120 Ayet 120 Hadis - İlahiyat Fakültesi

2
“Andolsun ki, Resûlullah, sizin için, Allah’a ve Ahiret gününe kavuşmayı umanlar
ve Allah’ı çok zikredenler için güzel bir örnektir.” (Ahzâp, 21)
“Ey mü’minler! Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu
hiç şaşırmazsınız. O emanetler, Allah’ın kitabı Kur-ân-ı Kerim ve Peygamberin
sünnetidir.” (Veda Hutbesi) (Mâlik, Kader, 3)
1
Takdim
Allah’ın selamı, merhameti ve bereketi üzerinize olsun.
Yaşadığımız çağ insanının, bilhassa eğitim-öğretim çağındaki gençlerin örnek/önder model ve
rehberlere ihtiyacı bulunmaktadır. Yeni nesillere model alabilecekleri ideal şahsiyetler gösterilip
tanıtılmazsa, başkalarını taklit ederek bu boşluğu doldurmaya çalışırlar.
Günümüzdeki teknolojik çalışmalar hızla gelişip ilerlerken, buna paralel olarak aynı hızla yaygınlaşan radyo, televizyon, internet gibi kitle iletişim araçları da genç, yaşlı bütün toplumsal kesimleri
kuşatmış durumdadır.
Böyle bir vasatta geleceğin erdemli ve örnek modellerinin oluşumunda, kutsallarımız ve değerlerimiz daha bir önem kazanmaktadır. Bu kapsamda genç nesilleri medeniyetimizin ilim, hikmet
ve irfan birikimiyle tanıştırmak ve buluşturmak ana vazifemiz olmaktadır. Aksi takdirde bünyemize uymayan, hatta çatışan farklı kültür ve değerler, onları olumsuz bir sürecin takipçileri haline
dönüştürebilir. Mevcut durumda yüzlerce yıldır sahip olduğumuz ilmî ve kültürel müktesebatımız,
müspet hallerin gerçeklemesinde oldukça verimli hasılatın oluşumuna katkı yapacaktır.
Başarı ve kazanımları, bugünümüzü ve yarınımızı şekillendirecek rol-modellerin, ilim ve ahlâk ilkeleriyle bezenmiş, fazilet numunelerinden beslenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte sanat ve etik,
insan ve kâinat tasavvurumuzu belirleyecektir. Ana kaynağımız Kur’an ve onun ebedî yansımaları,
her türlü olumsuz fiil ve eylemlerin “hayra” dönüşmesinde bir “nefes” olmaktadır. Bununla birlikte
vahyin Son Peygamberi Efendimizin söz ve davranışları da “en yüksek iyinin” hayata geçirilmesinde
bir yol işareti olacaktır.
Kutlu Elçi’nin hayat felsefesi, her türlü olumsuzluklardan arınmış, tüm yönleriyle örnek alınacak
ilâhi evrensel ahlak prensiplerini vaz’ etmektedir. Şüphesiz modellerin en güzeli, örneklerin en
mükemmeli Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)’dir. O, model alınmaya en layık insandır. Çünkü
O, en güzel ahlak sahibidir, âlemlere rahmettir. “İslam’ı anlamanın yolu ayet-i kerimeleri ve Efendimizin (sav) sözlerini anlamaktan geçer’.
Bunun için Allah Resülü (sav), Sahabîlere Kur’an-ı Kerim’i öğretmek için her türlü tedbiri almış ve
âdeta onların hafızalarına nakşetmiştir. O’nun Kur’an-ı Kerim’i hayata aktarış biçimi olan hadisleri
ise, Müslümanlar tarafından hep “en güzel örnek” olarak yaşatılmış ve sonraki nesillere aktarma
faaliyetleri de aynı hassasiyet içerisinde günümüze kadar devam etmiştir. Günümüzde de aynı idealler, başta aziz milletimiz olmak üzere, bütün İslam Âleminde aynı heyecan ve şevk içinde devam
etmektedir.
