TASLAK SHT SMS Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden: TASLAK

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden:
TASLAK
TİCARİ HAVA TAŞIMA İŞLETMELERİ VE ONAYLI BAKIM KURULUŞLARINDA
EMNİYET YÖNETİM SİSTEMLERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN TALİMAT
(SHT SMS)
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu talimatın amacı, ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşlarında emniyet
yönetim sistemlerinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu talimat; 01.06.2007 tarihli ve 26539 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Ticari Hava Taşıma
İşletmeleri Yönetmeliğine göre işletme ruhsatı alan işletmeler ile 17.07.2007 tarihli ve 26585 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Onaylı Bakım Kuruluşları Yönetmeliğine göre yetkilendirilen onaylı bakım kuruluşlarını kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu talimat, 14.10.1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve 10.11.2005 tarihli
ve 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu talimatta geçen;
a) Genel Müdürlük: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünü,
b) Genel Müdür: Sivil Havacılık Genel Müdürünü,
c) ICAO: Uluslar arası Sivil Havacılık Örgütünü,
ç) OR: Olay raporlamayı,
d) SMS: Emniyet Yönetim Sistemini,
e) EEG: Emniyet Eylem Grubunu,
f) EGK: Emniyet Gözden Geçirme Kurulunu,
g) AMEP: Acil Müdahale Eylem Planını,
ğ) GAP: Boşluğu,
h) FDM; Uçuş veri analizini,
ifade eder.
İKİNCİ KISIM
Genel Esaslar
Emniyet Yönetim Sistemi
MADDE 5 – (1) Emniyet yönetim sistemi; gerekli örgütsel yapıları, sorumlulukları, emniyet politikaları ve
prosedürlerini de kapsayacak biçimde, uçuş ve yer emniyetinin koordineli ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesini temin etmek
için, tüm unsurları ile uyumlu ve organize bir yaklaşım olarak, ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları
tarafından tesis edilecektir.
(2) Emniyet yönetim sistemi, uçuş ve yer emniyetini koordineli bir şekilde idare etmek adına, tüm organizasyon
gerekliliklerini karşılayabilecek bir yapıda kurulacaktır.
(3) Emniyet yönetim sistemi esasen, doğmuş veya doğabilecek tehlikeleri ve risk unsurlarını belirleyerek, söz
konusu tehlikeleri ve riskleri bertaraf eden veya asgari düzeye indirgeyen Kurumsal Risk Yönetim Sistemi olarak
kullanılacaktır.
(4) Kalite yönetim sistemi ile emniyet yönetim sistemi bütünleyici veya bütünleşik unsurlar olarak ticari hava
taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları bünyesinde ilgili tüm birimlerden tam bağımsız bir şekilde tesis edilecektir.
Bağımsız bir kalite yönetim sistemi ile emniyet yönetim sisteminin tüm fonksiyonları sürekli olarak izlenecek ve
gerektiğinde düzeltici ve önleyici işlemlerin uygulanması sağlanacaktır.
TASLAK SHT SMS
1
Emniyet Yönetim Sistemi Bileşenleri
MADDE 6 – (1) Ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları tarafından oluşturulacak olan emniyet
yönetim sistemi, ICAO Doc. 9859 numaralı Emniyet Yönetimi El Kitabına göre aşağıda tanımlanan 4 ana bileşeni ihtiva
etmesi zorunludur.
a) Emniyet politikaları ve hedefleri;
1) Yönetim taahhüdü ve sorumluluğu
2) Yönetici tüm personelin emniyet sorumlulukları
3) Kilit emniyet personelinin atanması
4) SMS uygulama planı
5) Acil müdahale eylem planının koordinasyonu
6) Dokümantasyon
b) Risk analizi;
1) Tehlike ve risk belirleme süreçleri
2) Risk analiz (değerlendirme) ve giderme/indirgeme (azaltma) süreçleri
c) Emniyet temini
1) Emniyet standartlarının belirlenmesi ve tanımlanması
2) Emniyet performansının izlenmesi, ölçülmesi, iyileştirilmesi ve takibi
3) Değişiklik yönetimi
4) SMS’ in sürekli iyileştirilmesi (geliştirilmesi)
ç) Emniyet teşviki
1) Eğitim ve öğretim
2) Emniyet iletişimi
3) Bilgi paylaşımı
(2) SMS sistemini kurmakla yükümlü ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, yürütmekte
oldukları faaliyetlerin karmaşıklığına paralel olarak mevcut SMS sisteminin kapsamını, organizasyonlarının ölçeğine uygun
şekilde genişletebilir veya indirgeyebilirler.
Emniyet Politikaları ve Hedefleri
MADDE 7 – (1) Ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları tarafından tesis edilen SMS sistemine
yönelik emniyet politikaları ve hedeflerinin belirlenmesi zorunludur.
a) Yönetimin taahhüdü ve sorumluluğu; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, uluslararası
ve ulusal gereklilikler ile birlikte işletme gereksinimlerine uygun olarak, sorumlu müdür ile yönetici personel tarafından
imzalanacak kurumsal emniyet politikası hazırlayacaktır. Söz konusu emniyet politikası, uçuş ve yer emniyetiyle ilgili
kurumsal taahhütleri yansıtacak, uygulama için gerekli iş gücü ve finansman kaynaklarının tedarikiyle ilgili açık bir beyanı
içerecek ve görünür şekilde kuruluş içerisinde duyurulacaktır. Emniyet politikası, kuruluşla ilgili ve kuruluşa uygun
özelliklerin korunmasını ve mevcut yapıyı gerçekçi bir biçimde yansıtmasını sağlamak için, periyodik olarak gözden
geçirilecektir. Emniyet politikasının oluşturulmasına ilişkin detaylı açıklamalar ve örnek emniyet politikası EK-1 de yer
almaktadır.
b) Sorumlu müdür ve yönetici personelin emniyet sorumlulukları; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım
kuruluşları, yürütülmekte olan diğer görevlerden bağımsız olarak kuruluşu adına SMS sisteminin uygulanması ve
sürdürülmesiyle ilgili tüm sorumluluk ve yükümlülüğü üstlenecek bir personeli, uçuş ve yer emniyetinden sorumlu olmak
üzere görevlendirecektir. Görevlendirilen yönetici personel, kuruluşun sorumlu müdürüne doğrudan bağlı olacak şekilde
görevini yürütecek ve hazırlayacağı raporları dolaysız bir biçimde sorumlu müdüre sunacak, üst yönetimin tüm üyelerinin
diğer görevlerinden bağımsız olarak emniyet yükümlülüklerini tanımlayacak, emniyet sorumlularını ve yetkililerini
belgelendirerek kuruluş içerisinde duyuracaktır.
1) Uçuş ve Yer Emniyetinden sorumlu yönetici personel, işletme bünyesinde (yönetiminde) tecrübeli ve kıdemli,
sivil havacılık sektöründe ise yeterli teknik donanıma (altyapıya) sahip olacaktır.
TASLAK SHT SMS
2
2) Emniyet yöneticisi aşağıdakilerden sorumludur;
i)
Sorumlu müdür adına SMS sisteminin yürütülmesini sağlamak.
ii) Hasar tespiti, risk tespiti ve risk azaltma süreçlerini içeren risk yönetim sürecini kolaylaştırmak.
iii) Etkin sonucun (Başarının) elde edilmesi (garanti altına alınması) amacıyla (herhangi bir) düzeltici
faaliyetlerin kontrolünü ve takibini gerçekleştirmek (denetlenmesi).
iv) Emniyet uygulamaları ve işleyişi (performansı) ile ilgili periyodik olarak performans raporu hazırlamak.
v) Emniyet ile ilgili kayıt ve evrakların tutulması ve saklanmasını temin etmek.
vi) Uçuş ve yer emniyet personeli ile işletme çalışanlarının, emniyet eğitimlerini planlamak, koordine etmek veya
gerçekleştirmek (organize edilmesi).
vii) Emniyet hususları ile ilgili olarak, bağımsız kaynaklardan tavsiyeler ve önerileri almak, emniyet personeli ve
işletme çalışanlarının önerilerini toplamak, derlenen önerileri değerlendirmek.
viii) Emniyet konusunda üst yönetime tavsiye ve önerilerde bulunmak, danışmanlık yapmak.
ix) İcracı müdürlüklere emniyet konusunda destek olmak.
x) Olay inceleme heyetini kurmak ve heyete başkanlık yapmak.
xi) Hasar tespit sistemlerini denetlemek,
xii) Vaka / kaza soruşturmalarına müdahil olmak.
c) Kilit emniyet personelinin atanması; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, etkin bir SMS
sisteminin uygulanması ve sürdürülebilmesi için, sistemin temel bileşenlerinden ve farklı odak noktalarından ayrı ayrı
sorumlu olacak birer emniyet yöneticisi belirleyecek ve emniyet komisyonları kuracaktır. Emniyet komisyonlarına ilişkin
detaylı açıklamalar Ek-2’de yer almaktadır.
