GöKHAN ÇEBİ İLE SöYLEşİ - Jeofizik Mühendisleri Odası

Söyleşi
GÖKHAN ÇEBİ
İLE
SÖYLEŞİ
(Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı-İyileştirme Daire Başkanı)
Başbakanlığa bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’ n da İyileştirme Daire Başkanı olarak
görev yapan Gökhan Çebi ile Nisan ayında, gelmiş olduğu yeni görevi ve görev yaptığı Afet ve Acil
durum Yönetimi Başkanlığı hakkında bir söyleşi yapıldı.
Gökhan Çebi, 1997 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği bölümünden mezun oldu.
Sırasıyla; 1998 yılında Afet İşleri Genel Müdürlüğü’nde, 2001 İzmir Valiliği’nde (Kriz Yönetim MerkeziBayındırlık ve İskan Müdürlüğü), 2007 yılında Afet İşleri Genel Müdürlüğü’nde ve 2009 yılı itibariyle Afet
ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’ nda İyileştirme Dairesi Başkanı olarak görev yapmaktadır. Sayın
Çebi bugüne kadar pek çok görevde aktif rol almıştır. Bunlardan bazıları afet yönetimi çalışmaları,
illerin afet tehlikesinin belirlenmesi projeleri, ülkeler arası Afet Bilgi Sistemi ve Afet Araştırma-Eğitim
Merkezleri projesi çalışmaları, zemin etütlerinin yapılması ve raporlarının hazırlanması, Bayındırlık ve
İskan Bakanlığı AB çalışmaları,yapı malzemeleri piyasa gözetimi ve denetimi, 1998 Adana-Ceyhan
Depremi, 17 Ağustos 1999 İzmit Depremi ve 12 Kasım 1999 Düzce Depremleri (Yurtdışından gelen
ekiplere öncülük, bilimsel çalışmalar.), T.C. İzmir Valiliği Kriz Yönetim Merkezi, İzmir 2002 Depreme
hazırlık tatbikatı organizasyonları, 17-21/10/2005 Sığacık Körfezi - Seferihisar İzmir Depremleri
sonrasında Kriz Yönetim Merkezinde bilgilendirme, hasar tespit çalışmaları ve deprem araştırmaları
için gelen ekiplerin koordinasyonu gibi görevlerde bulunmuştur. TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odasıİzmir Şubesi 5. ve 6. Dönem Yönetim Kurulu Üyeliği yapmıştır.
Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) görevi afet öncesi ve sonrası ulusal
düzeyde yapılacak çalışmaların koordinesini ve yerinden yönetimin etkinliği bilinci ile ulusal düzeyde
ve il düzeyinde İl Afet ve Acil Durum Müdürlüklerinin koordine ve organizasyonunu sağlamaktır.
65
www.jeofizik.org.tr
JEOFİZİK BÜLTENİ
Söyleşi
~Jeofizik Bülteni: Sayın Çebi; Başkanlığınızın kuruluş süreci hakkında bilgi verebilir misiniz?
Gökhan Çebi: Başkanlığımızın
kuruluşu 29 Mayıs 2009
tarihinde 5902 sayılı yasanın
kabulü ile gerçekleşmiştir. Bu
yasal düzenleme ile öncesinde
afet ve acil durumlar üzerinde
esas görev ve sorumlulukları
taşıyan üç kurum Türkiye
Acil Durum Yönetimi Genel
Müdürlüğü, Afet İşleri Genel
Müdürlüğü ve Sivil Savunma
Genel Müdürlüğü kaldırılarak,
afet yönetimi tek çatı altında
Başkanlığımız
bünyesinde
toplanmıştır. 17 Aralık 2009
tarihi itibariyle ise Başkanlığımız
ve 81 ilde İl Afet ve Acil Durum
Müdürlükleri resmen hizmet
vermeye başlamışlardır.
~Jeofizik Bülteni: İl Afet ve Acil Durum Müdürlüklerinin kuruluş amacı nedir?
