Uploaded by İlim Yolcusu

Emsile Ders Notu

‫ﻛﺘﺎب اﻷﻣﺜﻠﺔ‬
‫)‪(Ders Notu‬‬
‫ﻇﻔﺮ أﺳﻦ‬
‫آﻗﯿﺎزي‬
‫‪٢٠١٣‬‬
ِٰ ‫ﺑِﺴ ِﻢ‬
‫ﲪ ِﻦ اﻟﱠﺮِﺣﻴ ِﻢ‬
ٰ ْ ‫اﻪﻠﻟ اﻟﱠﺮ‬
ّ ْ
ِِ
ِ ْ ‫ﺼ َﻼةُ واﻟ ﱠﺴ َﻼم ﻋﻠَﯽ ُﳏ ﱠﻤ ٍﺪ وآﻟِِﻪ أ‬
ِ
.‫ﲔ‬
َ ‫َﲨَﻌ‬
َ ‫ب اﻟْ َﻌﺎﻟَﻤ‬
ِّ ‫اَ ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ّٰﻪﻠﻟ َر‬
َ َ َ ُ َ ‫ﲔ َواﻟ ﱠ‬
ُ‫اَْﻷَ ْﻣﺜِﻠَﺔُ اﻟْ ُﻤ ْﺨﺘَﻠِ َﻔﺔ‬
(Emsile-i Muhtelife)
‫ﻧـَﺎ ِﺻٌﺮ‬
‫ﺼًﺮا‬
ْ َ‫ﻧ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻳـَْﻨ‬
Fiil-i Muzâri
‫ﺼَﺮ‬
َ َ‫ﻧ‬
İsm-i Fâil
Yardım eden.
Masdar-ı Gayr-ı Mîmî
Yardım etmek.
Yardım ediyor.
Yardım eder.
Yardım edecek.
Fiil-i Mâzi
Yardım etti.
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫َﻣﺎ ﻳَـْﻨ‬
Nefy-i Hâl
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼﻮٌر‬
ُ ‫َﻣْﻨ‬
Cahd-ı Mustağrak
Henüz (hiç) yardım etmedi.
Yardım etmiyor.
ِ‫ﻟ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
‫ﻨ‬
‫ـ‬
‫ﻴ‬
‫ـ‬
ْ
ُ َ
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﻳـَْﻨ‬
Nehy-i Gâib
Yardım etmesin!
Emr-i Gâib
Yardım etsin!
Cahd-ı Mutlak
Yardım etmedi.
‫ﺼَﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳَـْﻨ‬
Te’kid-i Nefy-i İstikbâl
Emr-i Hâzır
Yardım et!
ً‫ﺼَﺮة‬
ْ َ‫ﻧ‬
ِ
‫ﺼٌﺮ‬
َ ‫ﻣْﻨ‬
Masdar Bina-i Nev’
Bir türlü (çeşit) yardım
etmek.
Masdar Bina-i Merre
Bir defa yardım etmek.
İsm-i Âlet
Yardım etme aleti.
‫ﺼُﺮ‬
َ ْ‫أَﻧ‬
İsm-i Tafdil
‫ﺼﺎٌر‬
‫ﻧـَ ﱠ‬
‫ي‬
‫ﺼ ِﺮ ﱞ‬
ْ َ‫ﻧ‬
Mübalağa İsm-i Fâil
Çok (mübalağalı) yardım
eden.
ِ ْ‫أَﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِِﻪ‬
Nefy-i İstikbâl
Yardım etmeyecek.
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
Nehy-i Hâzır
Yardım etme!
En çok (daha çok) yardım
eden.
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﻳـَْﻨ‬
Asla (elbette) yardım
etmeyecek.
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
ِ
ً‫ﺼَﺮة‬
ْ‫ﻧ‬
İsm-i Mef’ul
Yardım edilen.
Fiil-i Taaccübü Sânî
Ne acayip (ne kadar da) yardım etti!
‫ﺼٌﺮ‬
َ ‫َﻣْﻨ‬
İsm-i Mensub
Yardıma mensup olan.
İsm-i Zaman
İsm-i Mekân
Masdar-ı Mîmî
Yardım etme zamanı.
Yardım etme mekânı.
Yardım etmek.
‫ﺼْﻴـٌﺮ‬
َ ُ‫ﻧ‬
İsm-i Tasğir
Az yardım eden.
(Küçük bir yardım)
ُ‫ﺼَﺮﻩ‬
َ ْ‫َﻣﺎ أَﻧ‬
Fiil-i Taaccübü Evvel
Acayip yardım etti!
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
1
AÇIKLAMALAR


‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
’un başındaki hemze; vasıl hemzesidir (
’un aslı
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟﺘَـْﻨ‬
‫ ) أ‬şeklinde yazılmaz ve geçildiğinde okunmaz.
