Slide 1

Türkiye’de Yerel Kalkınma
ve Aktörler
Emin Dedeoğlu
22 Ocak 2007, Kütahya
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Slide 2
Yeni kalkınma ölçeği: YEREL
 Global bir trend olarak “yerelleşme” eğilimi
90 sonrası Demokratikleşme (özellikle Doğu
Avrupa)
Merkezi Devletin kalkınma çabalarının etkisizliğiYeni kavramlar (kurumsal yapı-sosyal sermaye)
Neo-Liberal “yeni kamu yönetimi” ilkeleri-Anglo
Sakson uygulamalar-Yetki devri-performanshesap verme sorumluluğu-sonuca odaklılık vb.
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Türkiye yansımaları...
2001 KRİZİ
AB SÜRECİ
Slide 3
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Slide 4
Yeni mevzuat, yeni araçlar...
 5018’le mali disiplin,çok yıllı bütçeleme,
stratejik plan, performans bütçe, şeffaflık, iç
denetim,
 Yerel yönetimlerde özerklik, hizmet alanının
genişlemesi, Meclislere işlevsellik,
katılımcılık-kent konseyleri, stratejik
planlama, çevre planı, yerelleşme (köyhizmetleri, SHÇEK, Gençlik Spor,Kültür)
 Ve Bölgesel Kalkınma kavramı...
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Slide 5
Eski hastalıklar, eski zihniyetler...
 Yerel yönetimlerde kapasite ve yolsuzluk
algısı sorunları
 Toplum’da ilgisizlik ve katılım eksikliği,
 Merkez’de yetki devrine yanaşmama ve
yerele güvensizlik, (Çevre Kanunu,KÖYDES,
Bölge Kalkınma Ajansları’nın yapısı vb.)
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Slide 6
Türkiye’de Bölgeler Arası Eşitsizlikler
Düzey 2 Bölgelerine Göre Kişi Başı GSYİH Endeks Değerleri (Türkiye=100)
1995
Kişi Başı GSYİH 2001 Türkiye Ortalaması: 2.146 $
 Kocaeli Düzey 2 Bölgesi 2001 Yılı Kişi Başı Ortalama GSYİH: 3.419 $
 Ağrı Düzey 2 Bölgesi 2001 Yılı Kişi Başı Ortalama GSYİH: 788 $

Kocaeli
İzmir
İstanbul
Ankara
Tekirdağ
Bursa
Aydın
Adana
Zonguldak
TÜRKİYE
Balıkesir
Antalya
Manisa
Kırıkkale
Konya
Hatay
Samsun
Kastamonu
Malatya
Trabzon
Kayseri
Gaziantep
Şanlıurfa
Erzurum
Mardin
Van
2001
Ağrı
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Yapısı
Slide 7
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Slide 8
Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Yapısı
İzmir ve Çukurova Kalkınma Kurullarında Üyelerin Dağılımı
20
15
10
Çukurova

İzmir:
 Kamu Kurum ve Kuruluşları : 30 kişi
 Özel Kesim ve STK’lar
: 70 kişi

OSB ve Ser.
Bölge
Meslek Kur.
Esnaf Kur.
Basın
Sendikalar
Üniversiteler
Münferit Kur.
Diğer STK
Oda - Borsa
Özel Sektör
STK
Yer.
Yönetimler
0
Merkezi Yön.
Kur.
5
İzmir
Çukurova:
 Kamu Kurum ve Kuruluşları : 40 kişi
 Özel Kesim ve STK’lar
: 60 kişi
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Slide 9
Ajansların Kaynakları
 Genel bütçe vergi gelirlerinin binde beşi,
 İl özel idare gelirlerinin yüzde biri,
 Belediye gelirlerinin yüzde biri,
 Sanayi ve ticaret odalarının gelirlerinin yüzde biri,
 Avrupa Birliği fonlarından sağlanacak kaynaklar,
 Bağış ve yardımlar,
 Bir önceki yıldan devreden gelirler.
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Aktarılacak kamu kaynakları*
(2004 yılı tahmini, Milyon YTL)
Kaynak
Genel Bütçe
Vergi Gelirleri
Katkı
Oranı
(%)
Bütçe
Gelirleri
Aktarılacak Toplam İçinde
Kaynak
Pay (%)
0,5
90.093
450
73
İl Özel İdareleri
1
3.551
36
6
Belediyeler
1
12.786
128
21
26 AJANS İÇİN TOPLAM
614
100
Her Bir Ajansa Ortalama
23,6
-
*: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bütçesinden aktarılacak kaynaklar ile AB Fonları hariç. Kaynak: DPT
Slide 10
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Uygulama ???
 Önceliklerin belirlenmesi süreci
Merkez/Yerel/Sivil
Kamu/Özel/Siyasi
İl önceliği
Planlar silsilesi
 Uygulamada yaptırım/otorite eksikliği
Yetersiz bütçe
Kamu harcama sisteminin neresinde?
Katılım ve şeffaflık
Belirsiz statüKamu veya özel hukuk tüzel kişiliği
DPT belirleyici unsur.
Slide 11
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Plan enflasyonu...
Slide 12
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Slide 13
PLAN ADI
PLANLAMA
ALANI
ÖLÇEK
PLAN YAPMA
YETKİSİ
PLAN
ONAMA
YETKİSİ
HUKUKİ
DAYANAK
Bölge Planı
Bölge
Belirsiz
DPT
DPT
3194 Sayılı
İmar
Kanunu
İl Çevre
Düzeni
Planı
İl Sınırları içinde
kalan alan
Belirsiz
İl Özel İdaresi
İl Özel
İdaresi ya da
Belediye
5302 Sayılı
İl Özel İdaresi
Kanunu
Metropoliten
İmar Planı
Metropoliten
Alan
Belirsiz
Bayındırlık ve
İskân
Bakanlığı
Bayındırlık
ve İskân
Bakanlığı
3194 Sayılı
İmar
Kanunu
Çevre
Düzeni
Planı
Havza ve Bölge
1/50.000
ve
1/100.00
0
Çevre ve
Orman
Bakanlığı
Çevre ve
Orman
Bakanlığı
5491 Sayılı
Yasa ile
Değişik 2872
Sayılı Çevre
Kanunu
İl Gelişme
Planı
İl Sınırları içinde
kalan alan
1/100.00
0
Valilik
Valilik
8. Beş Yıllık Kalkınma Planı
Stratejik
Plan ve
Performans
Planı
Kurumsal
Kurum
İl Özel İdareleri
ve Belediyeler
(50.000 +)
İl Genel
Meclisi ve
Belediye
Meclisi
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve
5393, 5216, 5436 ve 5302 sayılı yasalar
Nazım İmar
Planı
BŞ belediye
Sinirleri içinde
Kalan alan
1/25.000
Büyükşehir
Belediyesi
Büyükşehir
Belediyesi
5216 Sayılı
Büyükşehir
Belediyesi
Kanunu
Nazım İmar
Planı
Belediye ve
Mücavir alan
1/5.000
1/2.000
Tüm
Belediyeler
İlgili
Belediye
3194 Sayılı
İmar
Kanunu
Uygulama
Belediye ve
1/1.000
Büyükşehir
İlgili
3194 Sayılı
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
Yerel Aktörlerin konumu...
Slide 14
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
TEPAV ne yapıyor...
 Yerel Medya
 Yerel Kalkınma için Akademisyenler
 Yerel İzleme
 Yolsuzluk ve yerelleşme
 Bölgesel Kalkınma
Slide 15
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma
TEŞEKKÜRLER
www.tepav.org.tr
Slide 16