ç) SMS uygulama planı; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, kuruluşun emniyet
ihtiyaçlarını karşılayacak ve uçuş emniyetini temin edecek asgari gereklilikleri ihtiva eden, emniyet yönetimi yaklaşımını
tanımlayan bir SMS uygulama planı geliştirecek ve sürekliliğini tesis edecektir. SMS uygulama planı ile SMS çerçevesinde
verilen veya alınan hizmetler esnasında, hizmet alınan veya verilen diğer kuruluşların SMS sistemi arasında koordinasyon
kurulması sağlanacaktır. SMS uygulama planı, üst yönetimi tarafından tasdik edilecektir. SMS uygulama planına ilişkin
detaylı açıklamalar Ek-3’ te yer almaktadır. GAP analizine ilişkin detaylı açıklamalar Ek-4’ te yer almaktadır.
d) Acil müdahale eylem planının koordinasyonu; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları,
normal faaliyetlerden acil durum aktivitelerine, acil durum aktivitelerinden normal faaliyetlere düzenli ve etkili geçişi
sağlayan bir acil müdahale eylem planı geliştirecek, koordine edecek ve uygulayacaktır. Acil müdahale eylem planına ilişkin
detaylı açıklamalar Ek-5’ te yer almaktadır
e) Dokümantasyon; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, emniyet politikalarını ve
amaçlarını, SMS gereksinimlerini, SMS prosedürlerini ve süreçlerini, sorumlulukları, prosedürler ve süreçlerle ilgili
yükümlülükler ve yetkiler ile beraber, SMS girdi ve çıktılarını tanımlamak üzere SMS dokümantasyonu geliştirecek ve
uygulayacaktır. SMS dokümantasyonunun bir parçası olarak, emniyet yaklaşımını tüm kuruma duyurmak için bir emniyet
yönetimi el kitabı geliştirecek ve sürdürülebilirliğini tesis edecektir. Dokümantasyona ilişkin detaylı açıklamalar Ek-6’ da
yer almaktadır
Risk Analizi
MADDE 8 – (1) SMS sistemi içerisinde ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, emniyet risk
yönetimine ilişkin olarak;
a) Tehlike ve risk belirleme süreci, geriye dönük elde edilen emniyet verilerinin değerlendirilmesi yöntemleri ile
ileriye yönelik öngörüsel emniyet verisi toplama yöntemlerinin kombinasyonuna dayanılarak, faaliyetlerdeki tehlikeler ile
ilgili geri bildirimlerin etkin biçimde toplanması, kayıt altına alınması, değerlendirilmesi, uygulanabilir hale getirilmesi ve
uygulamaya geçirilmesi için kurumsal bir süreç olarak geliştirilecek ve uygulanacaktır.
1) Gelişmiş bir SMS tehlike ve risk belirleme, devamlılığı olan bir süreç olacaktır.
2) Risk belirleme sürecinin genel faaliyet çerçevesi, reaktif ve proaktif şemalar ile kuruluşun operasyonel
aktivitelerinden elde edilen verilerle oluşturulacaktır.
i) Reaktif şemalar; kazalardan, olaylardan ve uçuş veri analizlerinden (FDM, FODA) elde edilen verilerini
içerecektir.
ii) Proaktif şemalar; kasıtlı olay raporlarını, gizli raporlama şemalarını, emniyet araştırmalarını, operasyonel
emniyet denetimlerini ve emniyet değerlendirmelerini içerecektir.
iii) Yönetim grup toplantıları da tehlikeleri tanımlama için kullanılacaktır.
TASLAK SHT SMS
3
b) Risk analizi ve giderme/indirgeme süreci; gerçekleşme ihtimali ve şiddeti açısından olası risklerin analizi
neticesinde ortaya çıkan risklerin; tolere edilmesi veya hafifletilmesi açısından değerlendirilerek, kabul edilebilir seviyede
kontrolünü sağlayacak kurumsal bir risk yönetim süreci geliştirilecek ve uygulanacaktır. Ticari hava taşıma işletmeleri ve
onaylı bakım kuruluşları, emniyet risklerinin toleransıyla ilgili kararları alacak yönetim seviyelerini de ayrıca
tanımlayacaktır.
1) Tehlikenin tanımlanmasından sonra, tehlikenin taşımakta olduğu zarar ve masraf potansiyelini değerlendirmek
için bir analiz formu gereklidir. Bu analiz, iki boyutlu olacaktır:
i) Olasılık: Kötü sonuçlara sebep olabilecek tehlikenin gerçekleşme olasılığı
ii) Zorluk: Hali hazırda var olan kötü sonuçların sebep olduğu zorluk.
2) Risk değerlendirme ve indirgeme süreci, kuruluşların kapasitesini ve sürekliliğini tehdit edebilecek riskleri
analiz ederek, bertaraf edecek veya kabul edilebilir bir seviyeye indirgeyecektir.
3) Risk analizi ve risk değerlendirme sürecine ilişkin örnek bir şema aşağıda yer almaktadır.
Risk (Tehlike) Tanımlama
Risk Değerlendirme
Oluş (Ciddiyeti, önemi)
Risk Değerlendirme
Risk Değerlendirme
(Kabul edilebilirlik)
EVET
Riskin kabulü (et).
Olası tehlikeleri; malzeme, özellik, personel ve organizasyon açısından ayrı ayrı tanımla.
Var olan risklerin olası sonuçlarının ciddiyetini değerlendir
Gerçekleşme olasılığı nedir?
Ortaya çıkacak olan risk kabul edilebilir düzeyde mi ve kuruluşun emniyet performans
kriterleri içerisinde mi?
HAYIR
Riski kabul edilebilir (ihmal edilebilir ) bir seviyeye indirgeyecek eylemi
gerçekleştir (harekette bulun).
4) Yukarıda özetlenen hareketlerden çıkarılacak ya da elde edilecek verilerin değerlendirilmesi ve analizi için bir
sistem geliştirilmelidir. Analizlerden elde edilen veriler, kuruluş içerisinde emniyetten sorumlu kritik önemdeki personelle
paylaşılabilir. Gizli raporlama sistemleri; efektif geri besleme sürecini içeren yerleşmiş insan faktörleri ilkeleri üzerine
kurulmalıdır.
5) Risk değerlendirmesine ilişkin örnek tablolar Ek-7’de yer almaktadır.
Emniyet temini
MADDE 9 – (1) Ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları; kurulacak olan SMS sistemine
yönelik karşılaştırma, performans izleme ve geliştirme süreçleri belirlenmek zorundadır.
TASLAK SHT SMS
4
a) Emniyet standartlarının belirlenmesi ve tanımlanması; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım
kuruluşları, ilgili ulusal ve uluslararası mevzuatları, başarısı uluslararası kurullarca tescillenmiş başarılı emniyet programı
uygulamalarını, kurumsal politikalarını ve operasyonel hedeflerini göz önünde bulundurarak, kuruluş içi optimum emniyet
standartlarını ve vazgeçilemez asgari kriterleri belirleyecek, uygulanabilirliğini ve etkinliğini görebilmek amacıyla yeterli bir
test süresince standardizasyon kontrollerini gerçekleştirecek ve yapılan testler neticesinde elde edilen çıktılar doğrultusunda
kurumsal emniyet prosedürlerini eksiksiz bir şekilde tanımlayacaktır.
b) Emniyet performansının izlenmesi, ölçülmesi, iyileştirilmesi ve takibi; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı
bakım kuruluşları, emniyet politikaları ve hedefleriyle karşılaştırarak, kuruluşun emniyet performansını değerlendirecek ve
emniyet riskleriyle ilgili kontrollerin etkinliğini tasdik edecek veya iyileştirecek yöntemler geliştirecek ve uygulayacaktır.
Emniyet performansını izleme ve ölçmeye ilişkin raporlama prosedürleri, kurumsal davranışların kabul edilebilirliğini açıkça
gösterecek ve disiplin cezasından muafiyetin göz önünde bulundurulacağı tolere edilebilir hususları da içerecektir.
c) Değişiklik yönetimi; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, kuruluş içerisinde işleyen
tanımlanmış kurulu süreçleri ve hizmetleri etkileyebilecek olası değişiklikleri tanımlamak; tanımlı değişikliklerin
uygulanmasından önce optimum emniyet performansını tesis edecek düzenlemeleri açıklamak ve kuruluş içi değişiklikler
nedeniyle artık ihtiyaç duyulmayan ya da etkisizleşen emniyet risk kontrollerini sıfırlamak veya düzenlemek için kurumsal
bir süreç belirleyecek ve uygulayacaktır.
ç) SMS’ in sürekli iyileştirilmesi; ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, belirlenen SMS
standartları altında kalan emniyet performansının olası nedenlerini tanımlamak, uçuş ve yer operasyonları ile ilgili
standartları yakalayamayan emniyet performansını analiz ederek, olası gerekçesini belirlemek ve bu duruma neden olan
sebepleri ortadan kaldırmak için kurumsal bir süreç belirleyecek ve uygulayacaktır.
Emniyet teşviki
MADDE 10 – (1) Ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, emniyet sistemindeki yerini ve
rolünü küçümsemeksizin mevcut tüm personelin eğitilmesini ve tanımlanmış SMS görevlerini ya da genel-geçer rolünü
belirli bir disiplin içerisinde eksiksiz bir şekilde yerine getirecek şekilde yetiştirilmesini sağlayacak bir emniyet eğitim
programı geliştirecek ve uygulayacaktır. Söz konusu emniyet eğitiminin kapsamı, her bir bireyin SMS sistemine katılımına
ve sistem içerisindeki payına uygun olacak şekilde tanımlanmalıdır.
(2) Ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları; tüm personelin SMS hakkında sistem içerisindeki
payı ile doğru orantılı düzeyde bilgi sahibi olmasını sağlayan, sistem içerisindeki rolü ile ilgili kritik emniyet bilgilerini
ileten, belirli emniyet önlemlerinin alınma nedenlerini ve emniyet prosedürlerinin uygulamaya konma gerekçelerini
açıklayan, kurumsal emniyet iletişim yöntemlerini geliştirecek ve uygulayacaktır.
(3) Ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları; tüm personelin SMS sistemi içerisindeki payı ve
rolü ile ilgili elde edilen kritik emniyet verilerini, ilgili diğer emniyet unsurları tarafından da değerlendirilebilmesi amacıyla
karşılıklı olarak paylaşabilmeleri için sağlıklı bir paylaşım ağı oluşturarak, bu ağın işlerliğini ve güvenliğini tesis
edeceklerdir.
Küçük İşletmeler
MADDE 11 – (1) Bu talimat ile etkili, yenilikçi ve iyileştirmeye açık bir SMS sisteminin tesis edilerek işletilmesi
amaçlandığından, küçük ölçekli işletmelerde; işletme faaliyetleri, gereksinimleri ve organizasyon yapısından kaynaklanan
küçülmelerde, SMS sisteminin gerçekçi, faal, etkin ve geliştirilebilir olması şartı öncelikli olarak aranır.
Uygulama
MADDE 12 – (1) Emniyet Yönetim Sistemlerinin (SMS) uygulaması ICAO şartlarına uygunluk sağlamak
amacıyla 01.01.2011 tarihinde başlatılarak 08.04.2012 tarihine kadar tamamlanacaktır. Ancak etkili bir emniyet yönetim
sisteminin geliştirilmesi uzun zaman alacaktır. Bu nedenle, Ek-8’de yer alan “uygulama aşamaları” na uygun olarak hareket
edilecektir.
Yürürlük
MADDE 13 – (1) Bu Talimat yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 14 – (1) Bu Talimat hükümlerini Sivil Havacılık Genel Müdürü yürütür.
TASLAK SHT SMS
5
EK – 1
Emniyet Politikası
(1) SMS, yalnızca kurum içerisinde bir Emniyet Politikası geliştirildiğinde ve sürdürüldüğünde etkili olacaktır.
(2) Politika beyanı, üst yönetimlerin emniyet taahhütlerini açıkça yansıtmalıdır. Politika, emniyet yönetim prensiplerinin
kurum yapısına nasıl entegre edileceğini de göstermelidir.
(3) Emniyet politikası için öngörülen bir format bulunmamaktadır. Üst yönetim tarafından hazırlanan ve tüm şirket
çalışanlarına iletilecek yazılı bir doküman olması gereklidir.
(4) Emniyet Politikası, tipik olarak aşağıda belirtilen bileşenleri kapsamalıdır:
•
Kurumun genel emniyet hedefleri
•
Üst yönetimin emniyetle ilgili taahhütleri ve niyetleri
•
Gerekli kaynakların sağlanacağına dair taahhüt
•
•
•
Kurumun emniyet yönetim prensipleri
Kurumun tüm seviyelerinde, emniyet sorumluluğu ve yükümlülüğüyle ilgili kurum politikası
Cezai olmayan raporlama politikası (adil kültür)
(5) Emniyet Politikası hazırlanırken, üst yönetim emniyete ilişkin kritik alanlarda görev alan kilit ekip üyelerine
danışmalıdır. Danışma, dokümanın ekiple ilgili olmasını ve ekibin kendini dokümanın sahibi olarak hissetmesini sağlar.
(6) Kurumsal emniyet politikasının geliştirilmesiyle ilgili daha fazla bilgi ICAO Dok. 9859 Emniyet Yönetim El Kitabında
yer almaktadır.
TASLAK SHT SMS
6
Örnek Emniyet Politikası Beyanı
Emniyet, en önemli faaliyetimizdir. Tüm havacılık faaliyetlerimizin, dengeli tahsis kaynakları kapsamında
gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla, sürekli olarak stratejiler ve süreçler geliştiriyor, uyguluyor, sürdürüyor ve iyileştiriyoruz;
böylece en yüksek emniyet performansı seviyesine ulaşmayı ve ulusal / uluslararası standartları karşılamayı umuyoruz.
Yönetimin tüm aşamaları, [Yönetim Kurulu Başkanı, İcra Kurulu Başkanı, Sorumlu Müdür ya da kuruma göre uygun bir
pozisyondan] başlayarak, en yüksek emniyet performansına ulaşılmasından sorumludur.
