ödemeler dengesi aylık döviz vaziyet raporlaması

ÖDEMELER DENGESİ ve
ULUSLARARASI YATIRIM
POZİSYONU İSTATİSTİKLERİ
Eren Tunga
Ödemeler Dengesi Müdürü
İstatistik Genel Müdürlüğü
T.C. Merkez Bankası
19 Mart 2008
İçerik









Metodoloji
Tanım
Kapsam ve İlkeler
Yayımlama ilkeleri
Sınıflamalar
Derleme Yöntemleri
Yasal Düzenleme
Veri kaynakları
Kalemler
Metodoloji
 Uluslararası Para Fonu’nun üye ülkelere
tavsiye
niteliğindeki
Versiyonu.
El
Kitabı
5.
 Ödemeler dengesi ve uluslararası yatırım
pozisyonu istatistikleri ulusal hesaplar
sistemiyle uyumlu.
 El Kitabı’nın 6. versiyonu hazırlanmakta.
Uygulama tahminen 2012’de.
Tanım-Ödemeler Dengesi İstatistikleri
Ödemeler dengesi; bir ekonomide yerleşik
kişilerin
diğer
ekonomilerde
yerleşik
kişilerle,
belli
bir
dönemde
gerçekleştirdikleri
ekonomik
işlemleri
özetleyen istatistiki verilerden oluşur.
Tanım-Uluslararası Yatırım Pozisyonu
Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP); bir
tarih itibariyle, bir ekonomide yerleşik
kişilerin yurtdışında yerleşik kişilerden
alacaklarının
ve
yurtdışında
yerleşik
kişilere
olan
yükümlülüklerinin
stok
değerini gösterir.
 Varlık ve Yükümlülükler arasındaki fark
net pozisyonu; yurtdışından net alacaklı
veya borçluluk durumunu gösterir.

Ödemeler Dengesi- UYP İlişkisi
 Ödemeler dengesi istatistiklerinde Finans
Hesapları iki dönem arasındaki akımları
gösterirken, UYP, Finans Hesaplarına
ilişkin stokları göstermektedir.
 UYP’de iki dönem arası stok farkı;
akımların yanısıra fiyat ve piyasa değeri
değişimlerini gösterir.
Kapsam ve ilkeler
Yerleşiklik- İkamet edilen ekonomi
Ait olduğu ekonomi- Yararlanan ekonomi
Ekonomik sınırlar- Ulusal sınırlardan farklı
Ekonomik işlemler (Değişimler, Transferler)
Çift kayıt sistemi- (+/-) kayıtlar-Karşılık
kalemleri
 Değerleme- Piyasa değeri
 Değerleme değişiklikleri (UYP konusu)
 Kayıt zamanı- Mülkiyet değişimi





