PSİKOLOJİYE GİRİŞ

PSİKOLOJİYE GİRİŞ
Psikolojinin Tarihçesi
İnsanı anlama çabasının tarihçesi tabiki oldukça eskidir.Ancak bilimin insanı anlamaya
çalışmasının 1879 yılında ilk psikoloji labaratuvarlarının kurulmasıyla kabul
edilmiştir.Williham Wund’un Almanyada kurmuş oldugu ilk labaratuvar bir dönem noktası
olmuştur.O zamandan bu yana psikolojide bir takım kuram ve yönelimler yer almıştır.
Psikolojinin kurulduğu ilk yıllarda yapısalcılık ve işlevselcilik yaklaşımları
yaygındı.Yapısalcılık
bilinçli
düşüncelerin
önemini
vurgular.Zihinsel
yapıların
sınıflandırılmasıyla ilgilenen işlevselcilik zihin işlevleri ve çevreye uyum davranışlarıyla
ilgileniyordu.
Psikolojinin tarihçesini iyi anlamak için psikoloji 19.yüzyıl öncesi ve sonrası diye ikiye
ayrılmıştır.
19.Yüzyıl Öncesi
Psikoloji 19.yüzyıldan önce felsefenin bir dalı gibi düşünülmüştür.Felsefe tarihinde ilk
filozoflar organizmanın canlılık özelliğini açıklayabilmek için bedende ayrı ikinci bir varlık
olarak ruhu kabul etmişlerdir.İlk filozoflar ruhu bazen bir cevher,bazen fikir,bazende
organizmanın bir fonksiyonu olarak düşünmüşlerdir.
19.Yüzyıl Sonrası (Bilimsel Psikoloji)
A) Yapısalcılık
Williham Wund 1879 yılında deneysel psikoloji labaratuvarı kurmuş ve bazı psikolojik
konularının bilimsel yöntemlerle incelenebileceğini göstermiştir.Yapısalcılık akımına göre
insan zihni çeşitli öğelerden oluşmaktadır.Bilincin bu öğeleri “saf duyumlar”dır.Buna göre
yapısalcılar psikolojinin konusunu bilinç, amacını ise bilince ait öğeleri belirlemek ve
çözümlemek oldugunu ileri sürmüşlerdir.
B) Fonksiyonalizm (İşlevselcilik)
1904’ün başlarında Amerikada ortaya çıkmıştır.John Dawey ,Williham James öncülük
etmişlerdir.İşlevselci görüş insan ve hayvanların çevreye uyumları konusuna da değindiği için
doğal ayaklanma gibi bir çok görüşleri Darwin ile parelellik gibi gösterilir.Ayrıca James içsel
olaylarda evrim sürecinden geçtiği düşüncesindedir.
C) Davranışsalcılık
Bu akım psikolojiyi bilim haline getirmek için katı bir ölçme davranışı olamaktan ziyade
ölçülemeyen davranış ve özellikleri dışta bırakmayı benimsemiş davranıştır.
D) Psiko Analitik Yaklaşım
Bu yaklaşım Viyanalı Sigmund Freud tarafından ortaya atılmıştır.Teorisini duygusal
bozuklukları oaln insanların tedavisinde elde ettiği yoğun deneyimler üzerine kurmuştur.Bu
görüş uzun yollar psikolojide ilk ve tek görüş olarak kabul edilmiştir.
E) Gestalt Psikolojisi
Amerikada davranışçı yaklaşım yaygın bir şekilde kabul görmeye başladığı sıralarda bir grup
Alman psikologlarlarda insanın algı sistemi ve süreci üzerinde önemli araştırma
yapmaktaydılar.
Gestalt psikologları “bütün kendini oluşturan parçalar ve öğelerinin toplamında daha başka ve
farklı birşeydir.” ilkesini ileri sürmüşlerdir.
F) Bilişsel Psikoloji
Bilişsel psikooji insanı edilgen bir varlık olarak değil,uyarıcıları
algılayan,işleyen,anlamlandıran etken bir sistem olarak ele almaktadır.
seçerek
G) Hümanist Psikoloji
İnsancıl (Hümanist) Psikolojinin en önemli temsilcileri Abraham Maslow ve Carl Rogers’dir.
Hümanist psikoloji insanı davranışları denetleyen özgür bir varlık olarak ele
almaktadır.Bireyin temel doğasını Freud’un öne sürdüğü gibi insan-toplum çatışmadı olarak
değerlendirmişlerdir.
PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI
A) Deneysel Psikoloji
Deney yöntemini kullanan psikolojik bilgi yöntemleriyle ilgilenir.Belli başlı konuları arasında
algı,tutum,hatırlama,öğrenme sayılabilir.
