Biyolojik Çeşitlilik Üzerinde Transgenik Bitkilerin

Biyolojik Çeşitlilik
Üzerinde Transgenik
Bitkilerin Temel Etkileri
Dr. Mehlika ALPER
Sunum İçereği
• Gen ve Genetiği değiştirilmiş organizma
tanımı
• Genetik modifikasyon nedenleri
• Transgenik bitki nedir?
• Bitkiye gen aktarım nedenleri
• Transgenik bitkilerin çevredeki canlılar
üzerindeki olumsuz etkileri
• Sonuç
• Teşekkür
2
Gen ?
GDO ?
(Genetiği Değiştirilmiş
Organizmalar)
3
Neden Genetik Modifikasyona
İhtiyaç Duyuluyor ?
• İklimsel değişiklikler
• Tarımsal alanların yok
edilmesi
• Bilinçsiz tarım
uygulamaları
• Nüfusun giderek artması
• İnsektisit, herbisit gibi
kimyasalların çevreye
olumsuz etkileri
• Besinsel değeri arttırılmış
gıdalara ihtiyaç
duyulması
• Bitki ıslah tekniklerinin
uzun süreli olması
4
Transgenik bitki
• Farklı bir türden
(ör,bakteri) transfer
edilebilen ve “transgen”
olarak bilinen bir ya da
daha fazla gene sahip
bitkilerdir.
• İlk transgenik bitki,
1994 yılında A.B.D’de
üretilen raf ömrü
uzatılmış ‘Flavr Savr
Domatesi’ dir
5
Bitkilere Gen Aktarım
Nedenleri
• Hastalık, herbisit, böcek ve
virüslere karşı direnç
kazandırmak
• Soğuk, kuraklık ve tuza
karşı töleransı arttırmak
• Azot fiksasyon özelliğini
kazandırmak
• Besin değerlerini arttırmak
• Raf ömrünü uzatmak
• İlaç, aşı vb üretmek
• Tüketicinin ilgisini çekmek
için renk, şekil, büyüklük
değişiklikleri yapmak
6
Bitkiye Gen Aktarım Yöntemleri
7
4 ana transgenik ürün
• Transgenik Soya: %75
• Transgenik Pamuk: % 50
• Transgenik Mısır: % 33
• Transgenik Kanola:%20
ekim alanlarına
ulaşmışlardır (2010).
8
Transgenik Bitkilerin Neden
Olabileceği Riskler
• Geleneksel tarım
yöntemlerinin
değişmesi ile dışa
bağımlılık
• Genetik kararsızlık
nedeniyle oluşabilecek
ürün kaybı
• Yatay gen transferi ile
yeni özelliklere sahip
bakteri ve virüslerin
ortaya çıkması
• Toksik ve alerjik etkiler
• Transgenlerin yabani
türlere aktarılması
• Hedef olmayan türlerin
zarar görmesi
• Dirençli organizmaların
seçilimi
• Diğer çevresel ve
biyolojik kaygılar
9
Transgenik bitkiler belli bir alanda
yetiştirildiğinde;
• Diğer bitkiler
• Diğer canlılar
Olumsuz
etkilenebilir
mi?
10
Diğer bitkiler üzerine etkiler;
11
Diğer canlılar üzerine etkiler
• Birch vd. (1999),
lektin genini ifade
eden transgenik
patates bitkisinde
beslenen afidleri
yiyen predatör uğur
böceklerinde, üreme
ve yumurtanın
yaşayabilme
yeteneğinde azalma
gibi olumsuzluklar
gözlemlemişlerdir.
(Schuler vd., 1999)
12
Diğer canlılar üzerine etkiler
13
Transgenin, yabani tipe geçmesi;
14
Sonuçlar
• Genetik mühendisliği yöntemi ile bitkiye
aktarılan gen insan ve çevre sağlığı
üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
• Transgenik ürünlerin çevrede neden
olabileceği potansiyel etkiler çok iyi
değerlendirilmelidir.
• Transgenik ürünlerin uzun vadeli etkilerini
ortaya koyma yönünde yapılacak
çalışmalar oldukça faydalı olacaktır.
15
TEŞEKKÜR EDERİM
16
17
18