AB`ye girersek tembeller yandı

AB'ye girersek
tembeller yandı
PROF. Şerif Mardin, "AB'ye girersek ba­
zı şeyleri kaybedeceğiz. Bir kere tem­
belliğimize darbe inecek" diyor. Mardin,
Afganistan'la ilgili Huntington'ın "Medeniyetler çatışma­
sı" tezine ise kesinlikle karşı.
m lii
AYRINTILI HABER
■
■
■»„. r-i-.;
Ü —L
¿Milliyet
Ù ._________________________
11 Eylül faciasının İslam'la bir ilgisi
olmadığını belirten Sabancı
Üniversitesi öğretim üyesi Şerif
Mardin sözlerini şöyle sürdürüyor:
▼
Türkiye'de "din, siyaset ve İsla m cılık "
üzerine yaptığınız araştırm alarla öne çıkan
b ir top lu m b ilim ci olarak 11 E y lü l'ii nasıl
değerlendiriyorsunuz? Sam uel
H u n tin gton 'in, 'medeniyetler çatışması' tezi
bu bağlamda ne ölçüde geçerli, Usame bin
L a d in 'in M üslü m a n kim liği, radikal
Isla m ın teröre yönelm esi şeklinde g ö rü le b ilir
m i? B unu genellemeden kaçınarak
soruyorum .
Şimdi bunu Müslümanlara atfetmek
"Ortada din, medeniyet çatışması
yok. Eylemi, insan davranışı açısından
incelemek lazım. Ladin'in sözlerinin
İslam dünyasında değeri yok"
yalnış bir şey. 11 Eylül'de N ew York'ta
yaşanan, fundamentalizmin de ötesinde,
teknolojik imkanlar kullanılarak
gerçekleştirilen bir facia. Kendilerini,
başkalarını yok etmeyi düşünen insanlar
ortaya çıkıyor ve böyle bir dehşete yol
açıyor. Niçin böyle şeyler oluyor diye
düşünmek lazım.
politikacısına kadar herkes 'Bizden niye
Farklı kıyamet arayışı
ilg ili-
T
yaklaşım her zaman olmuştur...
T
nefret ediyorlar?' sorusuna yanıt arıyor.
Stephen H aw king de, dünyayı tehdit
Ç ok aykırı görüşte olanlar var. Mesela
eden 'kıyamet viriisü'nden söz etti.
bazı bilim adamları 'dünyanın yaratılışıyla,
Eskiden beri 'kıyamet', yani dinlerin
sonuyla ilgili' teoriler ortaya atıyor.
söyledikleri kıyametin dışında bir
Bunun arkasında bir dini düşünce tarzı
kıyameti düşünüp de ona göre hareket
var ama özel bir
eden insanlar olmuştur.
düşünce tarzı, kainatla
Avrupa'da oldu, hatta son
DERYA SAZAK
SOHBET
ODA
▼ Kıyam et m i?
A m erika'd a sokaktaki adamdan
Kıyam etçi bir
^
—
zamanlarda A B D 'd e bazı
tarikatlarda toplu intiharlar
görüldü.
.
Ladin'in sözleri saçma
▼ A B D , L a d in , E l Kaide ve
onlara destek veren Taliban
re jim in i devirmek için Afganistan'ı
ik i aydır bombalıyor. Sizce
operasyonlar sonunda, eyleminin
nedeni anlaşılabilecek m i? İslam a
karşı duyulan kuşku azalacak m ı?
Yoksa...
Bunu bir dinle ilgili olmaktan
çok bir insan davranış tipi olarak
incelem ek lazım. İslami dünya açısından
Ladin'in 'Müslümanlar Hıristiyanlarla
savaş halindedir' düşüncesi çok saçma.
Kontrolden kaçan şiddet
▼ L a d in
re to riğ i İslamiyetle
ilişkilendirilem ez...
