KimyaKongreleri.org

6.Ulusal Kimya Öğrenci Kongresi
KANSERDE WNT SİNYAL YOLUNUN ETKİSİ
SERVET ÜRKEL,DEMRE DÖNGEL,ECEM ŞALVAR, MEHMET CAN ÇAKIR
[email protected], [email protected], [email protected],
[email protected]
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TINAZTEPE YERLEŞKESİ FEN FAKÜLTESİ BUCA/İZMİR
ÖZET:
Karsinogenezin temelinde hücrenin yaşaması büyümenin kontrolü ve farklılaşma gibi
pek çok biyolojik olayı etkileyen mutasyonların oluşması yer almaktadır. Bunlardan özellikle
sinyal iletim yollarında ve sinyal proteinlerindeki onkojeneik mutasyonlar kanser gelişimi ve
metastaz gelişiminde etkilidir. Organizmanın hem embriyonik hem ergin döneminde rol
oynayan önemli bir sinyal yolaklarından biride Wnt sinyal yoludur. Organizmalarda wnt
sinyal yolu; Wnt / β-katenin (kanonik), Hücre Polaritesinin Sağlanmasında Rol Oynayan
(non-kanonik) ve Wnt / Ca+2 yolu olmak üzere 3 çeşittir.
Wnt/beta catenin sinyal yolu hücre proliferasyonu ve farklılaşması, hücre siklusunun
düzenlenmesi, hücre-hücre ve hücre-matriks etkileşimleri anjiyogenez ve apoptozis gibi pek
çok biyolojik olayda rol oynar. Wnt/beta catenin sinyal yolu wnt proteinin hedef hücre
zarındaki reseptöre bağlanmasıyla başlar ve bu bağlanma ile ekstraselüler bir sinyal hücre
zarından sitoplazma ardından çekirdeğe kadar iletilir. Sinyal yollarından bu şekilde
aktivasyonu ile birçok gen transkripsiyon düzeyinde aktive edilir. Bu sinyal yolunda meydana
gelen bozukluklar kanser başta olmak üzere pek çok hastalığın etiyolojisinde rolü olduğunun
düşünülmesi nedeniyle son yıllarda bu sinyal yolu ile ilgili araştırmalar oldukça artmıştır.
Wnt/beta catenin sinyal yolunun bu hastalıklardaki rolünü belirlemeye yönelik çalışmalarda
genelde beta catenin, axin, apc gibi biyomoleküller araştırılmaktadır. Bu biyomoleküler
sadece hastalığın oluşum mekanizmasında değil tedavisinde de hedef olarak
kullanılmaktadırlar. Örneğin wnt proteinlerindeki bazı mutasyonların diyabet kalıtsal göz
bozuklukları meme kanseri ve Alzheimer, osteoblast gibi pek çok hastalığın oluşumuna
neden olduğu gözlenmiştir. Ayrıca son yıllarda yapılan çalışmalarda bu yolaklarda etkin bazı
antikorların kullanılmasıyla meme, osteosarkoma ve prostat kanseri gibi pek çok kanser
tedavisinde kullanılabileceği gösterilmiştir. Araştırmalarda wnt proteinlerini bu yolaktaki
rollerini pek çok çalışmayla aydınlatılmasına rağmen sinyal mekanizmasının başlangıç
mekanizmaları tam olarak ortaya konmaması nedeniyle üzerinde yoğun araştırmaların
sürdürüldüğü bir araştırma konusudur.
100
KimyaKongreleri.org