İthalat Süreci

İTHALAT SÜRECİ (Doğalgaz İthalatı)
Doğalgaz nedir?
 Doğalgaz ihtiyacı neden doğmuştur?
 Doğalgaz kullanımın tarihsel süreci nasıldır?
 Türkiye’de
doğalgaz piyasasının ithalat
açısından durumu nedir?
 Doğalgaz Türkiye’ye nasıl geliyor?
 Özel
sektörde doğalgaz ithalatı nasıl
yapılıyor?
 Doğalgaz ithalatıyla ilgili bir örnek çalışma…

 Doğalgaz
havadan hafif, renksiz ve kokusuz bir
gazdır.
 Yerkabuğu
içindeki fosil kaynaklı bir çeşit
yanıcıdır.
 Bir petrol türevidir.
 Yakıt olarak önem sıralamasında ham petrolden
sonra ikinci sırayı alır.
Doğalgazın dünyadaki en büyük rezervi
Bağımsız Devletler Topluluğu’na aittir.
İran, ABD, Kanada ve Hollanda diğer
önemli doğalgaz üreticisi ülkelerdir.







Konutlarda ısınma ve soğutma amaçlı
Konut ve ticarethanelerde büyük ocak ve fırınlarda
pişirme amaçlı
Ticari sektörde ısınma amaçlı
Endüstriyel sektörde yakıt ve proses girdisi olarak
Elektrik ve ısı üretiminde
Ulaşım sektöründe yakıt olarak
Radyal ısıtma ve doğalgazlı ev aletlerinin çalıştırılmasında
kullanılmaktadır.
Tarihsel kaynaklarda doğalgazın ilk kez M. Ö.
900’lü yıllarda Çin’de kullanıldığı görülür. II.
Dünya Savaşı’ndan sonra enerji sektöründe ilk
kez Amerika’da kullanılmıştır.
Türkiye’de doğalgaz kullanımı, Türkiye Petrolleri
Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından 1970 yılında
Kırklareli’nde bulunan Doğalgaz Sahalarında
keşfedilen doğalgazın 1976 yılında Pınarhisar
Çimento fabrikasında kullanılmasıyla başlamıştır.
1984 yılında Türkiye ve Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği arasında doğalgaz sevkiyatına
ilişkin olarak imzalanan anlaşmanın ardından, Boru
Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) ile
SSCB’nin doğalgaz ticareti konusunda yetkili
kuruluşu SOYUZGAZ EXPORT arasında 1986
yılında 25 yıl süreli ve plato değeri yıllık 6 milyar
m3 olan bir doğalgaz alım-satım anlaşması
imzalanmıştır.
1970’lerde kullanımına başlanan ve enerji
talebindeki artışa paralel olarak sahip olduğu
avantajlar nedeniyle kullanım oranı ve alanları
gittikçe artan doğalgazın mevcut ve potansiyel
kullanımının karşılanmasında yurt içi rezerv ve
üretim miktarlarının oldukça sınırlı düzeylerde
kalması Türkiye için doğalgaz ithalatını zorunlu
hale getirmiştir.
Mevcut Anlaşmalar
Miktar
(m3/yıl)
İmzalanma
Tarihi
Süre (Yıl)
Durumu
Rusya Fed. (Batı)
6 14.02.1986
25 Devrede
Cezayir (LNG)
4 14.04.1988
20 Devrede
Nijerya (LNG)
1,2 09.11.1995
22 Devrede
İran
10 08.08.1996
25 Devrede
Rusya Fed. (Karadeniz)
16 15.12.1997
25 Devrede
8 18.02.1998
23 Devrede
Rusya Fed. (Batı)
Türkmenistan
Azerbaycan
16 21.05.1999
6,6 12.03.2001
30 Devre dışı
15 Devrede
Ülkemize şu anda üç ayrı noktadan boru hatları ile
doğalgaz gelmektedir:
 Trakya ve Karadeniz üzerinden gelen hatlarla Rusya’dan alınan
gaz Türkiye’ye ulaşmaktadır.
 Doğu Anadolu Hattı ile İran ve Azerbaycan’dan alınan gaz
Türkiye’ye ulaşmaktadır.
 Nijerya ve Cezayir’den denizyoluyla LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz)
Türkiye’ye ulaşmaktadır.
YIL
RUSYA
İRAN
AZERBAYCAN
CEZAYİR
NİJERYA
SPOT LNG
TOPLAM
2005
17.524
4.248
0
3.786
1.013
0
26.571
2006
19.316
5.594
0
4.132
1.100
79
30.221
2007
22.762
6.054
1.258
4.205
1.396
167
35.842
2008
23.159
