İRAN`DA ÜNİvERSİTE METOTLARI İLE YAZMA ESERLER

İRAN'DA ÜNİvERSİTE METOTLARI İLE YAZMA
ESERLER ARASINDA ARAP DİLİ*
ijalTI Pervtnt"
Çeviri: İbrahim ŞABAN'"
Özet
Bu çalışmada iran İslam Cumhuriyeti dönemindeki eğitim kurumlarında ve
üniversitelerde Arap dili. "SMT' organizasyonu, bu organizasyonun faaliyetleri,
İran'da Arapça yazma eserler ve bu alanlardaki sorunlar ile geleceğe dönük
teklifler ele alınmaktadır.
Anahtar
teklifler.
kelimeler:
Arap dili, İran, üniversite, SMT, Arapça yazma eserler.
Summary: This study deals wiıh the Arabic language at the school s and
universiıies of Islamic Rcpublic of Iran, the organization of "SMT", the activities
of this organization, The Arabic ınanuscripts in Iran. the problemms in ıhcsc fields
and the suggestion for the future.
Keywords:
suggestion.
Arabic language. Iran, university,
İranlılar
dili
öğrenme,
Arap
öğretme
ile yeni
ve hatta
bilimsel
kurumlarında
itibaren,
bir zamanlar
yeni
SMT, Arabic manuscripts,
tanışmamışlardır.
bu dille
bir olgu
Arapça
kitap telif etme
değildir.
dünya dili olan ve İslam'ın
Persler,
iran'ın
çalışma,
öğretime
İslam'ın
yayılmasıyla
okuma,
dayalı
doğuşundan
birlikte
yayılan
Halll Pcrvini'nin Lübnan Üniversitesi. Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı'nın çıkardığı
hakemi i "ed-Dirasat el-edebiyyc" adlı dergide bulunan "el-Luğatu'Iv.Arabiyc rı 'İran beynclmcrıühici'c-cümi-at va't-turüs", Beyrut-Lübnan,
2005-2006 Kış. Sayı 48-52, s. 87-105 ..
makalesinin Arapça aslından tercümesidir.
Tahran Akadernisyerı Yetiştirme Üniversitesi Arap Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı.
••• Arş. Gör.. İstanbul Üniversitesi. Edebiyat Fakültesi. Arap Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
(ibrahimsaban@hoımail.com).
i IS
ijaIn Pervlni/İbrahim
bu dille
çok
kapsamış,
İranhlann
ilgilenmişlerdir.
sarf, nahiv, belagat,
edebiyat,
yabancı
dili
ilgi, onları
milletlerden
toplama
dili,
onu
kurallaştırma,
ve kurallarını
düşüncelerini
ürünlerini
çalışıp
temel
kayderme
ifade
derlernişler
kalanları
sadece
edebi
sağlamışlardır.
Böylece
Farsça
konuşma
bu ülkelerde
daha
başlamıştır.
Bunun
bakımından
İran'da
İslam hukukuna
İran'da
sınırlı
asırlar
dili olarak
için verimli
asırlarda
dünyası
faydalandığımız
gerek
kalması
bu dili,
kendisiyle
mescitlerde
becerisinin
bu enstitü
dış
yavaş
dünya
Arapça
ve gerekse
yavaş
ve
konumunu
mescitlerdeki
dış dünyadan
arasındaki
öğrenmenin
kazandırılması
kalitesi
dini enstİtülerde
bağlantıyı
gayesi.
ve özellikle
Ancak
yanında
kitap
kadar çeşitli
simgesi
olmuştur.
Hillil
ortaya
koyduklarının
en
bolluğu, bu müelliflerin
korumaya
ders
sınırlı
ve aşamalı
olarak
konuşma
ifade
devam etmiştir.
halkalarıyla
koparmıştır.
bu dille
ve
İran, ilim ve edebiyat
uzaklaştırrmş
düşünceleri
dinin
devam etmiştir.
siyasi olarak ayrılana
kütüphanesinin
ve
almaya
şiir ve yazışma
Farsçanın
Böylece
ve bugün Arap-İslam
Arap dili, İran'da
yerini
zayıflamıştır.
ve zenginliğin
bu eserlerin
ön plana
ortaya çıkması ilc
Bu değişimierin
kaybetmiş,
gücün
sayılan
için
sadece
Bu, o zamanlar
ilginin
yan yana ilerleyen
ve İslami hilafetten
faaliyetlerin
bir şekilde
dili olarak kalmaya
etmiştir.
katkı
ve bu dil, edebiyatçıların
etkisini
olarak
devam
katmışlar
büyük
ve bilimsel
yeni eğilimlerin
gerçekleşmiştir.
siyasi
miraslarından
zenginlik
yerini almıştı.
olmuş
Bu
yeteneklerinin
ciddi
gösterdikleri
aşamalı
kendisiyle
da kalmaya
bir kaynak
görkemlilerinden
sayesindedir.
Ancak
Arapça
yayılması
boyunca
İslam
ve terimlerini
sarf etmişlerdir.
Fars dili, yavaş yavaş
alanındaki
dair, akli ve edebi ilimierin
yazma
öğrenmekle
etmelerine
başlarında
kalmışur.
Arapçaya
üzerine
telif
dinin, siyasetin
resmi dil Farsça
önceden
Ayrıca
deyim
kullanmışlar.
kitap
geniş bir coğrafyaya sahip İslam toplumunda
emirlik ve küçük
devletlerin
kurulmasıyla
neticesinde.
şekilde
dilin zenginliğine
alanda
siyaset ve edebiyat
yazarların
bir
diğer
Kur'ün ve İslam
Arapça.
sapıama.
olarak
Böylece
Arapça,
yönlerini
bilinen diğer
bir roloynayan
da büyük çabalar
ise h. XIII. yüzyılın
ve yazı dili olarak
başlamış,
getirdi.
ilkelerini
aracı
ve bilimsel
dili olmuştur.
