BÖLÜM 2 DİYOTLU DOĞRULTUCULAR

BÖLÜM 2
DİYOTLU DOĞRULTUCULAR
A. DENEYİN AMACI:
Tek faz ve 3 faz diyotlu doğrultucuların çalışmasını ve davranışlarını incelemek. Bu
deneyde tek faz ve 3 faz olmak üzere tüm yarım ve tam dalga doğrultucuları, omik ve
indüktif yükler altında incelenecektir.
B. Teori: Diyotlu Doğrultucular
GİRİŞ
Pek çok güç elektroniği uygulamasında, giriş gücü şebekeden alınan 50-60 Hz’lik
AC güç şeklindedir ve uygulamada DC’ye çevrilir. Endüstride kontrollü gerilim ya da güç
aktarımı gerekmeyen uygulamalarda maliyet açısından genel eğilim diyotlu doğrultucular
kullanmak yönündedir. Diyotlu doğrultucularda güç akışı, şebekeden yüke doğru olup
sadece tek yönlüdür. DC güç kaynağı, AC motor sürücüleri ve daha pek çok alanda
diyotlu doğrultucular tercih edilmektedir.
Diyotlu doğrultucular, gerilimi şebekeden doğrulttukları için üzerlerinde,
doğrultucunun türüne göre şebekenin harmoniklerinin frekansında gerilim salınımları
olur. Bunları azaltmak için çıkışa yükten önce bir kapasitör eklenir. Kapasitör ne kadar
büyük olursa çıkış gerilimindeki salınımlar
da
o kadar az olacaktır. Diyotlu
doğrultucuların kötü özelliklerinden bir tanesi ise şebekeden oldukça yüksek distorsiyonlu
akım çekmeleridir. Bu da harmonik standartlarıyla sınırlandırıldığı için her durumda
diyotlu doğrultucular kullanılamayabilir. Bunların yerine kontrollü doğrultucular
kullanılarak çeşitli denetim stratejileriyle birlikte akım sinüse benzetilir.
Diyotlu doğrultucuları, tek faz, üç faz ve yarım dalga doğrultucu, tam dalga
doğrultucu şeklinde sınıflandırabiliriz. Şimdi bunları inceleyelim.
Tek Faz Yarım Dalga Doğrultucu:
Tek faz yarım dalga doğrultucular pek kullanılmasalar da, doğrultucu çalışmasının
anlaşılması açısından iyi bir örnek teşkil ederler. Şekil 2.1’de tek fazlı bir yarım dalga
doğrultucu görülmektedir.
Şekil 2.1 Tek faz, yarım dalga doğrultucu
Yarım dalga doğrultucu, diyotun üzerine gelen negatif gerilimi iletmemesinden
dolayı, sinüs şeklindeki gerilimin sadece pozitif kısmını doğrultacaktır.
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
40
Yük omik, ya da indüktif olabilir. Eğer yük omik bir yük ise, diyot sadece pozitif evreyi
doğrultur ve kesim durumuna geçer, ancak yük indüktif bir yük ise, yük akımı, gerilim
sıfıra düştükten sonra, bir süre daha pozitif yönde akmaya devam edeceği için diyot
hemen kesime geçemez ve üzerindeki akım sıfıra düşene kadar negatif gerilimi iletir.
Bütün bu durumlar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Şekil 2.2 Omik ve indüktif yük ile gerilim-akım ilişkisi
Gerilimin negatife düştüğü durumları engellemek için indüktif yüklü uygulamalarda
çıkışa, boşta çalışma diyodu(FWD) bağlanır. Bu, yüke ters paralel olarak bağlanan
standart bir diyottur ve gerilim negatife düşme eğilimi gösterdiği zaman iletime geçerek,
şebeke diyodunun üzerindeki akımı kendi üzerine alır. Böylece yük akımı boşta çalışma
diyodu üzerinden akmaya devam eder ve yük üzerinde sadece oldukça küçük olan
diyodun negatif gerilimi gözlenir.
Çıkışta gözlenen gerilimin tepe değeri, diyot üzerindeki gerilim düşümü ihmal
edilirse yaklaşık olarak giriş işaretininkiyle aynıdır. Bu dalga şeklinin ortalama ve etkin
değerleri integral alınarak hesaplanabilir. Aşağıda yarım dalga doğrultucunun çıkış
geriliminin ortalama ve etkin değerleri ve nasıl hesaplandığı verilmiştir.
V t   VM Sinwt 

