Bölüm 36 Milli Geliri Belirleyen Faktörler

Milli Geliri Belirleyen
Faktörler: Tüketim, Tasarruf
Ve Yatırım Fonksiyonları
Toplam Çıktı - Bir ekonomide belirli bir dönemde üretilen
(arz edilen) toplam mal ve hizmet miktarıdır.
Toplam Gelir - Belirli bir dönemde üretim faktörlerinin
tamamından elde edilen toplam gelirdir.
Belirli bir dönemde, toplam çıktı (üretim) ve toplam gelir arasında tam bir
eşitlik vardır.
Her ne zaman hem toplam çıktı, hem de toplam gelir (Y) ile ifade
edilmektedir.
Toplam Çıktı Tüketim ve Yatırım Harcamalarından oluşmaktadır.
1. Tüketim Harcamaları
Hanehalkı için tüketim harcamaları, aile fertlerinin gereksinim
duydukları mal ve hizmetlerin satın alımı için yaptıkları harcamaların
toplamıdır.
Makroekonomik anlamda tüketim harcamaları ise, bir
ekonomideki tüm tüketicilerin belirli bir dönemde gereksinim
duydukları mal ve hizmetleri satın almak amacıyla yaptıkları
harcamaların toplamıdır.
Tüketim Harcanabilir Gelir düzeyine bağlı değişebilmektedir, Gelirin
tüketilmeyen kısmı TASARRUF(S) olarak değerlendirilmektedir.
Harcanabilir Gelir = Tüketim + Tasarruf
YD = C + S
Keynesyen Tüketim Teorisi
Y
TOPLAM
GELİR

C
=
TOPLAM TÜKETİM
S
TOPLAM
TASARRUF
0
100
-100
80
160
-80
100
175
-75
200
250
-50
400
400
0
600
550
50
800
700
100
1,000
850
150
Tüketim Harcamalarını Etkileyen Faktörler
J. M. Keynes’in tüketimi etkileyen faktörlerle ilgili görüşleri
zamanla daha da zenginleşmiştir. Tüketimi etkileyen bu faktörler
arasında önemlilerden bir kaçını belirtelim:
• Harcanabilir Gelir Düzeyi (Vergiler çıkarıldıktan sonra
kalan net gelir)
• Servet Düzeyi
• Toplumdaki Gelir Dağılımı
• Fiyatların Genel Düzeyi ile İlgili Beklentiler
Tüketim harcamalarını etkileyen, harcanabilir gelir dışındaki
faktörlerin kısa dönemde değişmeyeceği varsayılır.
Tüketim Harcamalarını Etkileyen Faktörler
Keynes, tüketim harcamalarını etkileyen faktörleri ikiye ayırıp
incelemiştir:
1. Subjektif (içsel) faktörler
•
•
•
•
•
Beklenmedik olaylara karşı hazırlıklı olabilmek için fon oluşturmak
Faiz geliri elde edebilmek amacıyla tasarruf etmek
İleride bir iş kurabilmek amacıyla tasarrufta bulunmak
Alışkanlıklar
Çocuklarının eğitimi için para biriktirmek veya çocuklara miras bırakmak
2. Objektif (dışsal) faktörler
• Gelecekteki gelirleriyle ilgili tahminler
• Faiz haddindeki değişmeler
• Vergi ve para politikalarındaki değişiklikler
Keynesyen Tüketim Teorisi
Tüketim Fonksiyonu Tüketim ile gelir arasındaki ilişkiyi gösteren fonksiyon.
Toplam tüketim fonksiyonu her
bir toplam gelir seviyesindeki
toplam tüketim miktarını
gösterir. Bu fonksiyonun artan
eğimli olması da yüksek gelir
seviyesinin yüksek tüketim
harcamasına yol açtığını
gösterir.
Harcanabilir gelir dışındaki
faktörler tüketim fonksiyonunun
kaymasına neden olur.
Keynesyen Tüketim Teorisi
C = 100 + .75Y Denkleminden Elde
Edilen Tüketim Fonksiyonu
Bu basit tüketim fonksiyonunda
gelirin 0'a eşit olduğu noktada
tüketim 100'e eşittir. Gelir artarken
tüketim de artacaktır. Gelirdeki her
100 birimlik artış sonucunda tüketim
75 birim artacaktır. Bu eğrinin eğimi
de 0.75’tir.
Toplam
Gelir, Y
Toplam
Tüketim, C
0
100
80
160
100
175
200
250
400
400
600
550
800
700
1,000
850
Keynesyen Tüketim Teorisi
Marjinal Tüketim Eğilimi (MPC) gelirdeki bir birim değişimin ne kadarının
tüketime gideceğini gösteren orandır.
Toplam Tasarruf (S) Toplam gelirin tüketilmeyen kısmıdır.
