VEST*BÜLER S*STEM ANATOM* VE F*ZYOLOJ*S*

Dr. Cuneyt Kucur
VESTİBÜLER SİSTEM ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Vestibüler sistem denge sistemidir (balance and
equilibrium).
 Başın akselerasyonu ve yer çekimi ile ilgili kuvvetleri
biyolojik sinyaller olarak daha üst merkezlere
iletmekle yükümlüdür.
 Beyindeki kontrol merkezleri de başın çevreye göre
subjektif pozisyonunu bu yolla algılayarak dengede
kalmayı sağlayan refleksler geliştirirler ve bedenin
bulunduğu ortama oryantasyonunu sağlarlar.
VESTİBÜLER SİSTEM ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Periferik Vestibüler
Sistem: İç kulakta 5
sensorial organdan
oluşur:
 Semisirküler kanallar:
kristaları aracılığı ile
“anguler akselerasyon”a
duyarlıdırlar.
 Otolith organlar ( Utrikül
ve Sakkül) ise içlerinde
yer alan makula ile lineer
akselerasyona duyarlıdır.
VESTİBÜLER SİSTEM ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Başın hareketleri sırasında vestibüler end-organlara
uygulanan kuvvet = kütleleri ve hareket hızlarının
(akselerasyon) çarpımı (F = ma)
 End-organın kütlesi sabit olduğu için başın
akselerasyonu ile yaratılan sinyalin büyüklüğü
akselerasyonun büyüklüğü ile doğru orantılıdır.
 Beyinde denge merkezinde başın hareketi ve
hızlanması ile ilgili sinyaller hesaplanarak başın
uzaydaki pozisyonu tayin edilir.
VESTİBÜLER SİSTEM ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Semisirküler (Yarım
Daire) Kanalları (SSK):
orthogonal pozisyonda
yerleşmiş küçük halkalardır.
 Kesitlerinin transvers çapı
0.65 cm, iç çapları ise 0.4
mm dir.
 İçleri endolenf denilen yoğun
bir sıvı ile doludur.
 Her bir SSK’ın dilate uç
bölümüne ampulla denir.
Ampullada semer biçiminde
uzun eksenine dik olarak
çepeçevre yerleşmiş bir
kabarıklık vardır, nöroepitelyumu içeren bu bölüme
“Krista” denir.
VESTİBÜLER SİSTEM ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Krista üzerinde mekanoreseptör
saçlı hücreler ve destek hücreleri
vardır
 Saçlı hücrelerde apikal mikrovilluslar
stereocilia oluşturacak şekilde
uzamıştır. Her bir saçlı hücre tek bir
gerçek silyuma (kinosilyum) sahiptir.
 Saçlı hücrelerin stereocilia demeti
kinocilium’a doğru displase
olduğunda sinir liflerinin
stimülasyonunda artış olurken silia
demetinin kinociliumdan
uzaklaşması stimülasyonda bir
azalmaya yol açar.
VESTİBÜLER SİSTEM
 Kupula: Kupula keratin bir ağ içine
yerleşmiş mukopolisakkarid yapısında
bir jelatinimsi bir yapıdır.
 Kristanın yüzeyinden semisirküler
kanalın tavanına kadar uzanır. Kupula
ile kristanın merkezi arasında
“subkupulear alan” denilen ve
endolenfin burada dolaşmasına ve
siliaların hareketine müsaade eden bir
boşluk bulunur.
 Kupula üzerinde oturduğu sensorial
epitele bir istirahat kuvveti (resting
force) uygulamaz (otolitlerin aksine).
Ancak başın angüler akselerasyonu
sıvıyı (endolenfi) kanal duvarına relatif
olarak harekete geçirir ve bununla
birlikte kupula da hareket eder.
VESTİBÜLER SİSTEM
 Otolit Organlar (Utrikül
ve Sakkül) Makülası:
Krista ampullaris gibi her
bir makula da bir sensorial
epitel ya da nöroepitelyum,
içerir.
