metal kaynağı
advertisement
METAL KAYNAĞI METALİK MALZEMELERİ , ISI, BASINÇ veya HERİKİSİ BİRDEN KULLANILARAK, AYNI yada FAKLI BİR MALZEMEDEN ANCAK KAYNATILACAK MALZEME İLE YAKIN ERGİME SICAKLIĞINDA İLAVE BİR METAL KULLANARAK veya KULLANMADAN YAPILAN BİRLEŞTİRME yada DOLGU İŞLEMİDİR. METAL KAYNAKLARININ SINIFLANDIRILMASI AMACA GÖRE SINIFLAMA UYGULAMAYA GÖRE SINIFLAMA İŞLEM CİNSİNE GÖRE SINIFLAMA 4 BİRLEŞTİRME Amaçlı Kaynaklar 4 EL 4 BASINÇ Kaynakları Kaynakları ? Örtülü elektrod ve TIG Kaynakları 4 DOLGU Amaçlı Kaynaklar 4 YARI MEKANİZE Kaynaklar ? MIG / MAG Kaynakları 4 TAM MEKANİZE Kaynaklar ? MIG / MAG ve TOZALTI Kaynakları 4 OTOMATİK Kaynaklar ? Robot kaynakları ? ? ? ? ? ? ? ? ? Soğuk Basınç Kaynağı Ultrasonik kaynak Sürtünme kaynakları Ocak kaynağı Döküm basınç kaynağı Gaz basınç kaynağı Elektrik direnç kaynağı Elektrik ark basınç kaynağı Difüzyon kaynağı 4 ERGİTME Kaynakları ? Döküm eritme kaynakları ? Elektro direnç eritme kaynakları ? Gaz eritme (Oksi-Gaz) kaynakları ? ELEKTRİK ARK KAYNAĞI ? Elektron bombardımanı ile kaynak ? Lazer ışını ile kaynak METAL KAYNAKLARININ SINIFLANDIRILMASI 4 ERGİTME Kaynakları İŞLEM CİNSİNE GÖRE SINIFLAMA ( devam ) ? ELEKTRİK ARK KAYNAĞI • KARBON ARKI İLE KAYNAK • METAL ARKI İLE KAYNAK • KORUYUCU GAZLA KAYNAK TIG KAYNAĞI MIG / MAG KAYNAĞI • METAL KORUYUCU ALTINDA KAYNAK • TOZALTI KAYNAĞI Ark Kaynak İşlemi : Kaynak Metali ( dikişi ) Ark Alevi Elektrod Çekirdeği Elektrod Örtüsü Cüruf Ark Alevi Ergimiş Metal Ana Metal Isı Tesisi Altında Kalan Bölge ( ITAB ) Koruyucu Gazlar (duman) Ark Kaynağının Aşamaları : 1.Aşama : Kaynak edilecek metalin her iki ucu (kaynak ağızları) ark tarafından ısıtılır... 2.Aşama : Kaynak ağızlarının ergiyip birbirine karışması ve tek bir metal haline gelmesine kadar devam edilir... 3.Aşama : Ergimiş haldeki bölgeye , elektrottan ilave metal ve kimyasal örtü malzemesi ilave edilir... 4.Aşama : İlave malzemeler kaynak ağzını doldurur ve kaynak dikişinin üzerinde dikişi koruyan cüruf tabakası oluşturur. ÇELİK : Demir ( Fe ) ile Karbon ( C ) ‘un (max. %2) ve diğer alaşım elementleri (Cr , Ni ,V ,Mn , W , Si , S , P , .., vb) ‘nin yaptığı alaşımdır. Alaşımsız Çelikler AZ Alaşımlı Çelikler Düşük Karbonlu Çelikler (St.37 - 42 ) 0.05 - 0.3 C Orta Karbonlu Çelikler (St.42 - 60 ) 0. 