T
VORT 
V
1
1
VM Sin ( wt )d ( wt )  VORT  M (Coswt ) 0
V (t )dt  VORT 


2 0
T 0
2
VORT 
VM
 Cos  (Cos0)  VORT  VM 2  VORT  VM
2
2

V
I
VORT  M
I ORT  M

1

VRMS    V 2 (t )dt 
T 0

T
GÜÇ ELEKTRONİĞİ

0.5
VRMS 
41
VM
I
I RMS  M
2
2
Tek Faz Tam Dalga Doğrultucu:
Tek fazlı uygulamalar için oldukça sık kullanılan tam dalga ya da köprü doğrultucu
devresi şekil 2.3’te gösterilmiştir.
Şekil 2.3 Tek Fazlı Köprü Doğrultucu
4 tane diyottan oluşan devrede, D1 ve D4 diyotları alternatif gerilimin pozitif
evresini geçirecek, D2 ve D3 diyotları da gerilimin negatif evresinde aktif olarak bu
bölgeyi doğrultacaktır. Böylece çıkışta, girişteki ac gerilimin iki katı frekansında dc bir
gerilim elde edilecektir. Eğer yük indüktif olursa akım gerilimin gerisine düşecek, ancak
akımı üzerine alacak pozitif gerilim evresine geçmekte olan başka bir diyot olduğu için
yarım dalga doğrultucuda gözlenen negatif voltaj durumu köprü diyotta
gerçekleşmeyecektir. Bunlara dair dalga şekilleri şekil 2.4.’te gösterilmiştir.
Şekil 2.4. Omik ve indüktif yükle köprü doğrultucu gerilim-akım ilişkisi
Tek fazlı köprü diyotta da yük gerilim, akımlarının ortalama ve etkin değerleri aynı
şekilde integral alarak hesaplanır. Sonuçlar aşağıda verilmiştir.
VORT 
2VM
VRMS 

VM
2
I ORT 
I RMS 
2I M

IM
2
Bu formüllerle verilen akım değerleri sadece omik yükler için kullanılabilir. Çünkü
sadece bu durumda akım ve gerilimlerin dalga şekilleri aynıdır.
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
42
Üç Faz Yarım Dalga Doğrultucu:
Şekil 2.5’te görüldüğü gibi 3 tane tek faz yarım dalga doğrultucunun ortak bir uçta
birleşmesiyle oluşmuştur. 3 faz dönüştürücüler, daha yüksek frekanslı ve daha düşük
salınımı olan çıkış gerilimleri üretirler. Böylece maliyet ve boyut açısından daha kolay
filtrelenen çıkış gerilimleri elde edilmiş olur.
Şekil 2.5. Üç faz yarım dalga doğrultucu
Üç faz yarım dalga doğrultucuda, hangi faz daha pozitif ise o faza bağlı olan diyot
iletime geçer ve bir sonraki faz daha pozitif olup iletimi üzerine alana kadar kapanmaz.
Bu durumdan da anlaşılacağı gibi her diyot, fazlar arası gerilimin sıfır olduğu noktadan
itibaren iletime geçer ve 120o boyunca iletimde kalır. İndüktif yük durumunda da bir
sonraki diyot, akımı üzerine alacağı için, gerilimin negatife düşmesi durumu, dolayısıyla
da boşta çalışma diyotu kullanımına ihtiyaç yoktur.
Üç faz yarım dalga doğrultucu yük üzerinde, giriş geriliminin 3 katı frekansında bir
salınım oluşturur. Bu sebeple “3-darbeli doğrultucu” şeklinde de adlandırılır. Çıkış
geriliminin ortalama ve etkin değerleri ise aşağıda verilen formüllerle hesaplanabilir.
VORT 
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
3 3VM
2
VRMS  VM
43
1 3 3