’dur.
ِ
‫ﺼٌﺮ‬
َ ‫ َﻣْﻨ‬, ‫ َﻣ ْﻔ َﻌ ٌﻞ‬kalıbındandır. Bu siyga için kullanılan bir diğer kalıp da ‫ َﻣ ْﻔﻌ ٌﻞ‬kalıbıdır.
 ‫ ِﻣْﻨﺼﺮ‬, ‫ ِﻣ ْﻔﻌﻞ‬kalıbındandır. Bu siyga için kullanılan bir diğer kalıp da ‫ﺎل‬
ٌ ‫ ِﻣ ْﻔ َﻌ‬ve ٌ‫ِﻣ ْﻔ َﻌﻠَﺔ‬
ٌَ
ٌَ



‫ي‬
‫ﺼ ِﺮ ﱞ‬
ْ َ‫ﻧ‬
kalıbıdır.
Masdar-ı Gayr-ı Mîmî’den yapılır.
ُ‫ﺼَﺮﻩ‬
َ ْ‫َﻣﺎ أَﻧ‬
ve
konulabilir.
ِ ْ‫أَﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِِﻪ‬
’nin sonundaki
‫ه‬
’ler ismin yerini tutan zamirdir. Bunun yerine isim de
 Emsile-i Muttaride şahıslara göre çekildiği için şahıs zamirlerinin bilinmesi gerekir.
ŞAHIS ZAMİRLERİ (AYRI ZAMİRLER)
‫َﲨْ ٌﻊ‬
‫ُﻣﺜَ ًّﲎ‬
İkil
Tekil
‫ُﻫ ْﻢ‬
‫ُﻫـ َﻤﺎ‬
‫ُﻫ َﻮ‬
Onlar
O ikisi
O
3. Şahıslar
‫ُﻫ ﱠﻦ‬
‫ُﻫـ َﻤﺎ‬
ُ‫اَﻟْﻐَﺎﺋِﺒَﺔ‬
Müzekker
Çoğul
‫ُﻣ ْﻔَﺮٌد‬
ِ
‫ﺐ‬
ُ ‫اَﻟْﻐَﺎﺋ‬
Müzekker
‫أَﻧْـﺘُ ْﻢ‬
‫أَﻧْـﺘُ َﻤﺎ‬
‫ِﻫ َﻲ‬
‫ﺖ‬
َ ْ‫أَﻧ‬
Siz
Siz ikiniz
Sen
2. Şahıslar
‫ﱳ‬
‫أَﻧْ ُ ﱠ‬
‫ﻧَـ ْﺤ ُﻦ‬
‫أَﻧْـﺘُ َﻤﺎ‬
ِ ْ‫أَﻧ‬
‫ﺖ‬
ُ‫اَﻟْ ُﻤ َﺨﺎﻃَﺒَﺔ‬
Müennes
‫ﻧَـ ْﺤ ُﻦ‬
�ََ ‫أ‬
Ortak
Biz
İkimiz
Ben
Müennes
‫ﺐ‬
ُ َ‫اَﻟْ ُﻤ َﺨﺎﻃ‬
‫اَﻟْ ُﻤﺘَ َﻜﻠِّ ُﻢ‬
1. Şahıslar
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
2
ُ‫اَْﻷَ ْﻣﺜِﻠَﺔُ اﻟْ ُﻤﻄﱠ ِﺮَدة‬
(Emsile-i Muttaride)
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ َ‫ﻧ‬
Fiil-i Mâzi Bina-i Malȗm
‫ﺼَﺮا‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ﺼَﺮَﺎﺗ‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُـ َﻤﺎ‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُـ ْﻢ‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُ ﱠﻦ‬
َ َ‫ﻧ‬
�َ‫ﺼ ْﺮ‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُـ َﻤﺎ‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ﺼَﺮ‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ت‬
ْ ‫ﺼَﺮ‬
َ َ‫ﻧ‬
‫ت‬
َ ‫ﺼ ْﺮ‬
َ َ‫ﻧ‬
ِ ‫ﻧَﺼﺮ‬
‫ت‬
َْ
‫ت‬
ُ ‫ﺼ ْﺮ‬
َ َ‫ﻧ‬
 Fiil-i Mâzinin Meçhȗl çekimi şu şekilde yapılır:
‫ ) ـ ــِـ ـ‬yapılır.
