ANNE ÖLÜMLERİ

analiz
Kanama ekipleri kurduk: ‘Kap getir/
Yardım iste derhal geliyorum’
Kaybedilen hastaların büyük kısmı takipte olan hastalardır. Ancak hekimlerin önerilerine uymama en önemli
gecikme sebebidir. Hastalarımıza
gebelik takiplerini kadın doğum uzmanlarında yaptırmaya ve hekimlerinin sözlerine uymaya davet ediyoruz.
Zeynep Kamil Hastanesi’nde yaklaşık
2 yıl önce kurduğumuz acil obstetrik
kanama ekibi sayesinde 200 olguya
doğum sonrası kanama nedeni ile
müdahale edilmiştir. Bu grubun müdahale ettiği olgularda anne ölümü
olmamıştır.
‘Kap getir/Yardım iste derhal geliyorum’ olarak kısaca özetlediğimiz yardım sağlama sistemi ile
• Hızlı değerlendirme ve triaj
• Stabil hastanın sevk edilmesi ile
güvenli etkin bir sevk sistemi oluşturulmuş
• Sevk usulleri standart hale getiril-
ANNE ÖLÜMLERİ
Prof. Dr. Ateş KARATEKE
Zeynep Kamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları
Araştırma ve Eğitim Hastanesi Başhekimi
da yer alırken, kalp hastalıkları, beyin
hastalıkları ve diğer organların enfeksiyonları (örneğin: zatürre) dolaylı
karşılaşılan nedenlerdir.
Anne ölümlerinin ülkemizde 1990
yılında yüz binde 97 olduğu düşünülürse anne ölümlerinin 2015 yılında
yüz binde 15 olması gerçekten çok
önemli bir başarıdır. Bu oranı yüz
binde 10’un altına indirmek hedefi
ile daha detay çalışmamız gerekmektedir.
Bu ölümlerin % 40’ı önlenebilir nedenlerden kaynaklanmaktadır. 35
yaş üstü gebelikler, sezaryen ile doğum, sık gebelikler, 5’den fazla gebeliğin olması, önceden kalp damar
hastalıklarının, kansızlığın ve tansiyon yüksekliğinin olması anne ölümlerine neden olabilmektedir. Bizler
bu nedenlerin azaltılması için çalışıyoruz.
• Şiddetli pre-eklampsi ve eklampsi
• Doğum sonrası sepsis
• Düşük komplikasyonları (kanama,
Anne ölümü gebelik ve doğum sonrası 6 hafta içinde olan gebelik veya
doğuma bağlı nedenlerle oluşan
veya gebeliğin kötüleştirdiği anne
adayında var olan medikal nedenlerle olan ölümler bu tanımın kapsamına girmektedir.
Burada görülen ölümlerin yaklaşık
%40 önlenebilir nedenlerle gerçekleşmektedir.
Anne ölümlerinin %42’si önlenebilir
nedenlerden meydana geliyor
Kadın doğum hekimlerinin anne sağlığı açısından karşılaştıkları en önemli sorunların arasında maalesef anne
ölümleri yer alıyor. Maternal Mortalite olarak tarif ettiğimiz durum; gebelik, doğum ve lohusalık sürecinde her
100.000 kadındaki ölüm sayısı olarak
belirtilmektedir.
Anne ölümlerinin hem doğrudan
hem de dolaylı sebepleri bulunuyor.
Kanama, gebeliğin hipertansif hastalıkları, emboli ve enfeksiyon en sık
görülen doğrudan nedenleri arasın30
miş
SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2016
Bir ülkenin sağlık sisteminin en iyi
göstergesi olarak değerlendirilmektedir.
Avrupa topluluğunda bu oran yüz
binde 8 olarak bildirilmektedir.
Birçok gelişmiş zengin ülkelerde yüz
binde 5 ve altında oranlar bildirilmektedir.
Ülkemizde direkt anne ölüm nedenleri aşağıda sıralanmıştır.