Taahhüdümüz:
a)
Uygun insan ve finansman kaynaklarını tedarik ederek, emniyet uygulamalarını desteklemek, etkili emniyet
raporlaması ve iletişimini teşvik etmek ve finansal yönetimle aynı şekilde sonuçlara ilgi göstererek emniyeti aktif şekilde yönetmek
üzere, emniyet yönetimini desteklemek.
b)
Tüm yöneticilerin başlıca sorumlulukları arasına emniyet yönetimini yerleştirmek;
c)
Tüm personelin emniyet performansının sağlanmasıyla ilgili yükümlülükleri ve sorumluluklarını açıkça tanımlamak;
ç)
(Hava araçları / ATC / bakım / depo) faaliyetleriyle ilişkili riskleri ortadan kaldırmak ya da mümkün olan en düşük
seviyeye getirmek amacıyla tehlike tanımlama ve risk yönetim süreçleri belirlemek ve uygulamak;
d)
e)
sağlamak;
Hukuki ve düzenleyici şartlara ve standartlara uymak ve mümkün olduğunda bunların ötesine geçmek;
Emniyet stratejileri ve süreçlerini uygulamak için yeterli beceri ve eğitime sahip kaynakların mevcut bulunmasını
f)
Tüm personelin yeterli ve uygun havacılık emniyet bilgisi ve eğitimi almasını, emniyet konularında yeterli olmasını
ve yalnızca becerilerine uygun görevlere tayin edilmesini sağlamak;
g)
Emniyet performansımızı gerçekçi amaçlara ve / veya hedeflere göre belirlemek ve ölçümlemek;
ğ) Emniyet performansımızı sürekli olarak iyileştirmek ve ilgili emniyet önleminin alınmasını ve etkili olmasını sağlamak
için Emniyet yönetim incelemeleri gerçekleştirmek ve
h)
Faaliyetlerimizi destekleyecek, dışarıdan tedarik edilen sistemler ve hizmetlerin bizim emniyet performansı
standartlarımızı karşılamasını sağlamaktır;
(İmza)
_________________________________________
Sorumlu Müdür
TASLAK SHT SMS
7
EK-2
Emniyet Komisyonları
Emniyet Gözden Geçirme Kurulu
(1) Emniyet Gözden Geçirme Kurulu (EGK); stratejik emniyet faaliyetlerini inceleyen ve stratejik önemdeki kararları
görüşerek sonuçlandıran yüksek seviyede bir kuruldur. Küçük çaptaki organizasyonlarda da kullanılabilir. Kurula Sorumlu Müdür
başkanlık eder ve kurulu yönetir. Organizasyonun üst yönetimi de kurula dâhil edilmelidir.
(2) Emniyet Gözden Geçirme Kurulu (EGK), mevzuat uyumluluğu için gerekli olan emniyet performansının dışında
işletmeye yönelik olarak oluşturulan emniyet performansının da yakalanabilmesi için uygun kaynak kullanımını garanti altına alır
ve Emniyet Eylem Grubu’na (EEG) stratejik direktifler verir.
(3) Emniyet Gözden Geçirme Kurulu (EGK) aşağıdaki faaliyetleri denetler;
a)
b)
c)
d)
e)
Emniyet politikaları ve hedefleri doğrultusunda gerçekleşen emniyet performansını,
SMS uygulama planının işlevselliğini,
Tedarikçi kuruluşların emniyet yönetim sistemlerinin işlevselliğini,
Gerekli düzeltici, önleyici veya düzenleyici faaliyetlerin zamanında yerine getirilmesini,
Organizasyonun emniyet yönetim süreçlerinin verimliliğini denetler.
Emniyet Eylem Grubu
(1) Emniyet Eylem Grubu (EEG); Emniyet Gözden Geçirme Kuruluna (EGK) rapor verirken, stratejik direktiflerini de bu
Kuruldan alır. Emniyet Eylem Grubu (EEG); sorumlu yöneticiler, denetçiler ve emniyet alanında çalışan personelden oluşur.
Emniyet yöneticisi de bu grupta yer alır ve gruba liderlik eder.
(2) Emniyet Eylem Grubu;
a)
b)
c)
d)
e)
Faaliyet güvenliğini ve emniyetini denetler,
Belirlenmiş riskleri hükme bağlar,
Faaliyet değişikliklerinin emniyet üzerindeki olası etkilerini inceler,
Düzeltici ve önleyici faaliyet planlarını uygulamaya koyar,
Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin kabul edilebilir süreler içinde gerçekleştirilmesini garanti altına alır.
(3) Emniyet Eylem Grubu;
a)
b)
Daha önce alınan emniyet önerilerinin uygulanabilirliğini ve verimliliğini gözlemler,
Emniyet derecesini periyodik olarak gözden geçirir.
TASLAK SHT SMS
8
EK-3
SMS Uygulama Planı
(1) İlk olarak işletmeler kendi bünyelerinde bir Emniyet Yönetim Sistemi uygulama planı geliştirmelidir.
(2) Bu Uygulama Planı, emniyeti idare etmek için kurulan, organizasyonun ihtiyaçlarını karşılayan ve emniyet
yaklaşımlarını tanımlayan Emniyet Yönetim Sisteminin yürütülebilmesi için gerçekçi bir strateji olmalıdır.
(3) Uygulama Planı en az aşağıdaki maddeleri içermelidir.
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
f)
g)
ğ)
h)
i)
j)
Emniyet politikası,
Emniyet Planı hedefleri ve amaçları,
Sistemin tanımlanması,
GAP analizi,
Emniyet Yönetim Sistemi elemanları,
Emniyetin rolleri ve sorumlulukları
Emniyet raporlama politikası
Çalışanların ilgisi,
Emniyet iletişimi,
Emniyet performans ölçümü,
Performans değerlendirmesi,
Emniyet eğitimi.
TASLAK SHT SMS
9
EK-4
SMS GAP (BOŞLUK) ANALİZİ GELİŞTİRME REHBERİ
1.
Genel
ICAO Ek – 6, Hava Araçlarının Faaliyeti, Bölüm – I, Uluslar arası Ticari Hava Taşımacılığı – Uçaklar ve Bölüm – III,
Uluslararası Faaliyetler – Helikopterler, ICAO Ek – 11, Hava Trafik Hizmetleri ve ICAO Ek - 14, Hangarlar, Cilt I - Hangar Tasarımı
ve Faaliyetlerinde belirtilen Standartlar ve Önerilen Uygulamalar (SARP) uyarınca, hizmet sağlayıcıları Emniyet Yönetim Sisteminin
(SMS) uygulanmasından sorumludurlar. SMS, emniyet yönetimine sistematik bir yaklaşımdır ve gerekli kurumsal yapıları,
sorumlulukları, politikaları ve prosedürleri kapsar.
2.
GAP (Boşluk) analizi
SMS uygulaması, SMS’in hangi bileşenleri ve elementlerinin yürürlükte olduğunu ve uygulama şartlarını karşılamak için
hangi bileşenler ve elementlerin eklenmesi ya da değiştirilmesi gerektiğini belirlemek amacıyla hizmet sağlayıcının kendi sistemi
üzerinde bir analiz yapmasını gerektirir. Söz konusu analiz, boşluk analizi olarak bilinir ve SMS şartlarının hizmet sağlayıcının
mevcut kaynaklarıyla karşılaştırılmasını kapsar.
Bu rehber, kontrol listesi formatında, ICAO SMS çerçevesini oluşturan bileşenler ve elementlerin değerlendirmesine ve
geliştirilmesi gereken bileşenler ve elementlerin tanımlanmasına yardımcı olacak bilgileri sağlamaktadır. Boşluk analizi
tamamlandıktan ve belgelendirildikten sonra, SMS uygulama planının bir temelini oluşturacaktır.
Bu rehberde sunulan boşluk analiz formu, boşluk analizi yapmak için şablon olarak kullanılabilir. Her soru için bir “evet”
ya da “hayır” cevabı belirlenmiştir. “Evet" cevabı, hizmet sağlayıcının hali hazırda söz konusu ICAO SMS çerçevesi bileşeni ya da
elementini kurumsal süreçlerine dâhil ettiği ve şarta uygun olduğu ya da şartın ötesine geçtiği anlamına gelmektedir. “Hayır” cevabı,
ICAO SMS çerçevesinin bileşeni / elementi ve hizmet sağlayıcının kurumsal süreçleri arasında bir boşluk olduğunu göstermektedir.
Not. – Bu rehber kapsamında “hizmet sağlayıcı” ifadesi, havacılık hizmetleri sağlayan kurumlar anlamına gelmektedir. Bu ifade,
onaylı eğitim kurumlarını, hava aracı işletmecilerini, bakım kurumlarını, hava aracının tip tasarımı ve / veya montajından sorumlu
kurumları ve sertifikalı hangar işletmecilerini de kapsamaktadır.