çıkmaya
bütün
ve bu dile, yeni ortama uygun eski bilimsel
bu dille aktarmışlardır.
ve fiili olarak
etkin
mükemmel
yolunda
etme
bu dilin
bu dille ilişkisi olan her şeyi kuşatmıştı.
medeniyetinde
daha üstün bir konuma
olduğundan.
kalmamışlar,
Arap-islam
bu ilgisi
fıkıh, tersir ve o zamanlar
ilimler gibi bilim, sanat ve edebiyattan
Bu büyük
ŞABAN
Bu
enstitü
ve yazı
etme
ve
yazma
ve açıklama
iRAN'DA ÜNivERSiTE
METOTLARI iLE YAZMA ESERLER ARASINDA."
araçlarından bir araç olduğundan değil bilakis bu dil,
okutuluyordu. O da dini metinleri, din adamlarının ve
yazdıklarını anlamak içindi. Bu okullar yeni kalkınma
sıçrama yaptığı ve kendisiyle şimdiki hayatın arasındaki
dahi kısır metotlarını korumuşlardır. ı
İSLAM CUMHURİYETİ
119
başka bir gaye için
filozofların bu dilde
döneminde Arap dili
sebepler birleştiğinde
DÖNEMİNDE ARAP DİLİ
İLK VE ORTA ÖGRETİM AşAMASı
Arap dili, İslam cumhuriyeti döneminde metot ve uygulama bakımından
önemli bir yere sahip olmuştur. Öyle ki, anayasa maddelerinden biri Arap dili
için İslami sistem ilkelerine yer vermiştir. Bunu anayasanın on altıncı maddesi
şöyle ifade etmektedir:
"Kur'ün'tn ve İslam kültür faaliyetlerinin
dili Arapça olduğundan ve Fars
edebiyatı bu dille tam olarak kaynaştığından dolayı, bu dilin ilkokuldan yani
beşinci seneden sonra liseye kadar okutulması gerekrnektedir.t"
Bu madde pratik olarak uygulanmıştır. Bugün milyonlarca öğrenci bu iki
(ortaokul ve lise döneminde) dönemde kendilerine yönelik özel hazırlanmış
kitaplardan Arapça öğreniyor. Bu kitapların bir yandan Arapça öğretim
metotlarının en iyisine sahip olması ve diğer yandan İranlı öğrenciler için
istenilen hedefe uygun olması için çok büyük çabalar sarf edilmiş ve hala
edilmektedir. Bu hedef dini ve çağdaş bir hedeftir. Milli Eğitim Bakanlığıııda
bu dili öğretmeye özgü kitap ve metotlar ile okullarda bu dersin öğrenme
seviyesini yükseltmek için özel kurslar ve bilgi şölenleri düzenleme üzerinde
çalışan özel komisyonlar bulunmaktadır.
üNİvERsİTE
AşAMASı
Üniversite aşamasıııa gelince, önemli devlet ve özel İran Üniversiteleri
içerisinde lisans döneminde (bachelours) Arap dili ve edebiyatı bölümü
iran'da
Arap dili hakkında
Muhammedi.c. 1/ s. 1-3; "Fasliyü
takip eden sayfalar; Edebi ve İran
İran islam Cumhuriyeti Anayasası,
bkz.: Dersul-luga
vc'f-edeb
li'LDokıor
İran va'l-vArab'', ed-Doktor, Fiktor Kik, sayı
Arap dili ilişkileri sempozyum araştırmaları.
on altıncı madde.
Muhammed
ı. s. 57 ve onu
120
ijaln Pervlni/İbrahim ŞABAN
olmayan üniversite neredeyse yok gibidir. çoğu üniversitede lisansüstü
(master) aşamasında ve altı üniversitede doktora aşamasında Arap dili ve
edebiyatı öğreten bölüm vardır. İslam Cumhuriyetinden sonra gördüğümüz
program ve metotlarda büyük farkla İslam Cumhuriyetinden hemen önce Arap
dili bölümlerinin sayısı bir elin parmaklarını geçmezdi. Dikkati çeken konu ise,
lisans, yüksek lisans ve doktora aşamalarında Arap dili bölümlerinde öğretim
programları, metotları ve seviyeleridir. Bunlar neredeyse Arap ülkelerindeki
üniversitelerde uygulananlara benziyor. Zira Arapça, İranh öğrencilerin ana dili
değildi. Bundan dolayı, özellikle lisans aşamasında durumlarına uygun bazı
metotların uygulanması gerekmektedir. Bu her hangi bir dili yabancılara
öğretme metotlarında normal bir durumdur.
Aşağıda üniversite öğretiminin
derslerinin listesi verilmiştir:
temel
taşı
sayılan
lisans
programı
1- Sarf-I
2- Nahiv-I
3- Sarf ve Nahiv AIıştırmaları-I
4- Sarf-II
5- Nahiv-Il
6- Sarf ve Nahiv Alıştırmaları-II
7- Filoloji
8- Karşılaştırmalı Edebiyat
9- Edebi Eleştiri
10- Cahiliye
Döneminden
Emevi Dönemi
Sonlarına
Kadar Edebiyat
Tarihi
11- Birinci Abbasi Dönemi Arap Edebiyatı Tarihi
12- İkinci Abbasi Dönemi Arap Edebiyatı Tarihi
13- Bağdat' ın Çöküşünden Günümüze Kadar Arap Edebiyatı Tarihi
14- Endülüs Edebiyatı Tarihi
15- Modem Edebiyat Tarihi-I
iRAN'DA ÜNivERSiTE
METOTLARI
İLE YAZMA ESERLER ARASINDA."
121
16- Modern Edebiyat Tarihi-II
17- Cahiliye
Metinler
Döneminden
Emevi
Dönemi
Sonlarına
Kadar
18- Birinci Abbasi Döneminde Edebi Metinler
19- İkinci Abbasi Döneminde Edebi Metinler
20- Bağdat' ın Çöküşünden Günümüze Kadar Edebi Metinler
21-Endülüs'te
Edebı Metinler
22- Modern Edebi Metinler-I
23- Modern Edebı Metinler-II
24- Arapça Konuşma-I, II, III
25- Arapça Kompozisyon-I, II, III
26- Dil Laboratuarı-I, II, III..
