ANATOMİ TERMİNOLOJİSİ

Kısa Anatomi Ders Notları
Anatomi terminolojisi
A
NATOMİ TERMİNOLOJİSİ
Hekimlik dilinin temelidir
Uluslararası özellik taşır
7500-8000 kadar özel tıp dili (terimi) vardır
Bunun %75 i anatomide geçer
Genellikle
latince (vaselius tarafından)
Grekçe (hipokrat ve aristo ile)
Arapça (ibni sina)
Nomina anatomica (anatomik isimler)
Nomen: isim ad
Nomenculature: terminologia: adlandırma bir şahıs veya zumre tarafından kullanılan kelimeler
Anatomi terimlerinin tarihsel gelişimi
MÖ
Hipokrat
Aristotales
MS
Celsus
Rufus
Galenos
19. YY da 30 000 terim vardı
Tıp mesleği ile uğraşanlar arasındaki terminoloji kargaşası neticesinde;





İlk Nomina Anatomica toplantısı Basel 1895’te yapıldı (Basel Nomina Anatomica): 4500 terim
yayınlandı
1933 Büyük Britanya toplantısı
1935 Büyük Almanya toplantısı (Jena)
1955 6.Enternasyonel Anatomistler Kongresi
Anatomik terimler (Terminoloji), her ülkede tıp alanında dil birliğini sağlamıştır
Son olarak dünya Anatomistler; 1999’de Terminologia Anatomica isimli çalışmayı yayınlamışlardır
Terminoloji ve dilbilgisi kuralları
Terim : Çeşitli bilim dallarının, sanat ve meslek kollarının özel sözcükleri olarak tanımlanır.
Terminoloji: Bir bilim veya sanattaki teknik terimlerin tümüne terminoloji denir.
Tıp Terminolojisi: latince ve grekçe kelimelerden oluşur





Terimin tek karşılığı olmalı
Terimin anlamı değişmemeli
Terim cümle içinde değişik anlamda kullanılmamalı
Yan anlamlı terim olamaz.
Terim ile tanım birbirinden farklıdır.
Karaciğer
Liver
Le foie
Der leber
Türkçe
İngilizce
Fransızca
Almanca
HEPAR
LATİNCE ortak terim
Dr. M. Ali Malas
1
Kısa Anatomi Ders Notları
Anatomi terminolojisi
Latin: İtalyanın orta kesiminde tarihsel bir bölgenin adı
Latin Dili: Bugün Kilise dili ve bilim terminolojisinde kullanılmaktadır
Anatomi Terimleri (Bütün sağlık bilimlerinde kullanılır)
International Anatomical Nomenculature Commitee
Eponim Terimler: tıp terimlerinde kişilerin isimlerinden alınmış özel, şahsi olarak verilen adlandırmalardır.
Latince Grameri ile ilgili temel bilgiler ve anatomi terimlerinin kullanımı



Latin alfabesi
21 Etrüsk alfabesinden oluşur (23 harf)
I, J,U,V,W ile 26 harf olur
W coğrafya isimlerinde kullanılmakta
Y ve Z Grek kökenli sözcüklerde kullanılır
Söyleniş: İngilizce ve Fransızca söyleniş kuralları etkisinde kalmıştır.
Yazım ve vurgulama
Temel yapı bilgisi
Anatomide en sık kullanılan isim, sıfat ve bunlardan oluşan takımlardır.
İSİM
1-İsimlerin cins özelliği vardır
2-Sayı isimleri (Tekil-Çoğul)
3-İsmin Halleri: 6 halde bulunur (temelde yalın ve in hali çoğunluktadır)
İsimlerin Cins hali vardır
masculinum
erkek
femininum
dişi
neutrum
cinssiz-nötr
İsim takımı tamlaması
Anatomi terimlerinin büyük çoğunluğu İsim takımı, Sıfat takımı şeklindedir
İsim takımı: iki yada daha fazla ismin biraraya gelmesinden meydana gelir
Biri
belirten (tamlayan)
örn: costa (eye kemiği)
Diğeri belirtilen (tamlanan)
örn: caput (baş)
Caput costa (eye kemiğinin başı: Türkçeden ters ifade edilir; baş sonra geliyor?)
İsimlerde anlamca küçültme
Türkçedeki Cik cuk şeklindeki ekler “ol, ul, el” şeklindedir
Arteria
arteriola
(arter-artercik)
Tubus
tubulus
(tüp-tüpcük)
Fiilden türeyen isimler vardır
İsim fiil:
Abductor (uzaklaştıran)
Abductio (uzaklaştırma)
SIFAT

Niteleme sıfatları

belirtme sıfatları
Aldıkları takılara göre

Üç takılı
(masc, fem, neut)

iki takılı
(masc+fem, neutr)

Tek takılı
(masc+fem+neut)
Dr. M. Ali Malas
2
Kısa Anatomi Ders Notları
Anatomi terminolojisi
Sıfatlarda karşılaştırma

