psikojenik hareket bozuklukları

PSİKOJENİK HAREKET
BOZUKLUKLARI
“NÖROLOJİDE TEHLİKELİ SULAR”
Hareket Bozuklukları Birimi
Psikojenik hareket bozukluğu
(PHB)’na ilişkin bazı rakamlar...
Nöroloji kliniklerinde PHB %2.6-%25 (en sık
distoni ve tremor )
 PHB’lu hastaların %28’inde eşlik eden
nörolojik hastalık var (psikojenik diskinezili
hastaların %10-15’inde org. hareket
bozukluğu var)
 PHB tanılı hastaların %6-30’u nörolojik
(Tourette send, idiopatik distoni, yazıcı
krampı...)

Psikolojik kökenli semptomları olan
hastada tanı...





Somatoform bozukluklardan biri
Veya başka psikolojik hastalık (depresyon,
panik atak...)
Nörolojik hastalık (Parkinson, Huntington,
Wilson, nöroakantositoz...)
Sistemik hastalık ( SLE...)
Konversiyon + Nörolojik hastalık (Temporal
lob tutulumu, MS, kafa travması gibi) olabilir
PHB ile ilişkili psikiyatrik hastalıklar:
Somatoform bozukluklar
Somatizasyon 30y altında başlayan,
yineleyici ve kronik, patoloji düşündüren
yakınmalar.
 Yapay bozukluklar: Bilinçli olarak, hasta
gözükmek için yaratılan fiziksel ve psikolojik
semptomlar (Münchausen send, temaruz).
 Konversiyon bozukluğu (histeri): : İstemsiz ve
sosyal stres sonrası gelişen psödonörolojik
defisitler.

Histriyonik kişilik bozukluğu
PHB için tanı kriterleri...
Dokümante edilmiş
Hareketler psikoterapi / telkin / plasebo ile
veya yalnız kalınca kaybolur
Klinik olarak kabul edilen
Hareketin kendi içinde tutarsızlık / klasik
hastalıkla uyumsuz, ek olarak psikolojik
başka nörolojik semptom / psikiyatrik hastalık
tanısı
Kuvvetle muhtemel
Hareketin kendi içinde tutarsızlık / klasik
hastalıkla uyumsuz
Muhtemel
Aşikar bir duygusal rahatsızlık
PMD tanısı için ipuçları









Ani başlangıç, statik seyir, spontan iyileşme
Hareket karakterinde tutarsızlık
Uygun tedaviye yanıtsızlık, plaseboya veya
psikoterapiye yanıt
Hareketin dikkatle artıp, distraksiyonla
azalması
Psikiyatrik tanı, multipl somatizasyon, multipl
tanılanmamış durum
Gerçekdışı güçsüzlük, duysal yakınma
Sağlık çalışanı olmak, mahkemesi sürüyor
olmak, ikincil kazanımlar
Tanık olunmayan paroksismal hareketler
Negatif aile öyküsü
Psikojenik Distoni
(21 olgu, Fahn ve ark, 1988)





Sıklıkla genç-orta yaş kadın (8-58yaş, F/M: 19/2)
Başlangıç  tanı süresi: 1ay-15 yıl
Ani başlangıç, alt ekstremite hakimiyeti,
jeneralizasyon, istirahatte başlangıç
Eşlik eden ağrı, güçsüzlük, yavaşlama,
multipl somatizasyon
Olguların yarısı başlangıçta organik hareket
bozukluğu tanısı almış, 5 olguda cerrahi
girişim yapılmış!
Psikojenik tremor
24 olgu, Koller ve ark, 1989





