solunum yolu *le bula*an

SOLUNUM YOLU İLE BULAŞAN
HASTALIKLAR
NEZLE
AKUT NAZOFARANJİT
ETKEN
• Spesifik virüs saptanmamış
• Rhinovirüsler,Echovirüsler,Parainfluenza
virüsleri,Respiratory Syncytial
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
•
•
•
•
•
Direk temas (damlacık enfeksiyonu)
İndirekt temas (taze kontamine olmuş eşyalar)
Hasta ve portörlerin burun boğaz atıkları
Yani solunum yolu ile bulaş
Kuluçka devri 1-4 gün
BELİRTİLERİ
• burun tıkanıklığı, hapşırık, boğaz ağrısı ile
başlar ve devam eder.
• Diğer belirtileri ses kısıklığı, öksürük, halsizlik,
kas ve eklem ağrısıdır.
• Ateş genellikle 38°C nin altındadır.
• Bu belirtiler 7-10 gün sürebilir.
• Burun mukozasını tutar
EPİDEMİYOLOJİ
• Bütün dünyada yaygındır
• Mevsimlerin değiştiği dönemlerde ve hava
ısısının ani düşüşlerinde epidemi şeklini alır
• Çocuklar ve yaşlılar daha duyarlıdır
• Toplu yaşanılan yerlerde daha sık epidemiler
görülür
KOMPLİKASYONLAR
•
•
•
•
•
Sinüzit
otitis media
larenjit
Bronkopnömoni
Menengit
KORUNMA
• Hastalık elle temasla da bulaşabilir. Bu nedenle
hasta kişi bulaşmayı önlemek için sık sık ellerini
yıkamalıdır.
• Ayrıca hasta kişi ile sağlıklı kişi mümkün olduğu
kadar tokalaşmamalıdır.
• Hasta sık sık kağıt mendil kullanmalı, hastanın
havlu ve bardağı müşterek kullanılmamalıdır.
• Burun akıntısının çok yoğun olduğu dönemde
hasta toplu yerlerden uzak kalmalıdır.
• Aşısı yok
BAKIM
•
•
•
•
•
•
Temas izolasyon uygulanır
Bulaştırıcılık konusunda eğitim
Burun;serum fizyolojik,antihistaminik
Ateş takibi
Akut dönem de kalorisi yüksek gıdalar
Vücut direncini artırmak için özellikle C
vitamini
GRİP
İSPANYOL NEZLESİ
PAÇAVRA HASTALIĞI
EPİDEMİK İNFLUENZA
ETKEN
• İnfluenza virüsü (A-B)
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
•
•
•
•
•
Direk temas (damlacık enfeksiyonu)
İndirekt temas (taze kontamine olmuş eşyalar)
Hasta ve portörlerin burun boğaz atıkları
Yani solunum yolu ile bulaş
Kuluçka devri 2-3 gün
BELİRTİLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Klasik belirtiler baş ağrısı
yorgunluk, boğaz ağrısı, burun akıntısı,
hapşırık ve kuru öksürüktür.
Bel ve sırt ağrısı
Mide bulantısı ve kusma özellikle çocuklarda
meydana gelebilir.
Ateş çoğu kez 38°C nin üzerindedir.
Belirtiler genellikle 2-3 günden sonra hafifler.
Akciğerleri tutar
Öksürüğün artmasıyla balgam
EPİDEMİYOLOJİ
• Bütün dünyada yaygındır
• Mevsimlerin değiştiği dönemlerde ve hava
ısısının ani düşüşlerinde epidemi şeklini alır
• Çocuklar ve yaşlılar daha duyarlıdır
• Toplu yaşanılan yerlerde daha sık epidemiler
• Kanser tedavisi görenler,metabolik hastalığı
olanlar,immun sistemi güçlü olmayanlar ağır
geçirir
KOMPLİKASYONLAR
•
•
•
•
•
•
•
Sinüzit
otitis media
larenjit
Bronkopnömoni
Menengit
Kalp yetmezliği,myokardit
Epidemik bölgelerde menengit
KORUNMA
• Hastalık elle temasla da bulaşabilir. Bu nedenle
hasta kişi bulaşmayı önlemek için sık sık ellerini
yıkamalıdır.
