romatizmal kalp hastalıkları meclis dergisi
advertisement
MECLİS ÖZEL Sağlık SIK TEKRARLAYAN BOĞAZ ENFEKSİYONLARI ROMATİZMAL KALP HASTALIKLARINA NEDEN OLABİLİR Medical Park Ankara Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Bünyamin YAVUZ Romatizmaya bağlı olarak gelişen kalp hastalıkları genellikle kalp kapaklarını tutuyor. Romatizmal kalp hastalıkları boğaz enfeksiyonları sonrası gelişiyor diyen Medical Park Ankara Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Bünyamin Yavuz, “Hastalığa karşı herkesin dikkatli olması gerekir. Özellikle okul çağı çocuklarda, anne ve babaların belirtileri daha sık takip etmesi gerekiyor”. Medical Park Ankara Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Bünyamin Yavuz; romatizmal kalp hastalıkları ile ilgili şu bilgileri verdi: • Romatizmal ateş, beta mikroplarının sebep olduğu bir boğaz enfeksiyonu sonrası ortaya çıkar. Özellikle kalpte, eklemlerde, beyinde ve deride çeşitli hastalıklara neden olur. Bu organların biri veya birkaçı bazen de tümü etkilenebilir. Kalpte kapakların, kalp kasının ve kalp zarının etkilenmesi olabilir. En sık oluşan ve en çok kalıcı hasara neden olan kalp kapaklarının tutulumudur. 44 Meclis özel . sayı 25 OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARINDA ENFEKSiYONLARI HAFiFE ALMAYIN TEDAVİDE ASIL AMAÇ ENFEKSİYONU ÖNLEMEK • Toplu halde yaşamın olduğu • Romatizmal olarak gelişen kalp yerlerde beta mikrobu bulaşma hastalıkları kalbin sol tarafındaki ihtimali çok artar ve bu enfeksiyon kapakları daha fazla etkiler. çok ağır seyreder. Kötü yaşam En sık olarak da mitral kapak koşulları altında gelişen beta etkilenir. İkinci sırada aort kapağı mikrobu enfeksiyonunun yetersiz tutulur. Daha az oranlarda kalbin tedavisi romatizmal ateş gelişim sağ tarafında bulunan triküspid riskini artırmaktadır. ve pulmoner kapaklar etkilenir. Bazen de bir kaç kapak bir arada • Beta mikrobu enfeksiyonu herkeste hastalanabilir. romatizmal ateşe neden olmaz. Romatizmal ateşin oluşmasında • Hastalanan kapaklarda beta mikrobu kadar kişinin kalıtsal romatizmaya bağlı hasar özellikleri de önemlidir. Beta gelişir. Bu hasarın iyileşme mikrobunun bazı proteinleri ile aşamasında kapakta daralma, kişinin bazı proteinlerinin benzer büzüşme, kireçlenme gibi olması hastalık gelişiminde önemli birtakım değişiklikler oluşur. bir rol oynar. Bu değişiklikler kapaklarda darlık ve yetmezliğe (geriye • Romatizmal ateş sıklıkla çocukluk doğru kan kaçağı) neden olabilir. çağında görülür. Beta mikrobuna bağlı gelişen enfeksiyon boğaz ağrısı, bademciklerde şişme, ateş, kulak ağrısı, halsizlik gibi belirtilerle seyreder. Bu enfeksiyon iyi tedavi edilmezse genellikle 2-4 hafta sonra romatizmal ateş olarak bilinen ve kalp tutulumuna da neden olabilen kötü klinik sonuç ortaya çıkabilir. Okul çağı çocuklarda en sık görülen kalp hastalığı, romatizmal kalp hastalığıdır. Romatizmal olarak gelişen bu değişiklikler tekrarlayan enfeksiyonlar nedeniyle daha da artabilir ve darlık ve yetmezliğin ilerlemesi oluşabilir. Bu yüzden romatizmal gelişen kalp hastalıklarında temel tedavi yöntemi beta mikrobu ile yeniden enfeksiyon oluşumunun engellenmesidir. Bu amaçla romatizmal kapak hastalığı gelişen hastalarda 20 günde bir defa koruma amaçlı antibiyotik enjeksiyonu yapılması önerilir. NEFES DARLIĞININ SEBEBİ OLABİLİR • Kalbin sol kulakçığı ile karıncığı arasında yer alan, 2 yaprakçığı olan kapağa mitrak kapak denir. Mitral Kapak alanı normalde 4-6 cm2’dir. Romatizmaya bağlı olarak mitral kapakta darlık veya yetmezlik gelişebilir. • Mitral darlığında mitral kapak alanı 2,5 cm2 altına iner ve şikayetler başlar. En belirgin şikayet egzersizle ortaya çıkan nefes darlığıdır. Nefes darlığının artması ve kapak alanının 1,5 cm2 altına inmesi ve kapak yapısının uygun olması durumunda balonla kapağın genişletilmesi yapılabilir. Meclis özel 45 • Kapak alanının daha fazla daralması, akciğer atardamar basıncının yükselmesi ve kapak yapısının balona uygun olmaması durumlarında kapağın cerrahi olarak genişletilmesi ya da değiştirilmesi gerekebilir. Mitral darlığında tıp dilinde atriyal fibrilayson dediğimiz ritim bozukluğu gelişebilir. Bu gelişen ritim bozukluğu sonucunda sol kulakçıkta kan akımı yavaşlar ve pıhtı oluşma ihtimali artar. Oluşan bu pıhtı dolaşım yoluyla vücutta başta beyin olmak üzere çok sayıda organa gidip o bölgelerdeki damarlarda tıkanmalara neden olabilir. Tıkanmalar