Polifarmasi/ Yaşamı tehdit eden önemli ilaç etkileşimleri Yaşlılıkta
advertisement
Polifarmasi/ Yaşamı Tehdit Eden Önemli İlaç Etkileşimleri/ Hamilelikte, Çocuklarda ve Özel Durumlarda İlaç Kullanımı Doç. Dr. Kamil VURAL C.B.Ü. Tıp Fakültesi Farmakoloji Ab.D. Polifarmasi Polifarmasi • ‘’Polifarmasi’’ Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımı, aynı anda genellikle birden fazla endikasyon için çok sayıda ilaç kullanımıdır. • 2 ya da daha fazla ilacın en az 240 gün süre ile bir arada kullanımı diye tanımlayanlar var, • 2 ya da daha fazla ilacın bir arada kullanımı, • National Service Framework (NSF) tarafından dört ya da daha fazla ilaç kullanımı diye tanımlanıyor . Polifarmasi • Polifarmasi ve uygunsuz ilaç kullanımı; bakımevine yerleşme ihtimalini, bozulmuş hareket kabiliyetini, hastalık oranını, hastanede yatma oranını ve ölüm riskini , • Yan etki ve ilaçlar arası etkileşim riskini, tedavi maliyetini, medikal tedaviye uyumsuzluk oranlarını ve buna bağlı gelişen problemlerde artışa neden olmaktadır. Polifarmasi • Yaşlanma ile beraber organ fonksiyonları azalır, farmakokinetik parametreler değişir • Beraberinde kronik hastalık sayısında artar, • Yaşlı bireylerin – %35’inde 2, – %15’inde ise 4 veya daha fazla kronik hastalığı var – Bu durum çoklu ilaç kullanımını beraberinde gerektirmektedir. Polifarmasi • Kutsal ve arkadaşları; 1433 yaşlı taradıkları çalışmada katılanların %38,2’si dört veya daha fazla ilaç kullandığını ifade etmiştir. • H.Ü.T.F. Geriatri polikliniğinde 1253 hastanın değerlendirildiği bir çalışmada hastanın poliklinik ziyareti öncesinde ortalama 3.79 sayıda ilaç kullandığı, poliklinik değerlendirmesi sonrasında ise ortalama 6.13 ilaca çıktığı görülmüştür. • Dünyadaki örneklerde bu datalara benzerdir. • USA Bakım evlerinde kalan yaşlıların %40’ın 9 ilaç bile kullandıkları bildirilmektedir. Y. Yeşil ve Ark., Polifarmasi, Klinik Gelişim, 25(3):18-23, 2012 Polifarmasi • Yaşlıların ilaç kulanmalarında %52,6’sının doktor, %21,1’inin kendi isteği, %13,2’sinin arkadaş, %7,9’unun eczacı, %5,2’sinin komşu önerisi olduğunu saptanmıştır. • En az 5 ilaç kullanan yaşlı Japonların yarısı doktor kontrolü olmadan ilaç kullandığı, • Bu durumda; İki ilaç kullanımında potansiyel yan etki riski %6 iken, beş ilaç kullanımında bu oran %50’ye, 8 ve daha fazla ilaç kullanımında ise %100’e ulaşmaktadır. Polifarmasi • Yaşlı bireylerde, kullanmakta olduğu ilaçlar arasında gereksiz ya da faydası az olan ilaçlar bulunmaktadır. • Bu durum hastaneye yatırılan bireylerde daha sık gözlenmektedir. Yaşlı hastalar taburcu edildiğinde %44’üne en az 1 gereksiz ilaç verildiği; – Bu ilaçların çoğunlukla proton pompa inhibitörleri, SSS ilaçları, vitamin ve mineraller, • Huzurevinde kalanlarda çoklu ilaç kullanımıyla birlikte, ilaçların uygunsuz kullanımı da fazla olduğu görülmektedir. – Bu hastaların en az 1 uygunsuz ilaç