• Ayrıca hasta kişi ile sağlıklı kişi mümkün olduğu
kadar tokalaşmamalıdır.
• Hasta sık sık kağıt mendil kullanmalı, hastanın
havlu ve bardağı müşterek kullanılmamalıdır.
• Burun akıntısının çok yoğun olduğu dönemde
hasta toplu yerlerden uzak kalmalıdır.
• Aşısı var
BAKIM
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Solunum izolasyonu uygulanır
Bulaştırıcılık konusunda eğitim
Burun;serum fizyolojik,antihistaminik
Ateş takibi
Ağız bakımı
Akut dönem de kalorisi yüksek gıdalar
Vücut direncini artırmak için özellikle C vitamini
Yatak istirahati
Kanlı balgam varsa derhal hekime gidilmelidir
BAKIM
• Mukusu yumuşatmak, drenajı sağlamak ve
kaybolan sıvıyı tekrar kazanmak için günde en
az 8 bardak sıvı alın.
• Nemlendiriciler ve su buharı kullanılarak
çevrenin nemini arttırın, çevrenin nemini
arttırmak göğüs tıkanıklığının kaybolmasına
yardım eder.
GRİP AŞISININ ÖNERİLDİĞİ DURUMLAR
• Kronik kalp ve akciğer hastalığı olan yetişkinler ve çocuklara
(astımlı çocuklar da dahil)
• Kronik metabolik hastalıklar (diyabet gibi) böbrek hastalığı ,
bağışıklık sisteminde yetersizlik, kan hastalıkları nedeniyle
bir önceki yıl düzenli tedavi gören veya hastanede
yatanlara,
• Uzun süreli asprin tedavisi gören çocuklar ve gençlere (6 ay18 yaş arası)
• 65 yaş ve üzerindekilere
• Toplu halde yaşayanlara
• Risk grubundaki kişiler: doktor, hemşire, hastabakıcı, kreş ve
huzur evi çalışanları.
GRİP AŞISININ UYGULANMADIĞI DURUMLAR
• Grip aşısı, yumurta veya grip aşısının
birleşenlerine karşı allerjisi olanlara
uygulanmamalıdır.(Grip aşısı: tavuk
embriyolarında üretilen inaktif virüslerden
oluşur.)
• Ateşli bir hastalık geçirmekte olanlar, belirtiler
yok olana kadar aşılanmamalıdır.
SU ÇİÇEĞİ
ETKEN
• Varicella zoster virüsü
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Direkt olarak damlacık enfeksiyonu
• Ve solunum yoluyla
• İndirekt olarak enfekte materyalle temas
sonucu bulaşır
• Çocukluk çağında görülür 2-4 yaşına kadar her
çocuk bu virüsle infekte olur
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Kuluçka süresi 14-16 gündür
• Suçiçeği geçiren kişiler döküntüler başlamadan
1-2 gün öncesinden başlayarak ,TÜM
döküntüler kuruyup kabuklanıncaya kadar
hastalığı bulaştırabilirler (genellikle 6-8 gün)
BELİRTİLERİ
• 14 günlük inkübasyondan sonra hastalık birkaç
gün içinde geçen halsizlik,orta derecede ateş
ile kendisini gösterir
• Başlangıçta tabloya önemsiz üst solunum yolu
bulguları eşlik eder
• Hastalığın 2.ve 3. gününde döküntüler ortaya
çıkar
• Hastalığın ilk lezyonları ağız, burun mukozası
üzerinde olan enantemlerdir
BELİRTİLERİ
• Vücutta kaşıntılı kırmızı döküntüler
• Döküntüler Makül,papül,vezikül,kabuklanma
evrelerini gösterir
• Gövde ,yüz ve saçlı deriden başlayan
döküntüler hızla tüm vücuda yayılır
• Saçlı deri,konjuktiva da bile döküntü olabilir
Varicella zoster virus can become
Çiçek hastalığı virüsü
YILDIZLAR HARİTASI
• Lezyonların biri vezikül evresinde iken diğeri
makül,papül veya kabuklanma evresinde
olabilir
• Vezikül aşamasında kaşıntı artar
• Kaşınıp enfekte edilen döküntüler iz bırakır
EPİDEMİYOLOJİ
•
•
•
•
Herkes bu hastalığa yakalanabilir
Çocukluk çağı hastalığı
Yetişkinler de daha ağır tablo ile seyreder
Yeni doğan ve immun sistemi baskılanmış
kişilerde öldürücü olabilir
• Enfeksiyon sonucu bağışıklık gelişir,ikinci defa
enfeksiyona rastlanmaz
• İkinci kez geçirilebilir bu sık görülen bir tablo
değildir
KOMPLİKASYONLARI
• Cilt ve kemiklerde,akciğerler,eklemler de
Bakteriyel deri enfeksiyonlarına
rastlanır(sekonder enf.)