2. Kesra yapılan harften önceki harekeliler damme ( ‫ ) ـ ـ ـ ـ ـ‬yapılır. Cezimli harflere dokunulmaz.
ُ
1. Sondan bir önceki harfin harekesi kesra (
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ُﺮوا‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُـ ْﻢ‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُ ﱠﻦ‬
Fiil-i Mâzi Bina-i Meçhȗl
ِ ُ‫ﻧ‬
�َ‫ﺼ ْﺮ‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼَﺮا‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼَﺮَﺎﺗ‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُـ َﻤﺎ‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْﺮﺗُـ َﻤﺎ‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼَﺮ‬
ِ ُ‫ﻧ‬
‫ت‬
ْ ‫ﺼَﺮ‬
ِ
‫ت‬
َ ‫ﻧُﺼ ْﺮ‬
ِ ‫ﺼﺮ‬
ِ
‫ت‬
ْ ُ‫ﻧ‬
ِ
‫ت‬
ُ ‫ﻧُﺼ ْﺮ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
3
AÇIKLAMA : Muzâri fiil, mazi fiilin başına siygasına göre
getirilerek elde edilir. Bu harflere muzaraat harfleri denir.
‫) أَﺗَـْﻴـ َﻦ ( أ \ ت \ ي \ ن‬
Fiil-i Muzâri Bina-i Malȗm
‫ﺼُﺮو َن‬
ُ ‫ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮو َن‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻧَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
harflerinden biri
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
‫ﻳﻦ‬
ُ ‫ﺗَـْﻨ‬
َ ‫ﺼ ِﺮ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ْ‫أَﻧ‬
 Fiil-i Muzâri’nin Meçhȗl çekimi şu şekilde yapılır:
1. Sondan bir önceki harfin harekesi fetha (
2. Muzaraat harfinin harekesi damme (
‫ ) ـ ــَـ ـ‬yapılır.
‫ ) ـ ـ ـ ـُ ـ‬yapılır.
Fiil-i Muzâri Bina-i Meçhȗl
‫ﺼ ُﺮو َن‬
َ ‫ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮو َن‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫ﻧـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
‫ﻳﻦ‬
َ ‫ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﺼ ِﺮ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ْ‫أُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
4
Çoğul
Masdar-ı Gayr-ı Mîmî
‫ات‬
ٌ ‫ﺼَﺮ‬
ْ َ‫ﻧ‬
İkil
Tekil
‫ﺼَﺮ ِان‬
ْ َ‫ﻧ‬
‫ﺼًﺮا‬
ْ َ‫ﻧ‬
AÇIKLAMA : İsm-i failin sema-î olarak kullanılan kuralsız (cemi mükesser) siygaları 10 tanedir.
Burada hepsi verilmemiştir.
İsm-i Fâil
Kırık Çoğullar
ٌ‫ﺼَﺮة‬
َ َ‫ﻧ‬
Çoğul
‫َ� ِﺻُﺮو َن‬
‫ات‬
ٌ ‫َ� ِﺻَﺮ‬
‫ﺼٌﺮ‬
‫ﺼ ٌﺎر ﻧُ ﱠ‬
‫ﻧُ ﱠ‬
ِ ‫ﻧَـﻮ‬
‫اﺻ ُﺮ‬
َ
AÇIKLAMA : İsm-i mef’ul’un kırık çoğulu emsile kitaplarında
Fakat uygulamada
ِ
ُ‫َﻣﻨَﺎﺻﲑ‬
İkil
‫َ� ِﺻَﺮ ِان‬
‫َ� ِﺻَﺮَﺎﺗ ِن‬
‫َﻣﻨَﺎ ِﺻ ُﺮ‬
Tekil
‫َ� ِﺻٌﺮ‬
ٌ‫َ� ِﺻَﺮة‬
olarak yazar.
olarak geçer.
İsm-i Mef’ul
Kırık Çoğul
Çoğul
İkil
Tekil
ِ َ‫ﻣﻨ‬
‫ﺎﺻُﺮ‬
َ
‫ﻮرو َن‬
ُ ‫َﻣْﻨ‬
ُ‫ﺼ‬
‫ﺼ َﻮر ِان‬
ُ ‫َﻣْﻨ‬
‫ﺼ َﻮرَﺎﺗ ِن‬
ُ ‫َﻣْﻨ‬
‫ﻮر‬
ُ ‫َﻣْﻨ‬
ٌ‫ﺼ‬
ٌ‫ﺼ َﻮرة‬
ُ ‫َﻣْﻨ‬
‫ـــــــ‬
‫ات‬
ٌ ‫ﺼ َﻮر‬
ُ ‫َﻣْﻨ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
5
AÇIKLAMA :
‫ ﻟَ ْـﻢ‬Olumsuzluk (Nefy) edatıdır. Mazinin herhangi bir anında hükmü biten işler için kullanılır.
Bu edat Muzâri fiilin başına geldiğinde lafzında ve manasında değişiklik yapar.