S≡Y–C
denklik (≡) her zaman geçerli (doğru) olan bir durumu ifade eder.
marjinal tasarruf eğilimi (MPS) gelirdeki bir birim değişimin ne
kadarlık bir kısmının tasarrufa gideceğini gösteren orandır.
MPC + MPS ≡ 1
Keynesyen Tüketim Teorisi
MPC ve MPS önemli kavramlar oldukları için bu kavramların
tanımlarına yeniden göz atmak yararlı olacaktır.
Marjinal tüketim eğilimi (MPC) gelirde meydana gelen artışın,
tüketimde ne kadarlık bir yükselişe neden olacağını gösteren orandır
(ya da gelirdeki düşüşün tüketimi ne kadar düşüreceğini gösteren
orandır).
Marjinal tasarruf eğilimi (MPS) ise gelirde meydana gelen artışın,
tasarruflarda ne kadarlık bir yükseliş oluşturacağını gösteren (ya da
gelirde meydana gelen düşüşün, tasarruflarda ne kadarlık bir düşüş
oluşturacağını gösteren) orandır.
2. Yatırım Kavramı, Yatırım Çeşitleri ve Yatırım
Fonksiyonu
Yatırım bir ekonomide belirli bir dönemde mevcut sermaye malları
ve teçhizat stokuna yapılan net ilavelerdir.
Yatırımla ilgili kavramlar:
• brüt yatırım-net yatırım,
• otonom yatırım
• uyarılmış yatırım
Bunları açıklamaya başlamadan önce, plasman ile yatırım
arasındakı farka bakalım.
i.
Plasman – Yatırım ilişkisi:
Yapılan harcama, makroekonomik anlamda ekonominin üretim kapasitesini
değiştirmiyorsa, bu harcama yatırım olarak kabul edilemez.
Mevcut yatırımların el değiştirmesine, plasman denir.
ii. Brüt Yatırım – Net Yatırım
Brüt yatırım yıpranma (amortisman) düşülmemiş yatırım miktarını,
Net Yatırım, brüt yatırımdan yıpranma (amortisman) düşülmüş halidir
Safi (Net) Yatırım = Brüt (Gayri Safi) Yatırım – Amortismanlar
iii. Otonom Yatırımlar – Uyarılmış Yatırımlar
Otonom yatırımlar (𝐼0 ), milli gelirdeki her türlü değişikliklerden ve dolayısıyla bu
değişikliklerden kaynaklanan talep değişmelerinden bağımsız olan yatırımlardır.
(yol, baraj vb.)
Uyarılmış yatırımlar, milli gelir artışına bağlı olarak artan tüketim talebini
karşılamacak için girişimcilerin, mal ve hizmet üretmek amacıyla, mevcut makine
ve tesisata yaptıkları ilavelerdir:
a) negatif uyarılmış yatırım, b)pozitif uyarılmiş yatırım
Planlanan Yatırım (I)
planlanan yatırımlar (I) Firmalar tarafından planlanan
sermaye stokuna ve envantere yapılan eklemelerdir.
gerçekleşen yatırımlar Gerçekleşen yatırım miktarıdır;
stoklardaki planlanmamış değişimler gibi öğeleri içerir.
Şu an için, planlanan
yatırımların sabit
olduğunu varsayacağız.
Bu yatırımlar gelirde
değişim gerçekleştiğinde
değişmeyeceği için
grafiği de yatay bir
çizgidir.
Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi
Denge
Mal piyasasında denge; planlı yatırımlar ile toplam çıktı
seviyesinin eşit olduğu noktada oluşur.
Denge: Y=AE ve ya Y= C+I
Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi
Dengenin Açıklanmasında Tasarruf/Yatırım Yaklaşımı
Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi
Dengenin Sağlanması
Ekonominin Dengeye gelmesi süreci, çıktı (gelir) miktarı
planlanan toplam harcamalar seviyesinin altında kaldığı sürece
devam edecektir.
C+I>Y
toplam çıktı > planlanan toplam harcama
Firmalar planlanmamış envanter düşüşlerine çıktı miktarlarını
artırarak tepki vererek, yani üretimi (Y) artırarak ekonomi denge
noktasına yaklaşacak ve Y değeri öncekinden daha yüksek
olacaktır.
• Eğer planlanan harcamalar çıktı miktarından azsa,
stoklarda planlanmamış bir artış gerçekleşecektir. Bu
duruma firmalar çıktı miktarlarını azaltarak cevap
vereceklerdir. Çıktı miktarı azaldığında eskisinden daha
düşük bir Y değerinde denge yeniden sağlanıncaya
kadar gelir ve dolayısıyla da tüketim düşecektir.
C+I<Y
planlanana toplam harcama < toplam çıktı
Stok artışı olacağından ÇIKTI AZALTILACK
Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi