Gebelikte Beslenme - Aile Hekimliği Anabilim Dalı

GEBELİKTE
BESLENME
Ankara Üniversitesi Tıp
Fakültesi
Aile Hekimliği Anabilim Dalı
Arş. Gör. Neslihan ÖVET
KONU BAŞLIKLARI
 Gebelikte Maternal Fizyoloji
 Gebelikte Enerji İhtiyacı
 Gebelikte Beslenme Nasıl
Olmalıdır?
 Gebelikte Görülen Beslenme İle
İlgili Durumlar
 Gebelikte Beslenme İle İlgili
Literatürler
GEBELİKTE
MATERNAL
FİZYOLOJİ
GEBELİKTE MATERNAL FİZYOLOJİ
 Genital sistem değişiklikleri
 Derideki fizyolojik değişiklikler
 Memedeki değişiklikler
 Metabolik değişiklikler
 Kilo alımı (Fetüs 3500 , plasenta 500, amnion sıvısı 800,
uterus 1000, kan hacmi artışı 1500, Maternal yağ
birikimi 3200, interstisiel sıvı 1500, meme dokusu 500
olmak üzere ortalama 12,5kg)
 Bazal metabolizma hızı
 Hiperinsülinizm, insülin rezistansı
 Lipidler
GEBELİKTE MATERNAL FİZYOLOJİ
 Su ve mineral metabolizması
 Ödem
 Demir
 Folik asit
 Kalsiyum
 Hematolojik değişiklikler
 Serum Fe, Fe bağlama kapasitesi
 Beyaz küre
 Koagülasyon
 Kardiyovasküler sistem
 Solunum sistemi
GEBELİKTE MATERNAL FİZYOLOJİ
 Üriner sistem
 Gastrointestinal sistem
Bulantı-kusma
GÖR
Kabızlık
 Endokrin sistem
 Muskuloskeleteal sistem
 Bağışıklık sistemi
GEBELİKTE ENERJİ İHTİYACI
 Anne+fetusun günlük enerji gereksinimi
 Gebenin enerji ihtiyacı
 Adölesan
Gebelik Öncesi
Ek Enerji (kkal)
Ağırlık Durumu
BKI(kg/m2)
İlk 3 ay
Sonraki Aylar
Önerilen kilo
alımı(kg)
Zayıf
<19.8
250
300
12.5-18
Normal
19.8-26
150
300
11.5-16
Hafif Şişman
26-29
Hiç
300
7-11.5
>29
Kontrollü
zayıflama
Günlük ihtiyaç
kadar
<7
Şişman*
GEBELİKTE BESLENME
GEBELİKTE BESLENME
Gebelikte protein ihtiyacı
 Ortalama 950g protein
 Günlük fazladan 20g protein(1,2g/kg)
 50-60g dan 70-80g a
 Örneğin; 90g kırmızı et 20g protein, 240g süt 8g
protein
 Omega 3 ve 6 doymamış yağ asitleri(balık yağı,
sebze yağları, tüm tahıl ekmekleri, yumurta,
hububat)
 Haftada 2 kez
GEBELİKTE BESLENME
Gebelikte mineral ihtiyacı
 Kalsiyum ihtiyacı 1000mg/gün
 Adölesanlarda +300mg/gün
 Süt, süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller
 Örneğin; 240g süt/yoğurt 300mg kalsiyum
 İlk 4 ayda demir ihtiyacı, 20. hf sonra
 27-30mg elementer demir
 Kırmızı et, kümes hayvanları, kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmez,
tam tahıllar
 Demir suplemanları
 Çinko, kırmızı et, deniz ürünleri, kümes hayvanları
 Vejetaryen, yüksek doz demir, sigara-alkol, emilim
 Sodyum , iyot
GEBELİKTE BESLENME
Gebelikte vitamin ihtiyacı
 A vitamini
 B grubu vitaminler
 B12 vitamini, vejetaryen, megaloblastik anemi
 Folik asit, 400-600mcg/gün
 Gebelikten en az 1 ay öncesinden, gebelik sonrası en az 1 ay sonrasına
kadar
 Nöral tüp defektli doğum öyküsü olan gebelerde 4mg folik asit alımı
(rekürren riskinde %70 azalma)
 Vitamin C alımında 10mg/günlük bir artış
 Vitamin D
 Tablo
GEBELİKTE BESLENME
 Gebelikte rutin vitamin desteği?
 Multivitamin desteği, gebelik sonuçları
 Erken yaş gebelikler
 Ülkemizde
GEBELİKTE GÖRÜLEN BESLENME
İLE İLGİLİ DURUMLAR
 Anemi
 Ödem
 Osteomalazi
 Toksemi
 GİS bozuklukları
 Prematürite-düşük doğum ağırlıklı bebek
doğumu
 Gestasyonel diyabet
GEBELİKTE BESLENME İLE İLGİLİ
LİTERATÜRLER-1
Dtsch Med Wochenschr. 2012 Jun;137(25-26):1366-72. Epub
2012 Jun 12.
[Nutrition in pregnancy - Practice
recommendations of the Network
"Healthy Start - Young Family
Network"].
[Article in German]
Koletzko B, Bauer CP, Bung P, Cremer M, Flothkötter M, Hellmers C,
Kersting M, Krawinkel M, Przyrembel H, Rasenack R, Schäfer T,
Vetter K, Wahn U, Weißenborn A, Wöckel A.
Nutrition in pregnancy
Hamilelikteki beslenme, fiziksel aktivite ve yaşam tarzı
anne ve çocuk sağlığını etkiler. Alman hükümeti
tarafından desteklenen "Healthy Start - Young Family
Network" hamilelikteki beslenme önerilerini
geliştirmiş.
 Folik asit desteği (400 mg/gün) hamilelikten önce
başlamalı ve en azından birinci treimester da devam
etmeli.
 İyottan zengin gıdalar, tuz ve iyot desteği (100-150
mcg/gün) alınmalı.
 Uzun zincirli omega-3 yağ asitleri haftada ≥ 1
porsiyon tüketilmeli, yağlı deniz balıkları ya da DHA
desteği sağlanmalı.
 Düzenli güneş maruziyeti yoksa D vitamini desteği
alınmalı.
 Demir desteği medikal öyküye ve kan testine bağlı
olarak önerilmeli.