1. Lafzında:
a) Cemi müennes nunları hariç; tesniye, cemi müzekker ve müfred muhataba nunlarını düşürür.
b) Müfredlerde ise; fiilin sonu sahih harf ise cezm eder, illetli harf ise cezm yerine son harfi düşürür.
2. Manada:
a) Olumlu olan fiili olumsuza çevirir.
b) Muzâri fiilin manasını maziye çevirir.
*
‫ﻟَ ْـﻢ‬
edatı, Allah-ü Teâlâ hakkında kullanıldığında muvakkat değildir. Zira Allah-ü Teâlâ zamandan
münezzehtir.
Cahd-ı Mutlak Bina-i Malȗm
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻧَـْﻨ‬

‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
ُ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ْ‫ﻟَ ْـﻢ أَﻧ‬
Cahd-ı Mutlak’ın Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Muzâri’nin Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Cahd-ı Mutlak Bina-i Meçhȗl
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻧـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
َ ‫ﻟَ ْـﻢ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ْ‫ﻟَ ْـﻢ أُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
6
AÇIKLAMA :
‫ ﻟَ ﱠﻤﺎ‬Olumsuzluk (Nefy) edatıdır. Mazide bahsi yapılan konunun konuşulma anına kadar
yapılmadığını ama konuşma anından sonra yapıla-bilineceğini ya da yapılmasının beklendiğini ifade
etmek için kullanılır. Bu edat Muzâri fiilin başına geldiğinde lafzında ve manasında değişiklik yapar.
1. Lafzında:
a) Cemi müennes nunları hariç; tesniye, cemi müzekker ve müfred muhataba nunlarını düşürür.
b) Müfredlerde ise; fiilin sonu sahih harf ise cezm eder, illetli harf ise cezm yerine son harfi düşürür.
2. Manada:
a) Olumlu olan fiili olumsuza çevirir.
b) Muzâri fiilin manasını maziye çevirir.
Cahd-ı Mustağrak Bina-i Malȗm
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻧَـْﻨ‬

‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
ُ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ْ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ أَﻧ‬
Cahd-ı Mustağrak’ın Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Muzâri’nin Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Cahd-ı Mustağrak Bina-i Meçhȗl
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻧـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
َ ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ْ‫ﻟَ ﱠﻤﺎ أُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
7
AÇIKLAMA :
‫ َﻣﺎ‬Olumsuzluk (Nefy) edatıdır. Şimdiki zamanı olumsuz yapmak için kullanılır. Bu edat
Muzâri fiilin başına geldiğinde lafzında, hiçbir değişiklik yapmayıp; manada, Muzâri fiilin manasını yalnız
şimdiki zamana tahsis ederek olumsuz yapar.
‫ﺼُﺮو َن‬
ُ ‫َﻣﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫َﻣﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮو َن‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
Nefy-i Hâl Bina-i Malȗm
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫َﻣﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﻳﻦ‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
َ ‫ﺼ ِﺮ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ْ‫َﻣﺎ أَﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫َﻣﺎ ﻧَـْﻨ‬

‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫َﻣﺎ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫َﻣﺎ ﺗَـْﻨ‬
Nefy-i Hal’in Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Muzâri’nin Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Nefy-i Hâl Bina-i Meçhȗl
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫َﻣﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮو َن‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
َ ‫َﻣﺎ ﻧـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮو َن‬
َ ‫َﻣﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫َﻣﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫َﻣﺎ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
‫ﻳﻦ‬
َ ‫َﻣﺎ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﺼ ِﺮ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ْ‫َﻣﺎ أُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
8
AÇIKLAMA :
َ‫ ﻻ‬Olumsuzluk (Nefy) edatıdır. Gelecek zamanı olumsuz yapmak için kullanılır. Bu edat
Muzâri fiilin başına geldiğinde lafzında, hiçbir değişiklik yapmayıp; manada, Muzâri fiilin manasını yalnız
gelecek zamana tahsis ederek olumsuz yapar.
Nefy-i İstikbâl Bina-i Malȗm
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮو َن‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﻧَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮو َن‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬

‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﻳﻦ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
َ ‫ﺼ ِﺮ‬
‫ﺼُﺮ‬
ُ ْ‫ﻻَ أَﻧ‬
Nefy-i İstikbâl’in Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Muzâri’nin Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Nefy-i İstikbâl Bina-i Meçhȗl
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮو َن‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼُﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﻧـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮو َن‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﻳﻦ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﺼ ِﺮ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ْ‫ﻻَ أُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
9
AÇIKLAMA :
‫ ﻟَ ْﻦ‬Kuvvetli olumsuzluk (Nefy) edatıdır. Gelecek zamanı kuvvetli olumsuz yapmak için
kullanılır. Bu edat Muzâri fiilin başına geldiğinde lafzında ve manasında değişiklik yapar.