kullanım oranı %40 Hajjar ER, et al. Unnecessary drug use in frail older people at hospital discharge. J Am Geriatr Soc. 2005;53: 1518–1523 Lesage J. Polypharmacy in the geriatric patient. Nurs Clin North Am 1991; 26: 273–290. Polifarmasi • Uygunsuz ilaç Kullanımı – Portekizde %18 – İtalyada %25 – ABD hasta başına 1 adet Polifarmasi • Yaşlılarda polifarmasinin neden olduğu en önemli sorun; ilaç yan etkileri ve ilaç etkileşimleridir. • İlaç etkileşimleri içerisinde bitkisel kaynaklı ürünler ile oluşan etkileşimler göz ardı edilmemelidir. • İlaç yan etkisi ile doktora başvuru, gençlere göre yaşlı hastalar da 4 kat daha fazladır. • Yaşlılarda hastaneye yatışın sebeplerinden %24’ü ciddi ilaç yan etkileridir. Beijer HJ, de Blaey CJ. Hospitalisations caused by adverse drug reactions (ADR): a meta-analysis of observational studies. PharmWorld Sci 2002; 24: 46-54. Yaşlılarda Kaçınılması Gereken İlaçlar Polifarmasi & Zararları 1. ilaç yan etkileri 2. İlaç-ilaç , İlaç- Besin, İlaç -hastalık etkileşimleri 3. Tedaviye uyumsuzluk 4. Maliyette artış 5. Kalça kırığı 6. Kilo kaybı 7. Kognitif disfonksiyon ve sedasyon 8. Düşme 9. Hastaneye yatışlarda artış 10. Ölüm Polifarmasi • Düzenli olarak tedavi gözden geçirilmeli ve gereksiz ilaçlar tedaviden çıkarılmalıdır. • Yeni ilaç ilavesi hastanın yaşam kalitesini artırıyorsa tercih edilmelidir, yeni ilaçların yeni sorunlar yaratacağı unutulmamalıdır. • Yan etkisi olabilecek ilaçlar mümkün olduğunca kısa sürede kullanılıp, kesilmelidir. • İlaçların yan etkileri konusunda hasta ve bakıcıları eğitilmeli ve hangi durumlarda hekime başvurmaları konusunda bilgilendirilmelidir. Yaşlılarda İlaç Yazarken Kullanılan Kılavuz ve Kriterler • Yaşlıda potansiyel uygunsuz ilaçlar için kullanılmakta olan rehber Beer’s kriterleridir. Bu hastalara İlaç yazılırken Beer’s kriterleri göz önünde bulundurulur. • Beer’s kriterlerinin yeterli olmadığını düşünülmüş ve yaşlı reçeteleri tarama aracı; STOOP(Screening Tool of Older Person Prescription) adı verilen yeni bir kılavuz geliştirilmiştir. • START (Screening Tool to Alert Doctors to Right i.e. Appropriate Treatment) uygunsuz ilaç kullanımını azaltmak için planlanan diğer bir kılavuzdur. • Akılcı ilaç bağlamında hastaya fayda sağlayacak ilaçlar az kullanılmamalıdır. Bu durumun taranmasını için tasarlanmış bir araç START’tır. Yaşlılarda İlaç Kullanımı Akılcı İlaç Kullanımı • Hastanın probleminin dikkatlice tanımlandığı, • Tedavi amaçlarının belirlendiği ve değişik tedavi seçenekler içinden etkililiği kanıtlanmış ve güvenilir bir tedavinin seçildiği, • Daha sonra uygun bir reçete yazıp hastaya açık bilgiler ve talimatlar verilerek tedaviye başlandığı, • Tedavinin sonuçlarının izlendiği ve değerlendirilmesini kapsayan bilimsel bir yaklaşım şeklidir. 