Positivus
: longus

Comparativus
: longior

Superlativus
: longissimus
: uzun
: daha uzun
: en uzun
Sıfat tamlaması
sıfat isimden sonra gelir (türkçede tam tersi)
labium superior (üst dudak)
İsimden türeyen sıfatlar brachium: brachialis (kolla ilgili)
fiilden türeyen sıfatlar
bileşik isim ve sıfatlar
fronto-occipitalis
Kısaltmalar (liste)
Belli temel yapılar kısaltmalarla ifade edilir
Arter A
Vena
V
Nervus N …
Anatomi terimleri
1.
2.
(iki kısımda incelenir)
Genel terimler
Özel terimler
GENEL TERİMLER
NORMAL ANATOMİK DURUŞ (SİTUS)
İnsan vucudu ile ilgili yapılan tüm tanımlamalar belirli sabit bir pozisyonda duran insan üzerinde yapılır. Bu
duruşun özellikleri:

Karşımızda ayakta dik duran, yüzü bize dönük

Gövdesi dik, ekstremiteleri aşağı doğru sarkık

Avuç içleri ve ayakları öne bakan kişisdir
Bu duruş pozisyonunada normal anatomik dik duruş (situs) denir
Situs, organların, belirli noktaların tanımlanmasında önemlidir
ANATOMİK DÜZLEMLER (Planum)
Planum medianum (Median düzlem):
Vücudun tam ortasından geçerek vücudu sağ ve sol olarak iki eşit parçaya ayıran düzlemdir
Planum sagittale (Sagittal düzlem):
Planum medianuma parelel olan düzlemlerdir
Planum frontale (Frontal düzlem) = Planum coronale:
Yukarıdan aşağıya ve alına parelel olarak geçen düzlemdir. Vücudu eşit olmayan ön ve arka bölümlere ayırır
Planum horizontale (Horizontal düzlem) = Planum transversum:
Yere parelel olarak geçen düzlemdir. Bu düzlem vücudu üst ve alt parçalara ayırır
Ayrıca özel yerlerden geçen düzlemlerde tanımlanır
Planum subcostale
: costaların altından geçen transvers düzlem
Planum transpyloricum : pilor (mide çıkışı) seviyesinden geçen transvers düzlem
Planum umbilicale
: umbilicus (göbek) seviyesinden geçen transvers düzlem
Dr. M. Ali Malas
3
Kısa Anatomi Ders Notları
Anatomi terminolojisi
ANATOMİK EKSENLER (Axis)
Axis verticalis:
Yukarıdan aşağıya yani baştan ayaklara doğru inen, yere dik eksendir
Axis sagittalis:
Yere parelel olarak önden arkaya yada arkadan öne geçen eksendir
Axis transversalis:
Yere parelel olarak sağdan sola yada soldan sağa geçen eksendir
Genel Anatomik Terimler
•
•
•
•
•
•
Anterior :Ön
Posterior: Arka
Superior: Üst
İnferior: Alt
Dexter (Dextra): Sağ
Sinister (Sinistra):sol
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ventralis: ön önde
Dorsalis: Arka, arkada
Medialis: İç yan
Lateralis: Dış yan
Medianus: Tam ortada bulunan
İntermedius: İki şeyin ortasında
Arteria: Atar damar
Vena: Toplar damar
Musculus: Kas
Nervus: Sinir
Canalis: Kanal
Corpus: Gövde
Foramen: Delik
Fossa: Çukur
Fovea: Sığ çukur
Processus: Çıkıntı
Sulcus:Oluk
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Magnus: büyük,
Major: daha büyük,
Maximus: en büyük
Parvus: küçük,
Minor: daha küçük,
Minimus: en küçük
Longus: uzun,
Longior: daha uzun,
Longissimus: en uzun
•
•
•
•
•
•
Apicalis: tepe
Basilaris : taban
Centralis: merkez
Periferalis: uzak
İnternus: iç
Externus: dış
•
•
•
•
•
•
Proximal: merkeze yakın
Distal: merkezden uzak
Vertical: dikey
Horizontal: yatay
Superficialis: yüzeyel
Profundalis: derin
Hareketlerle ilgili Genel Anatomik Terimler

Flexion: Bükme, bükülme

Extention: Germe, gerilme

Abduction: Vücut orta hattından uzaklaştırma

Adduction: Vücut orta hattına yaklaştırma

Circumduction: Yukarıdaki dört hareketin kombine yapılmasına denir

Rotation: Dönme, döndürme

Bazı Özel Rotasyon Hareketleri

External (Dış) Rotation: Dışa döndürme

İnternal (İç) Rotation: İçe döndürme

Supinasyon: Ön kolun dışa döndürülmesi,

Pronasyon: Ön kolun içe döndürülmesi

İnversion: Ayak tabanının içe döndürülmesi

Eversion: Ayak tabanının dışa döndürülmesi

Elevation: Yukarı doğru kaldırma

Depression: Aşağı doğru bastırma
Dr. M. Ali Malas
4