27- İslam'da Siyasi Edebiyat
28- Ehli Beyt Ca.s.) Sevgisi İle İlgili Edebiyat
29- Hadis-i Şerif'ten Metinler
30- Nehcul-Belaga
31- Arap Gazete ve Dergilerini Okuma
32- Çeviri Sanatı
33- Arapça Mektup Yazma ve Özetlerne Sanatı
34- Arapça-Farsça ve Farsça-Arapça Çeviri
35- İngilizce-I, II
36- Kur'ün-ı Kerim'in Tefsirine Dair Metinler
37- Edebi Araştırma: Metodu ve Kaynakları
38- Bilim Edebiyatı
39-Kıraat, Tecvid ve Kur'an-ı Kerim'in Tercümesi
40- Belagat ilmi-I
Edebi
ijam Pervlni/İbrahim ŞABAN
122
41- Belagat
İlmi-lI
42- Aruz ve Kafiye
43- Bağdat'ın
Çöküşüne
Kadar İran'da
44- Bağdat' ın Çöküşünden
Bütün
bu sayılanlar
Günümüze
lisans
lisans ve doktora programlarına
derslere
benzemekte
dersleri
bazı
öğrencilerin
taşımaktadır.
dönemlerinden
oluşmaktadır.
gelince,
Yüksek
ile ilgili
konularda
modern
eleştiri,
yönelme
Kur'ün. İslam
gösterilerek
yüksek
karşılaştırmalı
Hukuku
ve
okutulmaktadır.
Arap dili için tahsis
varamayacağına
doğuşundan
meydana
inanır.
gelmiştir.
fakültelerinde
Zira öğrenci,
Çünkü
eskiden
iki
1- Üç
Edebiyatı"
aşamada
isimlerinin
olması.
Bk: Müşehhasüt
musavvah-i şura-i
Keli Bcrnümc
lisans
alanı
mezun
özel bir
yanında
şekilde
bilmeden
Arapçayı
diploma
ve
nahiv,
alamaz.
Çünkü öğrenci,
edebiyat
boyunca
İslam'ın
etkileşim
SıKıNTıLARı
da
aynı
olan öğrencinin
ve scrfasl durüs devre kürşinüs!
1367. s. 6.
Arap
görünmez.
ve doktora)
olmadan
bir
Bu
zevkine
arasında
eşsiz
özen
üçte biri
Fars dili ve edebiyatının
asırlar
yüksek
uzmanlık
Üç dönemden
aıı bemümerizi
bir
başka hiçbir dil ve edebiyana
(lisans,
hiçbir
edebiyat,
ders kredilerinin
ARAP DİLİ VE EDEBİY ATı BÖLÜMLERİNİN
dallarının
yazılmaktadır.
alanlarına
ciddi
ve
neşri vesairc
modern
bu bölümlerde
dil
uzanan
eleştiri
ders ve tez
bölümlerinin
beri böyledir.
bilmeden
bu
kadar
Bu etkileşim
tezleri
rağmen,
ve öykü edebiyatı
olarak iyi bir şekilde
iyi bir şekilde
günümüze
ve doktora
Öyle ki, bu fakültelerde
durum bütün Fars dili bölümlerinde
dili ve edebiyatını
Lisansüstü
programları
Arap dili ve edebiyatı
edilmiştir.
sarf, eski ve yeni metinler
lisans dönemindeki
yazma eserlerin
kısıtlılığına
İlahiyat
Yüksek
pratik olarak katılımıyla
lisans
edebiyat
Arapça,
derslerdir.
göstermektedir.
lisans ve doktora
kaynaklarının
görülmektedir.
farklılık
çeşitli alanlarında,
onlarca
tez yazımında
okutulan
burada bazı dersler
ise
ve araştırmaya
Her yıl dil ve edebiyatın
Bugün
Kadar İran' da Arap Edebiyatı'
programında
dersler
çalışma
tahlil niteliğini
Arap Edebiyatı
bu
" Arap
anabilim
Dili
diplomasına
zcban
ve edebiyı-ı
ve
böyle
Arabi
iRAN'DA
ÜNivERSiTE
"Arap
Dili
temel
sorunumuzdur.
uzmanlık
ve edebiyatı"
2-
Öğretim
Arap
3- Tezlerin
çoğu
yani Arapça
Farsça
gereken
(Akademisyen
4-
her tarafına
uluslar
arası
birlik/bağın
Allahın
İran Bilimsel
edebiyatını
öğretim
Farsça
üyeleri
Allürne
ilgi gösteren
yazılmaktadır.
vardır.
Tabatabal
üniversiteler
de
Orta yol izleyen
en az yirmi sayfa Farsça tez özeti,
Tahrandaki
"Terbiyet-i
tez özeti
Muderris'
olduğu gibi.
teorileri.
bütün
ve metotları
birleştirmek
bölümlerini
bölümleri
yardımıyla
birkaç
Birliği"
biz
"Terbiyet
öğretim
üyesinin
temsil
ni kurduk.
Muderris"
katılımıyla
eden
için
birleştiren
ve
bilimsel
bir
üniversitesinde
"Arap
Fakat henüz daha faaliyete
başka
Dili ve Edebiyatı
geçmedi.
Şu anda
son aşamasındadır.
Üniversiteler
için beşeri
yani
hazırlama
konusunda
gidermek
için iran'da
Yüksek
üniversiteler
Kurulu'nun
ve Teknoloji
bilimler
"SMT"
İslam
DESTEKLİYOR
kurulmasına
inceleme
bilimler
ve yüksek
devriminden
Bakanlığı'na
alanında
, beşeri
yapıp
alanında
kitaplar
öğretim
organizasyonların
beş yıl sonra
telif
kitapları
ihtiyaçlarını
kurulmuştur.
Kültür
onay verdiği bu organizasyon,
Bilim,
bağlı kamusal
~ "SMT' kelimesi. üç Farsça kelimenin (Süzmün mutüla-a'
harnerinin bir araya gelmesinden oluşmaktadır.
F.9
iki
ve
Arap dili ve edebiyatı
alanlarında
organizasyon
inceleme
ve
üzere
ise en az yirmi sayfa Arapça
görüşleri.
"SMT,,4 ÜNİvERSİTELERİ
Devrimi
birinci
ve dilolmak
olmaması.
