Hücre devri ve kontrolü - İstanbul Tıp Fakültesi
advertisement
Hücre devri kontrolünde sapmalar-2 Mitoz İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof.Dr. Filiz AYDIN Tümör süpressör (tümör baskılayıcı) genler aktivite kaybına uğrarsa, ne olur? Retinoblastoma (RB) izole edilen ilk Tümör baskılayıcı gen 13q14 bandında yer almaktadır. G0 G1 fazı S fazı Restriksiyon noktası S faz genleri E2F Rb Rb P E2F- transkripsiyon faktörü + E2F Retinoblastoma tek veya her iki gözde meydana gelen bir çocukluk çağı kanseridir. Alfred Knutson ve ark. Two-hit tumor formation in both hereditary and nonhereditary retinoblastoma Tümör baskılayıcı bir gen- p53 DNA hasarı olduğu zaman Hücrede p53 üretimi artar. Artan p53 hücrenin “S” evresine girmesine engel olur DNA hasarı varsa, p53 döngüyü durdurur G0 DNA hasarı G1 fazı S fazı Restriksiyon noktası S faz genleri p53 p21 E2F Rb Rb P + E2F Anormal hücre işleyişi G0 DNA hasarı S fazı G1 fazı Restriksiyon noktası S faz genleri p53 p21 E2F Rb Rb P + E2F İyonize radyasyon Karsinojenler- Mutajenler DNA hasarı Normal p53 Kayıp p53 Artan p53 P53’te artış yok Hücre döngüsünde bekleme yok Hücre döngüsünde tutuklanma Başarılı tamir Normal hücre DNA tamiri yok DNA tamiri Başarısız tamir Apoptoz Mutant Hücre Normal hücre bölünmesi Kanser hücre bölünmesi Hücresel hasar Programlı hücre ölümü DNA tamir genlerindeki mutasyonlar Normal hücre A geninde mutasyon Artmış proliferasyon B geninde mutasyon Erken neoplazi C geninde mutasyon Progressif neoplazi Progressif neoplazi Karsinoma Artan kromozomal anöploidiler Metastaz KANSER Kanser hücreleri hücre döngüsü (siklus) kontrolünden kaçarlar Transformasyon- tümör Selim (Benign) / Habis (Malign) Metastaz MEME TÜMÖRÜ GELİŞİMİ LENF DAMARLARI GLANDULAR DOKU METASTAZ Bir tümör tek bir kanser hücresinden büyür Kanser hücreleri komşu hücrelere invaze olur Kanser hücreleri lenf ve kan damarları aracılığı ile vücudun diğer bölgelerine sıçrar Ailesel kanserlerde ve sporadik tümörlerde etkisini kaybeden (inaktif olan) TSG’ler TÜMÖR SÜPRESSÖR GEN TİPİ Hücre bölünmesi kontrolü (Bekçi tip TSG) GEN KALITSAL KANSER SPORADİK KANSER RB1 Retinoblastoma Bir çok sporadik kanser VHL Von Hippel Lindeu hastalığı Bebek tümörü, MSS hemanjiyoblastoması NF1 Nörofibromatozis tip 1 Malin periferik sinir kılıfı tümörü NF2 Nörofibromatozis tip 2 Meningiom APC DNA tamir genler (Bakıcı tip TSG) MLH1,MSH1, MSH6,PMS2 BRCA1, BRCA2 Familiyal adenomatöz polipozis Herediter non-polipozis kolon kanseri Herediter meme/over kanseri Koloreltal kanser Kolon,mide, endometriyum kanseri Over – meme kanseri TP53 Li-Fraumeni sendromu Bir çok sporadik kanser P16 Ailesel melonoma Bir çok sporadik kanser Apoptoz genleri HÜCRE BÖLÜNMESİ (Mitoz) G1 S Sentriol dublikasyonu G2 M Genetik maddenin yavru hücrelere taşınması mitotik iğcik (mitoz mekiği) ve kromozom üzerindeki kinetokor proteinler sağlar Kinetokor Sentromer Sentrozom Astral mikrotubuller Polar mikrotubuller Kromozomal mikrotubuller Kinetokorlar her kromozomu kutuplara bakacak şekilde yerleştirirler Kromozomal mikrotubuller Polar mikrotubuller Tubulinlerin hareket yönü Astral mikrotubuller Sentrozom Mikrotubuller kutupta ayrışırlar Mikrotubulleri n polimerleşme yeri Kromozom Kinetokor Mikrotubullerin + ucu Mikrotubullerin - ucu Sitokinez aktin ve miyozin II motor proteinlerin etkisi ile gerçekleir.