İslamla ilgisi yoktur, Batı
m edeniyetiyle problem i olan bir insanın
ifade tarzıdır Usame'nin söylemi. Büyük
kitlelerin, İslami ve Kuran'ı yorumlama
konusunda bir arayışı var ve bazen bu
arayışın cevabını da karizmatik insanlarda
bulabiliyorlar. A m a gene de bunu İslami
bir eylem şeklinde yorumlamadan önce
terörizm ivmesi kazanan sosyal sapma
olarak incelem eniz lazım.
T
H u n tin gton 'ın tezinden
ayrılıyorsunuz.
Pentagon
mağaradan
vurulur mu?
▼ 11 Eylül Ladin'in işi değilse... Afganistan 30 günde düştü, orada bir
mağaradan Pentagon’u vurmayı planlamak kolay mı?
KUŞKULAR orada toplanıyor ama net bilgi yok. Bence yaygın bir network
var. Bu ağ eskiden beri, yani İsrail'in kurulduğu günden beri ve Filistinliler
kendi topraklarından çıkarıldıktan sonra oluşmuş, bunun yüz tane ucu var.
Burada bazen Müslümarlardan yardım alınır bazen işin içine lüzumundan
fazla terörist girer. Böyle bir network varsa, Ladin önemli biri olmayabilir.
M edeniyetler çatışmasına
inanmıyorum. Yaşadığım ız şey terör,
kontrolden kaçan şiddet. E T A da insamn
akima gelm eyecek kadar hunharca şeyler
yapıyor. Bunun İslami bir ivme olması
daha çok Usame'nin Müslüman
olmasından ileri geliyor. O terörist
ivm elerin frekansı da biraz Îslamın
genişliğine bağlı.
ABD'ye öfke duyuluyor
V A ra p ve İslam dünyasında A B D 'ye
karşı b ir tepkisellik var; Ortadoğu'da
F ilis tin sorununa duyarsızlıktan Körfez
Savaşı'na kadar giden son 10 yılın
Dini tartışabilsek
her şey farklı olur
T
Sizin îslamın 'yeniden canlanışı' ve
"üımlı İslama" dönük görüşleriniz, Saidi
N ursi ve Nakşibendilikle ilgili
araştırmalarınız hayli eleştirilmişti.
I
Islamiyetle ilgili araştırmalardan
edindiğim sonuç şu oldu: Îslamın kendi
içinden gelen hareket tarzları var.
Söylediğim şeylerden biri şuydu: Politik
İslam falan gibi şeyler deniyor, bunlar
saçma. Aslında mesele bütün İslami
değerleri taşıyan bir topluluk meydana
getirmekten geçiyor. Diyorum ki İslami
değerleri taşıyan insanların amacı
politik baş olmak değil, topluluğu
İslami değerlere göre yönetmektir.
Talibanlar bunun en katı olanı.
Açık olamıyoruz ki...
▼ Peki İslamla demokrasi
bağdaşmaz deniyor radikal İslamcı
kanatta.
Evet ama bunu Müslüman
Kardeşler falan söylemiyor, ne kadar
demokrasi olursa o kadar özgür oluruz
diyorlar. Çünkü şimdi kendilerini
özgür saymıyorlar.
V
Dinde reforma inanıyor musunuz?
Gelişmeye engel olan en baştaki
şey 'kol kırılır yen içinde kalır'
anlayışıdır. Açık bir tartışma yok
İslam'da...
V 1970'ler Türkiyesini incelerken
Erbakaıı'ı da sorguluyorsunuz. 28 Şubat
sürecinde Erbakan başbakandı ve
sonunda iktidarı bırakmak zorunda
kaldı, Refah kapatıldı. Buna 'post modem
darbe' denildi. Siyasal İşbundan niye
ürkütüyor?
Hoşgörülü olmak şart
Siyasal İslam Müslümanların
istemedikleri bir şey. Çünkü onlar önce
topluluk değişsin ondan sonra siyaseti
ele geçirelim düşüncesindeler.