üniversitelerden
eden
Farsça
da vardır.
dağılmış
kültür
değil
üniversitesinde
çabaları,
123
bu bölümdeki
Tahrandaki
büyük
öğrencilerin
uygulamalar
ülkenin
kurulumun
Arapça
Yetiştirme)
dili
çalışan
ulaşamamışlardır.
isteyen öğrencilerin
isteyen
Muhtelif
Arap
değiştirmeye
dili öğretimine
tez yazmak
tez yazmak
yazması
çoğu
başanya
gibi.
edebiyat
ARASINDA..
teklif ediyoruz.
statükoyu
şu ana kadar
Üniversitesi
vardır.
ESERLER
Bu, bizim
en azından
üyelerinin
Evet,
İLE YAZMA
yazılmaktadır.
Bu konuda
alanı oluşturulmasını
okutmaktadır.
Fakat
METOTLARI
bir organizasyondur.
Diğer
ve kutub -ulüm insanı danişgühhü)
baş
124
ijaIn Pervlni/İbrahim ŞABAN
dışında'' beşeri ilimler alanında
bilimler
merkezin
kurulması
beşeri
bilimlere
dolayı
"Kültür
alanında
gerektiğine
veren kültür devrimi
Devrimi
inceleme
kurulmasını
bilimler
konularıyla
vesaire)
Yüksek
alanında
(islam
ilişkili
inceleme
beşeri
devriminin
bağımsız
için
kitap
telif
İslam
usul ve temelleri
Bundan
beşeri
bir merkezinin
Bu organizasyon,
hukuku,
önceliği
kaynaklanmaktadır.
üniversiteler
yapıp
İslam
ilimIerin
İslam
olmasından
Kurulu",
onayladı.
ekonomisi,
yapan ve kitap telif eden bir
İran'daki
yapıp kitap derleyen
organizasyonunun
beşeri
inceleme
gelince,
bilimler
yani "SMT"
üniversiteler
etmenin
için
yanında
siyaseti,
Siyaset
hakkında
kitap
İslam
felsefesi
telifiyle
de
uğraşmaktadır.
Önceden
hocasının
(SMT'in
hazırlayıp
durum olumsuz
öğrencilere
sonuçlar
önce)
dağıttığı
şekil,
öğrenciler,
notlarıardan
ortaya çıkarıyordu.
1- Her hoca içerik,
notlar toplayıp
kurulmasından
ilgili
dersin
faydalanıyorlardı.
Bu
Bunlar arasında:
yazı ve baskı
bakımından
birbirinden
farklı
telif etmekteydi.
2- Notların
yüksek olan kopyalama
maliyeti,
öğrencilere
ve üniversiteye
ağır gelmekteydi.
3- Defalarca
durum, yavaş
bırakmaktadır.
kopya edilmesi
yavaş
Ancak, "SMT"
ve baskı bakımından
öğretim
üyeleri
kitaplarına
ilgisini
organizasyonunun
benzerinden
tarafından
dönüştü.
dolayısıyla,
öğrencilerin
kurulmasından
edilen
bu maddeyi
sürdü. "SMT'
organizasyonunda
kuruluşundan
kitap
ve
5
basılmıştır
kötü
kitapların
Bu
izler
sonra içerik, şekil, yazı
bir metoda
incelediler
yaklaşık
fazladır.
700
siliniyordu.
ve onlarda
farklı olan o notlar, telifte. öğretimde
müzakere
Uzmanlar
her not, zamanla
azaltmakta
sahip
olan üniversite
ve bu inceleme
itibaren
toplam
beşeri
birkaç yıl
ilimler
sayısı
uzman
alanında
13 milyondan
,,6
"Üniversite
üniversite
Süzman
Yayın Merkezi"
adında
bir merkez
bulunmaktadır.
kitaplarını yayınlamaktadır.
SMT yayınları katalogu, Urdibihişt
1382, s. 5.
Bu
merkez
genelolarak
İRAN'DA ÜNİvERSİTE
METOTLARI
İLE YAZMA ESERLER ARASINDA...
"SMT" ORGANİZASYONUNDA
1- Bu
bölüm,
faaliyetlerine
125
ARAP DİLİ BÖLÜMÜ
organizasyonun
kurulmasından
itibaren
başlamıştır.
2- Arap
gönderilen
meydana
Dili
Edebiyatı
değerlendirip
Bölümü,
müdür,
düzelten
uzman
sekreter
öğretim
ve
üyesi
bölüme
grubundan
gelmektedir.
3- Faaliyet
incelendikten
geldikten
yazar
ve
projeleri
akışı:
sonra
proje
proje
sahibi
projesini
en az iki uzman
sonra yazar ile organizasyon
telif
faaliyetine
tarafındaki
Arap
dili
yayımlanmasından
1- Her
ve
hangi
arasında
Kitap
bir sözleşme
bölümlerine
ONAYLANMASı
bir dersin
projesini
okutmuş
kitabını
ve bölümde
Olumlu
cevap
yapılır ve böylece
sonra
hocaları
ülkenin
ve
her
öğrencileri
etmek için gönderilir.
veya onu senelerce
2- Yazarın,
gönderir
gönderilir.
yayımlandıktan
edebiyatıarı
haberdar
PROJELERiN
uzmanlaşmış
başlar.
bölüme
hocaya
Arapça
İçiN GEREKLİ
gönderen
ŞARTLAR
kişinin
gönderdiği
derste
olması gerekmektedir.
yazması
gerekmektedir,
bu kaçınılmaz
bir
şarttır. Sadece çeviri vesaire ile ilişkili olan dersler bu şartın dışındadır.
3- Kitabın,
hacmi,
faydalı
özellikle
lisans
ve çeşitli
programı
alıştırmalar
kitaplarının
gibi
öğretim
sayfa sayıları,
kitabın
şekillerine
sahip
olması
kitapları
derlernede
gerekmektedir.
4- Arap dili bölümü
önemli
şartlar
arasında,
etmede kültürel
5- Organizasyon,
organizasyon
etmiştir.
hocalara
Hoca
notları
öğrenciler
için üniversite
edebiyatı
arka plana dikkat edilmesi
getirmemektedir.
derlediği
öğrencileri
Arap
okutup
tarafından
herhangi
kuruluşundan
bir
buyana
ile bağlantılı
kitap
çok
telif
vardır.
yayımlanan
okutmamakta
organizasyon
ve kültürü
kitaplarını
kitabını,
özgürdür.
yayınlarına
okutma
kendisinin
Ancak,
büyük
kitap telifi alanında
veya
öğretim
zorunluluğu
başkasının
üyeleri
bir ilgi vardır.
ve
Öyle ki
üç defa birincilik
elde
ijaırı Pervlni/İbrahim ŞABAN
126
6- Kitap, bölümde yayımlanıp üniversitelere dağıtıldıktan
her tarafındaki
uzman
hocalar
tarafından
gelen
öneri
doğrultusunda bir defa daha düzeltilmektedir.
sonra ülkenin
ve eleştiriler
7- Kitap ve Üniversite Metinleri İnceleme Kurulu adında bir kurul
bulunmaktadır.
