Document

3. ÜNİTE
YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK
ELEKTRİKLENME
DURGUN ELEKTRİK (ELEKTROSTATİK)
BU RESİMDEKİ OLAYLARI AÇIKLAYALIM
BU ARKADAŞIN SAÇLARINA
NE OLDU?
SİZE GÖRE BU ARKADAŞA NE OLDU?
BU RESİMDEKİ
OLAYI
AÇIKLAYALIM
KONULAR
ELEKTRİKLENME
ELEKTRİK AKIMI
NEDİR?
SERİ VE PARALEL
BAĞLAMA
1)
ELEKTRİKLENME:
1-SÜRTÜNME İLE
ELEKTRIKLENME
Saçlarımızı tararken, tarak
tarak ile saçlarımız arasında
sürtünme sonucu bir
elektriklenme oluşur ve
saçlarımızın bir kısmı tarak
tarafından çekilir.
ATOMUN YAPISI
Elektriğin kaynağı atomlardır.
Atom, ortada bir çekirdek ve
çevresinde dolanan
elektronlardan oluşur.
Atomun çekirdeği proton ve
nötronlardan oluşmuştur.
Çekirdekteki nötronlar yüksüz,
protonlar ise pozitif (+)
yüklüdür.
Çekirdek çevresinde
dolanmakta olan elektronlar
ise negatif (-) yüklüdür.
çekirdek
•Atomların
çevresinde belirli
yörüngelerde
dolanan elektron adı
verilen negatif yüklü
tanecikler vardır.
•Çekirdeğinde ise
pozitif yüklü
tanecikler vardır.
Atomlar arası
ilişkilerde çekirdek
etkilenmez.
Elektronlar etkilenir.
ÇÜNKÜ İKİ ATOM YANYANA
GELDİĞİNDE KARŞILAŞTIĞI
ATOMUN DIŞ YÖRÜNGESİNDEKİ
ELEKTRONLARDIR.
•Elektronlar bazen artar
bazen azalır. Proton adı
verilen pozitif yük sayısı
değişmez.
•Elektron sayısındaki
değişme, bazen proton
sayısını, bazende elektron
sayısını fazlalaştırır.
•Fazlalaşan hangisi ise
atomun yükünü o belirler.
ARTI VE EKSI YÜKLERIN HANGISI
ÇOĞUNLUKTAYSA CISIM O YÜKLÜDÜR.
NÖTR
CISIM:
+-+-+-+-+-+-+-+-+-+-+-+-+-+
Bir maddeyi oluşturan atomların toplam
pozitif ve negatif yük sayıları birbirine eşit
ise bu tür cisimlere nötr cisim denir.
 Temas sonucu bir cisimden başka bir
cisme NEGATİF YÜK GEÇİŞİ olur.
 Bunun sonucu olarak da cisimlerin normal
yük dengeleri bozulur.

2-ETKI ILE ELEKTRIKLENME
•
K cismindeki (-) yükler,
L cismindeki (-) yükleri
iter.
• Bu durumda L cisminin
sağ tarafı
(-), sol tarafı (+) yüklenir.
• K cismini çekince L cismi
yeniden nötr olur.
ELEKTROSKOP
_ +
+_
_
+_
Metal Topuz
+
Havası alınmış
_
+
_
+
_
+
Cam fanus
+
_
+
_
+
_

Bir cismin elektrik
yüklü olup olmadığını,
yüklü ise ne tür
elektrikle yüklü
olduğunu anlamamıza
yarayan aletlere
elektroskop denir.
Alüminyum Yapraklar
Yalıtkan ayak
Topuz
Yapraklar
Cisim, elektroskoba
yaklaştırıldığında,
yapraklar açılıyorsa,
cismin yükü
elektroskopla aynıdır.
Eğer yaprakların
açıklığı azalıyorsa,
cisimle elektroskop
zıt yüklüdür.
_ +
+_
_
+
_
+
_
+
_
+_
+
+
_
+
_
+
_

Nötr bir elektroskoba negatif yüklü
cisim YAKLAŞTIRILDIĞINDA;
______
+ ++
+
+
+
+
+
+
_
_
_
_
Kapalı olan yapraklar açılır
_
_
_
_
_ +
+_
_
+
_
+
_
+
_
+_
+
+
_
Nötr bir elektroskoba pozitif
yüklü cisim yaklaştırıldığında;
+
_
+
_
_ _
_
_
_
+
+
+
+
_
_
_
+
+
+
+
++++++++
Kapalı olan yapraklar açılır.
CISIM VE ELEKTROSKOP AYNI CINS
YÜKLE YÜKLENMIŞ ISE;

Açık olan yapraklar daha fazla açılır.
++++++++
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
CISIM VE ELEKTROSKOP ZIT YÜKLE
YÜKLENMIŞ ISE;

Açık olan yapraklar kapanır.
__ __
_
_
_
_
+ _
_ +
_
+
_
+
++++++++
TOPRAKLAMA :

Yerküreyi çok büyük bir nötr cisim
olarak düşünebiliriz. Elektriklenmiş
cisimler toprakla temas ederlerse
cisim ve toprak arasında yük alış
verişine topraklama denir.
+
+
+
+
+
+
____
__
_
_ _
+
_
+ _ _
_
+ _
+
+
_
_
+
TOPRAKLANAN CİSİMLER NÖTR HALE GELİR.
Pozitif yüklü cisim topraklandığında;
cisimden toprağa negatif (-) yük akar. Cisim
nötr olur.
 Negatif yüklü cisim topraklandığında;
topraktan cisme negatif (-) yük akar. Cisim
nötr olur.

Pozitif
Yüklü
cisim
_
Negatif
Yüklü
cisim
_

Nötr cisme pozitif yüklü çubuk yaklaştırılırsa;
+
+++++++
+
+
+++++++
+
_
_
_
+
_
+
_
_
_
+
+
_
Şekildeki nötr cisme pozitif yüklü cisim yaklaştırıldığında,
cisimdeki yükler kutuplaşır.
+
+++++++
+
_
_
_
+
_
+
_ __
_
Cisim topraklandığında negatif yükler topraktan cisme
geçer ve cisimdeki negatif yük sayısı pozitif yük
sayısından fazla duruma gelir.
Topraklama kesildiğinde ise cisim artık negatif
yüklenmiş olur.
ATMOSFERDE DOĞAL
ELEKTRIKLENME; ŞIMŞEK VE
YILDIRIM
Bulutları
oluşturan su tanecikleri ve
havadaki toz parçacıkları, rüzgâr nedeniyle
sürtünme sonucu elektriklenir. Bulutların bir
bölümü (–) yükle yüklenirken, bir bölümü (+)
yükle yüklenir. Yüklü bulutlar birbirine
yaklaştığında bir buluttan diğerine yük
akışına şimşek denir.
________
_
++++++++
_
Elektrikle yüklü bir bulut, yere yeterince
yakınsa, bulut üzerindeki yükler etki ile
yeryüzünü elektrikler. Bunun sonucunda
yerle bulut arasında yük boşalması olur. Bu
olaya yıldırım denir.
_ _ _
_ _
_ _
‘’ŞİMŞEK ÇAKAR
YILDIRIM DÜŞER’’