Üriner stomalı hastaya

ÜRĠNER STOMALI HASTANIN BAKIMI VE EĞĠTĠMĠ
YARD. DOÇ. DR.İKBAL ÇAVDAR
İ.Ü. Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu
Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı
Bir açılma veya ağızlaĢtırma
oluĢturmak amacıyla yapılan
cerrahi iĢlemlerin
genel adıdır.
ÜROSTOMĠ
Üriner sistemin cerrahi diversiyonu için
kullanılan genel bir terimdir
AğızlaĢtırma yada açıklık
Hasta açısından bakıldığında yalnızca günlük
yaĢam aktivitelerinden biri olan üriner
eliminasyonda farklılığı ortaya çıkaran bir durum
değil, aynı zamanda ;
KiĢinin bilinç altında benliğine,
 Kendine olan saygısına,
 Mahremiyetine,
 Bağımsızlık ve verimlilik duygularına,
 Cinsel yaĢantısına,
 Beden imajına,
 Toplumsal yaĢantısına,
olumsuz etkisinin yoğun olarak gözlendiği bir
yaĢam deneyimidir.
Üriner stomalı bir hastanın yeni yaĢam biçimine uyumu,
beden imajındaki değiĢiklikleri kabullenmesi
ve sonraki yaĢamını olabildiğince bağımsız
sürdürebilmesi
aldığı eğitimin ve tüm yeteneklerini bu eğitimin
doğrultusunda kullanabilmesi ile yakından
ilgilidir.
Üriner stomalı hastaya;
 Stoma nedir?
 Görünümü nasıldır?
 Bakımı nasıl yapılır?
 Stoma ile ilgili ne tür sorunlarla karĢılaĢabilir ?
 Hangi sporları yapabilir?
 Nasıl banyo yapabilir?
 Nasıl seyahat edebilir?
 Hamile kalabilir mi?
 Dinsel inançlarını yerine getirmede
nelere dikkat etmelidir?
Cinsel yaĢamı nasıl olacak?
Ameliyat sonrası geliĢebilecek
komplikasyonları tanımanın nasıl olacağı
konusunda hastaya bilgi verilmelidir.
ĠLAVE OLARAK
Hastada işitme, görme, algılama ya da
hareket kusuru gibi fiziksel faktörlerin de
göz önünde bulundurulması eğitim
açısından önemlidir.
ÜRĠNER STOMANIN GÖRÜNÜMÜ
Ameliyat sonrası erken dönemde
manuplasyonlara
bağlı olarak stomada ödem oluĢabilir.
Pembe parlak, kırmızı renkte , nemli , sıcak ve
mukus sekrete eden stoma ilk 24-72 saat
içinde renginde olabilecek değiĢiklikler açısından
izlenmelidir.
MUKUS MĠKTARI
Zamanla derece derece azalır
ANCAK
Tamamen yok olmaz
Stomaya takılan kateter
Stenoz
Obstrüksiyon
ÖNLER
Deri, kat yeri, skar, göbek, bel çizgisi, sarkık göğüs altları,
kemik çıkıntılarından sakınma
Yapışacak yüzeyin
yeterliliği
İDEAL STOMA
BÖLGE SEÇİMİ
Hastanın görüş alanı
Rektus kasının
lokalizasyonu
Uygunsuz bir yere açılmıĢ ürostomi;
 Torba değişimini zorlaştırmakta,
 Mali yükü arttırmakta,
 Zaman kaybına neden olmakta,
 Bireyin rehabilitasyonunu zorlaştırmakta,
 Deri iritasyonuna neden olmaktadır.
Ameliyat sonrası dönemde ;
I. haftada stoma küçülmeye
baĢlar,
Stomada dokunma ve ağrı hissi
yoktur.
Stomanın büyüklüğünde kilo kaybı
ya da kilo alma ile yaĢam
boyunca değiĢiklik olacağı
BU NEDENLE
Haftalık stoma ölçümünün önemi
hastaya açıklanmalıdır.
Stoma çapının belirlenmesi
STOMA ĠLE ĠLGĠLĠ SORUNLAR
Cilt TahriĢi (Ġritasyon)
 Mukostatin
 Nistatin içeren pudralar
 Topikal antifungallerle
soruna çözüm getirilebilir.