 0.84VM
2 8
Üç Faz Tam Dalga Doğrultucu:
3 fazlı gerilimin mevcut olduğu endüstriyel uygulamalarda, üç faz doğrultucular,
tek faza tercih edilen bir doğrultucu çeşididir. Bunun sebebi ise, üç faz doğrultucunun,
çıkışta daha düşük gerilim salınımları vermesi ve daha yüksek güç aktarabilmesidir.
Devre şeması şekil 2.6 ‘da verilmiştir.
Şekil 2.6. Üç faz köprü doğrultucu
Üç faz köprü doğrultucuda her koldaki diyotlar(D1-D4, D2-D5, D3-D6) birbiriyle
180o faz farkıyla çalışırlar. Ayrıca alt ve üst grup diyotları da (D1-D3-D5, D2-D6-D4)
kendi içlerinde birbirleriyle 120şer derece faz farkıyla çalışırlar. Bu doğrultucu da üç faz
yarım dalga doğrultucu gibi fazlar arası gerilim prensibine göre çalışır. Yani hangi fazlar
arasındaki gerilim daha büyükse o fazlara ait, alt ve üst grup diyotları iletime geçer.
Köprünün çalışmasını incelemek için R fazının açısını 0 olarak ve diğer fazların da sırayla
120şer derece geriden geldiğini varsayalım. Dalga şekilleri ve bu duruma göre diyotların
iletim sıraları aşağıda gösterilmiştir.
D1
D3
D5
D1
D5
D3
VM
-VM
D6
D2
D4
D6
D2
D4
Şekil 2.7 Üç faz hat gerilimleri ve diyot iletim periyotları
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
44
Üstteki şekilde açıkça görülüyor ki her diyot 120 derece iletimde kalıyor ve her 60
derecede bir, diyotlardan biri kesime giderken bir diğeri iletime geçiyor. Bu duruma göre
elde edilecek olan çıkış gerilimi aşağıda verilmiştir.
VO(t)
3VM
VIN(t)
VM
-VM
30
20
10
t(ms)
40
Şekil 2.8 Üç faz köprü doğrultucu çıkış gerilimi dalga şekli
Şekil 2.8’den de görüldüğü gibi 2 periyotluk sinüs için, konvertörün çıkışı 12
darbeli bir gerilim üretmiştir. Yani tek periyotta 6 darbeli, bir başka deyişle giriş
işaretinin frekansının 6 katı
frekansta bir gerilim elde ediyoruz. Bu sebeple bu
doğrultucuya “6-darbeli dönüştürücü“ de denmektedir. Omik yükler için yük akımının
dalga şekli de aynı olacaktır ancak indüktif yük durumunda akım gerilimin gerisine
düşecektir. Bu durum şekil 2.9’da gösterilmiştir.
VO(t),IO(t)
t
Şekil 2.9 İndüktif yük için oluşan akım- gerilim faz farkı
3 faz köprü doğrultucunun çıkış geriliminin ortalama ve etkin değerleri de aşağıda
verilmiştir ve gerekirse daha önceki doğrultucular için açıklandığı şekilde türetilebilir.
VORT 
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
3VM

