AÖF - Aofforum
advertisement
qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq AÖF wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq SERMAYE PİYASALARI VE FİNANSAL KURUMLAR wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq ÜNİTE -1 – FİNANSAL SİSTEM VE FİNANSAL PİYASALAR 1-FİNANSAL MİMARİ Servet Ekonomik birimlerin sahip olduğu tüm varlıklardır. 2-FİNANSAL SİSTEM NEDEN VARDIR , FONKSİYONLARI NELERDİR? Piyasa arz ve talebin karşılaştığı ortamlardır.2 temel grupta toplanır. a) Reel Piyasa Mal ve hizmet alım-satımının yapıldığı mal ve hizmet piyasaları ile mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan üretim araçlarının alınıp satıldığı piyasalardır. b) Finansal Piyasa Fon açığı veren birimler(fon talep edenler) ile fon fazlası (fon sunanlar)veren birimlerin karşılaştığı ve fon transferinin gerçekleştiği piyasalardır. 3-FİNANSAL PİYASALAR VE FİNANSAL SİSTEM Finansal Sistem Bir ekonomide fon arz edenler ve talep edenler, yardımcı kuruluşlar, yatırım ve finansman araçları hukuki ve idari düzenin oluşturduğu yapıya FİNANSAL SİSTEM denir. Finansal sistemi oluşturan unsurlar 1-) Tasarruf sahipleri (Fon arz edenler) *Hane Halkı *İşletmeler 2-) Yatırımcılar (Fon talep edenler) *İşletmeler *Devlet *Hane halkı 3-) Yatırım ve finansman araçları *Para *Mevduat *Banka Parası *Kredi *Tahvil *Hisse senedi *Repo 4-) Yardımcı kuruluşlar *Bankalar *Aracı kurumlar *Yatırım ortakları *Menkul kıymetler borsası *Sigorta şirketleri *Kooperatifler *Sosyal güvenlik kuruluşları 5-) Hukuki ve idari düzenlemeler *İlkeler *Kurallar *Tüzükler *Denetim *Rekabet kurulu *BDDK *SPK 2 Doğrudan Yatırımlar Bir şirketin üretimini ana merkezin bulunduğu ülke sınırları dışına yayarak yabancı ülkelerde yalnız yada ortaklarla üretim tesisi kurması , mevcut tesisleri satın alması yada bu tesislerle birleşmesidir. Portföy Yatırımlar (Sıcak Para) Yabancıların üretime yönelik yatırım değil de menkul değerlere yaptığı yatırımlardır. Amaç risk karşılığında en yüksek getiriyi elde edebilmektir. 4-FİNANSAL PİYASALARIN SINIFLANDIRILMASI 1-) Finansal varlığın niteliğine göre *Borç piyasaları *Öz sermaye piyasaları Çok yaygın kullanılır. Borçlanma araçlarının belirlenmiş bir vadesi ve faizi vardır.Bankalar ve diğer borçlanma araçları ile de borçlanma yapılabilir. Hazine bonoları devletin kısa süreli fon ihtiyacını karşılamak için en çok kullandığı araçtır. Özel kurum tahvillerinde vade en az 2 yıl , devlet tahvillerinde ise 1 yıldır. 2-) Finansal varlığın süresine göre *Para piyasaları İşletmeler kısa süreli varlıklarını ve harcamalarını finanse etmede kullanır. Sermaye piyasasına göre risk düşüktür.Finansal araçların likiditesi sermaye piyasasına göre daha yüksektir. *Sermaye piyasaları İşletmeler orta ve uzun vadeli varlıklarını ve harcamalarını finanse etmede kullanır. Temel araçları devlet tahvilleri , hisse senetleridir. 3-) Finansal varlığın süresine göre *Birincil piyasalar Finansal varlıkların ilk kez alıcılara satıldığı piyasaya denir. *İkincil piyasalar Daha önce alınıp satılan finansal varlıkların tekrar işlem gördüğü piyasaya denir. 4-)Ödemelerin hemen yada gelecekte yapılmasına göre *Nakit/Spot piyasalar Ödemenin ve teslimatın hemen yada 2 iş gününde yapıldığı piyasalardır. *Vadeli piyasalar Ödemenin ve teslimatın gelecekteki bir tarihte , fiyatın ise bugünden belirlendiği piyasalardır. 