Ulaşılması hedeflenen hakikatlerin gerçekleşmesine bir katkı olsun diye, Bülent Ecevit Üniversitesi
İlâhiyat Fakültesi olarak, ilk yayınımızın Kur’ân ayetlerinden ve Hz. Peygamber’in (sav) hikmetli
sözleri hadislerden seçilmiş bir eserle başlamasını arzu ettik. Bu amaçla birbiriyle alakalı konuları
içeren ayet ve hadisleri ihtiva eden bu kitabı hazırladık.
Bu çalışmanın başta üniversitemiz öğrencilerine ve toplumumuzun kurtuluş ve selameti için faydalı
olması ise bizi ayrıca memnun edecektir. Çünkü hedefimiz, içinde bulunduğumuz toplumla daha
fazla buluşan, topluma hizmet eden donanımlı bir ilahiyat fakültesinin varlık bulmasıdır.
Bu vesileyle kitabın basım, yayın ve dağıtımını aşamalarında her türlü yardımı ve teşviği esirgemeyen başta Sayın Rektörümüz Prof. Dr. Mahmut ÖZER’e teşekkür ederim. Ayrıca bu eserin tasnifini
gerçekleştiren Doç. Dr. Yusuf Alemdar’a, Yrd. Doç. Dr. Ali Arslan’a ve Üniversitemiz Basın-Yayın
ve Halkla İlişkiler Koordinatörlüğüne şükranlarımı sunarım.
Hak Teâla’dan İslâm âlemine ve insanlığa sevgi, barış, huzur ve mutluluk sağlayacak yeni ümit
kapıları açmasını dileklerimle…
Prof. Dr. Bayram Ali ÇETİNKAYA
BEÜ İlahiyat Fakültesi Dekanı
2
SUNUŞ
Bilindiği gibi Diyanet İşleri Başkanlığı, 1989 yılından beri Peygamber Efendimizin dünyaya
teşriflerinin sene-i devriyeleri olan Mevlid Kandili’ne denk gelen günleri, Kutlu Doğum Haftası
olarak kutlamaktadır. Bu kutlamaların, her geçen sene daha da coşkulu hâle gelmesi, hem Diyanet
camiası hem de kadirşinas halkımız açısından memnuniyet verici bir durumdur. Öyle ki bu
haftayı, bir nevi bani sıfatıyla ihdas eden ve en yüksek düzey ve en kapsamlı seviyede ihya eden
teşkilât, her ne kadar DİB olsa da özellikle son yıllarda yurt içinde faaliyet gösteren birçok kurum
ve kuruluş buna sahip çıkmış ve –kendi çaplarında- değişik etkinliklerle kutlamaya başlamıştır.
Dahası, zamanla Kutlu Doğum’un manevî havası, ülke sınırlarını aşarak yurtdışına da uzanmış ve
o yüce insanın “âlemlere rahmet olması” gibi gönlü onun sevgisiyle dolup taşan Müslüman kitlenin bulunduğu birçok millet, memleket ve akraba topluluklar nezdinde kabul görmüş ve onlar da
kendileri için çok anlamlı buldukları bu Hafta’yı benimsemiş ve kutlar hâle gelmiştir.
Bizler, Bülent Ecevit Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi akademik personeli olarak “2014 Yılı Kutlu
Doğum Haftası” münasebetiyle hem kendi içimizde hem de bölge sakinlerine yönelik bir dizi sosyal-kültürel faaliyet düşündük ve programladık. Bu doğrultuda yapmayı tasarladığımız en önemli
aktivite, ilgili birim öğrencileri arasında “50 Ayet ve 50 Hadis Yarışması” düzenlemek olmuştur.