Yayımlama ilkeleri
 Yayımlanan ilke ve metodoloji
 Özel Veri Yayımlama Standartları-SDDS
 Veri Kalite Değerlendirmesi-DQA
 Yayım Takvimi- Bir önceki hafta
içinde kesinleştirilen tarih aralıkları
Sınıflamalar- 1
 Cari işlemler Hesabı (Niteliklerine göre)
 Mal
 Hizmetler
 Cari transferler
 Gelirler
Sınıflamalar- 2
 Sermaye ve Finans Hesapları:
 Varlık/Yükümlülük ayrımında
 Sektörlere göre
 Parasal Otorite
 Genel Hükümet
 Bankalar
 Diğer Sektörler
 Enstrumanlara göre
 Vadeye göre
 Kısa- 1 yıl
 Uzun- 1 yılı aşan
Derleme Yöntemleri
 Bankalar aracılığıyla gerçekleştirilen
işlemler raporlaması
 Doğrudan Raporlama
 Anketler
Yasal Düzenleme-1
Merkez Bankası Kanunu’nun 43. Maddesinin
4. Fıkrasına göre;
“.....Banka, finansal sistemle ilgili tüm istatistiki
bilgiler ile ekonomideki ve ödemeler dengesindeki
gelişmelerin izlenmesinde gerekli görülecek diğer
istatistiki bilgileri bankalar, diğer mali kurumlar
ile kişilerden doğrudan isteme ve toplama
yetkisine sahiptir. Kendilerinden bilgi istenilenler,
bu bilgileri Bankanın belirleyeceği usul ve esaslara
göre doğru olarak vermekle yükümlüdürler. Banka,
bu bilgilerin doğru olup olmadığını ilgililer nezdinde
araştırmaya ve denetlemeye, ek bilgi ve belge
istemeye yetkilidir.”
Yasal Düzenleme- 2
“ Banka, gerekli gördüğü istatistiki bilgileri
yayımlayabilir.
Ancak
Banka,
toplanan
istatistiki bilgilerden kişisel ve özel nitelikte
olanları
yayımlayamaz,
açıklayamaz,
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
dışında
resmi veya özel herhangi bir
makama veremez. Bu bilgiler istatistiki
amaçlar dışında ve ispat aracı olarak
kullanılamaz.”
Veri Kaynakları- 1
 Bankalar ve Merkez Bankası’nın “Aylık
Raporları”
 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Dış
Ticaret İstatistikleri
 TÜİK navlun ve sigorta verileri
Veri Kaynakları- 2
 Turizm Gelir Anketi
 Turizm Gider Anketi
 Bavul Ticareti Anketi
Veri Kaynakları- 3
 Doğrudan Raporlama = Hava Yolu Şirketleri,
Yer
Hizmeti
Veren
Şirketler,
Sigorta
Şirketleri, Haber Ajansları, Telekomünikasyon
Şirketleri
 Çalışma Bakanlığı
 Hazine Müsteşarlığı
 Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.
 DİBS Saklama Hizmeti Veren Bankalar
Veri Kaynakları- 4
 Doğrudan Yatırım Anketi
 Portföy Yatırımları Anketi
 Diğer kuruluşlar verileri
 Bankaların mizan verileri
 Basın
Kalemler- Dış Ticaret Dengesi
 Genel Mal Ticareti
 İhracat f.o.b.
 İhracat f.o.b.
 Bavul Ticareti
 Uyarlama: Diğer Mallar
 İthalat f.o.b.
 İthalat c.i.f.
 Uyarlama: Navlun ve Sigorta
 Uyarlama: Diğer Mallar
 Parasal Olmayan Altın
 Limanlarda Sağlanan Mallar
Kalemler- Hizmetler Dengesi- 1
 Taşımacılık
 Navlun
 Diğer Taşımacılık
 Turizm
 İnşaat Hizmetleri
 Sigorta Hizmetleri
 Finansal Hizmetler
Kalemler- Hizmetler Dengesi- 2
 Diğer Ticari Hizmetler
 Alım-Satım
 Operasyonel Kiralama
 Diğer (Teknik Hizmetler)
 Resmi Hizmetler (Elçilik, Dış Teşkilat)
 Diğer Hizmetler
 Haberleşme Hizmetleri
 Bilgi Hizmetleri
 Telif Hakları ve Lisans Ücretleri
Kalemler- Gelir Dengesi
 Ücret Ödemeleri
 Yatırım Geliri Dengesi
 Doğrudan Yatırımlar
 Portföy Yatırımları
 Diğer Yatırımlar
Kalemler- Cari Transferler
 Genel Hükümet
 Diğer Sektörler
 İşçi Gelirleri
 Diğer Transferler
Sermaye ve Finans Hesapları-1
 Doğrudan Yatırımlar
 Yurtdışında
 Yurtiçinde
 Sermaye
 Diğer Sermaye
 Gayrımenkul
Finans Hesapları-2
 Portföy Yatırımları (Sektör ayrımında)
 Varlıklar
 Yükümlülükler
 Hisse senetleri
 Borç senetleri
Finans Hesapları-3
 Diğer Yatırımlar (Enstrüman, Sektör ve
Vade ayrımında)
 Varlıklar
 Ticari krediler
 Krediler
 Bankaların Döviz Varlıkları
 Diğer Varlıklar
Finans Hesapları-4
 Diğer Yatırımlar (Enstrüman, Sektör ve
Vade ayrımında)
 Yükümlülükler
 Ticari krediler
 Krediler
 Uluslararası Para Fonu Kredileri
 Diğer Uzun Vadeli Krediler
 Diğer Kısa Vadeli Krediler
 Mevduatlar
 Merkez Bankası
 Bankalar
 Resmi Rezervler
 Net hata ve Noksan