Gökhan Çebi: Başkanlığımızın kurulmasında iki temel gayenin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır;
Bunlardan birincisi afet ve acil durum yönetimindeki çok başlılığı ortadan kaldırarak, gerek afet
öncesi gerek afet esnası gerekse afet sonrasında ulusal düzeyde yapılacak çalışmaların koordine
ve organizasyonunun etkin bir şekilde tek elden Başkanlığımız tarafından yürütülmesini sağlamak;
ikincisi ise yerinden yönetimin etkinliği bilinci ile ulusal düzeyde Başkanlığımız tarafından yerine
getirilen bu görevlerin il düzeyinde İl Afet ve Acil Durum Müdürlüklerinin koordine ve organizasyonunda
gerçekleştirilmesini sağlayarak hızla yerelleşmenin önünü açmaktır.
Başkanlığımızın edindiği en önemli misyon; öncesinde afet sonrası kriz yönetimi odaklı afet ve acil durum
yönetimi anlayışını, afetlerle mücadele eden tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, modern afet yönetim
anlayışının bir gereği olarak, afet gerçekleşmeden tehlike-risk analizlerinin gerçekleştirilerek zarar
azaltma planlamalarının yapılması ve iyileştirme çalışmalarının, organizasyonların, koordinasyonun
bu doğrultuda gerçekleştirilmesinin sağlanmasıdır.
~Jeofizik Bülteni: AFAD’ ın felsefesi sizce nedir?
Gökhan Çebi: Başkanlığımızın kuruluş felsefesi Afet Yönetimi’nin merkezine müdahaleyi değil zarar
azaltmayı yerleştirmektedir. Öyle ki tüm çalışmalarımızda yara sarmak değil, yara almamak, deprem
olursa ne yapmalıdan ziyade deprem olmadan ne yapmalı bilinci ve anlayışı hâkim olmaktadır. Bu
bilinç ve anlayış kuruluş niyetimizi ortaya koymakta, Başkanlığımızın önceki kurum ve kuruluşlardan
en önemli farkını ifade etmektedir.
~Jeofizik Bülteni: Jeoizik Mühendislerinin AFAD’ da konumu ve rolü nedir?
Gökhan Çebi: Bu oluşumun diğer bir önemli misyonu olan yerelde etkin yönetim anlayışı kapsamında
oluşturulan İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri’nin etkinliğini arttıracak teknik, lojistik ve personel
66
Nisan 2011
www.jeofizik.org.tr
Söyleşi
gereksinimleri yerine getirilmiş ve halende getirilmektedir. Bu amaçla her İl Afet Acil Durum
Müdürlüğü’nde Jeofizik Mühendisi istihdamı sağlanmıştır. Bildiğiniz üzere, Mülga Afet İşleri Genel
Müdürlüğü ülkemizin en fazla Jeofizik Mühendisi istihdam eden kuruluşlarından biri idi, mevcut durumda
ise Jeofizik Mühendisleri’ nin bu alandaki öneminin bilinciyle gerek Başkanlığımızda gerekse İl Afet ve
Acil Durum Müdürlüklerinde önemli sayıda Jeofizik Mühendisi istihdam edilmektedir. Başkanlığımız,
faaliyetlerini yürütürken Jeofizik Mühendisliği disiplini çalışmalarına her zaman ihtiyaç duyacaktır. Bu
nedenle Jeofizik Mühendislerine büyük önem vermektedir.
~Jeofizik Bülteni: Kapatılan üç kurumun devam eden çalışmalarının durumu nedir?
Gökhan Çebi: Bunun yanı sıra, Başkanlığımız edindiği yeni görevler ile ilgili çalışmaları gerçekleştirmenin
yanında, kapatılan üç kurumun devam eden çalışmaların tamamlanması için de yoğun mesai
harcamaktadır. Hizmetler özverili bir çalışma temposu ile aksatılmadan sürdürülmektedir.
~Jeofizik Bülteni: AFAD’ ın Uluslar arası platformda görevi nedir?
Gökhan Çebi: Başkanlığımızın en önemli özelliklerinden bir tanesi de ulusal bir kuruluş olmanın
yanında uluslar arası boyutta da önemli faaliyetler içerisinde olmasıdır. Öyle ki, kurumumuz dünyanın
neresinde olursa olsun meydana gelen afet ve acil durumlara seyirci kalınmamakta, yapılan yardım
ve destekler ile hem ülke olarak insanlık görevimiz yerine getirilmekte hem de bu bölgelerde yapılan
çalışmalar sırasında edinilen tecrübe ve birikimler ile ülkemizin afet yönetimine katkı sağlanmaktadır.