Kadın hakimiyeti (15/9), 15-78yaş
Ani başlangıç, erken dönemde maksimum
şiddet, amplitüd ve frekansta tutarsızlık
Kompleks tremor (istirahat,postür, aksiyonda
eşit şiddet)
Dikkatle artış, distraksiyonla azalma
Seçici bozukluk (yazı normal, spiral bozuk)
Psikojenik miyoklonus
18 olgu, Monday ve ark, 1993
Kadın hakimiyeti (13/5), 22-75 yaş
 Ani başlangıç, presipite edici olay, stresle
artış, istirahatte, hareketle artış, distraksiyonla
azalma, çokluk segmental, plaseboya yanıt
 Eşlik eden güçsüzlük, duyu kaybı
 EMG: yanıtlar değişkendir, hazırlık potansiyeli
(EEG’de istemli kasıdan 1.5sn önce
kayıtlanır) görülür, stimulusa alışma olur,
latans, istemli reaksiyon zamanı
sınırlarındadır (100-120msn)

Psikojenik parkinsonizm
14 olgu, Lang ve ark, 1994






Kadın=erkek , 21-63 yaş
İki yanlı rijidite, başlangıçta maksimum şiddet,
karşı ekstremite hareketi ile ipsilateral rijidite
azalır
Tremor genelde dominant elde, şiddeti
istirahat, aksiyon ve postürde aynı,
distraksiyonla azalır
Atipik yürüyüş (tutulan kol vücuda yapışık)
Aşırı instabilite, bradikinezide yorgunluk
görülmez
11 olgu başlangıçta idiyopatik parkinsonizm
tanısı almış!
Psikojenik yürüme bozukluğu
37 olgu, Lempert ve ark, 1991








En sık yanlış tanı: Wilson ve Huntington
Bunlardan birisi varsa tanı %90 doğru.
Tereddüt
Aşırı yavaşlık
Yürüyüş sırasında ekonomik olmayan
postür
Buzda yürüme paterni
Psikojenik Romberg pozitifliği
veya düşme olmasızın dizde çözülme,
makaslama, astazi, yüzde acı çeker ifade
PHB’lu hastaya yaklaşım...






PHB tanısını nörolog, hatta hareket
bozukluğunda deneyimli nörolog koymalı
PHB’nu tanımak: anamnez, gözlem, aile
anamnezi
PHB’lu hastaya empati ve anlayış ile
yaklaşılmalı
Tanı belirsizliğe yol açmayacak şekilde
anlatılmalı
Hareket bozukluğu tipi söylenmeli
Organik bir bozukluk olmadığı vurgulanmalı
Psikiyatriye yönlendirilmeli
25 yaşında, kadın hasta
7 yaşında başlayan sağ kolda titreme
 Yıllar içinde artış, baş ve boyuna,
ardından tüm vücuda yayılma, hareket
beraberinde hıçkırık tarzında ses
çıkarma
 Denenen ilaç tedavilerinden fayda
görmemiş
 1991 yılında yatış, başlanan biperidene
yanıtsız, haloperidole minimal yanıt








1996 (30y) polikl: İstemsiz hareketler aynı
düzeyde ancak eklenen dalgınlık, zaman
zaman konuşamama (EEG normal)
1997 (31y) har. polikl: Titremeler azalmış,
yabancılaşma, zaman zaman donma
2002 (36y): İstemsiz hareketlerde artış (yere
doğru eğilme), kötü düşünceler (kalabalıkta
bağırma isteği)  YATIŞ
Ön tanılar: PHB, Wilson, kompleks parsiyel
nöbetler, tik bozukluğu, OKB
Psikiyatri kons: OKB + konversiyon
Nörolojik tanı: PHB
paroksetin 1x20mg 3x20mg, hareketlerde
ve OKB’de belirgin azalma
2002 sonu: OKB’de artış, psikiyatriye yatış
 EKT ile çok iyi durumda (minimal titreme)
49 yaşında, kadın hasta
2002 polikl: Boyun ağrısı, sağ elde
beceriksizlik, unutkanlık
NM: solda hipoestezi (?)
NPT: Dikkat eksikliği
MR: Normal EMG: Normal
 paroksetin 1x20mg, allerji sitalopram
1x20mg
 Ekim 2003 polikl: Konuşma ve yürüme
bozukluğu PHB  Psikiyatriye yatış
 Psikiyetri’de seyir: Konversiyon 
Psikoterapi, alprazolam 2x0.25mg, paroksetin
1x40mg  dalgalanarak, ancak büyük oranda
düzelme