 0.955VM
45
VRMS  1.655VM
2. 1
Tek Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu
2.1.1 Tek Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu (Omik Yükle)
Şekil 2.10’da görünen devreyi kurunuz.
Şekil 2.10
Şekil 2.11
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
46
Girişten verilen 55 Vrms’lik alternatif gerilimin pozitif evresi diyot tarafından
geçirilecek, negatif evresi ise, diyotun geri bloklama durumuna geçmesi sebebiyle
kesilecektir. Alternatif gerilimin sadece bir evresi geçirildiği için bu devreye yarım dalga
doğrultucu denmektedir. Bağlantıları kontrol ettikten sonra devreyi çalıştırınız. Y1
kanalındaki çıkış dalga şeklini çiziniz. Aşağıdaki ölçümleri not ediniz. Y1 Kanalında
gördüğünüz gerilim dalga şekline göre, akım dalga şeklinin nasıl olmasını beklersiniz?
 Direnç üzerinden alınan yük geriliminin ortalama ve etkin değeri (Vomean, Vorms)
 Direnç üzerinden geçen yük akımının ortalama ve etkin değeri. (Iomean, Iorms)
 Giriş akımının etkin değeri. (Iinrms)
Yük gerilimi
Diyot voltajı
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
47
Yük ve giriş voltajı
Şekil 2.12 Tek faz, yarım dalga doğrultucu için elde edilen dalga şekilleri
Tablo 2.1 Omik Yük İçin Deney Sonuçları
Max. Vo(Yük gerilimi)
76V
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
Ortalama Vo
25V
Ortalama Io
0.2A
48
RMS Iin
320mA
2.1.1.1 Tek Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu (Omik Yükle) (DLAB)
Şekil 2.13
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
49
Diyot voltajı
Yük voltajı
Şekil 2.14
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
50
2.1.2 Tek Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu (İndüktif Yükle)
Şekil’de görülen devreyi FWD diyotunu bağlamadan kurunuz.
Şekil 2.15
Şekil 2.16
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
51
Osiloskopun ,Y1 kanalındaki çıkış geriliminin ve Y2 kanalındaki direnç geriliminin dalga
şekliniçiziniz. Elimizdeki dalga şekillerinden çıkış akımının dalga şeklini bulabilir miyiz;
nasıl? Aşağıdaki ölçümleri alınız.



