ruhsal travmaya bağlı bozukluklar
advertisement
RUHSAL TRAVMAYA BAĞLI BOZUKLUKLAR AĞIR STRES TEPKİSİ VE UYUM BOZUKLUKLARI Ağır stres tepkisi ve uyum bozuklukları, akut olarak ortaya çıkan olağandan daha ağır, stresli bir yaşam, olumsuz bir yaşam değişikliğinin veya sürekli bir stres sonucunda gelişen bozukluklardır. Bu bozukluklar ağır ve sürekli bir strese tepki olarak ortaya çıkmakta ve kişinin uyumunu bozmaktadır. Bu bozukluklar şunlardır. Akut stres tepkisi Olağan dışı bir fiziksel ve ruhsal stres sonucunda, başka bir ruhsal bozukluğu olmayan kimselerde strese cevap olarak gelişir. Stres etkeni, bireyin kendisini veya yakınlarının güvenliğini ve fiziksel bütünlüklerini tehdit eden olaylardır. ( savaş, deprem, kaza, tecavüz , yakınlarını birden kaybetme vb.) Bu gibi streslerle karşılaşanlarda bu tepkinin ortaya çıkması kişinin yapısı ve stresle baş etme yetisine bağlıdır. Çünkü bu gibi streslerle karşılaşan herkeste ortaya çıkmaz. Başlangıçta şaşkınlık, sersemlik vardır. Bilinçte hafif bozulma, dikkatte azalma, uyaranları anlamada güçlük, yer ve zamanı tam olarak algılayamama görülebilir. Bu dönemden sonra sosyal çekilme, ajitasyon, aşırı hareketlilik, kaçma tepkisi, terleme, titreme, çarpıntı görülebilir. Stresli olaydan hemen sonra ortaya çıkar ve genellikle 2- 3 günde geçer. Olayla ilgili kısmi ve ya tam unutkanlık olabilir. Travma sonrası stres bozukluğu Olağan dışı stresli bir olay veya duruma karşı ( savaş,tecavüz, saldırı, doğal afetler, ciddi kazalar, işkence, başkalarını n öldürülmesine, tecavüze veya işkenceye uğramasına tanık olma vb) ortaya çıkan bir durumdur. 1/2 RUHSAL TRAVMAYA BAĞLI BOZUKLUKLAR Kişi olay anını tekrar tekrar yaşar, rüyalarda travmayı tekrar tekrar yaşar, diğer insanlardan uzaklaşma, duygusuzluk hali veya duygusal küntlük, travmayı hatırlatacak durumlardan ve konuşmalardan kaçınma, aşırı bir uyarılmışlık hali, tetikte olma durumu, artmış irkilme tepkisi, uykusuzluk görülür. Ender olarak travmayı hatırlatan durumlarda akut korku, panik hali ve saldırganlık görülebilir. Bu belirtilere sıklıkla bunaltı ve depresyon eşlik eder, İntihar düşünceleri görülebilir. Bu belirtiler travmadan birkaç hafta yada ay sonra ortay çıkar.Dalgalı bir gidiş gösterir. Olguların çoğu iyileşir. Bir kısmı kronikleşerek devam eder ve kalıcı bir kişilik değişikliğine neden olabilir. Uyum bozuklukları Yaşam koşullarında önemli bir değişiklik yada stresli bir yaşam olayının sonuçlarına uyum sağlamaya çalışma döneminde ortaya çıkar. ( ağır bir fiziksel hastalık, kayıplar, ayrılıklar, göç vb.) Uyum bozukluklarının ortaya çıkmasında bireysel yatkınlık önemlidir. Çökkün duygu durumu, bunaltı, kaygı, baş etme gücünde yetersizlik duygusu, günlük işleri yapma gücünün azalması gibi belirtiler görülür. Kişide öfke patlamaları ortaya çıkabilir. Saldırgan ve topluma aykırı davranışlar özellikle ergenlerde görülebilir. Çocuklarda bebeksi konuşma, altını ıslatma, parmak emme şeklinde gerileme ortaya çıkabilir. Bu bozukluk stresli yaşam olayından bir ay kadar sonra başlar, depresyon gelişmezse altı ay içinde düzelme görülür. Belirtiler altı ayı geçerse başka bir tanı düşünülmelidir. 2/2