TASLAK SHT SMS
10
3- SMS GAP (boşluk) Analizi
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Uygulama durumu
Bileşen 1 – EMNİYET POLİTİKALARI VE HEDEFLERİ
Element 1.1 – Yönetimin taahhüdü ve sorumluluğu
Tanımlanan bileşenlere sahip bir emniyet yönetim sistemi □
□
belirlendi, devam ettirildi ve uyuldu mu?
Evet
Hayır
Emniyet yönetim sistemi, hizmet sağlayıcının boyutu ve
karmaşıklığına uygun mu?
□
□
Evet
Hayır
Uygulanan bir emniyet politikası var mı?
□
□
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
Emniyet politikası sorumlu yönetici tarafından onaylandı ve □
□
tasdik edildi mi?
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
Tutarlı emniyet hedefleri dizisi geliştirmek için resmi bir süreç □
□
var mı?
Evet
Hayır
Emniyet hedefleri emniyet performans göstergeleri,
Emniyet performans hedefleri ve emniyet şartlarıyla
ilişkili mi?
□
□
Evet
Hayır
Emniyet hedefleri duyuruldu ve dağıtıldı mı?
□
□
Evet
Hayır
Disiplin ve / veya idari cezalardan koruma sağlanan koşullar
da dâhil olmak üzere, emniyet açıkları, tehlikeler ya da
olayların etkili raporlanması için uygulanan bir politika var □
□
mı?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı emniyet yönetim sistemini
emniyet politikasına dayandırdı mı?
Emniyet politikası periyodik olarak gözden geçiriliyor mu?
Element 1.2 – Yöneticilerin Emniyet sorumlulukları
Hizmet sağlayıcı, kendi adına SMS’in uygulanması ve
sürdürülmesi için tüm sorumluluk ve yükümlülüğe
sahip olan bir sorumlu yönetici belirledi mi?
TASLAK SHT SMS
□
□
Evet
Hayır
11
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Sorumlu yönetici, emniyet yönetim sisteminin doğru
uygulanmasını ve hizmet sağlayıcının tüm alanlarının □
gereksinimlerine hitap etmesini sağlamak için gereken □
sorumluluğa sahip mi?
Evet
Hayır
Sorumlu yönetici, faaliyet sertifikası kapsamında
□
gerçekleştirilmesine izin verilen faaliyetler için gereken □
finansal kaynakların tam kontrolüne sahip mi?
Evet
Hayır
Sorumlu yönetici, faaliyet sertifikası kapsamında
□
gerçekleştirilmesine izin verilen faaliyetler için gereken □
insan kaynaklarının tam kontrolüne sahip mi?
Evet
Hayır
Sorumlu yönetici, faaliyet sertifikası kapsamında
□
gerçekleştirilmesine izin verilen faaliyetler üzerinde nihai □
yetkiye sahip mi?
Evet
Hayır
Uygulama durumu
Element 1.3 – Kilit emniyet personelinin atanması
SMS’in günlük faaliyetini yönetmek ve gözlemlemek için □
□
kalifiye bir personel tayin edildi mi?
Evet
Hayır
SMS’in faaliyetini gözlemleyen personel, istenilen görev □
□
fonksiyonlarını ve sorumluluklarını yerine getiriyor mu?
Evet
Hayır
Personelin kurumun tüm seviyelerindeki emniyet yetkileri,
□
sorumlulukları ve yükümlülükleri tanımlandı ve □
belgelendirildi mi?
Evet
Hayır
Element 1.4 – SMS uygulama planı
Hizmet sağlayıcı, SMS’in kurumun emniyet ihtiyaçlarını
□
karşılamasını sağlayacak bir SMS uygulama planı geliştirdi □
mi?
Evet
Hayır
SMS uygulama planı, uygun deneyim tabanı oluşturan bir □
□
kişi ya da planlama grubu tarafından mı geliştirildi?
Evet
Hayır
Kişi ya da planlama grubu, SMS uygulama planının
□
geliştirilmesi için yeterli kaynak (toplantılar için zaman □
dâhil) alabildi mi?
Evet
Hayır
TASLAK SHT SMS
12
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
SMS uygulama planı, hizmet sağlayıcının üst yönetimi □
□
tarafından tasdik edildi mi?
Evet
Hayır
SMS uygulama planı, hizmet sağlayıcının üst yönetimi □
□
tarafından düzenli olarak gözden geçiriliyor mu?
Evet
Hayır
SMS uygulama planı, aşamalar şeklinde uygulama □
□
öneriyor mu?
Evet
Hayır
SMS uygulama planı, hizmet sağlayıcının SMS’i ve hizmet
sağlayıcının hizmet verme sırasında etkileşime girdiği diğer □
kurumların SMS'i arasındaki koordinasyonu açıkça ele □
alıyor mu?
Evet
Hayır
Uygulama durumu
Element 1.5 – Acil müdahale planlamasının koordinasyonu
Hizmet sağlayıcı, kurumun boyutu, yapısı ve
□
karmaşıklığına uygun bir acil müdahale / durum planına □
sahip mi?
Evet
Hayır
Acil müdahale / durum prosedürleri belgelendirildi, □
□
uygulandı ve sorumlu yöneticiye tayin edildi mi?
Evet
Hayır
Acil müdahale / durum prosedürleri, kilit personel ve
kurumsal değişiklikten sonra, SMS’in yönetim tarafından □
incelenmesinin bir parçası olarak periyodik temelde gözden □
geçiriliyor mu?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, acil müdahale / durum prosedürlerini tüm □
□
personele dağıtmak ve iletmek için bir sürece sahip mi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, tüm kilit personelle birlikte, belirli □
□
aralıklarla talimler ve alıştırmalar yapıyor mu?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, kendi acil müdahale / durum
prosedürlerini, hizmetlerin verilme aşamasında etkileşime □
girdiği diğer kurumların acil müdahale / durum □
prosedürleriyle koordine ediyor mu?
Evet
Hayır
TASLAK SHT SMS
13
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Uygulama durumu
Element 1.6 – Dokümantasyon
Hizmet sağlayıcı, basılı ya da elektronik formatta SMS □
□
dokümantasyonunu geliştirdi ve sürdürüyor mu?
Evet
Hayır
SMS dokümantasyonu, SMS’i ve tüm SMS bileşenleri
□
arasındaki birleşik ilişkileri açıklayacak bir şekilde mi □
geliştirildi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, kurumun emniyet yaklaşımını tüm
□
kuruma iletmek için kilit enstrüman olarak bir emniyet □
yönetim sistemi el kitabı (SMSM) geliştirdi mi?
Evet
Hayır
SMSM, emniyet politikası, hedefleri, prosedürleri ve
□
bireysel emniyet sorumlulukları da dahil olmak üzere, □
SMS'in tüm yönlerini belgelendiriyor mu?
Evet
Hayır
SMSM, başlangıç tasarım faaliyeti olarak emniyet risk
□
yönetiminin rolünü ve sürekli faaliyet olarak emniyet □
temini rolünü açıkça gösteriyor mu?
Evet
Hayır
SMS hakkındaki dokümanların ilgili kısımları, OM, GOM;
□
CCM, MME, MOE vb. gibi onaylı dokümanlara dâhil □
edildi mi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, faaliyet gereksinimlerini belgelendirmek
ve desteklemek için gerekli olan tüm kayıtların □
oluşturulmasını ve saklanmasını sağlayan bir kayıt □
sistemine sahip mi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, sistemi yürürlükteki düzenleyici şartlar □
ve en iyi sektör uygulamalarına göre kayıt altına alıyor mu? □
Evet
Hayır
Kayıt sistemi, kayıtların uygun tanımlaması, okunurluğu,
saklanması, korunması, arşivlenmesi, geri alınması, □
saklanma süresi ve bertarafını sağlamak için gereken □
kontrol süreçlerini sağlıyor mu?