5-)Örgütlenme durumuna göre *Örgütlenmiş (Organize) piyasalar Yatırımcılar tarafından bilgilere erişim kolaylıkla ve düşük maliyetle olur. Tam rekabet koşulları geçerlidir. Bu sebeple finansal varlıkların fiyatı doğru olarak belirlenir. TC Merkez Bankası Piyasaları *Açık piyasa *İnterbank piyasaları *Döviz piyasaları İMKB Piyasaları *Hisse senedi piyasası *Tahvil ve bono piyasası *Uluslar arası piyasa *Vadeli piyasa İstanbul Altın Piyasası İzmir Vadeli ve Opsiyon Borsası 3 *Örgütlenmemiş(Organize olmayan) Piyasalar Finansal varlıkların fiyatı pazarlıkla belli olur.Aldatılma olanağı yüksek ve devamlılık göstermemesi sakıncalarıdır. Küçük ve riski yüksek olan işletmelerin finansal varlıklarına likidite kazandırma açısından önemlidir. Bankalar arası Piyasalar *TL piyasası *Repo piyasası *Tahvil piyasası *Döviz piyasası Serbest Altın Piyasası Serbest Döviz Piyasası 5-YATIRIM VE FİNANSMAN ARAÇLARI Finansal varlık Finansal piyasalar fon sunanların sundukları fon karşılığında fon talebinde bulunanlardan aldıkları varlıklara denir. Menkul Kıymetler Ortaklık ve alacaklılık hakkı sağlayan , dönemsel gelir getiren ,belli bir meblağı temsil eden , misli nitelikte ve seri halde çıkarılan ,ibareleri aynı olan ve şartları SPK ya göre belirlenen kıymetli evraklardır. Her menkul değer bir finansal varlıktır, fakat her varlık bir finansal değer değildir. Nakit Akışı Bir finansal varlığın getirisi belirli bir zaman diliminde o finansal varlıktan sağlanacak nakit girişiyle hesaplanır Ortaklık hakkı veren finansal varlıklar Hisse senetleri , yatırımcılara ortaklık hakkı verir ve faiz gibi bir sabit nakit akışı yoktur.Hisse senedinin artışı durumunda kazanç elde edilir. Nakit girişleri kar payı ve sermaye kazancıdır. Alacak hakkı veren finansal varlıklar Sabit yada değişken oran üzerinden faiz ödemek zorundadırlar. Nakit girişleri faiz ve anapara ödemeleridir. Riskin tahmin edilebilirliği Risk finansal varlığın türüne , vadesine ve çıkaran kurumun durumuna göre değişecektir.Devletin çıkardığı tahviller ile özel firmaların çıkardığı tahvillerin riski aynı değildir. Vade Vade uzadıkça varlıklardan elde edilecek nakit akışının gerçekleşme olasılığı düşecek buna göre de risk artacaktır. Likidite Paraya dönüştürülebilme özelliğidir. Finansal varlıklar ne kadar kısa sürede paraya dönüştürülebiliyorsa likiditesi o kadar yüksek demektir. Hazine bonoları en likit finansal varlıklardır. Bölünebilirlik Finansal varlıklar ne kadar küçük birimlerle alınabiliyorsa o kadar kolay alınıp satılabileceklerdir. Vergi özelliği Bazı finansal varlıklara vergi muafiyeti getirilmiş bazılarında ise düşük vergi uygulanmaktadır. Para Birimi Para birimi ilgili ülkeye has olabildiği gibi başka ülkelerin para birimleri de kullanılabilir. Serbest döviz kuru sistemlerinin geçerli olduğu günümüzde para birimi önemli bir unsurdur. 4 5-FİNANSAL ARACILIK VE FİNANSAL KURUMLAR Doğrudan Finansman Finansal varlıkların araya bir kurum girmeksizin aracısız el değiştirmesine denir.Fonlar arz edenlerden talep edenlere doğrudan transfer edilir. Menkul kıymetler borsasındaki işlemler doğrudan finansmandır. Tasarruf sahipleri yaptıkları yatırımların riskini kendileri üstlenir. Bazen bazı kurumlar aracılık edebilir. Brokerlar ; Bir komisyon karşılığında çalışırlar ve kendi adlarına işlem yapmazlar. Dealerlar; Başkaları ve kendi adlarına işlem yaparlar.Portföy yönetim şirketleri , hisse senedi ve tahvil piyasalarındaki bankalar dealer işlevi görür. Yatırım bankaları; İşletmelerin menkul kıymet ihraçlarına danışmanlık ve aracılık yaparlar. Dolaylı Finansman Fon arz edenlerle talep edenler doğrudan karşılaşmaz , aracı kurumlar araya girer. Riski aracı kurumlar üstlenir.Ticari bankalar buna örnektir. Finansal Aracı kurumlar Fonların arz edenlerden talep edenlere kolay ve etkin şekilde transfer edilmesine