1. Lafzında:
a) Cemi müennes nunları hariç; tesniye, cemi müzekker ve müfred muhataba nunlarını düşürür.
b) Müfredlerde ise; fiilin sonunu nasb (üstün) eder.
2. Manada:
a) Kuvvetli olumsuzluk manası verdirir.
b) Muzâri fiilin manasını gelecek zamana tahsis eder.
Te’kid-i Nefy-i İstikbâl Bina-i Malȗm
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﻧَـْﻨ‬

‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
ُ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
ُ ْ‫ﻟَ ْﻦ أَﻧ‬
Te’kid-i Nefy-i İstikbâl’in Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Muzâri’nin Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Te’kid-i Nefy-i İstikbâl Bina-i Meçhȗl
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﻧـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
َ ‫ﻟَ ْﻦ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮ‬
َ ْ‫ﻟَ ْﻦ أُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
10
AÇIKLAMA : Emr-i Gâib: Hazır olmayan şahsa bir işin yapılmasını emretmektir.
Muzâri fiilin gâib ve gâibe siygalarının başlarına emir lâm’ı (
‫ ) ِل‬getirilerek elde edilir. Emr-i Gâib Bina-i
Malȗm çekimi sadece gâib ve gâibe siygaları için çekilir. Diğerleri için çekilmez. Bu edat Muzâri fiilin
başına geldiğinde lafzında ve manasında değişiklik yapar.
1. Lafzında:
a) Cemi müennes gaibe nunu hariç; tesniye ve cemi müzekker nunlarını düşürür.
b) Müfredlerde ise; fiilin sonu sahih harf ise cezm eder, illetli harf ise cezm yerine son harfi düşürür.
2. Manada:
a) Manayı ihbâri iken inşâi yapar.
b) Muzâri fiilin manasını gelecek zamana tahsis eder.
ِ
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻟﻴَـْﻨ‬
ِ‫ﻟ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﻨ‬
‫ـ‬
‫ﻴ‬
ْ
ُ َ
Emr-i Gâib Bina-i Malȗm
‫ــــ‬
ِ
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻟﻴَـْﻨ‬
ِ‫ﻟ‬
‫ﺼَﺮا‬
‫ﻨ‬
‫ـ‬
‫ﺘ‬
ْ
َ
ُ
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟﻴَـْﻨ‬
ِ‫ﻟ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
‫ﻨ‬
‫ـ‬
‫ﺘ‬
ْ
َ
ُ
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬

‫ــــ‬
Emr-i Gâib’in Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Muzâri’nin Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Malȗm çekime ek olarak Mütekellim siygaları da çekilir.
ِ
‫ﺼُﺮوا‬
َ ‫ﻟﻴُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻟﻴُـْﻨ‬
Emr-i Gâib Bina-i Meçhȗl
‫ــــ‬
‫ــــ‬
ِ
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟﻴُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟﻴُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟﻨُـْﻨ‬
‫ــــ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ْ‫ﻷُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
11
AÇIKLAMA : Nehy-i Gâib: Hazır olmayan şahsa bir işin yapılmasını nehyetmektir (yasaklamaktır).
Muzâri fiilin gâib ve gâibe siygalarının başlarına nehiy lâ’sı (
َ‫ ) ﻻ‬getirilerek elde edilir. Nehy-i Gâib Bina-i
Malȗm çekimi sadece gâib ve gâibe siygaları için çekilir. Diğerleri için çekilmez. Bu edat Muzâri fiilin
başına geldiğinde lafzında ve manasında değişiklik yapar.
1. Lafzında:
a) Cemi müennes gaibe nunu hariç; tesniye ve cemi müzekker nunlarını düşürür.
b) Müfredlerde ise; fiilin sonu sahih harf ise cezm eder, illetli harf ise cezm yerine son harfi düşürür.
2. Manada:
a) Olumsuz yapar.
b) Manayı ihbâri iken inşâi yapar.
c) Muzâri fiilin manasını gelecek zamana tahsis eder.
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬
Nehy-i Gâib Bina-i Malȗm
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﻳَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬

‫ــــ‬
Nehy-i Gâib’in Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Muzâri’nin Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Malȗm çekime ek olarak Mütekellim siygaları da çekilir.
Nehy-i Gâib Bina-i Meçhȗl
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﻳـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﻧـُْﻨ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ْ‫ﻻَ أُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
12
AÇIKLAMA : Emr-i Hâzır: Karşımızda hazır bulunan şahsa bir işin yapılmasını emretmektir. Emr-i Hâzır
Bina-i Malȗm çekimi sadece muhatab ve muhataba siygaları için çekilir. Diğerleri için çekilmez.