• Apse,erizipel,impetigo gibi
• Zatürre ve beyin enf.neden olur.Çok nadir
ancak ciddidir
• Küçük bebekler,erişkinler,ve bağışıklık sistemi
baskılanmış kişiler de daha sık görülür
KORUNMA
•
•
•
•
Aşısı var
Canlı zayıflatılmış virüs aşısıdır
12-18 ay arası tüm bebeklere yapılır
Subkutan (cilt altına) enjeksiyon şeklinde
uygulanır
• Hamile kadınlar suçiçeği aşısı olmamalıdır
• Doğurgan yaşta olup su çiçeği geçirmemiş
kadınlar hamile kalmadan önce aşılanmalıdır
• Suçiçeği aşısı olan kadınlar en az 4 hafta süreyle
hamile kalmamalıdır
HAMİLELİKTE SU ÇİÇEĞİ
AŞILANMA
• Hamile kadınlar suçiçeği aşısı olmamalıdır
• Doğurgan yaşta olup su çiçeği geçirmemiş
kadınlar hamile kalmadan önce aşılanmalıdır
• Suçiçeği aşısı olan kadınlar en az 4 hafta
süreyle hamile kalmamalıdır
• SUÇİÇEĞİ İMMUNGLOBULİNİ: Doğumdan 5
gün öncesi ve 2 gün sonrasına kadar suçiçeği
geçirmiş olan annenin bebeğine mutlaka
yapılmalıdır
SU ÇİÇEĞİ İLE ZONANIN İLİŞKİSİ
• Aynı virüs
• Hastalık geçirildikten sonra trigeminal
ganglionlarda uyku hali
• Su çiçeği geçiren kişilerin % 10-20 sinde daha
sonra,ZONA olarak ortaya çıkar
• Zonanın belirtileri;Belirli bir bölgede ağrılı ve
kaşıntılı döküntüler ve o bölgede duyu kaybı
şeklindedir
BAKIM
• Kesin izolasyon uygulanır
• Kaşıntı fazla,tırnaklar kısa kesilir
• Kaşıntıyı önlemek için bikarbonatlı solüsyonlar
kullanılır.Ağız içi lezyonlar patlar,serum
fizyolojikle ağız bakımı yapılır
• Hastaya gevşek ve pamuklu giysiler tavsiye
edilir
KIZAMIK
ETKEN
• Morbili virüs
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Hasta çocukların öksürüp hapşırması ile solunum
yolundan bulaşır
• Yüksek derecede bulaşıcı
• Ateş virüs alındıktan 10-12 gün sonra çıkar
• Döküntü ise virüs alındıktan 14.güne kadar yani ateş
başladıktan 2-3 gün sonrasına kadar ortaya çıkmaz
• Önce ateş, sonra döküntü
• Döküntülerin başlamasından 4 gün öncesinden
bulaştırıcılık başlar,döküntüler başladıktan sonrada 4
gün boyunca devam eder
BELİRTİLERİ
• Prodromal Dönem (Preegzantem Dönemi)
• Prodromal dönemde genel soğuk algınlığı
belirtileri 3-5 gün sürer
• Ateş düşük,bazen orta dereceli
• Burun akıntısı
• Öksürük
• İştahsızlık
• Gözlerde kızarıklık(konjunktivit), ışığa hassasiyet
(fotofobi)
• KOPLİK LEKELER bu dönemde görülür
Presentation of “Koplik's spots” on the third pre-eruptive day,
indicative of the beginning onset of measles
KOPLİK LEKELER
• Koplik lekeler ağız içinde yanak mukozasında azı
dişleri hizasında küçük beyaz tanecikler halinde
görülür
• Koplik lekeler döküntüden 1-2 gün önceden
yanak mukozasında gözükür
• K.lekeler, Döküntüler başladıktan 12-48 saat
sonra kaybolur
• Bu döküntünün başlaması ile bitmesi sadece 3-4
gün sürdüğünden gözden kaçabilir ama eğer fark
edilirse kızamık hastalığı için teşhis koydurucudur
• kızamık hastalığı için özgündür.