B) Fizyolojik Psikoloji
Kişinin bedensel yapısı ve bedeninin işleşiyle ruhsal durumu arasındaki ilişkiyi konu edinir.
C) Gelişim Psikolojisi
Bireyin çeşitli yaşam dönemlerinde gösterdiği özellikleri inceler.Çocuk Psikolojisi,Ergenlik
Psikolojisi,Yaşlılık Psikolojisi gibi bölümleri vardır.
D) Sosyal Psikoloji
Bireylerin grub içindeki davranışları ve insanların birbirlerinin davranışları üzerindeki
etkileriyle
ilgilenir.Liderlik,yardımseverlik,saldırganlık,tutumlar,iletişim,çekicilik
gibi
konuları kapsar.
E) Klinik Psikolojisi
Gündelik yaşamlarını sürdürürken zorlanan kişilere yardım etmeyi amaçlar.Psikoterapi ve
psikolojik rahatsızlıkları olan kişilerin tedavısiyle ilgilenir.Klinik psikolojisi psikolojinin
psikiyatrislere yakın olan alanıdır.Teşhis ve tedavi amaçlıdır.Psikofarmalajik rahatsıklıkların
tedavisinde kullşanılan ilaçlarla ilgilenir.
F) Çevresel Psikoloji
Fiziki çevrenin insan davranışları üzerindeki etkileri konusunda çalışma yapar.
G) Psikometri
Psikolojik ölçme araçlarının geliştirilmesiyle ilgilenir.Ölçme aracı,geliştirme yolları ve
kullanılan yöntemler konuları arasındadır.
H) Endüstri ve Örgüt Psikolojisi
Çalışma ortamı ile kurum ve kuruluşlarda insan davranışının nasıl seyir izlediğini
inceler.Verim,yetenek ve beceri ölçümü gibi konularla ilgilenir.
PSİKOLOJİDE KULLANILAN BİLİMSEL YÖNTEMLER
Bilimsel Yöntem
Deneysel Yöntem
İstatistiksel Yöntem
A) Bilimsel Yöntem
Betimsel yöntemler temelde var olan durumu tavsir etmeye yarayan genelde olaya ve sürece
müdahale etmeyen özellik taşımaktadırlar.Bunlar arasında Gözlem,Klinik yöntem ve Testler
sayılabilir.
Gözlem
Var olan durumun gözlenerek oldugu gibi rapor edilmesidir.Genelde doğal ve sistematik
olarak iki biçimde açıklanabilir.
Doğal Gözlem : Olayları kendi tabii şartları içerisinde müdahale etmeden
gözlemektir.Tesadüflere bağlı olarak gerçekleşir ancak fazla zaman aldığı ve kontrol imkanı
olmadığı için başlı başına yeterli bir yöntem değildir.katılımlı ve katılımsız olmak üzere ikiye
ayrılır.
Sistematik Gözlem : Davranışlar araştırmacının belirlediği şartlar altında gözlenir.Standart
gözlem araçları kulanılır.Böylece doğal gözlemdeki sınırlılıkların çoğu ortadan
kalkar.Araştırmacı her davranışı değil,sadece ilgilendiği davranışı gözlemler.
Testler
Kişilik özellikleri,genel ve özel yetenekler,ilgi ve tutumlar belli bir konudaki bilgi yada belli
davranış özellikleri ölçmek için kullanılan araçlardır.
Anket
Bireylerin daha önceden belirlenen konulardaki duygu,düşünce ve tutumlarını belirlemek
maksadıyla oluşturulmuş sorular listesidir.Bir çok sorudan oluşan anketler yazılı olarak
cevaplandırılmak üzere kişilere verilir.Genellikle bu yöntemle değişik yerlerde bulunan çok
sayıda kişiye ulaşılır.Anket,psikolojinin tüm alt dallarında ve özellikle sosyal psikoloji
alanında kullanılır.
Görüşme : Bir sorunla ilgili olan kimselerle yapılan karşılıklı konuşmadır.Görüşmeler
bireylerin karşılaştığı sorunalrı çözmede etkili olacak bilgiler verebilir.
Olay İncelemesi
Bir kişi,kurum yada topluluğu ünite olarak ele alıp derinliğine inceleyen bir tekniktir.Okul
sistemleri okul veya dershane içindeki birey ayada grupların üzerinde çalışmak çoğu kere olay
incelemesi yoluyla yapılmaktadır.
