PROJE ADI: Üç Kuşak Kadının (Kızlar, Anneler ve Anneanneler
advertisement
PROJE ADI: Üç Kuşak Kadının (Kızlar, Anneler ve Anneanneler) Spor ve Fiziksel Aktivite Deneyimlerinin Sosyo-Ekolojik Model Çerçevesinde Feminist Kültürel Çalışmalar Yaklaşımıyla İncelenmesi PROJE EKİBİ: Dr. Canan Koca Arıtan (Proje Yürütücüsü), Pınar Öztürk (Yardımcı Araştırmacı), Burcu Ballıktaş (Bursiyer) TARİH ARALIĞI: Nisan 2013- Nisan 2014 DESTEKLEYEN KURUM: Koç Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi Dünya ve ülke nüfusunun yarısını oluşturan kadınlar sağlıklı bir yaşam tarzının vazgeçilmez bileşenlerinden olan spor ve fiziksel aktiviteye katılım hakkından yoksunlar. Bu yoksunluk kadınların spor ve fiziksel aktivitenin fizyolojik, psikolojik ve sosyokültürel yararlarından faydalanamamalarına neden olmaktadır. Kadınların bu yoksunluğundan hareketle tasarlanan bu projenin amacı üç kuşak kadının (kızlar, anneler ve anneanneler) spor ve fiziksel aktivite deneyimlerini sosyo-ekolojik model çerçevesinde feminist kültürel çalışmalar yaklaşımıyla analiz etmektir. Bu proje, kadının toplumsal yapının her alanında eşit fırsatlardan yararlanmasına ve toplumsal konumunun güçlenmesine yönelik politik bir projedir. Bu nedenle projenin nihai hedefi Türkiye’de kadınların ve kız çocuklarının aktif yaşamın bütün avantajlarından yararlanabilmeleri için güvenilir ve destekleyici bir ortamda spor ve fiziksel aktivite fırsatlarının sunulmasına katkıda bulunmaktır. Sosyo-ekolojik faktörler (bireysel, sosyal, fiziksel çevre ve politikalar) kapsamında kadınların çocukluk ve ergenlik döneminde spor ve fiziksel aktivite deneyimleri toplumsal cinsiyet yaklaşımıyla analiz edilirken kuşaklararası farklılıklar anlaşılmaya ve spor ve fiziksel aktivite deneyimlerinin kuşaklararası aktarımı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Eleştirel ve feminist paradigmalar bağlamında tasarlanan bu nitel araştırmada Türkiye’nin 6 farklı ilinde toplam 144 kadın ile derinlemesine bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın dayandığı paradigmalar nedeniyle bireysel ve kültürel çeşitliliği yansıtabilmek için katılımcıların farklı illerden olması tercih edilmiştir. Bunun sonucunda araştırmaya Adana, Ankara, İstanbul, Erzurum, Sinop ve Ordu’da yaşayan farklı sosyo-ekonomik sınıflardan 48 aileden 11-16 yaş arasındaki kız çocukları (27 sporcu ve 21 sporcu olmayan: Üçüncü kuşak), onların anneleri (33-53 yaş: İkinci kuşak) ve anneanneleri (55-75 yaş: Birinci kuşak) katılmıştır. Veri analizi sonucunda her bir kuşağın deneyimledikleri sosyal, tarihsel ve kültürel olayların farklı olması nedeniyle üç kuşak kadının spor ve fiziksel aktivite deneyimlerinde farklı sosyoekolojik faktörlerin etkili olduğu ortaya çıktığı görülmüştür. Birinci kuşak en hareketli grubu oluştururken, üçüncü kuşak en hareketsiz grubu oluşturmaktadır. İkinci kuşak kadınlar ise hareket ve hareketsizlik arasında gidip gelen bir çocukluğa sahiptirler. Diğer taraftan birinci kuşak kadınların hayatlarında olmayan spor olgusu yavaş yavaş kuşaklar arası artarak üçüncü kuşak kızların hayatlarında (katılan sayısı az olsa da) var olmaya başlamaktadır. Spor ve fiziksel aktivitenin üç kuşak kadınların tarihinde izlediği bu seyirin güzergâhını çizen toplumsal cinsiyet, kadınların kamusal alanda nasıl yer alacağını, nerede ve kimlerle hangi sporları yapacağını belirlemektedir. Bununla birlikte toplumsal cinsiyetin bu etkisi bireysel tercihler, ebeveyn etkisi, fiziksel çevrenin yapısı ve politik faktörler olmak üzere tüm faktörlerde görülmektedir. Proje yayınları: Öztürk, P. & Koca, C. (19-21 Aralık, 2013). Yaşlı kadınların yaşam boyu fiziksel aktivite deneyimlerini anlamlandırmalarında etkili olan faktörler. Sözel Bildiri, International Council for Health, Physical Education, Recreation, Sport, and Dance (ICHPER•SD), İstanbul, Turkey. Koca, C. (19-21 April, 2014). Who let’s the girls play? Invited speaker, 2nd Child and Sport Congress, North Cyprus. Öztürk, P. & Koca, C. (7-9 Kasım, 2014). Geçmişten geleceğe fiziksel aktivitenin kuşaklararası değişen seyri: Torunlar, anneler, anneanneler. Sözel bildiri, 13. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Konya, Türkiye.