Toplam yük üzerinden alınan çıkış geriliminin ortalama ve etkin değeri.
Toplam yük üzerinden geçen akımın ortalama ve etkin değeri.
Giriş akımının etkin değeri.
Aşağıda belirtilen indüktif yükleri uygulayarak çıkış geriliminin dalga şekillerini çiziniz
R=50 ohm--L=25mH
R=50 ohm L=100mH
Çıkış akım ve gerilimi 50 ohm-25 mH
Çıkış akım ve gerilimi 50 ohm-25 mH
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
52
Diyot gerilimi 50 ohm-25 mH
Çıkış akım ve gerilimi 50 ohm-100 mH
Diyot gerilimi 50 ohm-100 mH
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
53
Diyot gerilimi 50 ohm-100 mH FWD
Şekil 2.17 İndüktif yüklü, yarım dalga doğrultucu için dalga şekilleri
50 ohm 100mH
100ohm 25mH
50 ohm 100mH FWD ile
Max Vo
76V
76V
76V
Ortalama Vo
22V
25V
25V
Ortalama Io
0.4A
0.2A
0.4A
Tablo 2.2 İndüktif Yük İçin Deney Sonuçları
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
54
RMS Iin
0.48A
0.32A
0.48A
2.1.2.1 Tek Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu (İndüktif Yükle)(DLAB)
Şekil 2.18
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
55
Diyot voltajı
Çıkış voltaj ve akımı 50 ohm-25 mH
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
56
Çıkış voltaj ve akımı 50 ohm-100 mH
Şekil 2.19
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
57
2.1.3 Tek Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu Boşta Çalışma Diyotu İle (FWD)
Şekil’de görülen devreyi kurunuz.
Şekil 2.20
Şekil 2.21
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
58
Y1 ve Y2 kanallarındaki dalga şekillerini çiziniz. Bu yük altında, deney 2.1.2’de
aldığınız ölçümleri alınız. FWD devrede neyi etkilemiştir?
Diyot gerilimi 50 ohm-100 mH
Diyot gerilimi 50 ohm-100 mH FWD eklenince
Şekil 2.22 İndüktif yüklü ve serbest dolaşım diyotlu yarım dalga doğrultucu için dalga
şekilleri
50 ohm 100mH
50 ohm 100mH FWD ile
76V
76V
22V
25V
0.4A
0.4A
Tablo 2.3 Serbest Dolaşım Diyodu İçin Deney Sonuçları
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
59
0.48A
0.48A
2.1.3.1 Tek Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu Boşta Çalışma Diyotu İle (FWD)
(DLAB)
Şekil 2.23
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
60
Diyot gerilimi
Yük gerilimi ve akımı
Şekil 2.24
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
61
2. 2
Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucu-Köprü Doğrultucu
2.2.1. Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucu (Omik yükle)
Şekil 2.25
Şekil 2.26
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
62
Şekil 2.25’da görülen tam dalga doğrultucu devreyi kurunuz.
Bu kez giriş
geriliminin pozitif evresini D1-D4 diyot çifti negatif evresini de D2-D3 diyot çifti
geçirecektir. Bu sayede sinüs eğrisi şeklinde bir gerilimin her iki evresi de pozitif bir
gerilime dönüştürülmüş olacaktır. Bağlantıları kontrol ederek devreyi çalıştırınız.
Osiloskobun Y1 kanalından görülen çıkış geriliminin dalga şeklini çiziniz. Çıkış geriliminin
ve akımının, ortalama ve etkin değerlerini not ediniz.
Giriş geriliminin bir periyodunda, çıkış geriliminde 2 darbe gözlendiği için bu
doğrultucuya 2 darbeli doğrultucu da denmektedir.
Şekil 2.27 Diyotlu köprü doğrultucu için dalga şekilleri
100 ohmluk yük üzerinde
D1 ve D2 diyot gerilimleri
Tablo 2.4 Tek Faz Köprü Diyot İçin Deney Sonuçları
Max. Vo(Yük gerilimi)
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
Ortalama Vo
Ortalama Io
63
RMS Iin
2.2.1.1 Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucu (Omik yükle) (DLAB)
Şekil 2.28
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
64
D1 gerilimi
Yük gerilimi
Şekil 2.29
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
65
2.2.2. Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucu(İndüktif yükle)
Şekildeki devreyi kurunuz.
Şekil 2.30
Şekil 2.31
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
66
Devreyi çalıştırarak Y1 kanalındaki çıkış geriliminin ve Y2 kanalındaki direnç
geriliminin dalga şeklini çiziniz. Çıkış geriliminin ve akımının ortalama ve etkin değerlerini
ölçerek not ediniz. İndüktif yük köprü doğrultucuda ne gibi etkilere sebep oldu? Köprü
doğrultucularda da, endüktif yük altında, yarım dalga doğrultucuları gibi serbest dolaşım
diyotuna(FWD) ihtiyaç var mıdır?
Şekil 2.32 İndüktif yüklü köprü doğrultucu için dalga şekilleri
Tek faz tam dalga çıkış akım ve gerilimleri 100 ohm-100 mH
D1-D2 diyot gerilimleri 100 ohm-100 mH
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
67
Tek faz tam dalga çıkış akım ve gerilimleri 100 ohm-100 mH
Max. Vo(Yük gerilimi)
Ortalama Vo
Ortalama Io
RMS Iin
Tablo 2.5 Endüktif Yük İle Tek Faz Köprü Diyot İçin Deney Sonuçları
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
68
2.2.2.1 Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucu(İndüktif yükle) (DLAB)
Şekil 2.33