BELİRTİLERİ
• Döküntü Dönemi (Egzantem Dönemi)
• Döküntünün başlamasıyla ateş 39-40 çıkar
• Döküntü 4-5 gün sürer saç sınırından başlar yüze
ilerler daha sonra boyun ve vücudun diğer
bölgelerine yayılır
• Döküntüler deriden kabarık olmayan özelliktedir
• 3. günden sonra başladığı yer olan yüz’den solmaya
başlar ve 4-5-6 gün sonunda tümüyle kaybolur
• Lezyonlar soyularak ve birkaç günde gerileyen
hiperpigmentasyonla iyileşir
EPİDEMİYOLOJİ
• Hastalığı geçirmemiş ve aşılanmamış herkes
duyarlıdır
• Hastalık sonucu kazanılan bağışıklık ömür
boyu sürer
• Yeni doğan plasental yolla ilk 6 ay bağışık
sayılır
KOMPLİKASYONLAR
•
•
•
•
Küçük çocuklarda ishal
Otitis media
Bronkopnömoni
Her 1000 çocuktan 1’inde akut ensefalit
görülür,kalıcı beyin hasarı oluşur
• Hamilelikte geçirilirse doğumsal hasara neden
olmamakla birlikte düşük,prematüre
doğum,düşük doğum ağırlıklı bebek
doğumlarına neden olur
KORUNMA
• Aşısı var
• Canlı zayıflatılmış virüs aşısıdır
• 12-15 ay arası ilk doz,ilköğretim 1.sınıfta ikinci doz olmak
üzere toplamda 2 doz uygulanır
• Kızamık aşısı ülkemizde KKK üçlü aşı şeklinde
uygulanmaktadır
• Kızamık aşısı subkutan (cilt altına) enjeksiyon şeklinde
uygulanır
• Hamile kadınlar KESİNLİKLE KKK AŞISI İLE
AŞILANMAMALIDIR
• AŞIDAN SONRA 4 HAFTA SÜREYLE HAMİLE
KALINMAMALIDIR
BAKIM
•
•
•
•
Solunum izolasyonu önerilir
Ateşi düşürmeye yönelik önlemler alınır
Protein ve vitaminden yana beslenme önerilir
Kaşıntıyı azaltmak için sodyum bikarbonatlı su ile
silme banyoları önerilir
• Gözlerde mükopürülan akıntı varsa % 2borik asitli
suyla silme önerilir
• Kirpiklerin yağlanarak birbirine yapışması önerilir
• Ağız bakımı önerilir
BAKIM
• Fotofobi varsa hasta ışıktan korunur
• Kulak akıntısı varsa hasta,kulak üzerine
yatırılarak drenajı sağlanırKulak kepçesi
tahrişini önlemek için yağlanır
• Oda havalandırılır
KIZAMIKÇIK
ETKEN
• Rubella virüs
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
•
•
•
•
Solunum yoluyla bulaşır
Orta derecede bulaşıcı
Kuluçka dönemi 12-23 gün
Döküntüler başlamadan 5-7 gün
öncesi,döküntüler başladıktan sonra 5-7
sonrasına kadar sürer(Deri döküntülerinin
sönmesiyle enfeksiyon bulaşımı da son bulur.)
• Döküntüler başladıktan sonra çok bulaşıcıdır
BELİRTİLERİ
• Hafif nezle ve ateşle başlar
• İlk belirti genellikle yüzde başlayıp vücuda
yayılan döküntüdür
• Büyük çocuk ve yetişkinde egzantem öncesi
düşük ateş, boyun ve kulak arkası lenflerinde
şişlik(swollen glands)
• Lenf üzerine basınca ağrı vardır bu tanıda
önemli
THEDOR BELİRTİSİ
THEDOR BELİRTİSİ
• Kızamıkçığın en tipik belirtisi retroauriküler ve
suboksipital büyük, ağrılı lenfadenopatilerdir. Buna
“Theodor fenomoni” denir.