Bu kurulun üyeleri bakanlık tarafından atanmakta,
kitabın
tashihi yapılmakta ve sonuç, organizasyona
sonraki baskılarda düzeltilmesi
gerekenlerin yapılması için gönderilmektedir.
8- Arap dili bölümü, Kur'ün ilimieri
edebiyatı ile hukuk bölümleriyle
bağlantılı
yardımcı olmaktadır.
ve İlahiyat. Tarih, Fars dili ve
Arapça kitapların derlenmesine
9- Arap Dili ve Edebiyatı, bir ders için çeşitli yazarların derledikleri
birçok kitap yayınlayabilir. Bu durum, öğretim üyesinin ve öğrencinin en iyisini
seçmesine imkan tanır.
10- Bölüm, ilgili konunun
uzmanları
huzurunda
geleceğe
dönük
programları kayıt altına almak ve geçmişi eleştirınek için yıllık toplantılar
düzenlemektedir.
i 1-
Geleceğe dönük programların
odak noktalarından
biri. eğitimöğretim kitapları yanında temel kitaplar (kaynak kitaplar) yazma üzerinedir.
12- Benzer merkezler ve yurt
iyileştirmek, anlaşmalar yapmak bölümün
13- Ortak
bir şekilde
kitaplar
üniversitelerle ilişkileri geliştirmek.
dışındaki üniversiteler
ile İlişkileri
ele aldığı önemli konulardandır.
basma
alanında
Yurt
içindeki
14- Arap Dili ve Edebiyatı bölümünde
şu ana kadar, ülkenin her
tarafındaki bütün Arap dili bölümlerinden temsilcilerin huzurunda yurt içi bilgi
şölenleri düzenlenmiştir.
Bu bilgi şölenlerinin
sonuncusu
İran'da "Arapça
konuşma öğretimi" sonınıarını
incelemek için düzenlenmişti.
Katılımcılar,
konuşma öğretiminde
en iyi ve en uygun metotları araştırmak
ve İranIı
öğrenciler için uygun kitaplar yazmak için Arapça konuşma alanında öne
Çıkmış, başarı lı hocalardan bir heyet atadılar.
İRAN'DA
ÜNİvERSİTE
METOTLARI
İLE YAZMA
ESERLER
ARASINDA...
127
ENGELLER VE SORUNLAR
1- Arap dili bölümünde Arap dili ve edebiyatının çeşitli alanlarında
üniversite ders kitapları derleme konusunda kabul görmüş standartların
yeterince bulunmaması.
2- Arapça konuşma öğretimi sorunu, karşılaştığımız
yolu bulmaya çalıştığımız ciddi sorunlardandır.
ve ona bir çözüm
3- Organizasyondaki Arap dili ve edebiyatı bölümü ile Arap ülkelerinde
ve başka ülkelerdeki benzer merkezlerle ilişkilerin olmaması. Aşağıda
organizasyonun
Arap Dili ve Edebiyatı Bölümünde yayımlanmış veya
yayımlanmaya aday bazı kitaplar bulunmaktadır:
l-Cı-Ccdıd
fi'ş-şarf
vc'n-nahv
(Sarf ve Nahiv'deki
Yenilikler),
Dr, Seyyid İbrahim Dihac]
2-el-<Arü:ı;u'I-<Arabıyyu'l-başlı
(Basit Arap Aruzu)
Dr. Seyyid Yahya Ma-rüf
3-Bidayetu'l-belaga
Başlangıcı)
Dr. Scyyid İbrahim
(Belagatın
4-Fi~u'I-lugati'ı-<Arabiyya
bi'f-Farisiye
(fl'ş-şi-ir ve'l-edeb
5-Ummatu'l-maşadiri'I-<Arabıye
ve'n-nahv
ve't-tarih
(Şiir, Edebiyat,
ô-el-Edebu'l-siyasl
ve'l-coğraflya)
fi'l-İslam
fi't-terceme
(Arapça-Farsça,
9-Mubtasar
Iü-Azva'
(Modem
Farsça-Arapça
tiinlıu'l-edebi'I-<Arabl
11- Tecvid cami- ii 'l-Kur'ani
orijinalleri
konusunda)
Dr. <İnayetullah
Dr. Muhammed
(Tefsir Metinleri
<AH Aıarşab
ve bi'J-saks
Çeviri Metotlan)
Nazımyan
(Arap Edebiyatı
Fatbı Fu'ad
Dr. Sadık A'ına Vand
Arap Dili)
bil-Farislye
Dr. Seyyid Huseyn Seydl
vel-luğa
(İslamda Siyasi Edebiyat)
min'el-Arabiye
<ala nuşüşi'f-tefsiriye
Farsça)
Arapça Kaynaklann
Dil, Nahiv, Tarih ve Coğrafya
7-el-Lugatu'I-<Arabıyetu'l-hadl~
8-Menahic
(Arap Filolojisi
Tarihi Muhtasan)
Üzerine Işıklar)
Riza
Dr, Mahmud
Bestani
Dr. ı;ıamidSadlfı.1
İbrahim Por Frzlb
'J-Kerimt l)
i2-Mecanl' ş-şi-iri' i-sarabiyi' i-hadiş ve medarisuhu
Dr. Şadıfı. Uorşa
13-Mubtara:t min reva'i<i'l-edebi'I-<arabl
Dr. Muhammed
14- Mubtara:t min reva'i<i'l-edebi'I-<arabl
fi'l-saşri'l-cahili
fi'l-saşri'f-İslami
15- Mubtara:t min reva'isi 'I-edebi 'l-sarabi fi'l-saşri'f-emevltô)
Huseyni
Dlhad
(2)
Fa:l:ilT
Dr. Seyyid <AH Mlrlüci
Dr.