Evet
Hayır
TASLAK SHT SMS
14
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Uygulama durumu
Bileşen 2 – EMNİYET RİSK YÖNETİMİ
Element 2.1 – Tehlike belirleme süreci
Hizmet sağlayıcı, faaliyetlerdeki tehlikelerle ilgili bilgileri
□
etkili bir şekilde toplamak için, resmi bir emniyet veri □
toplama ve işleme sistemine (SDCPS) sahip mi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcının SDCPS’si, geriye dönük, ileriye
□
dönük ve öngörüsel emniyet veri toplama yöntemlerinin □
kombinasyonunu içeriyor mu?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, emniyet ve risk yönetimiyle ilgili
□
bilgilerin alınmasını sağlayan geriye dönük süreçlere sahip □
mi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, ileriye dönük emniyet verisi toplama □
□
yöntemleriyle ilgili bir iletişim geliştirdi mi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, geriye dönük emniyet verisi toplama □
□
yöntemleriyle ilgili bir iletişim geliştirdi mi?
Evet
Hayır
Geriye dönük raporlama basit, ulaşılabilir ve hizmet □
□
sağlayıcının boyutuna uygun mu?
Evet
Hayır
Geriye dönük raporlar, yönetimin uygun seviyesinde □
□
gözden geçiriliyor mu?
Evet
Hayır
Raporlarının alındığına dair katkıda bulunanları
□
bilgilendirecek ve analizin sonuçlarını paylaşacak bir geri □
bildirim süreci var mı?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, kurumun faaliyetlerinin analizi
□
vasıtasıyla güvenlik risklerinin belirlenmesini sağlayan □
ileriye dönük süreçlere sahip mi?
Evet
Hayır
İleriye dönük emniyet verisi toplama yöntemleriyle ilgili □
□
bir eğitim var mı?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, ileriye dönük emniyet verisi toplama □
□
yöntemleriyle ilgili iletişim geliştirdi mi?
Evet
Hayır
TASLAK SHT SMS
15
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
İleriye dönük raporlama basit, ulaşılabilir ve hizmet □
□
sağlayıcının boyutuna uygun mu?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, gerçek zamanlı normal faaliyetlerde
□
olduğu gibi, sistem performansının görülmesi için □
öngörüsel süreçlere sahip mi?
Evet
Hayır
Öngörüsel emniyet verisi toplama yöntemleriyle ilgili bir □
□
eğitim var mı?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, öngörüsel emniyet verisi toplama □
□
yöntemleriyle ilgili iletişim geliştirdi mi?
Evet
Hayır
Öngörüsel veri toplama süreci basit, ulaşılabilir ve hizmet □
□
sağlayıcının boyutuna uygun mu?
Evet
Hayır
Uygulama durumu
Element 2.2 – Risk değerlendirme ve azaltma süreci
Hizmet sağlayıcının SMS dokümantasyonu tehlikeler, □
sonuçlar ve riskler arasındaki ilişkiyi açıkça gösteriyor mu? □
Evet
Hayır
Tanımlanan tehlikelerin sonuçlarıyla ilişkili risk analizi için,
□
gerçekleşme ve şiddet olasılığı açısından ifade edilen, □
yapılandırılmış bir süreç var mı?
Evet
Hayır
Risklerin değerlendirilmesi ve risk tolerasyonunun
□
belirlenmesi için kriterler var mı (örn. kurumun kabul □
edeceği kabul edilebilir risk seviyesi gibi)?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, raporlanan olaylar ve kusurların yeniden
□
gerçekleşmesini önlemek için düzeltici / önleyici önlem □
planları içeren risk azaltma stratejilerine sahip mi?
Evet
Hayır
TASLAK SHT SMS
16
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Düzeltici ve önleyici faaliyetler, durum analizine yanıt □
□
olarak mı geliştirildi?
Uygulama durumu
Evet
Hayır
Bileşen NO 3 – EMNİYET TEMİNİ
Element 3.1 – Emniyet performansının izlenmesi ve ölçümlenmesi
Aşağıdakilerle ilgili olarak düzenli ve periyodik planlı □
incelemeler yapılıyor mu:
□
Evet
Hayır
Şirketin emniyet performansı?
□
□
Evet
Hayır
Şirket içi denetim incelemeleri?
□
□
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
□
Önceki yönetim incelemelerinden kaynaklanan izleme □
eylemleri?
□
□
Emniyeti etkileyebilecek değişiklikler?
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
Düzeltici eylemlerin etkinliğini değerlendirmek için bir □
□
süreç var mı?
Evet
Hayır
Emniyet raporları, yönetimin uygun seviyesinde gözden □
□
geçiriliyor mu?
Evet
Hayır
Tehlike belirleme ve gerçekleşme soruşturmaları?
Tehlike ve gerçekleşme analizi sonuçları?
Şirket içi geri bildirim analizi / sonuçları?
Şirket dışı geri bildirim analizi / sonuçları?
Düzeltici eylemlerin durumu?
İyileştirme için öneriler?
En iyi uygulamaların kurum içerisinde paylaşılması?
TASLAK SHT SMS
Evet
Hayır
17
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Raporlarının alındığına dair katkıda bulunanları
□
bilgilendirecek ve analizin sonuçlarını paylaşacak bir geri □
bildirim süreci var mı?
Evet
Hayır
Trendleri gözlemlemek ve analiz etmek için uygulanan bir □
□
süreç var mı?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, düzenli incelemeler, değerlendirmeler,
□
anketler ve denetimler gibi kendi kendini değerlendirme □
süreçleri uyguluyor mu?
Evet
Hayır
Düzeltici ve önleyici faaliyetler, tehlike belirlemesine yanıt □
□
olarak mı geliştirildi?
Evet
Hayır
Şirket içi soruşturmaların yürütülmesi için uygulanan □
□
prosedürler var mı?
Evet
Hayır
Raporlanan tüm olaylar ve kusurların soruşturulmasını □
□
sağlayan önlemler var mı?
Evet
Hayır
Raporlanan olaylar ve kusurların, ilişkili tüm tehlikelerin
□
belirlenmesi için analiz edilmesini sağlayan bir süreç var □
mı?
Evet
Hayır
Düzeltici ve önleyici faaliyetler, durum soruşturması ve risk □
□
analizine yanıt olarak mı geliştirildi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, geliştirilen düzeltici / önleyici eylemlerin □
□
etkinliğini değerlendirmek için bir sürece sahip mi?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, şirket içi raporlama sürecini ve ilişkili □
düzeltici eylemleri gözlemlemek için bir sisteme sahip mi? □
Evet
Hayır
Etkili şirket içi değerlendirmeleri gerçekleştirmek için
□
gerekli özerkliğe ve yetkiye sahip bir denetim fonksiyonu □
var mı?
Evet
Hayır
Denetim sistemi, hizmet sağlayıcı bünyesindeki tüm □
□
fonksiyonları, faaliyetleri ve kurumları kapsıyor mu?
Evet
Hayır
Tanımlanmış denetim kapsamı, kriterleri, sıklığı ve □
□
yöntemleri var mı?
Evet
Hayır
TASLAK SHT SMS
Uygulama durumu
18
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Denetim sürecinin tarafsızlığının yanı sıra, denetçilerin
□
objektifliğini ve yeterliliğini sağlayan seçim / eğitim □
süreçleri var mı?
Evet
Hayır
Denetim sonuçlarının raporlanması
saklanmasıyla ilgili bir prosedür var mı?
kayıtların □
□
Evet
Hayır
Denetim sonuçlarına yanıt olarak, zamanında düzeltici ve
□
önleyici eylemlerin alınmasıyla ilgili şartları özetleyen bir □
prosedür var mı?
Evet
Hayır
Alınan önlem(lerin) doğrulamasını kaydeden ve doğrulama □
□
sonuçlarını raporlayan bir prosedür var mı?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, şirket içi değerlendirmelerde ortaya çıkan
kritik emniyet fonksiyonları ve ilgili emniyet sorunları □
hakkında periyodik Yönetim incelemeleri gerçekleştiriyor □
mu?
Evet
Hayır
ve
Uygulama durumu
Element 3.2 – Değişiklik yönetimi
Hizmet sağlayıcı, değişiklik yönetimi için resmi bir süreç □
□
geliştirdi ve sürdürüyor mu ?