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
69
D1 gerilimi
Yük gerilim ve akımı
Şekil 2.34
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
70
2. 3 Üç Faz Yarım Dalga Doğrultucu
2.3.1 Üç Faz Yarım Dalga Doğrultucu (Omik Yükle)
Şekildeki devreyi kurunuz.
Şekil 2.35
Şekil 2.36
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
71
Üç faz yarım dalga doğrultucu, şekil 2.35’de de görüldüğü gibi 3 tane tek faz yarım
dalga doğrultucunun yüke giden ortak uçlarının bağlanması ile oluşmuştur. Deney
düzeneği de şekil 2.36’de gösterilmiştir. Devreyi kurarak osiloskobun Y1 kanalında
görülen yük geriliminin dalga şeklini çiziniz. Yük gerilim ve akımının ortalama ve etkin
değerlerini not ediniz.
Giriş geriliminin bir periyodunda yük gerilimi üzerinde 3 darbe oluştuğundan bu
doğrultucuya 3 darbeli doğrultucu da denmektedir.
Şekil 2.37 Üç faz yarım dalga doğrultucu için dalga şekilleri
100 ohmluk yük ve giriş gerilimi
D1 gerilimi
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
72
D1 ve D2 gerilim
Max. Vo(Yük gerilimi)
76V
Ortalama Vo
65V
Ortalama Io
662mA
RMS Iin
325mA(tek faz)
Tablo 2.6 Üç Faz Yarım Dalga Doğrultucu İçin Deney Sonuçları
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
73
2.3.1.1 Üç Faz Yarım Dalga Doğrultucu (Omik Yükle) (DLAB)
Şekil 2.38
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
74
D1 gerilimi
Giren dalga şekli
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
75
Çıkan dalga şekli
Şekil 2.39
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
76
2.3.2 Üç Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu (Endüktif Yükle)
Üç fazlı yarım dalga doğrultucuyu şekil 2.40’de gösterildiği gibi dirence 100mH’lik
seri bir indüktans ekleyerek değiştiriniz.
Şekil 2.40
Şekil 2.41
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
77
Osiloskobun Y1 ve Y2 kanallarındaki gerilim dalga şekillerini çiziniz.
100 ohm-100mH yük akım ve gerilimi
100 ohm-100mH yük akım ve gerilimi
100 ohm-100mH yük varken yük gerilimi ve giriş gerilimi
Şekil 2.42 İndüktif yüklü, üç faz yarım dalga doğrultucu için dalga şekilleri
Max. Vo(Yük gerilimi)
76V
Ortalama Vo
65.6V
Ortalama Io
643mA
RMS Iin
325mA(tek faz)
Tablo 2.7 Endüktif Yük ile Üç Faz Yarım Dalga Doğrultucu İçin Deney Sonuçları
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
78
2.3.2.1 Üç Fazlı Yarım Dalga Doğrultucu (Endüktif Yükle) (DLAB)
Şekil 2.43
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
79
Yük gerilim ve akımı
Şekil 2.44
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
80
2. 4 Üç Faz Köprü Doğrultucu
2.4.1 Üç Faz Köprü Doğrultucu (Omik Yükle)
Şekil 2.45
Şekil 2.46
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
81
Şekil 2.45’de üç faz köprü doğrultucu görülmektedir. Yarım dalga doğrultucular
şebekeye etkilerinden dolayı genelde kullanılmazlar. Tek faz ve üç faz köprü
doğrultucular yaygın olarak kullanılan doğrultucu devreleridir. Bu deneyde üç faz köprü
doğrultucunun özellikleri gösterilecektir. Devreyi şekilde gösterildiği gibi kurup
çalıştırınız. Yük geriliminin dalga şeklini çiziniz. Yük gerilim ve akımının ortalama ve etkin
değerlerini not ediniz.
300 ohmda D1 ve D2 üzerindeki gerilim
300 ohm üzerindeki voltaj
Şekil 2.47 Üç faz köprü doğrultucu için dalga şekilleri
Max. Vo(Yük gerilimi)
131.5V
Ortalama Vo
127V
Ortalama Io
442mA
RMS Iin
320mA (tek faz)
Tablo 2.8 Üç Faz Köprü Doğrultucu İçin Deney Sonuçları
Giriş gerilimlerinin bir periyoduna göre yük üzerinde 6 darbeli bir gerilim oluştuğu
için bu doğrultucuya 6 darbeli doğrultucu da denmektedir.
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
82
2.4.1.1 Üç Faz Köprü Doğrultucu (Omik Yükle) (DLAB)
Şekil 2.48
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
83
D1 gerilimi
Yük gerilim ve akım
Şekil 2.49
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
84
2.4.2 Üç Fazlı Köprü Doğrultucu (İndüktif Yükle)
Şekil 2.50
Şekil 2.51
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
85
Şekil 2.50’ de verilen devredeki yük direncine seri olarak 100 mH’lik bir indüktans
bağlayınız. Yük geriliminin dalga şeklini çiziniz. Yük gerilim ve akımının ortalama ve etkin
değerlerini ölçerek not ediniz.
300 ohm 100 mH yük akım ve gerilimi
300 ohm 100 mH yük akım ve gerilimi
300 ohm 100 mH yük akım ve gerilimi
Şekil 2.52 İndüktif yüklü üç faz köprü doğrultucu için dalga şekilleri.
Max. Vo(Yük gerilimi)
131.5V
Ortalama Vo
127V
Ortalama Io
435mA
RMS Iin
320mA (tek faz)
Tablo 2.9 Endüktif Yük İle Üç Faz Köprü Doğrultucu İçin Simülasyon Sonuçları
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
86
2.4.2.1 Üç Fazlı Köprü Doğrultucu (İndüktif Yükle) (DLAB)
Şekil 2.53
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
87
Yük gerilim ve akımı
Şekil 2.54
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
88
SONUÇLAR

Deney 2.1.1’deki tek fazlı yarım dalga doğrultucu için ölçtüğünüz gerilimleri teorik
olarak hesaplayarak ölçülen değerlerle karşılaştırınız. Sonuçlar uyumlu mu?
Değilse neden değil belirtiniz. Yük geriliminin ve akımının dalga şeklini çiziniz.
(Tek fazlı yarım dalga doğrultucu için : FOrt 



2 FM
FRMS 

FM
2
FM :Akım ya da
FM
)
2
Deney 2.3.1’de elde ettiğiniz dalga şekillerini çiziniz. Yük akım ve geriliminin teorik
hesaplarını yaparak ölçtüğünüz değerlerle karşılaştırınız.
(Üç fazlı yarım dalga doğrultucu için: FOrt 


FRMS 
gerilimin tepe değeri.)
Deney 2.1.2’deki ölçümlerde elde ettiğiniz değerleri yazarak değerleri ilk deneyle
karşılaştırınız. Yük geriliminin ve yük akımının dalga şeklini çiziniz. İndüktif yükte
gerilimin niçin negatif değere düştüğünü açıklayınız. İndüktör değerinin
değiştirilmesi devreyi nasıl etkiliyor? Neden? Açıklayınız.
Deney 2.1.3’te elde ettiğiniz dalga şekillerini çizerek deney 2.1.2 ile karşılaştırınız.
Serbest dolaşım diyotu (FWD) devrede neyi değiştirmiştir? Her iki deneyde aynı
yük için ölçtüğünüz ortalama değerleri karşılaştırınız. Sonuçları yorumlayınız.
Deney 2.2’de elde ettiğiniz gerilim ve akım dalga şekillerini çiziniz. Ölçülen gerilim
ve akım değerlerinin ortalama ve etkin değerlerini teorik olarak hesaplayarak
elinizdeki değerlerle karşılaştırınız.
(Tek fazlı köprü doğrultucu için: FOrt 

FM
3 3FL  L
)
2
Deney 2.4’te elde ettiğiniz yük geriliminin ve akımının dalga şeklini çiziniz. Gerekli
teorik hesapları yaparak ölçülenlerle karşılaştırınız.
(Üç fazlı köprü doğrultucu için: FOrt 
GÜÇ ELEKTRONİĞİ
3FL  L

89
)