1. YAŞLANMA İLE SİSTEMLERDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER 2. İLAÇ FARMAKOKİNETİĞİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER Advers Olaylar • • • • • İlaç yan etkisi İlaç- ilaç etkileşimi İlaç- hastalık etkileşimi İlaç- gıda etkileşimi İlaç toksisitesi İlaç - Yan Etki • 10-30 yaş % 3 70-90 yaş %14-19 • Hastaneye başvuran yaşlıların %28’inde sebep ilaçla ilgilidir. • Bunların %70’i ise ilaçların yan etkisidir. Yaşlı Hastalarda Duyarlılık Artışı Olan İlaçlar • Varfarin • Benzodiazepinler • Nöroleptikler (Delirium, EPS, Hipotansiyon, aritmi Bunların dışında • Antikolinerjikler, • NSAİ ilaçlar, • Opioid analjezikler, yan etkileri sık görülen ilaçlardır. Yaşlılarda İlaç Kullanımı Yaşlılar çok sayıda ilacı birlikte kullanıyor, Kullandıkları ilaçların sayısı gittikleri hekim sayısına göre artıyor 1 hekim 0.5 ilaç İlaç tedavisinin kalitesi düşüyor ve gereksiz ilaç kullanımı da artıyor. Her muayenede hastanın kullandığı ilaçları mutlaka gözden geçirilmelidir. İlacın terapotik aralığı dar ise terapotik ilac izlemi yapılmalıdır. Yaşlılarda İlaç Kullanımı • Hastanın ilaç kullanımı ve alışkanlıklarını dikkatle sorgulanmalı • “Tek hastalık, tek ilaç, günde bir kez” • Küçük dozda başla, yavaş artır, yeterli doza çıkılmalı, – Start low, go slow – Doz artışlarında en az 4-5 yarı ömür beklenmeli, – Doz artımında yan etkiler değerlendirmeli • Her yeni ilacın yeni sorunlar yaratabileceğini unutulmamalıdır. Yaşlılarda İlaç Kullanımı • Yaşlılarda önce non-farmakolojik tedavi seçenekleri değerlendirilmelidir. – Hipertansiyonda tuz kısıtlaması, – Konstipasyonda diyetin ayarlanması, • Tedavi şeması basitleştirilmelidir. • Reçeteye yazılan her ilacın farmakolojisi ve yan etkileri mutlaka yaşlının yakınlarına veya bakıcılarına anlatılmalıdır. • Tedavi planı sık sık gözden geçirilmelidir. YAŞAMI TEHDİT EDEN ÖNEMLİ İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ Olumsuz etkileşme • İlaç etkisinde kayıp • İlaç etkisinde beklenmeyen bir artış • Toksisite Olumlu etkileşme • İlacın terapötik etkinliğinde artış • İlaç yan etkisinde azalma İlaç Etkileşmeleri Farmakodinamik etkileşmeler Farmakokinetik etkileşmeler Farmasötik etkileşmeler İLAÇ ETKİLEŞİMİ İki yada daha fazla uyumsuz ilaç vücutta beklenmedik reaksiyon oluşturur Bir ilaç diğerinin etkisini bloke eder hasta tedavisiz kalır Varfarin Etkileşimi • R-varfarin: CYP1A2 • S-Varfarin: CYP2C9 • Her ikisi: CYP3A4 CYP3 A4 inhibitörleriyle kanama riski artar. • İtrakonazol, ketokonazol • Simetidin, omeprazol • Eritromisin, klaritromisin • Fluvoksamin • Sertralin • Amiodaron, Propafenon • Kinidin Varfarin Etkileşimi Antibiyotikler Barsak florasını inhibe ederek Asetaminofen Günde 2 g- 1 Hf Metabolizma inhibisyonu ile • Siprofloksasin • Klaritromisin, • Eritromisin • Metronidazol • Ko-trimaksazol Düşük dozlarda bile klinik anlamlı etkileşim Asetaminofen düşük dozda kısa süre için alınabilir INR kontrolü ile birlikte Varfarin – NSAIİ Etkileşimi Mekanizması