Evet
Hayır
Değişiklik yönetimiyle ilgili resmi süreç, faaliyetler ya da
□
kilit personeldeki değişiklikleri riskler açısından analiz □
ediyor mu?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, kurulu süreçleri ve hizmetleri □
□
etkileyebilecek kurumsal değişiklikleri belirliyor mu?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, değişiklikler hayata geçirilmeden önce
□
güvenlik performansının sürdürülmesini sağlamak için □
düzenleme yapıyor mu?
Evet
Hayır
Hizmet sağlayıcı, kurumsal ortamdaki değişiklikler
nedeniyle artık ihtiyaç duyulmayan emniyet risk □
kontrollerini ortadan kaldırma ya da modifiye etmek için □
kurulu bir sürece sahip mi ?
Evet
Hayır
Element 3.3 – SMS’in sürekli geliştirilmesi
Kurum, tesisler, ekipmanlar, dokümantasyon ve
□
prosedürlerin denetim ve anket yoluyla ileriye dönük □
değerlendirmesi için bir sürece sahip mi?
TASLAK SHT SMS
Evet
Hayır
19
Referans
Analiz edilecek hususlar ya da cevaplanacak sorular
Cevap
Uygulama durumu
Kurum, emniyet sorumluluklarını yerine getirip
getirmediklerini
doğrulamak
amacıyla,
kişilerin □ Evet
performansıyla ilgili ileriye dönük değerlendirme için bir □ Hayır
sürece sahip mi?
Kurum, sistemin risk kontrolü ve azaltması açısından
□
etkinliğini doğrulamak amacıyla geriye dönük bir sürece □
sahip mi?
Evet
Hayır
Bileşen No 4 – EMNİYET TEŞVİKİ
Element 4.1 – Eğitim ve öğretim
Personelin eğitilmesini ve SMS görevlerini yerine
□
getirmesini sağlayacak eğitim gereksinimlerini tanımlayan □
belgelendirilmiş bir süreç var mı?
Evet
Hayır
□
□
Evet
Hayır
Emniyet eğitimi, işe alındıktan sonra verilen temel eğitime □
□
dâhil edildi mi?
Evet
Hayır
İlgili personel için acil müdahale / durum eğitimi var mı?
□
□
Evet
Hayır
Eğitimin etkinliğini ölçen bir süreç var mı?
□
□
Evet
Hayır
Kurum içerisinde, emniyet yönetim sisteminin etkili
□
biçimde faaliyet göstermesine izin veren iletişim süreçleri □
var mı?
Evet
Hayır
İletişim süreçleri (yazılı, toplantılar, elektronik vb.), hizmet □
□
sağlayıcının boyutu ve kapsamına uygun mu?
Evet
Hayır
Bilgiler, ilgili SMS dokümanları hakkında yönlendirme
□
sağlayan uygun bir ortamda oluşturuluyor ve saklanıyor □
mu?
Evet
Hayır
Emniyet bilgilerinin kurum içerisinde yayılmasını sağlayan
□
bir süreç ve söz konusu sürecin etkinliğinin gözlenmesini □
sağlayan yöntemler var mı?
Evet
Hayır
Emniyet eğitimi, kişilerin SMS’e katılımına uygun mu?
Element 4.2 – Emniyet iletişimi
TASLAK SHT SMS
20
EK-5
Acil Müdahale Eylem Planı
(1) Acil Müdahale Eylem Planı (AMEP); yaşanabilecek acil bir durumda işletmenin ve bireylerin sorumluluklarını
açık bir şekilde tanımlayarak, sorumlular tarafından yerine getirilecek eylemleri en yalın haliyle izah eder bir yapıda teşkil
edilmelidir. AMEP, SMS ile bütünleşik halde, organizasyon tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerin boyutunu, doğasını ve
karmaşıklığını gerçekçi bir şekilde yansıtacak yapıda oluşturulacaktır.
(2) Acil Müdahale Eylem Planı;
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
etmeli veya
Normalden acil duruma dönen şartlar altında tüm faaliyetlerin, sistemli ve etkin geçişine imkân verecektir.
AMEP yönetim kademesinin tayin edilmesini ihtiva etmelidir.
Acil durum koşullarında tüm sorumlulukların belirlenmesini içermelidir.
Planda yer alan temel işlemler için kilit personelin yetkilendirilmesini kapsamalıdır.
Acil durumun sağlıklı bir şekilde aşılması için gerekli mesainin koordinasyonunu tesis etmelidir.
İşletme faaliyetlerinin kesintiye uğramaksızın emniyetli bir şekilde sürdürülebilmesini temin
mümkün olan en kısa sürede normal şartlara dönülmesini sağlamalıdır.
(3) AMEP, farklı aktörler ve acil durumda rol alan tüm personele yönelik sorumlulukları, rolleri ve eylemleri
düzenlemeli, tüm bu görevlerin disiplinli bir şekilde icra edilebilmesi için acil durum görev akış şemalarını oluşturmalı
ve bu ödevlerin ilgili personel tarafından tam anlamı ile benimsenmesini sağlamak adına eğitim ve örnek eylem
programlarını hazırlamalıdır.
(4) AMEP aşağıdaki hususları kapsamalıdır;
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
f)
g)
ğ)
h)
i)
j)
k)
l)
m)
Düzenleyici talimatlar,
Organizasyon yapısı,
Tebligatlar ve direktifler,
İlk tepki, (şok eylem)
İlave destek,
Kriz yönetim merkezi,
Kayıtlar,
Kaza bölgesi,
Bilgi akışı,
Haber yayın araçları,
Resmi soruşturmalar,
Kaza, olay inceleme heyeti,
Aile desteği ve psikolojik danışmanlık,
Kritik olay sonrası stres danışmanlığı,
Mahal-olay gözden geçirme,
21
EK-6
Dokümantasyon
(1) SMS sistemine ait dokümantasyon organizasyonun doğası, ölçeği ve karmaşıklığını yansıtmalı ve genel
anlamda aşağıdaki bileşenlerden oluşmalıdır.
a)
b)
c)
ç)
Yürürlükteki düzenlemeler, (ulusal/uluslararası mevzuat ve kurumsal prosedürler)
SMS veri kayıtları, (SMS girdileri ve çıktıları, istatistiki veriler, analiz tabloları)
Kayıt yönetimi, (doküman yönetim sistemi)
SMS el kitabı,
(2) Emniyet politikası:
a) En üst seviyede emniyet standartlarını uygulama,
b) Yürürlükteki tüm yasal düzenlemeler ve standartlar ışığında, başarılı örnek uygulamaların incelenmesi,
c) Uygun kaynakların sağlanması,
ç) Tüm Yöneticilerin, öncelikli sorumluluk olarak SMS gerekliliklerini uygulamalarını sağlama,
d)
Belirlenen politikanın, organizasyonun dâhili ve harici tüm mekanizmaları tarafından uygulanmasının ve
anlaşılmasının garanti altına alınması taahhüdünü içermelidir.
(3) SMS el kitabı, organizasyonun bütünü için emniyet konusundaki yaklaşımları açıklayan kilit doküman olmalıdır
ve SMS sisteminin bütün bakış açılarını, emniyet planını, hedeflerini, prosedürlerini ve bireysel emniyet sorumluluklarını
belgelemelidir. SMS el kitabı aşağıdaki başlıkları kapsamalıdır.
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
f)
g)
ğ)
h)
SMS kapsamı,
Emniyet planı ve hedefler,
Emniyet sorumlulukları,
Kilit emniyet personeli,
Dokümantasyon kontrol prosedürü,
Risk tanımlama,
Emniyet performansı izleme,
Acil durum eylem planlama,
Değişim yönetimi,
Emniyet tanımı ve tanıtımı.
22
EK-7
Risk Değerlendirmesi
(1) Risk değerlendirmesi, tanımlanmış olan risklerden kaynaklanabilecek kötü sonuçların olasılığını ve ciddiyetini,
hesaplamalara dâhil etmeyi kapsar. Matematiksel modeller güvenilir sonuçlar verebilir, ancak tipik olarak bu analizler, nitelik
bakımından ara bağlantılı olguların öznel, ciddi ve mantıksal analizleri ile tamamlanır.