Emr-i Hâzır, Muzâri fiilin muhatab siygasından iki aşamada elde edilir:
1. Muzâri fiilin sonu cezm ( ‫ ) ـ ــْـ ـ‬edilir.
2. Muzaraat harfi atılır.
a) Kalan ilk harf harekeli ise; başka bir şey yapılmaz.
b) Kalan ilk harf cezimli ise; başına bir vasıl hemzesi (
‫ا‬
) getirilir. Bu hemze, sondan bir önceki
harf ötreli ise ötreli; değil ise, esreli olur.
Meydana gelen değişiklikler:
1. Lafızda:
a) Cemi müennes muhataba nunu hariç; tesniye, müfred muhataba ve cemi müzekker nunları
düşer.
b) Müfredlerde ise; fiilin sonu sahih harf ise cezimli olur, illetli harf ise cezm yerine son harf düşer.
2. Manada:
a) Mana inşâi’ye döner.
b) Muzâri fiilin manası şimdiki zamana tahsis edilir.
‫ــــ‬
Emr-i Hâzır Bina-i Malȗm
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ﺼ ُﺮوا‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ْ‫اُﻧ‬

‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ْ‫اُﻧ‬
’un aslı
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻟﺘَـْﻨ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
’dur. Emr-i Hâzır’in Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Emr-i Gâib’in Meçhȗle
dönüşümü gibi yapılır. Malȗm çekime ek olarak Mütekellim siygaları da çekilir.
‫ــــ‬
Emr-i Hâzır Bina-i Meçhȗl
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
ِ
‫ﺼ ُﺮوا‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ َن‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟﻨُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ِﺮي‬
َ ‫ﻟﺘُـْﻨ‬
ِ
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ْ‫ﻷُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
13
AÇIKLAMA : Nehy-i Hâzır: Karşımızda hazır bulunan şahsa bir işin yapılmasını yasaklamaktır. Nehy-i
Hâzır Bina-i Malȗm çekimi sadece muhatab ve muhataba siygaları için çekilir. Diğerleri için çekilmez.
Nehy-i Hâzır, Muzâri fiilin muhatab ve muhataba siygalarının başlarına nehiy lâ’sı (
edilir.
َ‫) ﻻ‬
getirilerek elde
Meydana gelen değişiklikler:
1. Lafızda:
a) Cemi müennes muhataba nunu hariç; tesniye, müfred muhataba ve cemi müzekker nunları
düşer.
b) Müfredlerde ise; fiilin sonu sahih harf ise cezimli olur, illetli harf ise cezm yerine son harf düşer.
2. Manada:
a) Olumsuz olur.
b) Mana inşâi’ye döner.
c) Muzâri fiilin manası şimdiki zamana tahsis edilir.
‫ــــ‬
Nehy-i Hâzır Bina-i Malȗm
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــ‬
‫ــــ‬
‫ﺼُﺮوا‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
ُ ‫ﻻَ ﺗَـْﻨ‬

‫ــــ‬
‫ــــ‬
Nehy-i Hâzır’in Meçhȗl çekime dönüşümü, aynen Nehy-i Gâib’in Meçhȗle dönüşümü gibi yapılır.
Malȗm çekime ek olarak Mütekellim siygaları da çekilir.
‫ــــ‬
Nehy-i Hâzır Bina-i Meçhȗl
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ــــ‬
‫ﺼُﺮوا‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ َن‬
‫ﺼَﺮا‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﻧـُْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ِﺮي‬
َ ‫ﻻَ ﺗُـْﻨ‬
‫ﺼ ْﺮ‬
َ ْ‫ﻻَ اُﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
14
Kırık Çoğul
İsm-i Zaman, İsm-i Mekân, Masdar-ı Mîmî
ِ َ‫ﻣﻨ‬
‫ﺎﺻ ُﺮ‬
َ
Çoğul
İkil
Tekil
‫ـــــــ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫َﻣْﻨ‬
‫ﺼٌﺮ‬
َ ‫َﻣْﻨ‬
İkil
Tekil
ِ
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ‫ﻣْﻨ‬
ِ
‫ﺼٌﺮ‬
َ ‫ﻣْﻨ‬
Kırık Çoğul
Çoğul
ِ َ‫ﻣﻨ‬
‫ﺎﺻ ُﺮ‬
َ
‫ـــــــ‬
İsm-i Alet
AÇIKLAMA : Kemmiyete delâlet eden masdarlara Masdar Bina-i Merre denir.