Hastayı çok rahatsız
eden bir durumdur.
Derinin temiz
tutulması,sızıntının
önlenmesi, iyileşene
kadar adaptörlü torba
kullanması ve
adaptörü sık
değiştirmemesi,
hastaya
öğütlenmelidir.
Sızıntı
Hastanın gerek ıslaklığın verdiği huzursuzluğu
yaĢamasına gerekse idrarın asit yapısına bağlı
olarak stoma çevresinin irrite olmasına ve
ağrı hissedilmesine, peristomal dermatit ve
infeksiyon gibi iyileĢmeyi geciktiren
komplikasyonların yaĢanmasına neden
gösterilmektedir.
Stoma çapı ölçülerek, bu ölçüye uygun torba
kullanımında sızıntı önlenecektir.
Açıklık, cilt ile idrar temasını önlemek için
3 mm den daha fazla olmamalıdır.
CĠLT
PROBLEMLERĠ
Follikülit
Kıl foliküllerinin
inflamasyonudur.
Elektrikli traĢ makinasıyladüzenli
traĢ ve kılların kesilmesiyle
tedavi edilebilir.
Hiperplastik cilt
Stoma etrafında kalınlaĢma siğil gibi bir
görünümdür. Ġdrar ve cilt arasında sürekli
temasa neden olur.
Uygun doldurma malzemeleri kullanılarak
tedavi edilebilir.
Üriner kristal oluĢumu
Stoma çevresinde ya da üstünde beyaz, kumlu
kristal tortulardır.idrar asiditesinde değiĢiklik
sonucu meydana gelir.Bu birikintiler stomal
mukozanın tahriĢine ve kanamaya neden olur.
İdrarın alkali olduğu durumlarda stomada kanama,
stenoz, üriner sistem enfeksiyonu ve kötü koku
oluşmaktadır.
 İdrarın asidik olması,
 Yeterli hidrasyon,
 Mevcut enfeksiyonların tedavisi hakkında hasta
bilgilendirilmelidir.
PARASTOMAL FITIK
Fıtık oluşumu sızıntı ya da
torbanın düşmesine
neden olarak torba
kullanımını etkileyecektir.
Daha geniş bir yapışkan
bölgeye sahip olan bir
torbaya gereksinim
duyulabilir.
Tedavi fıtık onarımıdır.
STENOZ
Geç bir komplikasyondur.
Gerektiğinde lokal
anesteziyle plastik onarım
yapılır.
SEYAHAT
 Kendilerini iyi hissettikleri,
 Stoma bakımını gerektiği gibi yapabildikleri,
 Bakım için gerekli zamanı iyi ayarlayabildikleri
sürece,
yapabilirler.
tercih ettikleri bir ulaĢım aracıyla yolculuk
Önemli olan nokta ;
Bagajlarını kaybetme
olasılığına karĢı bakım için
gerekli olan malzemenin
bir kısmının bireyin yanında
bulunmasıdır.
EGZERSĠZ VE SPOR
Üriner stomalı hasta tam olarak iyileĢene kadar
aktiviteleri sınırlanabilir.Hastaya;
 Ameliyat sonrası 3 hafta araba kullanmaması,
 6 hafta ağır kaldırmaması ,
 Yüzme, golf, bisiklet, dans, yürüyüĢ yapması,
 Yakın ve ağır sporlardan kaçınması(halter,
karate,futbol vs.) tavsiye edilmelidir.
CĠNSEL YAġAM
Hastanın eĢi/partneri ile duygularını paylaĢması
önemlidir. Ameliyat sonrası hastanın beden
imajındaki değiĢikliğe uyum sağlayabilmesi için
zamana ihtiyacı vardır.
Stomalı bireyin yaĢam kalitesini
arttırabilmek için hastanın yaĢadığı
fiziksel ve psikososyal sorunların yanısıra
cinsel sorunlarının da
sağlık çalıĢanları tarafından saptanıp
çözümlenmesi gerekmektedir.