• Döküntülerden hemen önce yumuşak damakta
patognomonik olmayan küçük kırmızı noktalardan
oluşan enantemler “Forscheimer lekeleri”
görülebilir.
BELİRTİLERİ
• Teşhis koyarken, kızamıkçığı diğer döküntülü
hastalıklarla karıştırmamalıdır
• Bu hastalık, çoğunlukla hafif ve çabuk
çoğunlukla, fark edilmeden geçer.
• Hastalık, 1-5 gün devam edebilir.
• Çocuklar, erişkinlerden daha çabukça
iyileşirler.
• Yaşlı kişilerde bulgular daha ağırdır.
BELİRTİLERİ
• Kızamığın tersine fotofobi yoktur
• Lenfadenopatisiz döküntü görülmez
Kızamıkçığın en tipik belirtisi retroauriküler ve
suboksipital büyük, ağrılı lenfadenopatilerdir. Buna
“Theodor fenomoni” denir.
Döküntülerden hemen önce yumuşak damakta
patognomonik olmayan küçük kırmızı noktalardan
oluşan enantemler “Forscheimer lekeleri”
görülebilir.
GEBELİKTE KIZAMIKÇIK
• Kızamıkçıktan hamilelerin korunması önemlidir.
• Hamile bir kadının, çocukluğunda kızamıkçık
geçirmemişse, kızamıkçıklı çocuklarla teması kesin
olarak önlenmelidir.
• Enfeksiyon tehlikesi bulunan hamile kadınlara,
gammaglobulin uygulanmalıdır.
• Kızamıkçık, özellikle gebeliğin ilk üç ayında hastalığa
yakalanan annelerin çocukları için tehlikelidir.
• Çocuğa geçen kızamıkçık virüsü, çocuğun normal
gelişimini bozmakta ve çocuğun bir takım
anormalliklerle doğmasına yol açmaktadır (kalp
anormallikleri, göz anormallikleri, sağırlık vs.).
• Gebe kadının kızamığa yakalanması, özellikle
gebeliğin ilk üç ayında fetüs için tehlikelidir.
• Kız çocuklarının, çocukluk döneminde
kızamıkçık geçirmeleri salık verilir, hatta
geçirmesi için olanaklar aranır.
• Gamma-globülin bazı vakalarda etkendir,
ancak garantili bağışıklık sağlaması
beklenemez.
• KONJENİTAL RUBELLA SENDROMU
• Konjenital kızamıkçıkta; gözde katarakt, şişlik, kızarıklık,
şaşılık, sağırlık, ensefalit, zekâ geriliği, hepatit, prematür
doğum, anemi, kemik bozuklukları, peteşi purpura tarzı
döküntü, karaciğer ve dalak büyüklükleri,kalp
anormallikleri görülür.
Vücutta yaygın kahverengi mor renkteki maküler döküntüler
“ahududulu kek” görünümü ve
iki taraflı mikroftalmi görülmektedir.
EPİDEMİYOLOJİ
• Kızamıkçık özellikle ilkbahar aylarında, tüm
dünyada görülen bir infeksiyon hastalığıdır.
• Döküntülerin ortaya çıktığı dönem, en bulaşıcı
olduğu dönemdir.
• Anneden geçen bağışıklık ilk altı ay devam
eder.
KOMPLİKASYONLAR
• Kızamıkçık komplikasyonları ve sekonder
bakteriyel süperinfeksiyonlar nadirdir.
• Poliartrit, artrit, artralji genç kadınların üçte
birinde görülür.
• Sıklıkla parmak, bilek ve diz eklemini tutar.
KORUNMA
• Aşısı var
• Canlı zayıflatılmış virüs aşısıdır
• Kızamıkçık aşısı ülkemizde KKK üçlü aşı şeklinde
uygulanmaktadır
• 12-15 ay arası ilk doz,ilköğretim 1.sınıfta ikinci doz
olmak üzere toplamda 2 doz uygulanır
• Kızamıkçık aşısı subkutan (cilt altına) enjeksiyon
şeklinde uygulanır
• En önemli korunma gebelikte