nedeniyle felç, barsak damarlarının tıkanması ve barsaklarının bir kısmının alınması, kalp krizi gibi kötü sonuçlar oluşabilir. • Romatizmaya bağlı gelişen diğer bir durum mitral yetmezliğidir. Kapak hareketini sağlayan iplikçiklerde ve kapağın çevresini saran halka ŞiKAYETLER kısımda romatizmaya bağlı ARTARSA gelişebilecek hasarlar mitral ÇÖZÜM AMELiYAT kapakta yetmezliğe neden olabilir. Bu hastalarda kalbi dinlemekle üfürüm duyulabilir. • Sol karıncık ile vücudunuzdaki Mitral yetmezliğinde sol kalp en büyük damar olan aort boşluğunda kan miktarı artar. damarı arasında aort kapağı Bu artış sol kalpte büyümeye bulunur. Aort kapağının üç tane neden olur. İleri aşamada kalp yaprakçığı vardır. Bazen doğuştan kasılma gücü bozulur ve geriye 2 yaprakçıklı olabilir. Normalde doğru akciğer içi basıncı artar ve aort kapak alanı 3-4 cm2’dir. kalp yetersizliği gelişir. Mitral • Romatizmal hasara bağlı aort yetmezliği hastalarında da en kapağında kalınlaşma, büzüşme, belirgin şikayet eforla ortaya kireçlenme ve bunların sonucunda çıkan nefes darlığıdır. Zaman darlık oluşabilir. Aort darlığı uzun içinde çarpıntı, yorgunluk gibi süre belirti vermeden seyredebilir. belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Kapak alanı azalıp 1,5 cm2’nin Mitral yetmezliği hastalarında altına inince belirti vermeye ekokardiyografi yapılarak başlar. yetmezlik derecesi tespit edilir. Ciddi kapak yetmezliği olması, • Genellikle ilk şikayet egzersizle kalpte büyüme ve yetmezlik ortaya çıkan çabuk yorulma gelişmesi durumunda mitral ve nefes darlığıdır. Ciddi kapak tamiri veya değişmesi için aort kapak darlığında göğüs ameliyat gerekebilir. ağrısı, baş dönmesi, bayılma gibi şikayetler görülür. Bu şikayetlerin görülmesinden sonra en kısa sürede ameliyatla kapak değiştirilmelidir. Bu aşamadan sonra hemen ameliyat yapılmazsa 2-5 yıl içinde hasta kaybedilebilir. • Romatizmal aort kapak yetmezliği, aort kapağının yeterince kapanamaması ve geriye doğru kanın kaçması durumudur. Sol karıncığın kasılarak aorta attığı kanın bir kısmı kalp gevşediğinde yeniden sol karıncığa döner. Sürekli geri kaçan ilave kan ile birlikte devamlı kanı ileri pompalayan sol karıncıkta iş yükü artar. Sol kalpte büyüme oluşur. Bu sürecin sonunda da kalp yetmezliği gelişir. Genellikle ilk ortaya çıkan şikayet nefes darlığıdır. Kanın geri kaçmasıyla düşen küçük tansiyon, kalbi besleyen damarlara kan gidiş basıncını olumsuz etkiler ve kalpte beslenme bozukluğu 46 Meclis özel . sayı 25 sonucu göğüs ağrısı oluşabilir. Ekokardiyografi ile ciddi aort yetmezliği tespit edilen hastalarda kalp büyümesi ve yetmezliği • mevcutsa ameliyat gerekir. KARIN VE BACAKTAKi ŞiŞLiKLER BiRER UYARICIDIR darlığı, karında ve bacaklarda şişme ve boyun damarlarında dolgunluktur. Triküspid kapak hastalıklarında genel tedavi yöntemi idrar söktürücü ilaçların kullanımı ve ileri dönemde cerrahi girişimdir. Sıklıkla beraberinde bulunan sol taraftaki kapak hastalıklarının • ameliyatı sırasında, trikuspid kapak tamiri ya da değiştirmesi yapılabilir. • Triküspid kapak sağ kulakçık ile karıncık arasında yer alır. Üç yaprakçığı bulunur. Romatizmal kalp hastalıklarında triküspid • Pulmoner kapak, sağ karıncık kapak genellikle tek başına ve akciğer atardamarı arasında tutulmaz. Daha çok sol kalp bulunur. Pulmoner kapakta aort kapaklarından birinin tutulumuna kapağı gibi üç yaprakçıklıdır eşlik eder. ve sağ karıncıktan akciğere gönderilen kanın geri dönüşünü • Triküspid kapakta romatizmaya engeller. bağlı hem darlık hem de yetmezlik gelişebilir. Romatizmal • Pulmoner kapak darlığı triküspid kapak hastalıklarında romatizmal nedenli nadir görülür görülen sık şikayetler, nefes ve genellikle doğuştan olur. Hafif darlık genellikle şikayete neden olmaz. Orta ve ileri derecede darlık varsa yorgunluk ve nefes darlığı gibi şikayetler gelişir. Daralmış pulmoner kapaklar balon tedavisi ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Ameliyatla tedaviye çok nadiren ihtiyaç duyulur. Romatizmal pulmoner yetmezlik çok nadir görülür. Kan akciğer damarından sağ karıncığa geri kaçar. Nefes darlığı ve aşırı yorulma sık görülen şikayettir. Çok ileri derecelerde sağ kalp yetersizliği bulguları oluşabilir. Ayaklarda şişme, karaciğerde büyüme, boyun damarlarında belirginleşme bu şikayet ve bulgular arasındadır. Tedavide idrar söktürücü ilaçlar ön plandadır ve ameliyatla tedavi genellikle gerekmez. Meclis özel 47
