bitki biyolojisi #3

SELİN HOCA
BİTKİ BİYOLOJİSİ #3
3) ÖRTÜ (KORUYUCU) DOKU



Bitkinin kök, gövde, yaprak, meyve ve çiçek gibi yapılarını örten dokudur.
Diğer dokuları korur, bitkinin su kaybını engeller.
Epidermis ve peridermis olmak üzere iki çeşittir.
A) EPİDERMİS






Otsu bitkilerin her yeri, odunsu bitkilerin ise genç gövde ve kökleri ve
yaprakları örter.
Epidermis hücreleri arasında boşluk yoktur.
Epidermis hücreleri kloroplast taşımaz ve fotosentez yapmazlar.
Saydamdırlar
Epidermisin dışa bakan hücreleri kütin salgılar. Kütin, epidermisin dışında
kütikula tabakasını oluşturur. Bu tabaka, kökte bulunmaz. Su geçirgenliği
az olduğundan bitkinin fazla su kaybı
yaşamasını engeller.
Kurak bölge bitkilerinde kütikula kalınıdrır.
Nemli bölge bitkilerinde ise kütikula incedir.

Epidermis hücrelerinin farklılaşmasıyla oluşan yapılar
1) STOMA:
Fasulye şeklindeki iki bekçi hücresinden oluşmuştur.
Stoma hücreleri arasında boşluk vardır. Bu boşluğa stoma açıklığı denir.
Çevre şartlarına ve bitkinin ihtiyacına göre açılıp kapanarak bitkinin gerekli
gaz alışverişi ve terlemesini düzenler.




Bitki türüne ve yaşadığı ortama göre stomaların epidermis tabakasındaki
yeri, konumu ve sayısı farklı olabilir.
Kurak bölge bitkilerinde stoma sayısı az ve yaprağın alt yüzeyinde alt
konumlu olarak bulunurlar.
Nemli bölge bitkilerinde ise stoma sayısı
çok ve yaprağın her iki yüzünde
bulunabilir ve üst konumludur.
Kök epidermisinde ve su içinde yaşayan
bitkilerde ise stoma bulunmaz.
2) HİDATOT:
Sıvı halde su ve suda çözünmüş mineralleri atan epidemis farklılaşması ile
oluşmuş yapıdır.
Yaprak uçlarında nadiren de yaprak yüzeylerinde bulunur.
Stomadan farklı olarak gaz yerine sıvı atar ve açılıp kapanma özelliği yoktur.
Ksilemle bağlantılıdır.
Havadaki nemin fazla olduğu, kök basıncının çok yükseldiği ve terlemenin su
atımına yeterli gelmediği zamanlarda görülür.
Bu olaya GUTASYON (DAMLAMA) denir.
Genellikle nemli bölge bitkilerinde görülür.
3) TÜYLER (TRİKOM):
Bazı epidermis hücrelerinin dışa doğru uzayarak oluşturduğu yapılardır.
Tüyler bitkinin türüne, yaşadığı ortama göre yapı ve görev bakımından
farklılıklar gösterir.
Bir tane epidermis hücresinde oluşmuşsa basit tüy; birden fazla epidermis
hücresinden oluşmuşsa bileşik tüy denir.
Görevleri;
1.
Su kaybını azaltır.
2.
Bitkinin aşırı ısınmasını önler.
3.
Stomaların rüzgar almasını engeller.
4.
Silisyum ve kalkerli sivri uçlu, kalın çeperli tüy hayvanlara karşı
koruma sağlar.
5.
Bazı tüyler içerisinde aromatik bileşikler bulunur. Kokulu bitkilerin
gövde yaprak ve çiçeklerinde bulunur.
6.
Köklerde bulunan emici tüyler topraktan su ve suda çözünmüş
minerallerin emilmesini sağlar.
3)EMERGENS (DİKEN):
Epidermisin çıkıntı oluşturması sonucu bu çıkıntı içerisine parankima
hücrelerinin de dolmasıyla oluşan yapılardır.
Tüylere göre daha serttir.
Hayvanlara karşı savunma
olarak kullanılırlar.