Seyyid
Muhammed
128
ijaIn
16-Fennu't-terceme
ŞABAN
(Çeviri sanatı)
17-el-Edebu'I-'Arabi
(Arap edebiyatı
PervinIIİbrahim
Dr. YaI).ya Masrüf
ve tarihuhu (hatta nıhayeti'f-saşri
ve tarihi (Emevi dönemi sonlanna
'l-emevi)
Dr. Muhammed
kadar»
İbrahim Pür Ferzib
18-Tecvid cami' (3)
19-'Ulümu'l-belaga:
(Belagat
fi'f-bedi'
ve'l-sarüz
ve'I-Jı;afiye
Dr. Abazer <Abaç]
İlmi: Bedi-, Anız ve Kafiye'de)
20-Kitabetu'r-resa'il
bi'l-luğatt'l=Arabiye
ve fennu't-telhiş
(Arapça Mektup Yazımı ve özetlerne sanatı)
21-el-Edebu'l-multezim
bi ehli'l-beyt
22-TanlJ 'ilmi'n-nal).vi'I-'ArabI
23-el-Muştalabatu'
Dr. Seyyid Fazlutlah
('A)(Ehli
Beyt tle ilgili Edebiyat)
(Arap Nahiv İlmi tarihi)
l-mutedavila
(Arap Gazetelerinde
'Ali Azarşeb
Mie IS:adirl
Dr. ŞadlJı; Seyyah]
Muhammed
İbrahim Hallfa Şüştari
fi' l-sahafati' 1-'ArabIye
Çokça Kullanılan
Muhammed
Terimler.)
Rı~a 'Azızı Pür
24- TanlJu 'l-edeb fi 'l-saşri '1-'AbbasIyi 'I-evvel
(Birinci Abbasi Dönemi Arap edebiyatı
25- TanlJ tedvIni 't-taribi 'l-İslami
(İslam Tarihinin
Dr. Muhammed
Tarihi)
ve menahicuhu
Yazılma Tarihi ve Metotlan)
26-el-Edebu'I-'ArabI
'Ali Azarşab
Dr. Muhammed
fi tran (1 ve 2) (İran 'da Arap Edebiyatı
1 ve 2)
Hasarı Tebra'Iyan
Dr. 'AbdulganI
Dr. Naşrullah
27-FiJı;hu'I-lugati'I-'ArabIyet
ve <ilmu'f-hadiş
(Arap Filolojisi
ve Hadis İlmi)Dr.
İrvanizade
Şamli
Muhammed
'Ali IS:a'im
Mekami Necefi (el-Huseyni)
28-en-Nuşüşu'l-edebIyye
29-el-BaI).~u'l-edebi
fi'J-Endelus
(Endülüs'te
Edebi Metinler)
Dr. Muhammed
'Ali Azarşab
(Edebi Araştırma)
Dr. Betül Mişkin Fam
30-Min mesaliml'f-edeb
31-el-'Arü~
ve'l-kafiye
32-el-Edebu'l-muJı;aran
fi nehci'f-belağa
Dr. Seyyid Halil Bastan
min veche vaziflye
(Karşılaştırmalı
Edebiyat)
Muhammed
İbrahim Hallfe Şüşteri
Dr. I:Iamid şıdk]
Dr. ijalIl Pervini
İRAN'DA ÜNİvERSİTE METOTLARI İLE YAZMA ESERLER ARASINDA...
Organizasyondaki
"SMT"
Arap
organizasyonu
kitapları
başkan
hazırlama
yardımlaşmaya
Dili
ve
vekili
alanında
hazır olduğumuzu
Edebiyatı
olarak
Bölümü'nün
kendi
adıma
benzer
merkez
duyurmak
istiyorum.
müdürü
burada
ve
129
ve
üniversite
organizasyonlarla
YAZMA ESERLER
Yazma
unsurları
kendine
karşı
eserler,
geçmişteki
oluşturmakta
güven
dik
ruhunu
durmaya
Arapça
yazma
yazmaların
üfleyebilen
sevk
eden
eserler,
değerlilerindendir.
asırlar
ve yayınlamışlardır.
bunlardan
faydalanmışlardır.
alanda
yapılanlar
müsteşriklerin
almadıkları
yapılan
Arapça
Araplardan
İslam
ise, Arapça
direk
Moğol
hazinelerin
saldırısı,
yazma
eserin
edisyon
ve diğer milletlerden
büyük
bir kısmının
kritiğini
araştırmacılar
kuruluşundan
din, dil, edebiyat
tekrar yayımlanmasıdır.
en
bu eşsiz
geçmektedir.
Cumhuriyetinin
yazmaların
okumalara
bağlantılıdır.
genel ve özel kütüphanelerde
sayısı yarım milyonu
birçok
en önemli
ve özellikle
meydan
kütüphanelerindeki
ve Arap araştırmacıların
nüshaların
saygınlık
birikimimizle
telef etti. İran'daki
boyunca
yapmışlar
çıkarmada
onur,
ve bizi etrafımızdaki
medeniyet
Arap-İslam
büyük bir kısmını
ortaya
ruhuna
Arap ve İslam ülkelerine
kayıtlı Arapça yazma eserlerin
Hocalar
medeniyetimizi
ve toplumumuzun
itibaren
ilk defa
bu
veya
ve felsefe alanında
ele
7
YAZMA ESER YAYıN MERKEZİ
İran' da devlet,
çeşitli alanlarda
öğretim
ve araştırmaya
dayalı merkez
ve
organizasyonlar
kurmakla ilgilenmiş ve önceliği yazma eser edisyon kritiğine
vermiştir. Dokuz yıl önce kurulan ve İran' da Kültür ve İslami İrşad bakanlığına
bağlı
olan
"Yazma
medeniyetinde
koymak
Eser
yazma
Yayın
eserlerin
Merkezi"
büyük
ve yayımlamak
için Merkez,
tahkik ve tashih etmekle
uğraşmaktadır.
bunlar
arasındadır.
bir kısmını
yeniden
ortaya
basılmamış
yazma
eserleri
şimdi henüz
Bkz: Muhüzarat mu'taınari'Lmaljtütüti'I-'Arablya
Müsteşarlığı yayınlarındandır.
