gonartroz - E-Sağlık Online

GONARTROZ
UZM.FZT.NAZMİ ŞEKERCİ
•
•
•
Gonartroz, diz ekleminde progresif olarak ortaya
çıkan kıkırdak yıkımı, osteofit oluşumu ve subkondral
skleroz ile karakterize noninflamatuvar, kronik,
dejeneretif bir hastalıktır.
Eklemin zamana ve kullanıma bağlı ilerleyici bozulmasıdır.
Normal şartlarda kaygan olan eklem yüzleri bu
kayganlığını hastalığın ilerlemesiyle birlikte yitirir.
Dİz eklemi yapISI
•
•
•
Diz eklemi, asıl olarak
fleksiyon ve ekstansiyon
hareketlerine olanak veren
menteşe tipi bir eklemdir.
Eklemin stabilitesi statik ve
dinamik yapılar tarafından
sağlanır. Statik yapılar kapsül
ve bağlardan, dinamik
yapılar kas ve tendonlardan
oluşmuştur.
Femur, tibia ve patella
arasında oluşmuş bir
eklemdir. Fibula bu ekleme
Diz eklemi çevresindeki bursalar
•
•
Prepatellar bursa: İliotibial bant altındaki bursa
İnfrapatellar bursa: Dış yan bağ ve kapsül altındaki
bursa
•
Gastroknemius adalesinin medial ve
•
lateral başları altındaki bursalar: Biceps bursası
•
•
Semimembranosus bursası: İç yan bağın yüzeyel ve
derin tabakaları arasındaki bursa
Pes anserin bursası
Menisküs ve eklemler
•
•
•
Diz ekleminde, femur ve tibia kondilleri arasındaki
uyumsuzluğun yarattığı küçük temas yüzeyi, kemikler
arasında yer alan fibrokartilaj yapıdaki menisküsler
aracılığı ile giderilir.
C harfi şekilli ve kesiti üçgene benzeyen bu yapılar,
tibial kondil üzerine oturarak, bağlarla çevre kapsüle
ve interkondiler mesafeye sıkı bir şekilde yapışmıştır.
Her iki menisküs her ne kadar bir birlerine benzeyen
şekil ve yapı gösterseler de, fonksiyonlarına da
yansıyan farklılıklar gösterirler.
çok sıkı bir bağlantı göstermektedir. Sıkı yapışmadan
dolayı medial menisküs daha az hareketlidir ve
daha sık yaralanır.
•
Lateral Menisküs: Lateral menisküs daha dairesel
yapıda olup eklem yüzünün önemli bir kısmını
örtmektedir. Daha hareketlidir ve dış yan bağ ile bir
bağlantı göstermediği için daha az yaralanır.
•
Tibio-Femoral Eklem
•
Patello-Femoral Eklem
ROM: 135º Fleksiyon
0º Ekstansiyon
10º Hiperekstansiyon
Kapsül ve Bağlar
•
Anterior Kompleks
•
Medial kompleks
•
Posteromedial köşe
•
Lateral kompleks
•
Posterior kompleks
Kas ve tendonlar
•
M. Popliteus
•
M. Gastrocnemius
•
M. Quadriceps
•
M. Tensor Fascia Lata
•
M. Biceps Femoris
•
M. Semimembranosus
•
M. Semitendinosus
•
M. Sartorius
•
M. Gracilis
Gonartrozlu eklem özellikleri
•
•
•
•
Kıkırdakta incelme sonucu eklem aralığı daralır.
Kıkırdak altındaki kemiklerde de incelmeler ve
yıpranmalar olur. Ayrıca eklem kenarlarında osteofit
oluşur.
Eklem kalınlaşmış olarak görülür.
Eklem çevresi kaslarında ağrı sebebiyle
kullanılmamaya bağlı atrofiler olur. Ayrıca eklemin iç
yanında pannikülit adı verilen yağ lobülleri vardır.
Bunlar çoğu zaman ağrılıdır. Ayrıca zaman zaman
eklemlerde iltihaplanma olabilir.
Klİnİk Bulgular
•
•
•
•
Ağrı: Eklem kıkırdağı kaybı ile eklem yapısının bozulmaya başlaması,
stabilitesini kaybetmesi, osteofit oluşumu, sinir sonlanmaları açısından
zengin tendon, bağ ve kapsül gibi yapıların kronik zorlanmasına neden
olur. Sonuçta fonksiyonla ağrı ortaya çıkar.
Hareket Kısıtlılığı: Hareket kısıtlılığında birçok faktör rol oynar. Bunlar
arasında, ağrı, osteofit oluşumu, kontraktürler, kas atrofisi ve koruyucu
kas spazmı en belirgin nedenlerdir.Diz ekleminde ekstansiyon kaybı en
erken bulgulardan biridir. Ağrı, quadriseps atrofisi ve hamstring spazmı
nedeniyledir.
Krepitasyon: Eklem kenarında osteofitler palpe edilebilir ve genelde
ağrılıdır. Diğer yandan osteoartritli eklemin hareketi sırasında sıklıkla
kaba krepitasyon duyulur.
İnstabilite ve Atrofi: Patello-femoral eklemde kuadriseps atrofisi, tibiofemoral eklemde de gelişen varum-valgum deformiteleri sonucu,
zaman içinde ön çapraz bağda önce uzama ve yetersizlik gelişir.
Artrozun ileri evresinde çoğu zaman ön çapraz bağ kaybolmuştur.
Tedavi
•
•
•
•
Rehabilitayonun amacı , ağrıyı dindirmek ve hastayı
fonksiyonel halde tutmaktır.
Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler kullanılabilir. Topikal
ilaçlar diz kireçlenmesinde faydalıdır.
Kireçlenmenin fazla ilerlemediği ve kıkırdağın kısmen
korunduğu hastalarda kıkırdak besleyici eklem içi
enjeksiyonlar yapılabilir (viskosüplemantasyon).
Deformiteleri ( şekil bozuklukları ) gidermek için diz
korseleri kullanılabilir.
•
Eklem içi kortizon enjeksiyonu gerekebilir.
•
Kilo verilmesi ,Hastaların ideal kilolarına inmesi dize
Fizik tedavi rehabilitasyon
•
Tens
•
HP
•
Ultrason
•
Kas güçlendirici akımlar: russian- denerve- nmes
•
•
Artroza bağlı oluşan şişkinliklerde sinovit boşaltılır ve
CP uygulaması yapılır.
Kas güçlendirici egzersizler.
EGZERSİZLER
Tedavide önemli
unsurlardan biri de
diz koruma
prensiplerinin
uygulanmasını ve
günde en az iki defa
10′ar dakika hekim ve
fizyoterapist
kontrolünde yapılan
egzersizlerdir. Bütün
bu tedavi
metodlarına rağmen
hastanın şikayetleri
devam ediyorsa
cerrahi tedavi
metodları uygulanır.