Sparteum junceum (KATIRTIRNAĞI Cotinus coggyrgia
advertisement
Sparteum junceum (KATIRTIRNAĞI) Cotinus coggyrgia (DUMAN AĞACI) Paliurus spina-christi (KARAÇALI) Mehmet USKAL Serkan ÖZDOĞAN Ali Osman ÖZTÜRK Sparteum junceum(katırtırnağı) Botanik özellikleri ; • Bu tür 1-3 m yüksekliğinde, çok yıllık, dikensiz, dalları yeşil olan bir çalıdır. • Gövde boylamasına yivli, kabuk yeşil-gri uzunlamasına çatlaklıdır. • Genç sürgünler yuvarlak ve yeşildir. • Meyve 6-9 cm uzunluğunda, tüysüz ve 12-20 tohumlu bir legümendir. • Fasulye biçimindeki meyve kahverengidir ve dik durur. • Meyve içinde bulunan bol miktardaki tohumlarda ‘cystine’ adı verilen zehirli bir madde bulunur. • Yapraklar basit 1.5-2.5 cm uzunluğunda ve almaçlıdır. • Çiçeklerin 5-20 tanesi bir aradadır. • Çiçekleri parlak altın sarısı rengindedir. • Çiçeklenme zamanı Nisan ve Temmuz aylarıdır. Yayılışı; • Karadeniz, Ege , Akdeniz bölgelerinde yaygındır. • Denize yakın fundalıklarda bol bulunur. • Antalya, Hatay,Çanakkale, İstanbul,İzmir,Kastamano , Kocaeli, Muğla,Mersin gibi birçok ilde yayılış göstermektedir. • 600 metreye kadar yayılış gösterir. Cotinus coggyrgia (DUMAN AĞACI) Özellikleri; • Kışın yaprak döken küçük bir ağaç ya da çalıdır. • 5m kadar boy ve 3-4m tepe çapı yapar. • Yuvarlak, dağınık bir tepe şekline sahip, sık dallı bir bitkidir. • Kısa saplı, tam kenarlı, geniş yumurtamsı bir biçimdeki yapraklar mavimsi yeşil renklidir. • Sürgüne almaşlı dizilmişlerdir. Sonbaharda turuncukırmızı bir renklenme gösterir. • Genç sürgünler parlak zeytin yeşili renginde ve tüysüzdür • Meyveleri küçük olup dikkat çekmez. • Çiçekler terminal durumlu, mürekkep salkım şeklindedir. • Çiçekler pamuk görünümünde, sarımsı yeşil renklidir ve çok yoğun bir görünümdedir. Yayılışı; • Türkiyede; Akdeniz, Karadeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde yayılış gösterir. • Dünyada; Orta ve Güney Avrupa, Balkanlar, Kırım, Suriye, Orta ve Doğu Asya’da yayılış gösterir. Paliurus spina-christi (karaçalı) Kışın yaprağını döker. 3 metreye kadar boylanabilen, sık dallı, dikenli ve simpodial (yan sürgünle büyüme) büyüme yapan, dağınık tepeli bir türdür. Halk arasında Çalıdikeni, Sincandikeni, Karadiken gibi yöresel isimlerle anılmaktadır. Türkiye, Güney Avrupa, Balkanlar ve Kafkaslarda yayılış göstermektedir. Türkiye’de kuru, otlu, taşlık yerlerde, çalılıklar arasında, orman alanında ve memleketin sıcak bölgelerinde bulunur. Çok dikenli çalı 2-3 m. kadar yüksekliktedir, Çiçekler sarı, yeşil, 2 cinsiyetli, 5 bölümlü çanak, 5 yapraklı taç, beş erkek organlı,körpe dalların yaprak koltuklarında salkım şeklinde teşekkül eder. Yapraklar almaşık, eliptik ile yumurta biçimi arası parlak ve dikenleri çengellidir. Çiçek demetleri Toplu halde bulunur. Meyveler kuru ve 3 evli kanatlı , meyve çekirdeklerinde birer tohum bulunur. Mayıs haziran aylarında çiçek açar. Kuru meyveler açık kahverengi , kokusu, kekre tattadır