• Kanama (doğum öncesi ve doğum
sonrası)
• Güvenli kan ve kan ürünlerine hızlı
ulaşım gerçekleştirilmiş
• Personelin
bilgi ve becerisinin
güncellenmesini ve hizmet standartlarını yükseltilmesi sağlanmış
• Ekip
elemanlarının
operasyon,
kan ve kan ürünleri transfüzyonununda standart uygulaması sağlanmıştır.
• Birçok yeni ilde ekiplerin kurulduğu gibi daha fazla ile kurulması
için de çalışmalarımız devam etmektedir.
‘Kap getir/Yardım iste derhal geliyorum’ kapsamında sistem duruma
göre iki farklı şekilde işlemektedir.
Kap Getir kısmında, kanamalı bir
hasta varsa hastanemize, ‘geliyorum’
diye anons ediliyor, kanamaya müdahale edecek ekip hastanede hazır
bekliyor. Veya kanamaya müdahale
edecek ekip, 112 ile yapılan ortak
çalışma kapsamında ilgi hastanın
olduğu yere sevk ediliyor. Örneğin;
Zeynep Kamil Hastanesi’nde sadece
bu proje için 7-24 açık olan telefon
arandığında hastaya en kısa sürede
müdahale edecek ekipler organize
oluyor. Ya hasta, hastaneye getiriliyor
ya da hastanın bulunduğu hastaneye
ekip gidiyor. Çünkü hastaya çok hızlı
ve sistematik şekilde ulaşmamız hayat kurtarıyor.
“Anneler Yaşasın –Yaşasın Anneler”
sloganı ile Türk Jinekoloji Obstetrik Derneği olarak 34. Zeynep Kamil
Hastanesi Kongresi ile başlayan bir
kampanya yapmak istiyoruz. Bu kampanya ile anne ölümlerini yüz binde
10’un altına 2020 yılına kadar indi-
rerek “önlenebilir anne ölümlerini”
azaltmak istiyoruz. Kampanya kapsamında Sağlık Bakanlığımızla birlikte
çalışmak ve özellikle anne ölümlerinin daha sık görüldüğü bölgelerde
yapılacak eğitimlerle verilecek tıbbi
desteğin kalitesini artırmak, süresini
kısaltmak başlıca hedeflerimiz arasında yer alıyor. Bu uzun süreli kampanyada toplumun tüm unsurlarının
desteğini görmek bizim için son derecen önem taşıyor.
Bu seviyeye ulaşmak için gebe adaylarının gebe kalmadan mutlaka genel sağlık kontrolü için sağlık kurumlarına başvurmaları gerekmektedir.
Obesite, konjenital veya edinsel kalp
hastalıkları, diabetesmelllitus (halk
arasında kullanılan tabiriyle Şeker
Hastalığı), hipertansiyon gibi gebelik
esnasında kötüleşecek durumların
gebelik öncesi tedavi ettirilmesi mutlaka gerekir.
Ayrıca 15 yaş altında kız çocuk gelinlerin gebeliklerinin de çok dikkatli
takip edilmesi ve bu takibin de kapsamlı merkezlerde yapılmasına dikkat edilmelidir.
Bütün bu konularda toplumda farkındalık yaratmak, bu konuya hassasiyet gösteren kurumlarla kuruluşlarla işbirliği yaparak ülkemizdeki bu
oranı Avrupa topluluğu oranlarına
azaltmak istiyoruz.
sepsis, perforasyon ve pelvikabse)
• Uzamış, ilerlemeyen travay
• Ektopik gebelik ve uterusrüptürü
• Emboli
Özellikle doğum sonrası kanamadan ülkemizde ölüm olması kabul
edilemez. Ama kanamadan anne
ölümü her türlü alt yapının olduğu
büyük şehirlerimizdede olmaktadır.
Bu nedenle her türlü müdahaleyi yapabilme yeteneği olan hekimlerden
oluşan cerrahi müdahale ekipleri
kurarak kanamadan gerçekten zor
durumda olan bu annelere yeterli
doğru müdahaleyi en kısa sürede
yapılması bu türlü ölümleri engelleyecektir.
SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2016
31