Erbakan'ın yaya kaldığı yerlerden biri
bu. İkincisi, Müslümanlar demokratik
sistemin kurallarına göre hareket
ettikleri zaman kendi istedikleri şeyi
ortaya çıkaramıyorlar. Müslümanların
ille şunları dayatacağız noktasında
olmaması lazım. Laikler de aynı ölçüde
katı. Türkiye'nin bugün gelmiş olduğu
noktayı kimse bir kontra - Müslüman
nokta olarak tanımlayamaz.
b irik im le ri de etkin olm alı. L a d in 'in siyasal
Ladin'in sözleri
değer taşımıyor
T
A B D Başkanı Bıısh 'haçh seferi'
benzetmesi yaptı, dolayısıyla geri planda yine
medeniyetler çatışması tezi geçerlilik
kazanmıyor m u?
Ladin'in kendisini bir haçlı seferine maruz
görmesi aslında Müslümanların
düşündükleri bir şey. Orada
emperyalizmden gelen saptamalar var. Bu
saptamaların yekününü anlamak lazım.
V
H i n c i yüzyılda haçlı seferi tuhaf değil m i?
Haçlı seferi ivmesinin hakiki tarihi
olgularla ilgisi yok, incelenmesi gereken
şey emperyalizmdir. Devletlerin
politikasıdır, bunun karşısında A B gibi bazı
kümeleşmelerdir. Bunlar Hıristiyan ama
bize karşı haçh seferi hazırlanmıyor.
Bush propaganda yaptı
▼ Paranoyaya kapılmamak
lazını.
Ladin’in sözlerinin Müslümanlar indinde
değeri yok, Bush'un haçlı seferi sözleri ise
propaganda amaçlı. Araplar açısından
bakarsak... Suudi Arabistan'ın kendisinin
'otokratik' bir mesele olması vardır ama
Ladin ondan destek aldı.
T
Yani 11 Eylül medeniyetler çatışması
şeklinde izah edilemez öyle m i?
Hayır, mesele büyük laflar etrafında
dönüyor ama gerçek, tarihi gelişmeleri
görmekten geçiyor.
şiddet anlam ında doğum u, K örfez
Savaşı'nda yabancı askerlerin Suudi
A rabistan'a ayak basmasına rastlıyor.
Büyük devletlere karşı her dönemde
sert politikalar gelişmiştir. Ancak 11 Eylül
anti - A m erikancılığın bir tezahürüdür
dem ek doğru değil. L e M onde'da falan
m akaleler okuyoruz. A B D 'n in geliştirdiği
ekonom i politikalarının alternatifi var
mıdır diye. Bu en iyi politika olmayabilir
ama alternatifi de çıkarılamadı. Ayrıca bu
tarz düşünceler 11 Eylül’ü meşru kılmaz.
Ladin ya da onun teşvik ettiği tipteki
fedailerin İkiz Kuleler'e inişini önlem ek
için ne yapılabilirdi. A B D İsrail politikası
konusunda bir şeyler yapmaya çalıştı ama
Ortadoğu politikasında bunlar olmuyor
diye bir fedai tipinin bunu üstüne alıp, 5
bin kişiyi katletmesi düşünülemez.
Haklıyken haksız olmak
▼ Fedai tipinden
kastınız?
Am erika'da uçakları çarpan kişiler.
V B a rışçı p o litik a la r hile bu 'asosyal
tepkileri önleyemezdi diyorsunuz.
Orada barışçı yönetim politikaları,
küçük nüvelerin üremesini engellemiyor.
Mesela, İsrail'deki Filistinlilerin haklı
şikayetleri var. M em leketleri işgal
edilmiş, sorun çözülmeli. A m a bu tip
gerekçelerden bu fedailerin yaptıklarını
anlamak kolay değil. Ladin aslında bir
fenom en. 11 Eylül saldırısını kim
düzenlemişse o insanlar hakkında
herhangi bir şey söylemek çok zor.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Taha Toros Arşivi
*
0
0
1
5
0
9
2
8
6
0
0
6
*