4.113
4.580
4.148
1.017
333
37.350
2009
19.473
5.252
4.960
4.487
903
781
35.856
2010
17.576
7.765
4.521
3.906
1.189
3.079
38.036
2011
25.476
8.190
3.806
4.156
1.248
1.069
43.874
2007 öncesi doğalgaz piyasa faaliyetleri
BOTAŞ kurumunun tekelinde yürütülüyordu.
2007 yılından itibaren giderek artan bir eğilim
içinde özel sektör de doğalgaz piyasasında
faaliyet göstermeye başlamıştır.
Doğalgaz Piyasası Kanunu’na göre doğalgaz
piyasasında faaliyet gösterebilmek için bu
piyasaya girmek isteyen tüzel kişilerin Enerji
ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan gerekli
lisansları alması gerekmektedir.
Doğalgaz ithalatı, Maliye ve Gümrük-Ticaret
Bakanlıklarınca çıkarılan Akaryakıt Tüketim Vergisi
adındaki kanuna göre yapılır.
1.
İthalat yapacak teknik ve ekonomik güce sahip olunması,
2.
İthal edilecek doğalgazın kaynağı, rezervleri, üretim tesisleri ve
iletim sistemi hakkında kesin bilgi ve garantinin bulunması,
3.
Her sene ithal edilecek doğalgazın yüzde 10’u kadar depolama
imkanına sahip olunması hususunda depolama faaliyeti
yapacak tüzel kişilerden kurumca belirlenen taahhüt ve
garantilerin alınması,
4.
Ulusal iletim sisteminin gelişmesine ve güvenliğine katkıda
bulunabilme yeterliliğine sahip olması, bu amaçla sistemin
gelişmesini gerçekleştirecek tüzel kişilerin yatırımlarına
ekonomik destek sağlayabilmesi.
Akfel Group Sanayi ve Ticaret A.Ş. doğalgaz
ithalatı ve iletimi faaliyetlerinde Türkiye
Cumhuriyeti’nin belirlediği esaslara göre
gerekli lisanslara sahip bir şirkettir.
Akfel Group doğalgaz piyasasında faaliyet
göstermek üzere şirketi içerisinde Enerco
Enerji, Gastrans Enerji ve Akfel Gaz firmalarını
kurmuştur.
Akfel Group ile Gazprom Şirketi (Rusya)
26.11.2012 tarihinde süresi 30 yılı kapsayan
kapsayan bir doğalgaz alım sözleşmesi
yapmıştır.
Bu
anlaşmayla
Türkiye
Cumhuriyeti’nden gerekli lisansları alan Akfel
Group, BOTAŞ’ın Gazprom EXPORT ile 1988
yılında yaptığı 6 milyar m3’lük doğalgaz
ithalatının 2,5 milyar m3’lük kısmı Akfel
Group San. ve Tic. A.Ş.’ye devredilmiştir.
Akfel Group, Gazprom Şirketi ile yaptığı
sözleşmede ithal ettiği her 1 m3’lük doğalgazın
fiyatını 0,95 TL’den kabul etmiştir. Sözleşmeye
göre Akfel Group ithalat bedelini her yılsonu
geçmiş yılda aldığı m3 hesabına göre Gazprom
Şirketi’ne ödeyecektir. Ödeme sözleşme uyarınca
yapıldığı taktirde sözleşme kuralları gelecek yıl
için aynen geçerlidir ancak ödemedeki sorunlarda
Gazprom Şirketi doğalgaz ithalatını duraklatmak
ve sözleşmeyi iptal etme haklarına sahiptir.
Sözleşmenin konusu mal 2005 yılında
Rusya’dan Türkiye’ye doğalgaz nakletmek
için kurulan Karadeniz geçişli Mavi Akım Boru
Hattı ile taşınacaktır. Doğalgaz Rusya’nın
Novosibirsk Limanı’ndan Türkiye’nin Samsun
Limanı’na iletilecektir.
Gazprom Şirketi’nin Mavi Akım ile birlikte
Türkiye’ye
naklettiği
doğalgaz
Türkiye
Petrolleri
Anonim
Ortaklığı’nın
Silivri
Sahası’nda Akfel Group ile TPAO arasındaki
anlaşmaya göre TPAO’nun depolama lisansı
uyarınca depolanacaktır. İthalatı tamamlanan
doğalgaz, Akfel Group’un iletim lisansına
göre son kullanıcıya aktarılarak satımı
yapılacaktır.






www.epdk.gov.tr
www.botas.gov.tr
www.tpao.gov.tr
www.mevzuatdergisi.com
www.gurselguracar.com
www.akfelgroup.com