Bu çalışmalara ilaveten, Başkanlığımız pek tabiî ki afet yönetimi dünyadan bihaber yürütmemekte,
çalışmalarını çağın gereklerine uygun bir şekilde revize edebilmek, iyileştirmek amacıyla, afete maruz
gelişmiş ülkeler ile temaslar kurarak, UNISDR, ISDR, FEMA, JICA, Dünya Bankası gibi bu alanda
faaliyet gösteren uluslar arası kuruluşlar ile sürekli irtibat ve işbirliği içerisinde kalarak yeni fikirler,
projeler üretmekte ve çalışmalarını her geçen gün daha modern ve etkin hale getirmenin gayreti
içerisinde bulunmaktadır.
~Jeofizik Bülteni: İlgilendiğiniz işler acil ve ihtiyaç sahiplerine hemen ulaşması bakımından çok
önemli bu açıdan çalışmalarda alınan kararlar hakkında bilgi verebilir misiniz?
Gökhan Çebi: Bildiğiniz gibi, kurumumuzun adından da anlaşılacağı üzere yaptığımız işler afet ve acil
durumlar üzerine. Böyle olunca da, çalışmalarımız her zaman zamanla yarış halinde olmakta, hızlı
67
www.jeofizik.org.tr
JEOFİZİK BÜLTENİ
Söyleşi
karar verip hızlı hareket etmemiz gerekmektedir. Bu nedenledir ki; Kurumumuzun önceki kurumlardan
ya da mevcut devlet kurumlarından en önemli farkı işlerin çok hızlı ve etkin yürümesine imkan veren
ve ülkemizde pekte örneği olmayan bir organizasyon yapısına sahip olmasıdır. Bu sayede alınan
kararların afetzede vatandaşımıza yansıması son derece hızlı olmaktadır.
~Jeofizik Bülteni: Başkanlığınızın yapmış olduğu yurtiçi ve yurtdışı çalışmalarından örnekler
verebilir misiniz?
Gökhan Çebi: Ulusal ve uluslararası boyutta yaklaşık 200 olayda; müdahale, takip ve koordinasyon
yapılmıştır.
Haiti’de ve Şili’de meydana gelen depremler, Moğolistan’daki ağır kış koşulları, Pakistan’da terör
tehlikesi nedeniyle evlerinden göç eden ve kamplarda yaşayan insanların ihtiyaçlarını karşılamak,
Kırgızistan ve Özbekistan’a, Afganistan’da ve Pakistan’ da meydana gelen sel ve su baskınları,
Bosna – Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Arnavutluk’ta meydana gelen sel felaketi başta olmak
üzere 20’den fazla ülkeye ilaç, tıbbi malzeme, barınma ve gıdadan oluşan ayni ve nakdi yardım
yapılmıştır.
İsrail’in Gazze’ye yardım götüren gemiye düzenlemiş olduğu saldırıda yaralanan 20 vatandaşımızın,
ülkemize getirilerek tedavi altına alınmaları sağlanmıştır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde meydana gelen sel nedeniyle yardım yapılmıştır.
Rusya ve İsrail’de meydana gelen orman yangınlarına müdahale için Rusya’ya 2 adet yangın söndürme
helikopteri, gaz maskaleri ve İsrail’e 2 adet yangın söndürme uçağı ile Arnavutluk’ta yaşanan sel
felaketinde arama kurtarma çalışmalarına katılmak üzere 3 adet helikopter gönderilmiştir.
Tunus, Mısır ve Libya’da yaşanan olaylar sonrası bölgede yaşayan vatandaşlarımızın ülkemize
getirilmesi koordine edilmiştir.
Elazığ’da meydana gelen 5,8 büyüklüğündeki deprem sonrası, arama-kurtarma ve müdahale
çalışmaları başarı ile sürdürülmüş ve kısa sürede sonuçlandırılmıştır.
Orman yangınları ile yerleşim yerlerinde çıkan yangınların ve yangın söndürme uçaklarının yangın
bölgelerine yönlendirilmeleri koordine edilmiştir.
Maden ocaklarında meydana gelen patlamalar ve göçükler nedeniyle yaralananların hastanelere sevki
ile göçük altında kalan işçilerin kurtarılması çalışmalarında takip ve koordinasyon yapılmıştır.
Sele maruz kalan çok sayıda şehrimize çevre illerden ekip ve ekipmanlar sevk edilmiş, arama-kurtarma
çalışmaları takip edilmiştir.