yardımcı olurlar. Aracı kurumlar iki maliyeti üstlenir. Birincisi işlem maliyeti ikincisi ise bilgilendirme maliyetidir. Ters Seçim Fonlar riski yüksek getirisi düşük yatırımların finanse edilmesinde kullanılmasıdır. Finansal Kurumlar Merkez Bankaları Emisyon yetkisine sahiptir. Banknot ihracının bir bankaya tanınması , para ve kredi hacminin belirlenen amaçlara göre ayarlanmasını sağlar.Para , döviz ve kredi hacminin devletçe belirleyip uygulayan kurumdur. Ticari Bankalar Mevduat kabul eden kredi kurumlarıdır. En önemli faaliyeti kaydi para yaratmasıdır. Bankalara yatırılan mevduatın bir bölümünün kanuni karşılık ayrıldıktan sonra kredi olarak kullandırılması sonucu kaydi para oluşur. Katılım Bankaları Dini inançları gereği faiz gelirini kabul etmeyen , tasarruf sahiplerinden kar-zarar hesabı şeklinde toplanan fonlar farklı ortaklıklar biçiminde kullandırılır. Kalkınma ve Yatırım Bankaları Gelişmekte olan ülkelerde sermaye yetersizliğini gidermek için kullanılır. Sigorta Kurumları Gelecekte oluşabilecek tehlikeleri azaltmak için faaliyette bulunan kurumlardır. Aracı Kurumlar Menkul Kıymetler Borsaları Borsaya tabi olmuş menkul kıymetlerin alım ve satımının yapıldığı tüzel kişiliğe sahip firmalardır. Faktoring ve Forfaiting Şirketleri 5 Alacakları vadesinden önce nakde dönüştüren finansal kurumlardır. Finansman Şirketleri Mal ve hizmet alımlarını kredilendirmek üzere kurulmuşlardır. Varlık Yönetim Şirketleri Finansal kurumların alacaklarını tahsil etmek için kurulmuşlardır. Yatırım Ortaklıkları Yatırım Fonları Katılma belgeleri karşılığında toplanan paralardla sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan protföyü işletmek üzere kurulan mal varlığıdır. Risk Sermayesi Şirketleri Girişimcilerin sermaye ihtiyaçlarını karşılarlar. 6-FİNANSAL KURUMLARIN FONKSİYONLARI *Kaynak akıcılığı sağlamak *vade ve miktar ayarlaması yapmak *Risk ayarlaması yapmak *Kaynak kullanımında etkinliği sağlamak *Finansal danışmanlık hizmeti sunmak *Ödeme mekanizmasını sağlar 7-FİNANSAL DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR Düzenlemeler *Yatırım yapacakların bilgi eksikliğini gidermek *Finansal sistemin sağlıklı çalışmasını sağlamak *Devletin para politikalarının kontrolünü sağlamak Denetleyici Kurumlar *TCMB *Hazine müsteşarlığı *SPK *BDDK *TMSF 7-FAİZ ORANLARI VE FAİZ ORANLARININ YAPISI Faiz Parayı arz edenler açısından bugünkü kullanımdan vazgeçme getirisi , parayı talep edenler açısından gelecekte kullanılacak parayı bugünden kullanma bedelidir. D>S – Faizler yükselecek D<S – Faizler düşecek Faiz Oranı ve Enflasyon İn – Nominal Faiz Oranı İr – Reel Faiz Oranı E(I) – Beklenen Enflasyon Oranı 6 İn = E(I) + İr ( 1+İr )= ( 1+İn) / 1+E(I) Örn. Bir yıl vadeli devlet tahvilinin nominal faiz oranı %10 , o yıl beklenen enflasyon oranı %8 ise bu tahvile yatırım yapan kişinin reel faizi % kaçtır? İn = 0,10 E(I) = %0,08 İr = ? 1+İr = (1+0,10) / 1+0,08 İr = (1,10 / 1,08 ) – 1 İr = %1,85 Faiz Oranlarının Yapısı Menkul kıymet getirilerinde farklılık yaratan faktörler *Ödenmeme riski *Likidite Riski *Vergi durumu *Özel haklar Vergi Sonrası Getiri Oranı = Vergi Öncesi getiri Oranı ( 1- Vergi Oranı ) 8-FİNANSAL PİYASALARDA KÜRESELLEŞME Finansal Piyasaları Globalleşmeye Yönlendiren Temel Faktörler Finansal Liberalleşme Ülkelerin ekonomik kalkınmayı hızlandırmak için sermaye akışı önündeki engellerin kaldırılması yönündeki uygulamalarıdır. Finansal Yenilikler ve Teknolojik İlerlemeler Mali Krizler Finansal Piyasalarda Yakınlaşma Finans Sektöründe Birleşmelerin ve devralmaların artması Doğrudan yatırımların artması 7