Bireyin geçmişi,ailesi ve çevresindeki kişilerle ilişlileri,sorunları gibi konularda bireyin
kendisinden ve diğer kaynaklardan derinlemesine ve ayrıntılı bilgi toplama yöntemidir.
B) Deneysel Yöntemler
Değişken
Gözlenebilen ve farklı değerler alabilen özelliklerdir.cinsiyet,yaş,ağırlık gibi özellikler
değişken kavramına birer örnektir.
Değişkenler “bağımlı değişken” ve “bağımsız değişken” ve “kontrol değişkeni” olmak
üzere üç biçimde ifade edilebilir.
Bağımsız Değişken : Hiçbir şeye bağımlı olmadan değiştirilebilen ve bağımlı değişkendeki
değişmelere neden olduğu kabul edilen etkendir.
Bağımlı Değişken : Bağımsız değişkendeki değişmeye bağlı olarak durumu değişikliğe
uğrayan özelliktir.
Kontrol Değişkeni : Bağımlı değişken üzerinde etkide bulunması beklenen,ancak
araştırmada ele alınmadığı için kontrol altında tutulması gereken değişkenlerdir.
Psikolojide deneyler bir tek denek üzerinde yapılabildiği gibi,iki ya da daha fazla grup
üzerinde de yapılabilir.Gruplar oluşturulurken bir yandan aynı özellikte olan deneklerin
gruplara alınmasına,öte yandan koşulların bütün denekler için aynı olmasına özen
gösterilir.Bu şekilde oluşturulmuş gruplardan birine sonucunu anlamak istediğimiz “Bağımsız
Değişken” uygulanır.Öteki grubun içinde bulunduğu koşullar üzerinde ise hiç bir değişiklik
yapılmaz.Grup deneylerinde üzerinde bağımsız değişkenin uygulandığı gruba “deney
grubu”,ötekine de “kontrol grubu” denir.
C ) İstatistiksel Yöntem
Farkların Önem Derecesi
Araştırmada elde edilen iki sayısal değer arasındaki farkın gerçekten önemli oluo olmadığını
belirlemekte kullanılan istatistiksel teknikleri ifade etmektedir.Bu amaçla en çok başvurulan
teknikler z ve t sınamalarıdır.Grupların ikiden çok sayıda olmsı halinde f sınamasından da
faydalanılır.
Korelasyon ( İlişki )
İki dizi puan yada ölçüm arasında ki karşılıklı ilişki anlamına gelir.Başka bir deyişle,elde
edilen değerler,özellikle puanlar arasında ki bağıntıyı gösterir.Psikolojide çok kullanılan
yöntemlerden
biridir.Örneğin,şu
soruların
cevaplandırılmasın
da
korelasyon
kullanılır:Ölçülebilen beden özellikler ile karekter arasında nasıl bir ilişki vardır?Şişman
olmakla,başkalarına hakim olmak arasında bir bağıntı var mıdır?Okulda alınan üstün notlar
zeka derecesine bağlı mıdır?İçe dönüklükle sanatkarlık arasında bir ilişki var mıdır?
Korelasyon büyüklük bakımında 0’dan +1’e,gene 0’dan -1’e kadar çıkabilir.Buna göre iki
değer arasındaki korelasyon +1.00 ile -1.00 arasında dağılabilir.Söz gelişi,cebir problemlerini
çözme ile avcılık arasındaki korelasyon 0’dır.Bu,iki değişken arasında hiç bir korelasyon (
bağıntı ) olmadığı anlamına gelir.Bunun yanında araştırmalar yüksek ders notlarıyla zeka
derecesi arasındaki korelasyonun orta derecede olduğunu göstermiştir.Çünkü zeka derecesinin
dışında çeşitli etkenler sınıfta yüksek not almaya neden olmaktadır.Farklı korelasyon
miktarları 0 ile 1 arasında bir sayı ile belirtildiğinden 0.8 yada 0.9’luk bir korelasyon yüksek
0.4 ile 0.6 arası orta ve 0.2 ile 0.3 arsın düşüktür.
Test Geliştirme
Psikolojik anlamda uyarıcı listeler şeklinde düşünülmelidir.Testde her soru,bireyde varlığını
veya yokluğunu,azlığını veya yetersizliğini kontrol etmek istenilen bir davranışı ortaya
çıkarıcı bir uyarıcıdır.Test geliştirme,özellikle öğrencilein önceden planlanan bazı hedeflere
ulaşıp-ulaşamadıklarını anlamak için hazırlanan testlerdir.
Grup Adı : Ödev Yapmazlar
Mehmet YANIK
Ufuk TEKİROĞLU
Barış YAPAR
Emre GÖKER
Mustafa BERBER