Kocaeli’nde meydana gelen tren kazası sonrası, yapılan çalışmaların koordinasyon ve takibi gibi birçok
çalışmalarda bulunmuştur. 11 Mart 2011 tarihinde Japonya’da yaşanan deprem ve tsunami sonrası
teknik ekibin bölgeye gönderilmesi koordine edilmiştir.
2010 yılında Yatırım Programı kapsamında, 20.847 konut, 1.430 ahır ve 542 işyerinin yapımına yönelik
faaliyetler devam etmektedir
~Jeofizik Bülteni: Başkanlığınızda eğitim vb. faaliyetleriniz hakkında bilgi verebilir misiniz?
Gökhan Çebi: Başkanlığımızın faaliyete geçmesinden bu yana 9 adet ulusal, 2 adet uluslararası olmak
üzere toplam 11 adet eğitim, seminer ve sempozyum faaliyeti gerçekleştirilmiştir. Üniversitelerin de
68
Nisan 2011
www.jeofizik.org.tr
Söyleşi
katkı sağladığı bu faaliyetlere; Başkanlığımızın ve İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri’nin, kamu kurum
ve kuruluşlarının yönetici ve personeli ile mülki idare amirleri iştirak etmişlerdir.
Afet bilinci yüksek toplum ve birey oluşturma çerçevesinde Kızılay ile Türkiye çapında yoğun bir eğitim
kampanyası yürütülmektedir.
Türkiye Afet Risklerinin Azaltılması Platformu kuruluş aşamasına getirilmiştir.
Bugüne kadar meydana gelen afet ve acil durumlara ilişkin verilerin yer aldığı Türkiye Ulusal Afet Arşivi
karar vericilere, kullanıcılara, uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik kaynak olabilecek nitelikte
elektronik ortamda hizmete sunulmuştur.
İstanbul’da olası bir depremde görev almak üzere, 90 kaymakam ve vali yardımcısına teorik ve
uygulamalı eğitim verilmiştir.
Afet riski yüksek 10 ilde valilerimiz ile üniversitelerin, mülki amirlerin, il yöneticilerinin ve sivil
toplum kuruluş temsilcilerinin de katıldığı üst düzey toplantılar yapılmış olup, bu toplantılar devam
etmektedir.
TRT ile Ülke çapında Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ile İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri’nin
rölelerinin alt yapı hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlandırılması protokolü imzalanmıştır.
TBMM’de kurulan Deprem Zararlarının Azaltılması konusunda oluşturulan Meclis Araştırma
Komisyonu’na katılım sağlanmış, yapılan faaliyetler hakkında bilgi verilmiş, komisyon raporunun
oluşturulmasında görev alınmıştır.
Yerel kuruluşlar ve üniversiteler ile ortak yürütülen proje kapsamında; istasyon kurulumu için altyapı
çalışmaları tamamlanmış ve istasyonlar faaliyete geçmiştir. Aralık 2010 tarihi itibariyle, tüm Türkiye
çapında 181 sismoloji gözlem istasyonu ve 305 ivme ölçer ile Türkiye’nin deprem aktivitesi 7 gün 24
saat izlenmektedir.
Toplumun afetlere duyarlılığını artırmak ve risk azaltma çalışmalarında sürekliliği sağlamak, risk
azaltmanın her düzeyde plan, politika ve programlara uyumu amacıyla ihtiyaçların belirlenmesi,
uygulamaların izlenmesi ve değerlendirilmesine katkıda bulunmak üzere Türkiye Afet Risklerinin
Azaltılması Platformu kuruldu.
69
www.jeofizik.org.tr
JEOFİZİK BÜLTENİ
Söyleşi
~Jeofizik Bülteni: Sizin Başkanlığını yaptığınız İyileştirme Daire Başkanlığı Görev ve
Sorumlulukları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Gökhan Çebi: Başkanlığımızın çalışmalarının yanında, özelde İyileştirme Daire Başkanlığımızın
görevini özet olarak ifade etmek gerekirse; afet ve acil durum sonrasında hayatın normale dönmesini
sağlayacak her türlü önlemin alınmasıdır. Bu amaçla; Daire Başkanlığımız gerçekleşen bir afet
veya acil durumun yarattığı hasarın, yıkımın belirlenmesi, buna binaen mağdur olan afetzedelerin
belirlenerek bu insanlarımızın tedavi, iaşe, ibate, sosyal ve psikolojik hizmetlerinin yerine getirilmesi,
geçici ve kalıcı barınma imkanlarına kavuşturulması, afete uğramış yerlerin imar, plan, proje çalışmaları
ile bu alanlardaki hukuki işlemlerin yürütülmesi çalışmalarını gerçekleştirilmesi, bu çalışmaların
gerçekleştirilmesinde görev alan kamu kurum ve kuruluşları, mahalli idareler, üniversiteler ve sivil
toplum kuruluşlarının organizasyonu ve koordinasyonunu sağlanması uluslar arası acil yardımların
kabul edilmesi ve yapılması görevlerini yerine getirmektedir.