3 - 0.6 C C = max. % 2 Si = max. % 0.6 Mn= max. % 1.6 S = max. % 0.03 P = max. % 0.03 olabilir. Yüksek Karbonlu Çelikler ( St.70 ) 0.6 - 1.7 C Diğer Alaşım Alaşımlı Çelikler Diğer Alaşım Elementleri Elementleri %5 veya daha az %5 den fazla ISI TESİRİ ALTINDA KALAN BÖLGEDEKİ YAPISAL DEĞİŞMELER KAYNAK METALİ TANELERİN DEĞİŞTİĞİ BÖLGE [ Isı Tesiri Altında Kalan Bölge ( ITAB ) ] Tane büyümesini önlemek için : ä Gerektiği kadar ısı girdisi ile kaynağı yapmak I Uygun akım şiddeti ( amper ) I Hareketsiz düz dikişler I Metot kaynağı vb. ä Kaynak bölgesini tavlayıp çekiçlemek ANA METAL (Değişime uğramamış ) ELEKTRİK AKIMI Elektrik akımı görünmez veya doğrudan fark edilemez. Ancak etkileri ile kendini belli eder. ISI Etkisi IŞIK MANYETİK Etkisi Etki KİMYASAL + Etki PİL AKÜ - AKIM ŞİDDETİ Bir iletkenden geçen ( akan ) elektrik debisi olarak düşünülebilir. Kısaca saniyede geçen elektrik miktarı olarak tarif edebiliriz. Birimi :AMPER Gösteriliş şekli : A veya I İki Çeşit Akım Türü vardır : DOĞRU AKIM : Bir elektrik devresinde YÖNÜ ve ŞİDDETİ zamana bağlı olarak DEĞİŞMEYEN akım türüdür. Gösterilişi : Sembolü : DC = ALTERNATİF AKIM : (Dalgalı akım) (+) V O L T Bir elektrik devresinde YÖNÜ ve ŞİDDETİ zamana bağlı olarak DEĞİŞEN akım türüdür. ZAMAN (-) V O L T (+) ZAMAN (-) Gösterilişi : Sembolü : AC GERİLİM Bir elektrik devresinde , herhangi iki nokta arasından akım geçebilmesi için , bu iki nokta arasında bir elektriksel seviye farkının olması gerekir.Bu fark GERİLİM değeri olarak anılır. - pil + - Birimi : VOLT Gösteriliş şekli : V pil + veya U ELEKTRİK ARK KAYNAK MAKİNALARI İLE İLGİLİ GERİLİM DEĞERLERİ BOŞTA ÇALIŞMA GERİLİMİ : Kaynak makinasının kaynak yapmaya hazır durumda , ancak kaynak yapılmadığı zaman uçlar arasında ölçülen gerilim değeridir. YÜKSEK BOŞTA ÇALIŞMA GERİLİMLİ KAYNAK MAKİNALARI 70 Voltun Üzeri NORMAL BOŞTA ÇALIŞMA GERİLİMLİ KAYNAK MAKİNALARI 65 - 70 Volt DÜŞÜK BOŞTA ÇALIŞMA GERİLİMLİ KAYNAK MAKİNALARI 45 - 50 Volt Kaynağa başlarken elektrodun tutuşturulması sırasında oluşan gerilimdir. (pratikte Çalışma Gerilimi ile aynı TUTUŞTURMA GERİLİMİ : değerdedir) VOLTMETRE 250 Ampere kadar 250 - 400 Amper arası 400 Amperden yukarısı 25 Volt 30 Volt 35 Volt ÇALIŞMA GERİLİMİ : Kaynak yaparken, yani arkın olduğu durumda uçlar arasında ölçülen gerilim değeridir. ÇALIŞMA GERİLİMİ ile KAYNAK AKIMI arasında bağlantı vardır. ELEKTRİK ARK KAYNAK MAKİNALARINDA VERİM : AVRUPA KAYNAK MAKİNALARI 5 Dakikalık Test sürelerine göre üretilirler. 5 dakikanın % 60 ‘ ı 3 dakika olduğundan 300 amperi sürekli olarak 3 dakika verebilir. Örnek olarak % 60 da 300 Amperlik bir kaynak makinesi AMERİKAN KAYNAK MAKİNALARI 10 Dakikalık Test sürelerine göre üretilirler. 