(2) Tehlike değerlendirmesi için (bir) risk matrisi kullanımı işlevseldir. Sonuçların önemi tanımlanabilirken,
kuruluşların operasyonel faaliyetlerinin gelişmişliği üzerine inşa edilmiş oluşun olasılığı daha öznel olabilir.
(3) Değerlendirme süreci, istenildiği zaman ulaşılabilmesi için her bir aşamada kayıt altına alınacaktır.
Örnek Risk Değerlendirme Matrisi
Önem
Çok Tehlikeli
5
Tehlikeli
4
Major
3
Minor
2
İhmal
Edilebilir
1
5
Gözden Geçirme
4
Kabul Edilebilir
3
Kabul Edilebilir
2
Kabul Edilebilir
1
Kabul Edilebilir
Aşırı Derecede
Mümkün
Görünmeyen
1
10
Kabul Edilemez
8
Gözden Geçirme
6
Gözden Geçirme
4
Kabul Edilebilir
2
Kabul Edilebilir
15
Kabul Edilemez
12
Kabul Edilemez
9
Gözden Geçirme
6
Gözden Geçirme
3
Kabul Edilebilir
20
Kabul Edilemez
16
Kabul Edilemez
12
Kabul Edilemez
8
Gözden Geçirme
4
Kabul Edilebilir
25
Kabul Edilemez
20
Kabul Edilemez
15
Kabul Edilemez
10
Kabul Edilemez
5
Gözden Geçirme
Mümkün
Görünmeyen
Pek Az
Ara Sıra Olan
Sık Görülen
2
3
4
5
Sonuçların Önemi
Havacılık Tanımı
Çok Tehlikeli
Tehlikeli
Major
Minor
İhmal Edilebilir
Anlam
Yok edilen donanım. Birçok Ölüm.
Organizasyonların, doğru olarak veya
tamamen onların vazifelerini yapmanın
üzerinde
güvenilemediği
geniş
güvenlik
kenarlarının,
fiziksel
zorlamanın veya iş yükünde büyük bir
azalma. Birkaç insanın yaralanması
veya ölümü. Büyük malzeme zararı.
İş yükündeki artışın sonucu olarak
emniyet kenarlarında önemli bir
azalma, olumsuz işleyen koşullarla
başa çıkması için organizasyonların
yeteneğinde bir azalma veya onların
verimliliğini bozan koşullar sonucu.
Ciddi olay. Kişi yaralanmaları.
Dert. İşletim sınırları. Acil durum
prosedürlerinin kullanımı. Küçük olay.
Küçük sonuç.
Değer
5
4
3
2
1
Hadisenin Olasılığı
Nitel Tanım
Sık Görülen
(saat başına 1-10~3)
Ara Sıra Olan (saat başına 10"3-10"5)
Pek Az (saat başına 10"5-10"7)
Mümkün Görünmeyen (saat başına
10"7-10-9)
Aşırı Derecede Mümkün Görünmeyen
(saat başına (<10~9)
Anlam
Birçok
defa
meydana
gelmesi
muhtemel.
Bazen meydana gelmesi muhtemel.
Umulmaz ama imkân dâhilinde
meydana gelebilir.
Meydana gelmesi olanaksız.
Değer
5
Olayın meydana gelmesi neredeyse
düşünülemez.
1
4
3
2
23
Risk Sınıflandırması
Kabul Edilebilir
Gözden Geçirme
Kabul Edilemez
Sonuç çok umulmaz veya mesele olmak için yeterince şiddetli değil; risk tolere edilebilir.
Ancak, bir kaza veya olayın riskini daha fazla en aza indirmek için, dikkatler riski
azaltmaya verilmeli.
Sonuç ve/veya olasılık endişe kaynağıdır; riski hafifletmesi için makul uygulanabilir
önlemler aranmalı. Risk hala bu eylemden sonra gözden geçirme kategorisinin içindedir,
sonra risk kabul edilebilir, ancak risk farz edilmiş ve organizasyonda güvenlik için
sorumlu birey ciroya sahiptir.
Sonucun olasılık ve/veya şiddeti katlanılmaz. Büyük azaltma olasılığı ve tehlike ile
birleştirilen sonuçların şiddetini azaltmak için gerekli olacaktır.
24
EK-8
Uygulama Aşamaları
1. Aşama: Başlangıç Değerlendirmesi
15.02.2011 tarihine kadar ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları tarafından Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğüne aşağıda belirtilenlerin sunulmasını gerektirmektedir:
•
Sorumlu yöneticinin adı;
•
•
SMS’in uygulanmasından sorumlu kişinin adı;
SMS’in uygulanmasıyla ilgili taahhüt beyannamesini içeren, yazılı bir Emniyet Politikası (sorumlu müdür tarafından
imzalı). (uygun bir emniyet politikası geliştirilmesi için rehber, Ek – 1’de verilmiştir. Politika kuruma uygun olmalı,
yalnızca doldurulmuş bir “şablon” olmamalıdır)
Kurumun mevcut sistemi ve gereken SMS çerçevesi arasındaki GAP (boşluk) analizi; (bu tip bir boşluk analizinin
gerçekleştirilmesi için şablon, Ek – 4’te verilmiştir)
SMS çerçevesi ve paydaşların dâhili GAP (boşluk) analizine dayanarak, kurumun uygulama proje planı. (Özel bir
format gerekmemektedir; ancak plan, modern proje yönetim uygulamaları kullanılarak hazırlanmalıdır).
•
•
2. Aşama: Birinci Dönem İzleme
Birinci dönemden sonra, ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları sistemlerinin aşağıda belirtilen prosedürleri
içerdiğini göstereceklerdir:
•
•
•
Gerekli SMS bileşenleriyle ilgili belgelendirilmiş politikalar ve prosedürler;
Eğitim, veri toplama, saklama ve dağıtma yöntemi ve (geriye dönük) risk yönetim süreci gibi ilgili destekleyici
elemanlarla birlikte, olay raporlama süreci;
İlgili kurumların yanı sıra, kurum içindeki emniyet iletişimi.
3. Aşama: İkinci Dönem İzleme
Başlangıç değerlendirmesinden iki dönem sonra, ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları 2. Aşamada
sunulan bileşenlere ek olarak, ileriye dönük tehlike tanımlama süreci ve ilişkili veri toplama, saklama ve dağıtma yöntemleri
ile risk yönetim sürecine sahip olduğunu gösterecektir. Gereken bileşenler şunlardır:
•
Gerekli tüm SMS bileşenleriyle ilgili belgelendirilmiş politikalar ve prosedürler;
•
Geriye dönük olay raporlama ve eğitim süreci;
•
İleriye dönük tehlike tanımlama süreci.
•
Emniyet göstergeleri ve hedefleri ile kabul edilebilir emniyet seviye(lerinin) seçimi
4. Aşama: Üçüncü Dönem İzleme
•
3. Aşamayı takip eden dönemden sonra, ticari hava taşıma işletmeleri ve onaylı bakım kuruluşları, 2. ve 3. aşamada
sunulan bileşenlere ek olarak, aşağıda belirtilenleri gerçekleştirdiklerini göstereceklerdir:
•
Eğitim;
•
Adil kültür;
•
Kalite Güvencesi;
•
Sürekli SMS gelişimi;
•
Acil duruma hazır bulunma.
25
1. Aşama
GAP Analizi
Uygulama Planı
Temel Tanımlar
2. Aşama
Politikalar ve
Prosedürler, Olay
Raporlama (OR),
Emniyet İletişimi
3. Aşama
Geriye Dönük OR ve
Eğitim, İleriye Dönük
Tehlike Belirleme,
Emniyet Göstergeleri
ve Hedefleri
Adil Kültür, Kalite
Güvence, Sürekli SMS
Gelişimi, Acil Duruma
Hazırlıklı Olma
4. Aşama
SMS’in tamamen
uygulanması ve
rutin gözetim
01.01.2011
15.02.2011
15.06.2011
15.11.2011
08.04.2012
26