Çoğul
‫ات‬
ٌ ‫ﺼَﺮ‬
ْ َ‫ﻧ‬
Masdar Bina-i Merre
İkil
Tekil
‫ﺼَﺮَﺎﺗ ِن‬
ْ َ‫ﻧ‬
ً‫ﺼَﺮة‬
ْ َ‫ﻧ‬
AÇIKLAMA : Keyfiyete delâlet eden masdarlara Masdar Bina-i Nev’ denir.
Uygulamada daha çok müfredi (tekili) kullanılır.
Çoğul
ِ
‫ات‬
ٌ ‫ﺼَﺮ‬
ْ‫ﻧ‬
Masdar Bina-i Nev’
İkil
Tekil
ِ
‫ﺼَﺮَﺎﺗ ِن‬
ْ‫ﻧ‬
ِ
ً‫ﺼَﺮة‬
ْ‫ﻧ‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
15
AÇIKLAMA : İsm-i Tasğir’in Üç vezni vardır. 1-
‫ﻓُـ َﻌْﻴ ٌﻞ‬
2-
‫ﻓُـ َﻌْﻴﻌِ ٌﻞ‬
3-
‫ﻓُـ َﻌْﻴﻌِﻴ ٌﻞ‬
Birinci vezin 3 harfli isimlerin, ikinci vezin 4 harfli isimlerin, üçüncü vezin 5 harfli isimlerin tasğirinde
kullanılır. Aşağıda
‫ ﻓُـ َﻌْﻴ ٌﻞ‬veznine ait çekim yapılmıştır.
İsm-i Tasğir
Çoğul
İkil
‫ﺼ ْﲑُو َن‬
َ ُ‫ﻧ‬
‫ات‬
ٌ ‫ﺼ ْ َﲑ‬
َ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْ َﲑ ِان‬
َ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ْ َﲑَﺎﺗ ِن‬
َ ُ‫ﻧ‬
Tekil
َ ُ‫ﻧ‬
ٌ‫ﺼ ْﲑ‬
ٌ‫ﺼ ْ َﲑة‬
َ ُ‫ﻧ‬
AÇIKLAMA : İsm-i Mensub, bir işe, bir yere veya bir şeye mensubiyeti ya da alâkayı ifade eden isimdir.
Bir şeyin hâlini yâhut mahallini bildirir. Modern Türkçedeki karşılığı isme eklenen -sal, -sel ekleridir.
‫ي‬
‫ ) … ﱞ‬getirip, yâ’den önceki son harfi kesralamakla yapılır.
*İsm-i Mensub, bir şahıs isminden yapılırsa; taallȗk ve münasebeti bildirir. Örneğin: ‫ي‬
‫ ُﳏَ ﱠﻤ ِﺪ ﱞ‬Muhammedî.
ِ
*Ülke, şehir, köy vb. isminden yapılırsa; mahal bildirir. Örneğin: ‫ﻲ‬
‫ إِ ْﺳﺘَﺎﻧْـﺒُﻮﻟـ ﱞ‬İstanbul’lu.
ِ
*Diğer isimlerden yapılırsa hâl bildirir. Örneğin: ‫ﻲ‬
‫ َر ْﺣـﻤـ ﱞ‬Merhametli.
Mimsiz masdarın sonuna şeddeli bir yâ (
İsm-i Mensub
Çoğul
İkil
‫ﺼ ِﺮﻳﱡﻮ َن‬
ْ َ‫ﻧ‬
‫ت‬
ٌ �‫ﺼ ِﺮﱠ‬
ْ َ‫ﻧ‬
‫ﺼ ِﺮﱠ� ِن‬
ْ َ‫ﻧ‬
ِ َ‫ﻧَﺼ ِﺮﻳـﱠﺘ‬
‫ﺎن‬
ْ
Tekil
‫ي‬
‫ﺼ ِﺮ ﱞ‬
ْ َ‫ﻧ‬
ٌ‫ﺼ ِﺮﻳﱠﺔ‬
ْ َ‫ﻧ‬
AÇIKLAMA : Mübalağa İsm-i Fail kalıbı modern arapçada alet ismi olarak da kullanılır.