 Utriküler makula vertikal,
sakküler makula ise
horizontal yerleşimlidir.
 Her birinin yüzeyi 1
mm²’den daha azdır..
VESTİBÜLER SİSTEM
-Makulalardaki saçlı hücrelerin siliaları
otolitik membrane doğru uzanır ,
Bu membranların yüzeyi de tıpkı kupula da
olduğu gibi bir jelatinöz membranla
kaplıdır.
-Bu membranın tepesinde de yüzeye
gömülmüş şekilde “otolit” denilen kalker
tanecikleri bulunur. Büyüklükleri genellikle
5-7 μm dir.
Otolitlerin temas halinde oldukları
endolenfe göre spesifik graviteleri
nedeniyle, kupulanın aksine istirahat
halinde de oturdukları yüzeye bir kuvvet
uygularlar-diğer yandan lineer hareketler
(öne- arkaya , yukarı-aşağı) ya da değişik
açılardaki baş hareketlerinin lineer
bileşenleri ile siliaları displase olur: orantılı
bir eksitasyon ortaya çıkar.
VESTİBÜLER SİSTEM
 Vestibüler Sensorial Epitel
Morfolojisi : Labirintin reseptör
organların (vestibulum ve koklea)
foksiyonal ünitesi saçlı hücrelerdir.
 2 tip vestibüler saçlı hücre vardır: Tip-I ve
Tip-II saçlı hücreler
 Tip-I hücreler matara biçiminde olup
kadeh şeklinde bir yapı ile sarılırlar.
 Tip-I hücreler tek bir sinir terminali ile
temas haindedir.
 Tip-II saçlı hücreler silindir
şeklindedirler. Periferlerinde pek çok
sayıda afferent ve efferent sinaptik
butonla temas halindedirler.
VESTİBÜLER SİSTEM ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Otolitik membran içinde striola
denilen membranın tam ortasından
şerit şeklinde geçen spesialize olmuş
bir alan vardır.
 Striola bölgesinde otolitler daha
küçük olup bu bölgede otolitik
membran da farklıdır: utricülde daha
ince, sakkülde ise daha kalındır.
 Utriküler makula ile sakküler makula
arasındaki diğer bir farklılık ise
kinosiliaların yerleşimi ile ilgilidir:
Kinosilialar utrikulusta hücerelerin
striolaya yakın olan bölümünde ,
sakküler makulada tam tersine
strioalaya uzak tarafa yerleşmişlerdir
VESTİBÜLER SİSTEM ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Uygulanan Kuvvetin Yönü İle Saçlı Hücre Aktivasyonu
Arasındaki İlişki: Saçlı hücre aktivasyonunu sağlayan bir
kuvvet hücrenin üst yüzeyine paralel uygulanan bir güçtür
ve siliaları böylelikle bir tarafa doğru eğer.
 Diğer yandan dikine (perpendiküler) olarak uygulanan bir
kuvvet (kompersyonel güç) saçlı hücreleri stimüle etmez.
Bu güç silia demetini ortadan ikiye ayıran doğrultuda ve
kinosiliadan da geçecek şekilde ise stimulus maksimaldir.
 Siliaların kinosiliuma doğru eğilmeleri sensorial hücre
membran potansiyelini azaltır. Aksi tarafa olan eğilmeler
ise hiperpolarizasyona sebep olur.
VESTİBÜLER SİSTEM
 Saçlı Hücre Aktivasyonunun Fizyolojik
Karakteristikleri: Hücrenin silia bulunduran yüzeyi
daha kalın ve elekronca yoğundur. Mekanik
stimuluslar-siliaların şekil değiştirmesi gibi- siliaların
lümenleri aracılığı ile hücre içinden dışarı doğru bir
akım oluşturur. Bu elektriksel aktivite sinir
hücrelerinin aksine oksijensizliğe dirençlidir ve hatta
ölümden sonra bile deneysel olarak yaratılabilmiştir.
Bu elektriksel potansiyele “mikrofonik potansiyel” de
denir.