İran ve İslam
inceleyip
fi Iran,
Dimaşk
2002,
İslam
Kültür
130
ijalIl Pervini/İbrahim
ŞABAN
Bu merkez, yazma eserlerin tahkikini kabul görmüş bilimsel metotlara
uygun bir şekilde yapmaktadır. Bu merkez ilmi, edebiyat, tarih. kelarn, felsefe.
sosyal bilimler. fen bilimler ve bunların dışındaki çeşitli alanlarda yaymayı;
yüksek lisans ve doktora programlarındaki
öğrencilerin
üniversite tezlerinde
yazma bir eseri tahkik etmeyi sevdirmeyi hedeflemektedir.
Ayrıca. tahkik etme
metotlarını
ve kaynaklarını
öğretmeleri
için öğrencilere
eğitim
verip
yetiştirmektedir.
Bununla "Yazma Eser Yayın Merkezi" dışardan veya içerden
olsun lisansüstü öğrencilerine ve araştırmacılara
metinlerin yayımlanmasından
haberdar olup onlardan istifade etmeleri için kütüphanelerden
çeşitli nüshaları
tedarik etmelerine yardımcı olmaktadır. Bilimsel faaliyetleri genişletip yazma
eserleri yeniden ortaya çıkarma kültürünü yaymak bu merkezin diğer görevidir.
Bugüne kadar Merkezde
130 tahkik edilmiş seçme metin başlığı
yayımlanmıştır.
çoğu üniversite ve bilimselorganizasyonlardaki
gençlerle
öğrenciler tarafından yapılmıştır. Bunların 20'den fazlası Arapçadır ve inşallah
önemli konularda Arap-Fars İslam medeniyet ve kültürünün büyüklüğünü ilham
eden Arapça ve Farsça başka eserler de yayırnlanacakur.f
AŞAGIDA ARAPÇA BASıLMıŞ
MişTİR:
ESERLER KAT ALOGU VERİL-
1- el-Aşaru'Lbükiya
-ani'f-kurüni'l-ljüliya
li Ebi Rayhan Muhammed
Alımed el-Berüni (4. ve 5. asırlar), tashih eden Perviz-i Ezka'I.
b.
2- El-Arbasiniyyat
li keşfi envari'f-kudsiyat
li'f-Kaz] Sa-Id Muhammed
b. Muhammed ufid el-Karni, tashih eden Necefkuli-yi Habibi.
3- et-Ta-rif bi tabakatil-umam
li'I-Kaz] Şacid el-Endelusi
mukaddime, tashih ve tahkık Dr. Ğulümrızü Cemşid Nijüd.
(h. 5. asır)
4- Tefsiru'LŞehristani
li'l-İmam
Muhammed
b. <Abdulkerim
(h. 6. asır) el-musarnma bi meftihi'I-esrür
ve mesabihi'l-ebrür.
eş-
Şehristan]
5- Takvimu'l-imün
önsöz yazan cAll Evcebı.
6- El-Cemahir
eden Yusuf el-Hüdi,
Mır Muhammed
fı ma'rifetil-cevahir
s Bkz: Şeş Sal Telaş (Yazma Eser Yayım Merkezi).
Bakır ed-Damad,
li Ebı Reyharı
tahkik eden ve
el-Beyrün],
tahkik
iRAN'DA ÜNivERSiTE
7- Haridetul-kaşr
hakkında,
hakkında,
METOTLARI İLE YAZMA ESERLER ARASINDA...
ceridetu'L'aşr,
ve
birinci
cilt
İsfahan
131
seçkinleri
ikinci ci lt Farslı seçkinleri, üçüncü cilt Horosan ve Herat seçkinleri
li -İmad'Iddin el-Isfehani (6. asır) önsöz yazıp tahkik eden Dr. <Adnan
Muhammed
AI-i Ta'rnet.
8- Divan Ebi Bekr el-Havarizrni
tl
9- Latüifu'f-a-lüm
asır) tashih eden Mecid-i
10-
(5. asır) tashih eden Dr. Hamid-i
işarat ehli'f-ilham
Ii-vAbdirrezzak
Şıdki.
el-Kaşani (h. 8.
Hadizade.
Mehbübu'l-kulüb
li Kutbiddin
Muhammed
Deylemi el-Lahici (I i. asır) ön söz yazıp
Dıbacl ve Dr. I:Iamid-i Şıd\5..I.9
tahkik
b. -Ali el-Eşküri
eden
Dr. Seyyid
ed-
İbrahim-i
TEKLİFLER
1- Arap üniversitelerini
Arap ülkeleri
dışında
ile tanışmaya
davet
edebiyatı
bölümleri
ve Arap Kültür Birliğini,
yayma ile ilgilenen
ediyoruz.
Bunlar
bulunmaktadır.
2- Arap ülkelerinde
hocalar için kısa müddetIi
3- Arap ülkeleri
Arap dili ve kültürünü
bütün merkez,
arasında
kurum ve üniversiteler
üniversitelerdeki
Arap
dili ve
Ayrıca,
Arap ülkeleri
dışında
Arap dili ve kültürünü
öğreten
eğitim kursları düzenlemeye
dışında
Arap dili ve kültürünü
öğrenen
öğrenciler
için
eğitim kursları düzenlemeye
4- Arap öğretim
öğretmeleri
üyelerinin
için Arap ülkeleri
5- Arap ülkelerinde
değişik
konularda
Arap dili ve edebiyatını
dışına gönderilmesine
veya dışında
araştırmaya
dayalı eğitim laboratuarları
oluşturmaya
6- Arap ülkeleri dışındaki
dergi, süreli yayın ve kaynakların
Arap dili ile ilgilenen
7- Arap dili ile ilgili kitap ve öğretim
fuarlar düzenlemeye
9
Bkz: Fihris'ul-cşür'it-matbü-a
ülkelerde
gerekli gazete,
arttırılmasına
bi'l-luğat'il-sarabiye,
araçları
için Arap ülkeleri
Yazma Eser Yayım Merkezi.
dışında
132
ijalTI Pervlni/İbrahim
8- İran'da
düzenlemeye
Arap dilinin
bugünü
ŞABAN
ve yarını
ile ilgili özel bilim
şölenleri
davet ediyoruz.