Bu amaçla söz konusu yarışmaya katılacak öğrenciler için sorumlu olacakları ayet ve hadisleri
belirlemek, –hasbelkader- onların Kur’ân-ı Kerîm, Tefsir ve Hadis derslerine giren hocaları olarak
bizlere düştü. Bu dokümanı hazırlamaya koyulduğumuzda –mesai arkadaşlarımız olan meslektaşlarımızla da istişare ederek- şöyle bir karara vardık: Biz, öyle bir kitapçık meydana getirelim
ki bu, sadece bir gayeye hizmet etmesin; Kutlu Doğum’un bereketiyle yöre insanına da faydalı bir
eser olma özelliği taşısın. Açıkçası bunu, o hafta içerisinde uygun zaman ve mekânlarda halka
ulaştıralım ki, onlar da bundan istifade etsin. İşte bu risale böyle bir niyetle ortaya çıktı.
Kültür ve medeniyetimizde bazı şeyleri 40 rakamıyla ifade etmek, yaygın bir gelenektir. Bunun
dinî boyutu, en fazla Hadis İlmi’nde kendini göstermiştir. Bunun sebebi çok açıktır: Hz. Muhammed (s.a.s.)’den “40 Hadis öğrenmenin, ezberlemenin ve öğretmenin fazileti ve mükâfatı”na
dair nakledilen mübarek sözlerdir. Bu tür rivayetlerde yer alan müjdeli haberler, İslâm ulemasını
harekete geçirmiş ve çok sayıda “40 Hadis Risâlesi” kaleme alınmıştır. Şöyle ki, her âlim bilgisi,
görgüsü, anlayışı ve öncelik sırasına göre 40 hadis seçmiş ve kendi koleksiyonunu oluşturmuştur. Çoğunlukla, “Muhtâru’l-Ehâdîsi’n-Nebeviyye = Hz. Peygamber’in Seçilmiş Hadisleri” genel
başlığı altında vücuda getirilen bu eserlerden bir tanesi ve belki en önemlisi ya da en fazla rağbet
göreni ise İmam Nevevî diye şöhret bulan ünlü Hadis bilgini Muhyiddîn Ebû Zekeriyyâ Yahyâ bin
Şeref (v.h. 676)’e ait “Kitâbü’l-Erbaîn en-Neveviyye fi’l-Hadîs” isimli mecmuadır. Sözgelimi, bizim
bu naçiz çalışmamıza kaydettiğimiz hadisler, aynı zamanda bu eserde yer alan “Kırk Hadis”i de
içermektedir.
Özetle söylemek gerekirse yöntem olarak şu yolu izledik:
Her yıl mutat olarak düzenlenen Türkiye İlâhiyat Fakülteleri Tefsir Akademisyenleri Koordinasyon Toplantılarının VIII.’si 1-3 Temmuz 2011 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Organize komitesinde yer almaktan son derece onur duyduğum bu buluşma vesilesiyle 23.01.2013 tarihinde vefat eden Tefsir Anabilim Dalı Başkanımız
pek muhterem Hocamız Prof. Dr. Mevlüt GÜNGÖR Beyefendi’nin önerisi ve girişimiyle şöyle bir
hayırlı işe imza atıldı: Ülkemizde Kur’an ve Tefsir’le meşgul olan tüm bilim insanı ve akademisyenlere bir çağrı yapıldı.
1
Herkes, şahsî tasavvuruna göre 10 ayet belirleyecek ve bunları, yine kendince önem sırasına koyarak düzenleme kuruluna gönderecek. Böylece ehl-i Kur’ân ve vukûf tarafından en çok oyu alan
40 ayet tespit edilmiş olacaktı. Nitekim bu duyuru, beklentinin üstünde alâka gördü ve oldukça
yüksek bir katılım sağlandı. Gayet sevindirici olan bu gelişme neticesinde heyet, gelen ayetleri
tasnif etti; hassas bir şekilde onları sıralamaya tabi tuttu ve İlk 40 Ayeti saptadı. Ama geride daha
pek çok ayet vardı. Merhum Hocamız, bu ayetlere kıyamadı ve onları da İkinci 40 Ayet hâline
getirdi. Yine arta kalan bir hayli ayet olduğunu görünce, bu sefer de Üçüncü 40 Ayeti oluşturdu.