Stomalı bireylerde ameliyat sonrası;
 Radyoterapi, kemoterapi ve ilaçlar seksüel
fonksiyonu değiştirebilmekte,
 Hormonlar ve hastanın fiziksel sağlığı
arzularını baskılayabilmekte,
 Ağrı kesici ilaçlar ve antiemetikler seks
isteğini azaltabilmekte,
 Hastalığın neden olduğu genel yorgunluk,
istekleri baskılayabilmektedir.
 EĢler sevgilerini birbirlerine sarılma,
elele tutuĢma ile ifade edebilirler.
 Partneri ile aynı yatakta yatma
alıĢkanlığını sürdürme,
 Romantik bir ortam yaratma,
 Beraber olma esnasında daha küçük bir
torba kullanma,
 Farklı pozisyonlar deneme
stomalı bireylere cinsel yaĢama uyumda
kolaylık sağlayabilecek tavsiyelerdir.
GECE DRENAJ SĠSTEMĠ
Üriner stomalı hasta gece drenaj sistemi
kullanarak endiĢesiz bir Ģekilde gece herhangi
bir pozisyonda uyuyabilir.Sistem yatak
seviyesinden aĢağıda tutulmalıdır.Sabah, gece
drenaj torbası boĢaltılıp torbadan bağlantısı
kesilir.Tüp ve torba su ile durulanır ve temiz
bir yerde üstü örtülerek saklanır.Kalsiyum
tortuları yada mukus birikintilerini önlemek için
30 cc sirke tüp içine doldurulur ve 30
dk.bekletilir,boĢaltılıp su ile durulanır.
Gece drenaj sistemi torbası temiz tutulduğu
sürece çatlama ve kırılma yoksa 1-2 ay
kullanılabilir. Zaman zaman stomanın sekrete
ettiği mukus kalınlaĢabilir ve torbadan idrar
boĢaltılmaya çalıĢıldığında mukus torbadan
idrar akıĢını engelleyebilir.Üriner stomalı
hastaya yeterli sıvı alarak mukusun
incelmesine yardımcı olması hatırlatılmalıdır.
ÖNERĠLER
Stomanın kesici aletlerden korunması(koltuk
kemeri, büyük kemer tokası vb.)
 İdrarda hızla çok çeşitli bakteri ürediğinden
torbanın düzenli aralıklarla boşaltılmasını
önemli olduğu
 Sıvı alımına bağlı olarak 2-4 saat ara ile
torbanın boşaltması gerekliliği,
 Özel giysiye gereksinim olmadığı ,sıkı ve dar
giysilerin stomayı incitmiyeceği,
 Kemoterapinin idrar rengini değiştirebileceği,
 Kemoterapötik ilaç (cytoxan, cisplatinum)
alırken günlük 12 bardak su tüketmesi gerektiği,
 Deniz ürünleri, kuşkonmaz, soğan,yumurta gibi
besinlerin idrar kokusunu değiştirdiği,
 Stomadan idrar akışını kontrol edemiyeceği,
20-30 sn.aralarla stomadan idrar çıkışı olduğu,
 Spor yaparken ostomi kemeri kullanması,
 Her 4-7 günde torbayı değiştirmesi,
 Evden ayrılırken yanına stomaya uygun kesilmiş
ekstra bir torba bulundurmasının kendini rahat
hissetmesini sağlayacağı, ayrıca kontrollere
gittiğinde yanında yedek torba bulundurması
gerektiği,
 Stoma bakımını yaparken antiseptiğe gerek
olmadığı,
 Bulanık ve kötü kokulu idrarın infeksiyon varlığını
gösterdiği,ağrı,üşüme ve ateş olmadığı sürece
antibiyotiğe gerek olmadığı,sıvı alımını arttırması
gerektiği,
 Stoma renginde değişiklik,kanama,şişlik,idrarda
kan ve abdominal ağrı yada sürekli bulantı-kusma
olduğunda hekimi ile görüşmesi gerektiği,
 Torba değişiminin özellikle sıvı alımı öncesi sabah
saatlerinde yapılması, değişim sırasında
sızıntıları absorbe edici önlemlerin alınması ve
hasta uygun ise işlemin alafranga bir tuvalette
gerçekleştirilmesi konusunda hasta
bilgilendirilmelidir.
TEġEKKÜRLER