KAYNAKLAR
1- Muhazarat
Mu 'tamari 'l-Maljtütari'
İran İslam Cumhuriyeti
Kültür Müsteşarlığı,
2- Dersu'l-luğa
ve'I-edeb,
4. baskı, Tahran Üniversitesi
Birinci
l-cArabıye
rı
İran, Dimaşk
(Şam)
m. 2002/h.1424.
Cilt. Dr. Muhammed-i
Muhammed],
Yayınları.
'l-vArabiyeti '1İraniye (Tarihi, bugünü ve yarını), Arap Yazarlar Birliği yayınları, ın. 1999.
3- Ebhüs
Nedvati'
l-salakati 'l-edebiye
4- Fasliyyet İran vel-vArab
Cernadiluvla 1424.
5- Karname-i
Insanı-yi
6- Fihrist-i
ınsanı-yi
İntişarüt-ı
Danişgahha(SMT),
Zeban
Bemümerizi-yi
8-
Şeş
Mutüla-a
sayı,
Birinci
yıl, 2002
Yaz,
ve Tedvin-i
Kutub-i
'Ulüm-ı
ve Tedvin-i
Kutub-i
-Ulürn-i
(SMT)
7- Muşahhasat-i
Rişte-i
(1), Birinci
17 Sale-i süzrnan-i
Danışgahha
ve'f-Iugaviyeti
Sazman-ı
Mutala'a
Urdibihişt
1382.
Bernüme
ve Edebiyat-ı
vezaret-i
ve
-Arabl,
Serfasl-i
Durus-i
Musavveb-i
'Ulürn, Tahkikat
Devre-i
Karşinasi-yi
Sal-i 1367 Şura-yı
'Ali-yi
ve ferı-averi.
Sal-i Telaş, Yazma Eser Yayım Merkezi.
9- Fihrisu'l
-a§ari'l-matbü'a
bi'f-luğari'l-tArabiye,
Yazma
Eser Yayım
Merkezi.
10-
Destüru'l-cumhüriyeti
'l-İslamiyeti
'l-iraniye,
on altıncı madde.
133
Şarkiyat Mecmuası Yayın Kuralları
1-
Şarkiyat Mecmuası,
yayın döneminden
yayınlanacaktır.
İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nün
ikisinde
(Haziran-Aralık),
yılda
2
ilan ettiği dört
sayı olarak
2-
Dergimize
şarkiyat,
Türkiyat,
tarih ve Türk kültürü
alanlarındaki
araştırmalar,
bu sahalarla ilgili tenkitli metinler ve bu metinlerin Türkçe
çevirileri,
bu sahalarla
ilgili
olarak
yabancı
dilde
yayımlanmış
makalelerin ve kitap bölümlerinin
Türkçe tercümeleri,
yine bu sahalarla
ilgili olarak eski Türkçe
harfli matbu veya el yazması
metinlerin
çeviriyazıya
dökülmüş
tenkitleri
ile metin değerlendirmeleri
ve bu
alanlarla ilgili kitap tanıtımıarı kabul edilir.
3-
Derginin
yayın dili Türkçe'dir.
Ancak Yayın Kurulu'nun
kararı ile
mevcut makalelerin
üçte birini geçmeyecek
şekilde İngilizce, Fransızca
ve Almanca makaleler ile yine Yayın Kurulu'nun
kararı ile yirmi sayfayı
geçmeyen
Arapça,
Farsça
ve Urduca
yazma
eser
metinleri
de
yayımlanabilir.
Dergiye önceden yayınlanmamış
yazılar kabul edilir.
4-
Makale yazarı, adını, soyadını, adresini (iş adresi), telefon numaralarını
ve e-mail posta adresini dergi sorumlusuna
bildirmek zorundadır.
5-
Mecmuaya gönderilecek yazıların üç adet kopyası ile bir adet disket ya da
cd kaydının (Metin PC, World'de Times New Roman 12 punto ve 1 satır
aralığı ile yazilmalı, sayfa yapısı, A 4 yatay, her kağıda iki sayfa, alt
boşluk 0.75. üst boşluk 0.75, sağ boşluk 1.17 ve sol boşluk 1.17, cilt
boşluğu ile alt-üst bilgi boşluğu bırakılmayacak
şekilde oluşturulmalı,
kısaca mümkünse derginin son sayısının sayfa yapısına uygun olarak)
gönderilmesi gereklidir.
6-
Yazı ve makalelerde
yer alan fotoğraf, harita, grafik, arşiv belgesi
görsel malzeme basıma uygun biçimde teslim edilmelidir.
7-
Çeviri
gönderenlerin
mutlaka
makalenin
yabancı
dildeki
orijinal
kopyasını
göndermesi,
ayrıca makalenin
tam bibliyografik
künyesini
(derginin
tam adı, yazarı, baskı yeri. yılı, cildi, sayısı ve sayfaları)
bildirmesi gereklidir.
8-
Yayın Kurulu, tashihlerin
9-
Dergimize
yazarlarına
hakem raporlarına
gönderilen
çalışmalar
iade edilmez.
uygunluğunu
yayımlansın
ya
da
vb.
kontrol eder.
yayımlanrnasm
134
10-
Kitap tanıtımı dışındaki çalışmaların her birinin en az 50 en fazla 100
kelimeden oluşan Türkçe ve İngilizce özeti (summary), anahtar kelimeleri
(keywords) ve makalenin İngilizce başlığı eklenmelidir.
11-
Çalışmalarda dipnotlar sayfa altında olacak şekilde düzenlenmeli ve
dipnotlarda kitap adları italik, makale adları düz karakterde tırnak içinde
yazılmalıdır. Dipnotta kullanılan metin kitap ise şu sıra takip edilmelidir:
Yazarın adı, kitap adı, basım yeri ve yılı, cilt, sayfa; makale ise: Yazar adı,
"makale adı", makalenin yer aldığı kitap vs., cilt, yıl. sayı (basım tarihi),
sayfa.
12-
Dergide yayımlanan yazı ve makalelerin içeriği ile ilgili tüm sorumluluk
yazarlarına aittir.
Prof. Dr. A. Yaşar KOÇAK
Şarkiyat Mecmuası Sorumlusu