ALKİL HALOJENÜRLER VE ÖNEMİ Alkil halojenür (R–X): Alkan

ALKİL HALOJENÜRLER VE ÖNEMİ
Alkil halojenür (R–X): Alkan yapısında bulunan H atomunun yerine halojen
geçmesiyle elde edilen organik bileşiklerdir.
 Alkanların UV ışık altında halojenlerle radikalik yer değiştirmesi sonucu elde
edilirler.
CH4 + Cl2  CH3Cl + HCl
Metan
metil klorür
CH3Cl (metil klorür/klorometan): KN=-24°C, buzdolaplarında
veya lokal anestezik soğutucu olarak kullanılır.
CH2Cl2 (Dikloro metan): Yapay olarak elde edilir. İyi bir
CH3Cl + Cl2  CH2Cl2 + HCl çözücüdür; boya çözücü, ilaç üretiminde çözücü ve itici gaz
Metan
dikloro metan
olarak kullanılır. Sağlığa zararlıdır.
CH2Cl2 + Cl2  CHCl3 + HCl CHCl3 (Kloroform): KN=61°C, tıpta anestezik, sanayide çözücü
Dikloro metan
olarak kullanılır.
kloroform
CCl4 (Karbon tetraklorür): KN=77°C, yanmaz; yangın söndürücü
karbon tetraklorür ve kuru temizlemede yağ çözücü olarak kullanılır. Sağlığa
zararlıdır.
CHCl3 + Cl2  CCl4 + HCl
Kloroform
CHI3 (İyodoform): KN=119°C, yaralar için antiseptik olarak kullanılır.
C2H5OH + 4I2 + 6NaOH  CHI3 + HCOONa + 5NaI + 5H2O tepkimesi ile elde edilir.
 Alkil halojenürler; alkanların, alkenlerin ve alkollerin elde edilme tepkimelerinde
kullanılırlar.
Alkan eldesi:
2CH3–Cl + 2Na  CH3CH3 + NaCl  Wurtz Sentezi
C2H5–Cl + Zn + HCl  C2H6 + ZnCl2  R-X indirgenme tepkimesi
Alken eldesi:
CH3 CH CH3
H2C CH CH3
Br
+ HBr
 Ayrılma tepkimesi
Alkol eldesi:
CH3–Cl + NaOH  CH3OH + NaCl
Nihal İKİZOĞLU
 Nükleofilik yer değiştirme tepkimesi
www.kimyaakademi.com