Antitrombositik etki Gastrik mukozal hasar Antikoagülan kontrolü Bozarlar 2-4 g/gün aspirin Kanama riski Risk Faktörleri 65 yaş üzeri Peptik ülser öyküsü Sistemik steroid tedavisi Ağır sigara içicisi Yüksek NSAIİ dozu 75-100 mg/gün aspirin Minör kanamalar Antiepileptik İlaç Etkileşimleri CYP1A2 CYP2A6 CYP2C9 CYP2C19 CYP3A4 İlaç KBZ Substrat indükleyici - İndükleyici İndükleyici İnhibitör ? Substrat İndükleyici FNB İndükleyici - Substrat İndükleyici Substrat İndükleyici İndükleyici FNT İndükleyici - Substrat İndükleyici Substrat İndükleyici İndükleyici Substrat Substrat? İnhibitör? VA - Substrat Substrat İnhibitör Antiepileptik-Antiepileptik Etkileşimi 1. AEİ 2. AEİ Farmakolojik Sonuç Klinik sonuç ve tutum KBZ FNB FNT KBZ düzeyi Fenitoin düzeyinde olası KBZ VA KBZ-epoksid düzeyi toksik Kusma, yorgunluk, VA düzeyi (özellikle çocuklarda) Sedasyon, bulantı, diplopi ve KBZ dozunu konfüzyonla giden bir tablo KBZ LMT Farmakodinamik etkileşme Nörotoksik bulgular Düzey izle, Gerekirse KBZ dozu KBZ dozunu azalt Antiepileptik- Diğer ilaçlar Etkileşimleri Oral Kontrasep OK met. da Gebelik Teofilin Teofilin düzeyi Teoflin etkinliği Makrolidler KBZ düzeyi KBZ toksisitesi, Gerekirse dozu Siklosporin Cyc düzeyi İmmunsupresan etkinlik doz Digoksin Fenitoin Digoksin düzeyi KY deki etkisi azalır Rifampin Antiepileptik düzeyini azaltır Nöbet çıkma olasılığı Omeprazol Fenitoin met.sı inh. olur FNT toksisitesi bulguları varsa doz azaltılır Varfarin Antikoagülan Yaşam tehditi Statin Etkileşimleri Lovastatin Simvastatin Atorvastatin Serivastatin CYP3A4 Fluvastatin CYP2C9 Pravastatin CYP üzerinden yıkılmıyor • Başlıca toksik etkileri Transaminaz , myopati, rabdomiyoliz, akut böbrek yetmezliği • Etkileşime girebilecek bir ilaçla kulanılırken statin dozu 20 mg Lovastatin’e eşdeğer olmalıdır • Hastalar kas ağrısı, duyarlılığı ve zayıflığı yönünden uyarılmalıdır SSRİ Etkileşimleri Fluoksetin – YÖ’ü uzun – CYP2D6 – güçlü inhibitör- TAD’ları ve haloperidol – CYP2C19 – inhibitör- diazepam ve fenitoini etkiler – CYP3A4 – etkileri kompleks- (karbamazepin) • Paroksetine CYP2D6 -güçlü inhibitör • Sertralin: CYP2D6 –zayıf inhibitör • Sitalopram CYP3A4 –zayıf inhibitör – etkileşimi Serotonin Sendromu Fatal ve hızlı gelişir Öfori Hızlı göz hareketleri Bulgular Hızlı kas kasılmaları ve gevşemeleri Ajitasyon, Terleme, Yüksek ateş Hipertansiyon Taşikardi Tremor, Rijidite Midriyazis , titreme Diyare SSRI MAOİ Mental durum değişiklikleri Otonomik disfonksiyon Nöromusküler anormallikler Sternbach kriterleri Komplikasyonları DİK Kardiyak disritmiler Rabdomyoliz Renal yetmezlik Nöbetler Koma ve ölüm Serotonin Sendromu • Fluoksetin + Sumatriptan • MAOI + Tiriptanlar – MAOİ ile ve MAOI kesildikten sonraki iki hafta içinde kullanımı kontrendike. • MDMA (Ecstasy): Amfetamin türeviSerotonin salınımını uyarır ve Serotonin GAİ • St Jon’s Wort + SSRI • Dekstrometorfan+ SSRI • Tramadol + SSRI TAD Etkileşimeleri Amitriptilin İmipramin Klomipramin Nortriptilin Desipramin Metabolizması CYP2D6 CYP2C19 CYP1A2 CYP3A4 CYP2D6 CYP2D6 inhibitörleri Kinidin Paroksetin Fluoksetin Norfluoksetin • Fluoksetin + TAD kullanılmaz TAD- Liften Zengin Diyet 42 Yaş-kadın- ağır depresyon 9 yılda 4 kötü dönemdaha önce 75 mg Desipramin ile çok iyi sonuçlar Ancak bu kez 3 hafta sonunda iyileşme yok Desipramin düzeyi olması gerekenin yarısı Sabah-öğlen kepekli besinler Lityum Etkileşimi Tiazidler Li +düzeyi (1 hf içinde) Kullanmaktan kaçın Lityum düzey izlemi Furosemid, Bumetanid, Spironolakton Li + geri emilimi , Li + düzeyi Düzey izlemi Gerekirse doz ayarı ADE İ Li + geri emilimi Li + düzeyi Böbrekte PGE2, PGI2 sentezini Lityum düzeyi hızlı ve anlamlı artabilir İzlem - Gerekirse doz ayarı NSAIİ Düşük doz lityum Düzey izlemi Yerine aspirin, Sulindak, Parasetamol Antipsikotik İlaç Etkileşimleri Fenotiyazinler Klorpromazin Tiyoridazin Mezoridazin + Periferik VD Antihipertansifler Ağır hipotansiyon Hipotansiyon güçlü alfa blokör Klorpromazin +propranolol birbirlerinin metabolizmasını inhibe ederHipotansiyon artar Tiyoridazin ve Pimozid QT uzaması Klorpromazin Tiyoridazin + Kinidin Kardiyak depresyon Aritmi İlaç Etkileşimleri • Ölümle sonuçlanabilen vakalar bulunmaktadır. • Özellikle yaşlılarda görülme sıklığı yüksek, • İlaç etkileşimleri öngörülebilir ve önlenebilir. • Reçete yazılırken kullanılacak ilaçlar arasında etkileşme olup olmadığı kontrol edilerek ilaç etkileşimleri önlenebilir. ÇOCUKLARDA İLAÇ KULLANIMI Pediatri, minyatür erişkinlerin hastalıklarının daha düşük doz ilaçlar ile tedavi edildiği bir hekimlik değildir. Dr. Abraham Jacobi Çocuklarda İlaç Kullanımı Çocuğun gelişim fizyolojisi ve farmakolojinin temel kuralları iyi bilinmelidir. • Erişkin dozlarına göre tahminlerde bulunularak çocuklarda ilaç dozu hesaplanır. • Çocuklarda ilaç miktarının hesaplanmasında: – Vücut ağırlığı – Vücut yüzeyi – Terapötik indeksi dar olan ilaçlarda hesaplanan doz geçilmemelidir. Farmakokinetik Farklar • Erişkinlere göre bazı farmakokinetik farklılıklar vardır. Farmakokinetik Farklar Farmakodinamik Farklıklar • Çocuklarda ortaya çıkan farmakodinamik farklar genellikle toksisite verileri ile sınırlıdır. • Çoğunlukla ilacın istenmeyen etkilerinin şiddetlenmesi şeklinde görülür. • Bu yaş grubunda en çok kullanılan ilaç grubunu Antibiyotikler, • Bu ilaç grubu dışında çocuklar için dizayn edilmiş ilaç örnekleri yoktur. İlaç Yan Etkileri Endikasyon- Dışı ilaç Kullanımı • Pediatrik grupta önemli bir diğer problemde endikasyon dışı ilaç kullanım sıklığıdır. • Yeni doğan döneminde özellikle yüksektir. • Bu dönemde kullanılan ilaçların %65’inde yeni doğanda kullanılabilir ibaresi yoktur. İlaç Etkileşmeleri • İlaç-İlaç, ilaç-gıda etkileşmeleri bu yaş grubunda da görülür. • Dünyada yılda, çocuk başına 0,8 -3,2 arasında