canlılar ve enerji ilişkileri

CANLILAR VE
ENERJİ
İLİŞKİLERİ
ÜRETİCİ
 Üreticiler, güneş enerjisini dönüştürüp hücrelerinde tutabilen canlılardır. Bu
özellikleri sayesinde kendi besinlerini kendileri üretebilirler. Mesela bitkiler biz
insanlar gibi veya doğadaki diğer canlılar gibi besin arayışı içerisine girmezler.
Üretici (ototrof) olan bu canlılar inorganik maddelerden fotosentez yaparak,
organik madde ve oksijen üretirler.
BİTKİ
YAPRAK
BAKTERİ
TÜKETİCİ

Besin üretmeyen ve besinini dışarıdan hazır olarak alan canlılara tüketici
(heterotrof) denir.Tüketici olan canlı grupları da besin aldıkları kaynağa ve besin
alma şekline göre gruplara ayrılırlar.
OTOBURLAR
ETOBURLAR
OTÇULLAR
AYRIŞTIRICI
 Bir de toprağa düşen bitki ve hayvan artıklarını çürüterek, toprağa karışmasını
sağlayan canlılar vardır. Bu canlı grubuna da ayrıştırıcılar denir.
MANTARLAR
BAKTERİLER
FOTOSENTEZ
 Tüm bitkiler kendi besinlerini kendileri üretirler. Bu organik maddeleri, üretmek için
gerçekleştirdikleri işlemede FOTOSENTEZ adı verilir.
KLOROFİL
 Klorofil
bitkilerdeki yeşil renklenmenin nedenidir.Klorofil bitkilerde fotosentez
gerçekleştirmek için güneşten enerjiyi emer. Bitkiler için klorofil insanlar için kan
neyse odur. Bitkilerin büyüme ve soluma gibi birçok metabolizma işlevlerinde
önemlidir.
OKSİJENLİ SOLUNUM’UN
AŞAMALARI
 GLİKOLİZ=Oksijensiz ortamda
glikozun pirüvikasit
üzerinden laktikaside yıkılması olayıdır. Glikoz bu yolla
yıkılarak 2 ATP’lik kimyasal enerji oluşturmaktadır.
Glikolizin amacı, organizmaya gerekli kimyasal enerjiyi
O2 gerektirmeden ve kısa bir yoldan sağlamaktır
 Krebs DÖNGÜSÜ=Krebs döngüsü, trikarboksilik asit döngüsü veya Sitrik asit
döngüsü, canlı hücrelerin besinleri yükseltgeyerek enerji elde etmesini sağlayan ve
bütün yaşam biçimlerinde önemli bir yer tutan kimyasal süreçlerin son aşamasıdır.
1937'de Hans Adolf Krebs tarafından açıklığa kavuşturulan tepkimelerin hayvan,
bitki, mikroorganizma ve mantar gibi birçok hücre türünde oluştuğu saptanmıştır.
 ETS(OKSİTATİF

FOSFORİLASYON)=Glikoliz ve krebs devrinde hazırlanan
NADH2 ve FADH2 deki H atomlarına ait elektronlar ETSden geçtikten sonra O2 ile
birleşir.
Bu sırada ATP üretilir ve sonuçta HO2 molekülleri oluşur. Bu devreye Hidrojen yolu
reaksiyonları denir.
GİLİKOLİZ KREBS
ETS
OKSİJENLİ
DÖNGÜSÜ
SOLUNUM
OKSİJENSİZ SOLUNUM’UN
AŞAMALARI
 GLİKOLİZ=Oksijensiz ortamda
glikozun pirüvikasit üzerinden laktikaside
yıkılması olayıdır. Glikoz bu yolla yıkılarak 2 ATP’lik kimyasal enerji
oluşturmaktadır. Glikolizin amacı, organizmaya gerekli kimyasal enerjiyi O2
gerektirmeden ve kısa bir yoldan sağlamaktır
 ALKOL
FERMANTASYONU=Etanol fermantasyonu, hücresel solunum için
yeterince oksijen olmadığı zaman, bazı hücreler tarafından yapılan bir
fermantasyon biçimidir.
 Laktik asit fermantasyonu=Laktik asit fermantasyonu, oksijen
yokluğunda bazı bakteri ve hayvan hücrelerinde görülen bir fermantasyon biçimidir.
Oksijensiz GİLİKOLİZ
solunum
ALKOL FERMANTASYONU
LAKTİK ASİT
FERMANTASYONU
MADDE DÖNGÜLERİ
SU DÖNGÜSÜ
KARBON DÖNGÜSÜ
OKSİJEN DÖNGÜSÜ
AZOT DÖNGÜSÜ
SU DÖNGÜSÜ

Su döngüsü,suyun devamlı olarak yeryüzü ve
atmosfer arasında sıvı halden gaz hale ve
gazdan sıvı hale dönüşmesi olayıdır.
KARBON DÖNGÜSÜ

Karbon doğada hem mineral biçiminde (kömür, elmas, gaz olarak
veya suda çözünmüş durumda karbon dioksit olarak) hem organik
biçimde bulunur. Canlı varlıkların temel yapı maddesi olan organik
karbon, fotosentez süreçleri yoluyla atmosferde veya deniz
suyunda çözünmüş olarak bulunan karbon dioksit gazından
yararlanarak üretilir.
OKSİJEN DÖNGÜSÜ

Oksijen döngüsü de C02 döngüsüne çok benzer. Doğadaki
oksijenin bir kısmı atmosferde serbest oksijen molekülleri
(02) hâlinde bir kısmı da organik maddeler ve ayrıca C02
H20 gibi bileşiklerin yapısında bulunur.Canlıların
yaptıkları oksijenli solunumda dışarıdan 02 alınır.
Solunum sonunda dışarıya C02 ve H20 verilir
AZOT DÖNGÜSÜ

Azot canlılar için temel elementlerdendir. Proteinlerin
önemli bölümlerini oluşturur, proteinler hücre yapısının
temel yapı taşıdır.Önce moleküler azotun (N2) ayrılması
gerekir.Moleküler azotun ayrılması ve hidrojen veya
oksijenle bağlanması büyük enerji ister.
ATP

Yaşamsal faaliyetlerimiz için gerekli olan enerji solunumda
açığa çıkar.Açığa çıkan bu enerji ATP(adenozin trifosfat)
molekülünde saklanır.
YENİLENEMEZ ENERJİ
KAYNAKLARI

Fosil yakıtlar ve nükleer enerji elde edilen
radyoaktif elementler yenilenemez enerji
kaynaklarıdır.Bu kaynakların oluşumu ve
kullanıldıklarında yenilenmeleri çok uzun sürede
(milyonlarca yıl) gerçekleştiği için yenilenemez
enerji kaynakları olarak adlandırılır.
YENİLENEBİLİR ENERJİ
KAYNAKLARI

Hidroelektrik,rüzgar,jeotermal kaynaklar,güneş ve biyokütle
yenilenebilir enerji kaynaklarına örneklerdir.Bunların yenilebilir
olmaları,kullanıldıkları halde tükenmemelerinden kaynaklanır.
GERİ DÖNÜŞÜM

Geri dönüşüm,kullanım dışı kalan atıkların ham
madde olarak kullanıp yeniden üretime katılmasıdır.