Örneğin: Buzdolabı
‫ ﺑَـﱠﺮ ٌاد‬, Çamaşır makinesi ٌ‫َﻏ ﱠﺴﺎﻟَﺔ‬
Çoğul
Mübalağa İsm-i Fâil
‫ﺼﺎ ُرو َن‬
‫ﻧَ ﱠ‬
‫ات‬
‫ﻧَ ﱠ‬
ٌ ‫ﺼﺎ َر‬
İkil
‫ﺼﺎ َر ِان‬
‫ﻧَ ﱠ‬
‫ﺼﺎ َرَﺎﺗ ِن‬
‫ﻧَ ﱠ‬
Tekil
‫ﺼﺎٌر‬
‫ﻧَ ﱠ‬
‫ﻧَ ﱠ‬
ٌ‫ﺼﺎ َرة‬
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
16
İsm-i Tafdil
Kırık Çoğul
Çoğul
İkil
Tekil
‫أ ََ� ِﺻ ُﺮ‬
‫ﺼُﺮ‬
َ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼُﺮو َن‬
َ ْ‫أَﻧ‬
‫ﺼَﺮ ِان‬
َ ْ‫أَﻧ‬
‫ﺼَﺮَ� ِن‬
ْ ُ‫ﻧ‬
‫ﺼ ُﺮ‬
َ ْ‫أَﻧ‬
‫ﺼَﺮى‬
ْ ُ‫ﻧ‬
‫ت‬
ٌ �َ‫ﺼَﺮ‬
ْ ُ‫ﻧ‬
AÇIKLAMA : Fiil-i Taaccübü Evvel ve Fiil-i Taaccübü Sânî çekimleri fiilin kendisiyle değil zamirler (bitişik
zamirler) ile yapılır. Malȗmdan olup meçhulleri gelmez.
ŞAHIS ZAMİRLERİ (BİTİŞİK ZAMİRLER)
‫َﲨْ ٌﻊ‬
‫ُﻣﺜَ ًّﲎ‬
İkil
Tekil
‫ُﻫ ْﻢ‬
‫ُﻫـ َﻤﺎ‬
‫ُه‬
Müzekker
Onların
O ikisinin
Onun
3. Şahıslar
‫ُﻫ ﱠﻦ‬
‫ُﻫـ َﻤﺎ‬
‫َﻫﺎ‬
Çoğul
‫ُﻛ ْﻢ‬
‫ُﻛ َﻤﺎ‬
Sizin
Siz ikinizin
‫ُﻛ ﱠﻦ‬
‫ُﻛ َﻤﺎ‬
�َ
Bizim
‫ُﻣ ْﻔَﺮٌد‬
ِ
‫ﺐ‬
ُ ‫اَﻟْﻐَﺎﺋ‬
ُ‫اَﻟْﻐَﺎﺋِﺒَﺔ‬
Müennes
‫ﺐ‬
ُ َ‫اَﻟْ ُﻤ َﺨﺎﻃ‬
‫َك‬
Müzekker
Senin
2. Şahıslar
‫ِك‬
ُ‫اَﻟْ ُﻤ َﺨﺎﻃَﺒَﺔ‬
Müennes
�َ
‫ي‬
‫اَﻟْ ُﻤﺘَ َﻜﻠِّ ُﻢ‬
Ortak
İkimizin
Benim
1. Şahıslar
Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013
17
‫ﺼَﺮﻩُ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮَﻫﺎ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮَك‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮِك‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮِﱐ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫‪Fiil-i Taaccübü Evvel‬‬
‫ﺼَﺮُﳘَﺎ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮُﳘَﺎ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮُﻛ َﻤﺎ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮُﻛ َﻤﺎ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮُﻫ ْﻢ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮُﻫ ﱠﻦ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮُﻛ ْﻢ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮُﻛ ﱠﻦ‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫ﺼَﺮَ�‬
‫َﻣﺎ أَﻧْ َ‬
‫) ـ ــِـ ـ ( ‪ ’ler bu zamirlerin öncesinde kesra‬ه ‪ُ zamirlerinde ki‬ه \ ُﳘَﺎ \ ُﻫ ْﻢ \ ُﻫ ﱠﻦ‬
‫ﻦ ‪ ) varsa kesralı okunur. Örneğin:‬ي ( ‪sakin yâ‬‬
‫ﺑِِﻪ \ ﻬﺑِِ َﻤﺎ \ ﻬﺑِِ ْﻢ \ ﻬﺑِِ ﱠ‬
‫ْ‬
‫‪NOT :‬‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِِﻪ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ِﻬﺑَﺎ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﻚ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِ َ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼﺮ ﺑِ ِ‬
‫ﻚ‬
‫ْ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ِﰊ‬
‫‪18‬‬
‫‪Zafer ESEN | Emsile Ders Notu 2013‬‬
‫‪Fiil-i Taaccübü Sânî‬‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ﻬﺑِِ ْﻢ‬
‫ﺼ ْﺮ ﻬﺑِِ َﻤﺎ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ﻬﺑِِ ﱠﻦ‬
‫ﺼ ْﺮ ﻬﺑِِ َﻤﺎ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِ ُﻜ ْﻢ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِ ُﻜ َﻤﺎ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِ ُﻜ ﱠﻦ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِ ُﻜ َﻤﺎ‬
‫أَﻧْ ِ‬
‫ﺼ ْﺮ ﺑِﻨَﺎ‬
‫‪veya‬‬