Dolayısıyla toplamda 120 Seçilmiş Ayet koleksiyonu ortaya çıkmış oldu ve bunlar, ilgili toplantıyla
eşgüdümlü olarak tertip edilen sempozyum tebliğleri kitabının sonuna eklenmiş durumdadır.
(Bkz. 8. Türkiye Tefsir Akademisyenleri Buluşması Sempozyum Bildirileri: Kur’an’ın Anlaşılmasına Katkı Açısından KUR’ÂN ÖNCESİ MEKKE TOPLUMU (1-3 Temmuz 2011), İstanbul
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tefsir Anabilim Dalı Başkanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü, Eylül 2011 İstanbul, “Üç Kırk Âyet”, s.
495–512.)
İşte biz bu kitapçığımızın birinci bölümüne, sözü edilen bu 120 adet ayeti aldık. Bunların mealleri
orada verilmemişti ve hangi konudan bahsediyorsa bunlar, o başlık altında salt orijinal metin olarak sunulmuştu. Biz bunların Türkçe anlamlarını bilgi ve becerimiz nispetinde vermeye çalıştık.
Ayrıca bazı ayetlerin tamamı orada kaydedilmemiş, sırf ilgili konuyu içeren kısma yer verilmişti.
Biz bu ayetleri bir bütün olarak buraya dercettik. Hatta kimi ayetlerin –mana itibariyle- irtibatlı
olduğu önündeki ve ardındaki ayetleri de buraya ekledik. Yani siyak-sibak bütünlüğünü gözeterek
ayeti bağlamından koparmamaya özen gösterdik.
Dile getirdiğimiz bu süreçten anlaşılacağı üzere ayet sayısı böylece 120’ye ulaşınca, bu rakama
nazire yaparak eşdeğerde hadise ihtiyaç duyulacaktı. Biz de bunları, Hadis dersleri kapsamında
seçtiğimiz ve öğrencilerimiz için ezber ödevi olarak öngördüğümüz, bu sebeple kendilerine daha
önceden hazırlayıp verdiğimiz hadislerden oluşturduk ki, bunların tümü, İslâmî İlimler literatüründe Kütüb-i Sitte diye bilinen altı hadis mecmuasından (Sahîh-i Buhârî, Sahîh-i Müslim,
Sünen-i Ebî Dâvûd, Sünen-i Tirmizî, Sünen-i Nesaî ve Sünen-i İbn Mâce’den) derlenmiş hadislerdir. Ve nihayet, hepsi sahih hadis kaynaklarından alınarak titizlikle seçilen bu hadislerin çevirileri
–söz konusu eserlerin Türkçe tercümelerini içeren çeşitli kitaplardan yararlanmakla birliktetarafımızdan yapılmıştır. Böylece eşit sayıda ayet ve hadisi ihtiva eden bir risale öğrencilerimiz ve
halkımızla buluşmuş oldu.
Okuyucularımızdan, özellikle işin erbabından burada tespit edecekleri muhtemel eksik ve yanlışları tarafımıza iletmelerini istirham ediyor ve bekliyoruz.
Yüce Rabbimizden, bu yılki Kutlu Doğum Haftası’nın tüm İslâm âlemi ve bütün insanlığa barış,
huzur ve mutluluk sağlayacak yeni ümit kapıları açmasını diliyoruz.
Öğrencilerimizin feyzinin bol, halkımızın da istifadesinin çok olması temennisiyle…
Çalışma bizden, başarı Allah’tandır.
Yrd. Doç. Dr. Ali ARSLAN
(BEÜ İlahiyat F. Hadis Öğr. Üy.)
Doç. Dr. Yusuf ALEMDAR
(BEÜ İlahiyat F. Tefsir Öğr. Üy.)
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1