ilaç yazılmaktadır. • Enzim düzeyinde indüksiyonun ortaya çıkması için birkaç güne ihtiyaç varken inhibisyon hemen başlıyor. • Greyfurt suyu, • Sarımsak, antikoagülanların kanama yapıcı etkisi artırması gibi… Topikal ilaç kullanımı Preparataki Diğer Maddeler • Metabisülfit(deksametazon) – Prenatal ve neonatal deksametazon kullanımı nörotoksik etki gösterebiliyor. – İçeriğindeki sodyum metabisülfit nedeniyle, • Alt bezi muşambasına bağlı methemoglobinemi görülebilir. Tedaviye Uyumsuzluk • Uzun süreli ilaç kullanmak zorunda olan çocukların önemli bir kısmı. • Antikonvülzif tedavi alanların 1/5’inin, • Astım nedeniyle teofilin uygulananların 1/4’ünün düzenli ilaç kullanmadığı bilinmektedir. • Kronik hastalıklarda tedaviye uyumda hekimin rolü önemlidir. • Hastalığın ve sonuçlarının ve tedavinin gerekliliğinin tekrar tekrar ayrıntılı olarak anlatılması, hastanın düzenli olarak kontrole çağırılması ve her kontrolde ilacı ve dozlarını yeniden gözden geçirilmelidir. • Hastaların tarife uygun kullanılıp kullanılmadıklarının irdelenmesi tedavide uyumu kolaylaştırabilir. GEBELERDE İLAÇ KULLANIMI Akılcı Olmayan İlaç Kullanımı • Çoklu ilaç kullanım • Gereksiz ve aşırı – Antibiyotik tüketimi – Enjeksiyon önerilmesi – Vitamin kullanımı • Rehberlerle uyumsuz tedavi • Yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi • Uygunsuz tedaviler • Bilinçsiz gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı • İlaç-ilaç ve besinilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi • İlaç kullanımında özensiz davranılması (uygulama yolu, süre, doz..) Gebelikte İlaç Kullanımı • Gebe olduğunu bilmeden alınan ilaçlar • Gebeliğin doğası gereği alınan ilaçlar • Astım, hipertansiyon, depresyon, epilepsi gibi kronik kullanılan ilaçlar • Tedavi gerektiren yeni bir hastalık gelişmesi nedeniyle alınan ilaçlar • En tehlikeli dönem 3‐11 haftalar TERATOJENİK ETKİ “DOĞUMSAL MALFORMASYONLAR” • Gebelerin, ilaç ve kimyasallara maruz kalması sonucunda fetus’ta malformasyon oluşmasıdır. • Canlı doğumların % 2 - 3 (minör % 7 - 10) –% 60 - 65 bilinmeyen nedenler –% 20 - 25 genetik –% 10 çevresel etkenler / anneye ait (enfeksiyon) – % 1 ilaçlar, kimyasal ajanlar, radyasyon – Bu son madde önlenebilir nitelikte Gebelikte İlaç Kategorileri • 1. trimestirde Gebelerin %70’i en az 1 ilaç kullanmıştır. • Antidepresanla ilaç kullanımı anlamlı derecede artış göstermiştir. Gebede Kullanılabilecek İlaçlar • • • • • • • • • • Ağrı ve ateş Parasetamol Kategori B Enfeksiyon PenisilinlerKategori B KabızlıkLaktuloz veya bisakodil H2 blokör ve antiasitler Kategori B Setrizin, siproheptadin, loratidin Kategori B Klopidogrel ve EnoksaparinKategori B HipertansiyonMetildopa Kategori B Lokal anestezidelidokain Kategori B NMB içindeRocuronyum veya Cisatracurium Propofol, MeperidinKategori B KVS Kullanılan İlaçlar Kategori D / X • SSRI genellikle C kategori – ParoksetinKatagori D • Kumadin • Statinler • Benzodiazepinler • Non kontraseptif östrojenler • Mizoprostol • Vitamin A preperatları • Kinin • ACEİ, ARB • Fenitoin • Valproik asit • Alkol • Sigara Teratojenik Etki • • İlaçlar, gebe kalma olasılığı bulunan kadınlarda gebe olabileceğini düşünerek kullanılmalıdır. • Yeni ilaçların gebelerde kullanılmasından çekinilmeli, gebelerde kullanılması için birkaç yıl beklenmelidir. • Kullanılacak ilacın yarar/ zarar oranının belirlenip ailenin bilgilendirilmesi gerekmektedir Alkollü ve diyet içecekler ile sigara ve kahve gibi maddelerin de ksenobiyotikler içerdiği hatırlatılmalıdır. Özel Durumlarda ilaç Kullanımı Böbrek Yetmezliğinde • Böbrek yetmezliğinde, böbrekten atılan ilaç ve metabolitleri birikir. – Bu nedenle ilacın dozunun düzenlenmesini gerekir. • İlaç dozları ayarlanırken öncelikle böbrek yetmezliğinin derecesi bilinmelidir. • Böbrek yetmezliğinin derecesini belirlemek için glomerüler filtrasyon değeri (GFD) ölçülmelidir. – Endojen kreatinin klerensi GFD ölçümünde kullanılan en pratik testtir. Böbrek Yetmezliğinde • Böbrek yetmezliğinin derecesi saptandıktan sonra; – Böbrek yetmezliğinde yükleme dozunda genellikle değişiklik yapılmaz. – İdame dozlarında değişiklik; • Doz azaltılır veya • Dozların uygulanma aralığı artırılır – Uzun yarı ömürlü ilaçlar için – Mümkünse kan ilaç düzeyi izlenmelidir. Böbrek Yetmezliğinde • Renal klerens azaldıkça ilacın t1/2 uzar. • Nefrotik sendromda hipoalbüminemi nedeni ile ilaçların proteine bağlanma . • Üremide ilaçların absorbsiyonunda bozulma gibi farmakokinetik etkileşmeler sıkça görülür. Karaciğer Yetmezliğinde • Karaciğer ilaç moleküllerini oldukça polar bileşiklere dönüştürerek onların atılmasını sağlar. Bu bileşikler genellikle inaktiftir. • Ancak bazı bileşikler ise karaciğer de metabolize edildiklerinde aktif hale dönüşürler. • Karaciğer bir çok ilaç için metabolize edici temel organdır. • Yetmezlik durumlarında ön-ilaçlar aktif hale dönüşemezler ve etki gösteremezler. Karaciğer Yetmezliğinde • Kronik yetmezlik, siroz ve diğer etiyolojilere bağlı karaciğer hastalıklarında ilaç metabolizması azalır ve ilaçların toksik etkileri artar. • Bu hastalar da serum Albumin seviyesi azaldığından proteinlere sıkı bağlanan (Varfarin vb.) ilaçların serumdaki serbest ilaç düzeyi artar ve buna bağlı toksisite gözlenir. • Bazı ilaçların hepatotoksik etkileri vardır. Bu ilaçlar kullanıldığında hasarı daha da artırabilirler. • Şunu da unutmamak gerekir ki, karaciğer hastalıkları, akut böbrek yetmezliği gibi durumlara da neden olur. – Fulminan Kc Yetmezliği % 30-50 oranında ABY ‘ye neden olabilir. – Bu nedenle nefrotoksik ilaçlardan kaçınmak gerekir Kc Hastalıklarında • • • • İlaç kullanılacak ise Hastanın Karaciğer fonksiyon testleri, PZ’si, Bakılabiliyorsa ilacın serum düzeyi ölçülerek ilaç dozu ayarlanmalıdır • Sabrınız için teşekkürler