~Jeofizik Bülteni: Başkanlığını yapmış olduğunuz İyileştirme Daire Başkanlığı Tarafından
Gerçekleştirilen Çalışmalardan örnekler verebilir misiniz?
Gökhan Çebi: Bu çerçevede Başkanlığımızın kurulduğu 2009 Aralık ayından bu yana Daire
Başkanlığımız; sadece yurtiçindeki afet ve acil durumlarda nakdi yardım sağlamakla kalmayan Daire
Başkanlığımız Libya’daki vatandaşlarımızın tahliyesi çalışmalarını sağlamıştır. 2010 yılı içerisinde
gerçekleşen çeşitli afetler nedeniyle afetzede vatandaşlarımızın mağduriyetlerini gidermek için toplam
296.470.996 TL ödenekle, 20817 konut, 1422 ahır ve 543 işyerinin çeşitli yöntemlerle yapımı yatırım
programına alınmıştır. 2010 yılı içerisinde meydana gelen deprem, sel ve heyelan afetleri nedeniyle
Elazığ, Bingöl, Ağrı, Iğdır, Kars ve Rize İlleri ve çevresinde 12.014 konut, 190 işyeri ve 10138 ahırın
yıkık-ağır derecede, 2940 konut, 269 işyeri ve 1349 ahırın orta derecede, 16.021 konut, 532 işyeri ve
7789 ahırın az derecede, 20.664 konut, 1507 işyeri ve 5356 ahırın da hasarsız olarak hasar tespitleri
yapılmıştır. 2010 Yılı Yatırım Programına alınan yerlerdeki 8100 ailenin Yer Seçimi Protokolleri
incelenmiş, 45 yerleşim yerinde imar planı onayı ve değişikliği işlemleri koordine edilmiştir.
2010 yılı içerisinde meydana gelen Elazığ-Bingöl Deprem Afetleri ile Ağrı-Iğdır-Kars İllerindeki sel ve
yağmur afeti nedeniyle konutları ve ahırları yıkık-ağır ve orta derecede hasar gören afetzede ailelerin
hasar tespiti, hak sahipliği, borçlandırma ve yer seçimi işlemleri eşzamanlı planlanarak çok kısa
sürede tamamlanmış ve geçici iskan konutuna ihtiyaç duyulmadan daimi iskanlarının sağlanması için
çalışmalar hızlı bir şekilde sürdürülmüş, 2706 konutun yapımına başlanılmış, 779 konutun kuraları
çekilmiş ve hak sahiplerine teslimi yapılacaktır. 876 konut da kasım ayı sonu veya aralık ayı içerisinde
hak sahiplerine teslim edilecektir. Diğer konutlar ise 2011 yılı içerisinde bitirilecektir.
Ağrı İlindeki şiddetli yağıştan kaynaklanan afet nedeniyle 1948 ailenin hak sahipliği ve borçlandırması
tamamlanmış, söz konusu ailelere verilmek üzere 2019 konutun yapılması planlanmıştır.
Bingöl İlindeki deprem afeti nedeniyle 302 ailenin hak sahipliği ve borçlandırması tamamlanmış, söz
konusu ailelere verilmek üzere 302 konutun yapılması planlanmıştır.
Rize İli, Gündoğdu İlçesindeki sel ve heyelan afeti nedeniyle konutları hasar gören aileler için Toplu
Konut İdaresi Başkanlığı aracılığıyla 172 adet konut yapılmaktadır.
~Jeofizik Bülteni: Sayın Gökhan Çebi bize vakit ayırıp röportaj verdiğiniz için JFMO Yayın
Kurulu adına teşekkürlerimizi sunarız.
70
Nisan 2011
www.jeofizik.org.tr