 Güçlendirilmiş vejetaryen diyet yeterli beslenmeyi
sağlayabilir ama danışılmalı. Vejetaryen diyete
mikronütrüsyon desteği eklenmeli.
 Listeryozis ve toksoplazma riskinin önlenmesi için
çiğ hayvan eti, yumuşak peynir ve hazır paket
salatalar yasaklanmalı.
 Taze meyve, sebze ve salatalar güzelce yıkanmalı ve
hemen tüketilmeli.
 Hamile kadın fiziksel olarak aktif olmalı ve orta
yoğunlukta egzersiz yapmalı.
 Alkol aktif ve pasif sigara içiciliği yasaklanmalı.
 Günlük ≥ 3 fincan kahve enerji içecekleri
yasaklanmalı.
 Sağlık bakımı profesyonelleri, aileleri sağlıklı
yaşam tarzı düzenlemesinde eğitmeli. Konular
beslenme enerji ihtiyacı mikronütrüsyon
ihtiyacı ve hamilelikteki kilo alımı hakkında
olmalı.
GEBELİKTE BESLENME İLE İLGİLİ
LİTERATÜRLER-2
Matern Child Health J. 2012 Jun 22. [Epub ahead of print]
Pre-pregnancy Body Size
Dissatisfaction and Excessive
Gestational Weight Gain.
Bagheri M, Dorosty A, Sadrzadeh-Yeganeh H, Eshraghian M,
Amiri E, Khamoush-Cheshm N.
Pre-pregnancy Body Size
Dissatisfaction and Excessive
Gestational Weight Gain
Vücut ölçüleri memnuniyetsizliği obezite için
bir risk faktörü olarak raporlanmış. Ama bu
memnuniyetsizliğin hamilelikteki kilo alımına
etkisi bilinmemektedir.
Bu çalışmanın amacı İranlı kadınlardaki
hamilelik öncesi vücut ölçüsü memnuniyet
durumunun hamilelikteki kilo alımına
etkisini belirlemektir.
Bu vaka – kontrol çalışması;
 Hamilelikte aşırı kilo almış olan 182 kadın ile
hamilelikte uygun kilo alımı olan 180 kadın
hastanın hamilelik öncesi vücut ölçüsü
memnuniyet durumlarını karşılaştırmış.
 Katılımcıların hepsi 35 – 41 haftalık gebeliği olan
ve doğum öncesi takipleri Shahid Akbarabadi
hastanesinde yapılan kadınlar
 Katılımcılara hamilelik öncesi vücut ölçüsü
memnuniyetleri soruldu ve bu durum BIA-O
ölçümü ile raporlandı.
 Bu ölçümlere göre katılımcılar üç gruba ayrıldı.
1. Daha zayıf bir vücut görümü isteyip memnun
olmayanlar,
2. Daha şişman bir görünüm isteyip memnun
olmayanlar ve
3. Memnun olanlar.
 Aşırı kilo almış olanlardan %56,6 sı daha zayıf
olmak isteyenlerdi.
 Uygun kilo almış olanların %53,9 u hamilelik
öncesi vücut ölçülerinden memnun olanlardı.
 Hamilelik öncesi vücut ölçülerinden memnun olan
kadınlarla karşılaştırıldıklarında, daha zayıf olmak
isteyen kadınların hamileliklerinde aşırı kilo
alımına daha fazla meyilli oldukları saptanmış.
 Sonuçlar göstermiş ki; zayıf olma tercihi
hamilelikte aşırı kilo alımı ile ilişkili.
GEBELİKTE BESLENME İLE İLGİLİ
LİTERATÜRLER-3
Rev Lat Am Enfermagem. 2012 Jun;20(3):462-8.
Nutritional status and weight gain in
pregnant women.
[Article in English, Portuguese, Spanish]
Sato AP, Fujimori E.
Nutritional status and weight gain in
pregnant women
 Bu çalışma 228 hamile kadının beslenme
durumlarını ve bunun doğum kilolarına etkisini
tanımlamış.
 Çalışma, Sao Paulo bölgesinde bir sağlık
merkezindeki medikal kayıtlardan elde edilerek
geliştirilmiş retrospektif bir çalışma
 Hamileliğe düşük kilolu olarak başlamış olan
kadınların ortalama kilo alımları, aşırı kilolu/obez
kadınlarla karşılaştırıldığında daha yüksek
saptanmış.
 Baştaki kilosu uygun olan hamile kadınların %43,4 ünün,
tüm katılımcıların da %36,4 ünün kilo alımları yetersiz
bulunmuş.
 Bunun yanında hamileliğe obez/kilolu olarak başlayanların
%37,1 i hamileliklerini aşırı kilo almış olarak tamamlamışlar,
bu durum hamile kadınların yaklaşık olarak %25 ini
etkilemiştir.
 Anemi ve düşük doğum kilosu alışılmamış olsa da doğrusal
regresyon analizlerine göre doğum kilosu hamilelikteki kilo
alımı ile ilişkilidir.
 Bu çalışma hamilelik öncesinde ve hamilelik boyunca
yapılan nütrisyonel bakımın anne çocuk sağlığını
desteklemekteki öneminin altını çizmiştir.
GEBELİKTE BESLENME İLE İLGİLİ
LİTERATÜRLER-4
Matern Child Nutr. 2012 Jul 17. doi: 10.1111/j.17408709.2012.00433.x. [Epub ahead of print]
The Alberta Pregnancy Outcomes
and Nutrition (APrON) cohort
study: rationale and methods.
Kaplan BJ, Giesbrecht GF, Leung BM, Field CJ, Dewey D, Bell
RC, Manca DP, O'Beirne M, Johnston DW, Pop VJ, Singhal
N, Gagnon L, Bernier FP, Eliasziw M, McCargar LJ,
Kooistra L, Farmer A, Cantell M, Goonewardene L, Casey
LM, Letourneau N, Martin JW; the APrON Study Team.
Hamileyken Yenilmemesi Gereken
Besinler

Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri (Küflenmiş, yumuşak ve
pastörize edilmemiş peynir ve benzeri..)

Çiğ ya da az pişmiş yumurta; bu yumurtalarla hazırlanan mayonez,
krema ve dondurmalar

Çiğ ya da az pişmiş et

Karaciğer

İşlenmiş etler (salam, sucuk, pastırma gibi..)
 Fazla tuz ve turşu, salamura zeytin gibi tuzlu yiyecekler
 Yağlı yiyecekler ve kızartmalar
 Sağlıksız koşulda saklanmış, bozuk ve küflü yiyecekler tüketilmemelidir.

Midye, istiridye ve karides gibi kabuklu deniz ürünleri, sushi gibi çiğ ya
da az pişmiş deniz ürünleri
 Alkol
 Tatlı ve şekerlemeler
 Ketçap, oralet, hazır çorba gibi boya ve katkı maddesi içeren hazır
yiyecekler
Çok Tüketilmemesi Gereken Gıdalar:
 Yağlı balık (Haftada 2 kereden fazla yenmemeli)
 Ton balığı (Haftada 4 orta boy konserveden fazla
yenmemeli)
 Kahve, çay ve kola (Günlük 200 mg üzerinde kafein
tüketilmemeli)
Ardıç meyvesi: Fazla kullanılması halinde erken
doğum veya düşüğe neden olabilir.
Ayıüzümü yaprağı: Zararlıdır.
Barut ağacı kabuğu: Rahim kasılmasını artırır.
Ekinasya otu: Gelişimi engelleyebilir.
Kınakına kabuğu: Zehir etkisi gösterir.
Maydanoz otu ve kökü: Rahim kasılmasını artırır.
Meyan kökü: Günde 100 mg glycyrrhicin’den fazla
kullanılması hormon dengelerini etkiler.
Öksürükotu yaprağı: Zehir etkisi gösterir.
Ravent kökü: Rahim kasılmasını artırır.
Sarısabır: Rahim kasılmasını artırır.
Sinameki yaprağı ve meyvesi: Rahim kasılmasını
artırır.
Yılanotu kökü: Gelişimi engelleyebilir.
Zencefil kökü: Zehir etkisi gösterebilir.
TEŞEKKÜR EDERİM…