10dakikanın % 60 ‘ ı 6 dakika olduğundan 300 amperi sürekli olarak 6 dakika verebilir. ELEKTRİK ARK KAYNAK MAKİNALARINDA DEVREDE KALMA ORANI : Bir elektrik ark kaynak makinasının YÜK ALTINDA çalıştığı (kaynak yapıldığı) süre , makinanın TOPLAM çalıştığı süreye bölünüp, çıkan değerin 100 sabit sayısı ile çarpımı sonucu bulunan ve yüzde ( % ) ile ifade edilen değerdir. YÜKLENME SÜRESİ ( % ) D.K.O. = x 100 TOPLAM ÇALIŞMA SÜRESİ Devrede Kalma Oranları muhtelif kaynak yöntemleri için %35 , %60 , %80 olmak üzere üç grupta toplanmıştır. Manuel kaynak makinaları çok sık ve uzun süreler boşta çalışırlar, bu yüzden de D.K.O.ları düşüktür. KAYNAK MAKİNALARININ STATİK KARAKTERİSTİKLERİ : DÜŞEY KARAKTERİSTİKLİ KAYNAK MAKİNALARI SABİT AKIMLI TİP (CC tip) : Bu tip makinalarda , makinanın ayarlama alanı içinde seçilen bir akım değeri (AMPER) ayarlanır ve kaynak yapılır. Kaynak sırasında elektrodun parçaya olan uzaklığı (ARK BOYU) değiştikçe , gerilim de buna bağlı olarak değişiklik gösterir. Yüksek Ark Boyu VOLT 65 V Normal Ark Boyu V1 V0 Küçük Ark Boyu V2 Ø Örtülü elektrod kaynak makinaları A1 A0 A2 AMPER Ø TIG kaynak makinaları KAYNAK MAKİNALARININ STATİK KARAKTERİSTİKLERİ : YATAY KARAKTERİSTİKLİ KAYNAK MAKİNALARI SABİT VOLTAJLI TİP (CV tip) : Bu tip makinalarda , ayarlanacak parametreler,ÇALIŞMA GERİLİMİ ve TEL İLERLETME HIZI’dır.Makina bu parametreler doğrultusunda KAYNAK AKIMINI otomatik olarak kendi ayarlar. (Tel hızı sabit kalacağından kaynak akımında da değişimler söz konusu olmayacaktır.) Yüksek Ark Boyu VOLT 35 V Normal Ark Boyu V1 Ø MIG / MAG kaynak makinaları V0 V2 Küçük Ark Boyu A1 A0 A2 AMPER Ø Tozaltı kaynak makinaları VERDİKLERİ AKIM CİNSİNE GÖRE KAYNAK MAKİNALARI ALTERNATİF (dalgalı) AKIM KAYNAK MAKİNALARI: [ AC ] KAYNAK TRAFOLARI [ TRANSFORMATÖR ‘ ler ] giriş akımı : ë AC ë 220 VOLT ë DÜŞÜK AMPER KAYNAK (çıkış) akımı : ë AC ë DÜŞÜK VOLT ë YÜKSEK AMPER VERDİKLERİ AKIM CİNSİNE GÖRE KAYNAK MAKİNALARI DOĞRU AKIM KAYNAK MAKİNALARI: [ DC ] REDRESÖRLER giriş akımı : ë AC ë 220 VOLT ë DÜŞÜK AMPER TRAFO çıkış akımı: ë AC ë DÜŞÜK VOLT ë YÜKSEK AMPER + - KAYNAK (çıkış) akımı : ë DC ë DÜŞÜK VOLT ë YÜKSEK AMPER + - VERDİKLERİ AKIM CİNSİNE GÖRE KAYNAK MAKİNALARI DOĞRU AKIM KAYNAK MAKİNALARI: [ DC ] JENARATÖRLER giriş akımı ë AC ë 220 VOLT ë DÜŞÜK AMPER Soğutma fanı Stator Rotor ÇIKIŞ akımı : ë DC ë DÜŞÜK VOLT ë YÜKSEK AMPER + Harekete başlama yöntemleri : ë Dizel veya Benzinli motorla ë Traktör kuyruk miline bağlantı ile ë Elektrikle , v.b. Rotor Stator
